Morgunblaðið - 19.05.2002, Qupperneq 26

LISTIR
26 SUNNUDAGUR 19. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
„JÁ, ég hef trú á fólkinu. Það var
fólkið, alþýðan, sem kom hingað á
hvítasunnunni…Listasöfn eiga að
vera í almenningsgörðum, þar sem
öll fjölskyldan getur komið – það var
unaðslegt að sjá þegar mæðurnar
voru að koma með börnin sín um
hvítasunnuna.“
Svo fórust Ásmundi Sveinssyni
myndhöggvara orð í viðtali við Þjóð-
viljann árið 1959, en um hvítasunn-
una það ár bauð hann Reykvíkingum
í nýreista bogaskemmuna við heimili
sitt, þar sem nú er Ásmundarsafn við
Sigtún. Um 5 þúsund manns lögðu
leið sína í safnið á tveimur dögum. Á
mánudag, annan í hvítasunnu kl. 17,
verður opnuð þar sýning á verkum
listamannsins, undir yfirskriftinni
Listin meðal fólksins. Sýningin er
hluti af Listahátíð í Reykjavík og ber
opnunardaginn upp á 109. afmælis-
dag listamannsins.
Í tilefni sýningarinnar hefur inn-
gangi í Ásmundarsafn verið breytt
og ganga sýningargestir nú beint inn
í bogaskemmuna, í stað þess að
ganga inn í þann hluta safnsins sem
eitt sinn var íbúð listamannsins.
Skemmuna byggði Ásmundur til að
tryggja að almenningur ætti aðgang
að þeim verkum hans, sem ekki gátu
staðið í garðinum við húsið, eins og
mörg verka hans gerðu og gera enn.
„Hugmyndin að baki þessari sýningu
er sú bjargfasta skoðun Ásmundar
að listin ætti að vera meðal fólksins,
ekki bara á söfnum fyrir útvalda.
Þessi hugmynd hefur eflaust mótast
af tvennu, annars vegar þætti högg-
myndalistar í borgarumhverfi í Evr-
ópu í byrjun síðustu aldar og hins
vegar uppruna Ásmundar sjálfs í ís-
lenskri sveit.“ segir Hanna Guðrún
Styrmisdóttir, annar sýningarstjór-
anna.
Pétur H. Ármannsson, hinn sýn-
ingarstjórinn, tekur undir þetta og
segir að Ásmundur hafi á námsárun-
um í Stokkhólmi kynnst listinni sem
hluta af daglegu umhverfi fólks. Þar
hafi hann m.a. lært húsaskreytingar
og unnið fyrir arkitekt þar í borg,
sem og raunar síðar hér á landi eins
og veggskreytingar á Austurbæjar-
skóla, lágmynd á Ljósafossvirkjun
og hurðir Reykjavíkurapóteks bera
vitni um, svo dæmi séu nefnd. „Ás-
mundur ritaði greinar um borgar-
skipulag og hlutverk listarinnar í því.
Flest verka hans eru hugsuð í
tengslum við líf og atvinnu fólks,“
segir Pétur.
List í borginni og
Helreið á myndbandi
Sýning á verkum Ásmundar
Sveinssonar er í raun ekki bundin við
Ásmundarsafnið eitt, því í sýningar-
skrá er að finna kort yfir staðsetn-
ingu listaverka hans í borginni, svo
sýningargestir geta lagt upp í list-
leiðangur. Í sumar er einnig fyrir-
hugað að bjóða upp á gönguferðir um
borgina, að skoða verk Ásmundar.
Þá hefur verið útbúið myndband, þar
sem tækninni er beitt til að sýna
höggmyndina Helreiðina í mjög
stækkaðri mynd, þar sem hún stend-
ur þvert yfir veg. Hugmyndin að baki
myndbandinu á rætur að rekja til
þeirra ummæla Ásmundar, að hann
hefði áhuga á að höggmyndin væri
yfir Reykjavegi við hús hans. Blaða-
maður Vísis tók hugmyndina upp og
bætti um betur, því hann skeytti Hel-
reiðinni inn á mynd af Ártúnsbrekku,
sem eins konar borgarhliði.
Samræða við samtímann
Sýningarstjórarnir leggja áherslu
á að setja líf og list Ásmundar í sam-
hengi við Íslandssöguna, heimssög-
una og listasöguna. „Ævistarf Ás-
mundar spannar miklar breytingar,“
segir Hanna Guðrún. „Þeir atburðir
sem mótuðu öldina eiga sér skírskot-
un í verkum hans.“
Pétur segir yfirlit yfir helstu við-
burði sögunnar varpa ljósi á sam-
ræðu Ásmundar við samtímann. „Ás-
mundur var í París árið 1930, hann
upplifði heimskreppuna hér á landi
og heimsstyrjöldina síðari, hann
byggði hús, fylgdist með kalda stríð-
inu og sá upphaf geimaldar. Þessi
sveitapiltur kynntist öllum straum-
um samtímans og var alltaf vakandi í
list sinni. Undir lok ævinnar var hann
orðinn leiður á elstu verkum sínum,
en hafði alltaf jafnbrennandi áhuga á
næsta verki.“
Hanna Guðrún segir Ásmund hafa
verið mjög víðsýnan og umburðar-
lyndan í listinni. „Hann var fljótur að
tileinka sér nýjungar og fylgdist vel
með, sótti t.a.m. sýningar í Gallerí
SÚM á 7. og 8. áratugnum.“
Það hljóta að hafa verið mikil við-
brigði fyrir Ásmund að flytja hingað
til lands, eftir námsdvöl í Stokkhólmi
og síðar París, þar sem dadaisminn
blómstraði og listamenn skilgreindu
hlutverk myndlistar upp á nýtt.
„Þegar Ásmundur kom heim í byrjun
fjórða áratugarins voru engir sýning-
arsalir á landinu,“ segir Hanna Guð-
rún. „Hann hélt því fyrstu sýningu
sína í hálfköruðum Arnarhváli árið
1930. Lengi vel var lítill skilningur á
verkum hans sem kom m.a. fram í
viðbrögðum manna við áformum um
að staðsetja verk hans í borgarland-
inu.“
Þrátt fyrir ágætar viðtökur er-
lendis kaus Ásmundur að búa hér á
landi. Hann hafði tekið þátt í opin-
beru höggmyndasýningunni í París
haustið 1928 og vorið 1929 og fengið
góða dóma fyrir verk sín. „List Ás-
mundar er ósvikin og frumleg og
skipar honum á bekk með hinum
fremstu myndhöggvurum vorra
tíma,“ var umsögn eins listgagnrýn-
andans.
Sýningarstjórarnir vonast til að
sýningin Listin á meðal fólksins verði
hvati að úttekt á ævi listamannsins.
„Skráning ævisögu hans, í samhengi
við þá tíma sem hann lifði, er
skemmtilegt og mikilvægt verkefni,“
sagði Pétur að lokum.
ÁSMUNDUR
MEÐAL
FÓLKSINS
Morgunblaðið/Golli
Ásmundur Sveinsson vildi að alþýðan nyti listarinnar. Hanna Guðrún Styrmisdóttir og Pétur H. Ármannsson
sýningarstjórar í bogaskemmu Ásmundarsafns. Sýning á höggmyndum Ásmundar verður opnuð á morgun.
Sýning á höggmyndum Ásmundar
Sveinssonar verður opnuð á mánudag.
Ragnhildur Sverrisdóttir ræddi við
sýningarstjórana Hönnu Guðrúnu
Styrmisdóttur og Pétur H. Ármannsson.
MARGRÉT Bóasdóttir sópran-
söngkona og Miklós Dalmay pí-
anóleikari frumflytja átta sönglög
við ljóð íslenskra skálda í Lista-
safni Reykjavíkur – Hafnarhúsi í
dag kl. 17. Dagskráin er liður í
verkefni Listahátíðar, Fyrir augu
og eyru.
Á undan lesa átta af þeim níu
myndlistarmönnum sem eiga verk
á sýningunni Mynd – íslensk sam-
tímalist ljóðin. Þeir eru Anna Lín-
dal, Birgir Andrésson, Bjarni Sig-
urbjörnsson, Guðjón Bjarnason,
Jón Óskar, Margrét H. Blöndal,
Ómar Stefánsson og Svava
Björnsdóttir.
Ljóðin sem lesin verða og síðan
flutt af Margréti eru Klippimynd
eftir Þuríði Guðmundsdóttur við
lag Hildigunnar Rúnarsdóttur,
Liljur götunnar eftir Þuríði Guð-
mundsdóttur við lag Elínar Gunn-
laugsdóttur, Mansöngur eftir Jak-
obínu Sigurðardóttur við lag
Hákons Leifssonar, Mörg eru
ljóðin eftir Þorstein frá Hamri við
lag Hróðmars Inga Sigurbjörns-
sonar, Dagavillt eftir Harald
Agnar Leifsson við lag Huga Guð-
mundssonar, Hrif eftir Jón
Bjarman við lag Jóns Hlöðvers
Áskelssonar, Mig dreymir við
hrunið heiðarsel eftir Snorra
Hjartarson við lag Jónasar Tóm-
assonar og Á mörkum eftir Þor-
stein frá Hamri við lag Kjartans
Ólafssonar.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Miklós Dalmay píanóleikari og Margrét Bóasdóttir sópransöngkona.
Átta
sönglög
frumflutt
Olíumálverk í
Þjóðmenning-
arhúsinu
Á KAFFISTOFU Þjóðmenningar-
hússins stendur nú yfir sýning á ol-
íumálverkum Steinunnar Berg-
steinsdóttur. Þetta er fyrsta mál-
verkasýning Steinunnar og nefnist
hún „Lóur í túni – eldur í jörð“ og
jafnframt fyrsta sýningin í kaffi-
stofu Þjóðmenningarhússins.
Steinunn er einkum kunn fyrir
textílhönnun og hefur unnið við að
hanna íslenskar ullarvörur allt frá
árinu 1978, var m.a. yfir hönnunar-
deild Hildu hf. og stofnfélagi bæði í
Galleríi Sóloni Íslandusi og Galleríi
Langbrók. Nýlega setti Steinunn á
markað ullarvörur undir sínu eigin
merki og kallar þær Edda-Víking
og eru munstrin að grunni til sótt í
íslensku handritin og skreytilist
víkinga, hinn gamla þjóðararf okk-
ar.
Sýningin er opin alla daga frá kl.
11–17 fram að mánaðamótum.
Lokasýning
í Vesturporti
LOKASÝNING á leikritinu Með
lykil um hálsinn verður á þriðjudags-
kvöld kl. 21 í Vesturporti við Vest-
urgötu, leikhúsi ungra atvinnuleik-
ara.
Leikritið var frumsýnt þann 2.
mars og hefur að sögn aðstandenda
gengið fyrir fullu húsi síðan. Nú
verður sýningin að víkja fyrir öðrum
verkefnum sem eru á döfinni á
næstu vikum.
Leikarar eru Þórunn Erna Clau-
sen, Lára Sveinsdóttir, Björn Hlyn-
ur Haraldsson og Erlendur Eiríks-
son. Höfundur og leikstjóri er Agnar
Jón. Kór í Krists-
kirkju
BANDARÍSKI Háskólakórinn frá
Southwest Missouri undir stjórn
Guy B. Weeb heldur tónleika í
Kristskirkju annað kvöld, mánu-
dagskvöld, kl. 20. Tónleikarnir eru
liður í tónleikaferð kórsins um Norð-
urlönd. Flutt verða verk eftir Giov-
anni Gabrieli, Joaquin de Prez, John
Tavener og Alfred Schmitke.
Aðgangur er ókeypis.
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦