Morgunblaðið - 20.07.2002, Qupperneq 8

FRÉTTIR
8 LAUGARDAGUR 20. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Við verðum bara að fara í dót úr endurunnum pappa, Hafsteinn minn. Falun Gong liðið
setti okkur alveg á kúpuna.
Skálholtshátíð um helgina
Á helgum stað
um hásumar
Í Skálholti í Biskups-tungum er fjölbreyttdagskrá í allt sumar.
Sumartónleikar í Skálholti
hafa verið starfandi allt frá
árinu 1975 og fjöldi ferða-
manna leggur leið sína á
staðinn til þess að kynna
sér langa sögu og fjöl-
breytt starf. Skálholtshá-
tíð er haldin um helgina, á
vígsluafmæli Skálholts-
dómkirkju, og í dag er Þor-
láksmessa á sumri. Þessar
hátíðir eru mörgum kunn-
ar, en gott er að rifja upp
sögu þeirra og tilgang. Af
því tilefni ræddi Morgun-
blaðið við Sigurð Sigurðar-
son, vígslubiskup í Skál-
holti, um heilagan Þorlák
og Skálholtshátíðina.
– Hvert er upphaf Þor-
láksmessu á sumri?
„Þorlákur helgi Þórhallsson var
biskup í Skálholti frá 1178 þar til
hann lést árið 1193, og árið 1198
voru áheit á Þorlák helga leyfð á
Alþingi. Þann 20. júlí það ár voru
bein hans tekin upp, sett í skrín og
geymd í dómkirkjunni, líkt og
tíðkaðist um helga menn í kaþ-
ólskum sið. Árið 1237 var dagur-
inn gerður að messudegi líkt og
dánardagur Þorláks, 23. desem-
ber. Þaðan í frá var dagurinn einn
mesti hátíðisdagur ársins í Skál-
holti, og lagði mikill fjöldi fólks
leið sína í Skálholt á Þorláks-
messu á sumri. Dagurinn lagðist
síðan af við siðaskiptin.“
– Á hvern hátt tengist Skál-
holtshátíð Þorláksmessu á sumri?
„Þegar áhugamenn um endur-
reisn Skálholts hófu starf sitt um
miðja tuttugustu öld fóru þeir að
halda daginn hátíðlegan á ný í
Skálholti. Árangur þessa hug-
sjónastarfs var að sjálfsögðu
bygging nýrrar dómkirkju í Skál-
holti, og var hún vígð á Þorláks-
messu á sumri árið 1963, og mun
því eiga 40 ára vígsluafmæli á
næsta ári. Við það tilefni færði
Bjarni Benediktsson ráðherra ís-
lensku kirkjunni Skálholtsstað til
varðveislu fyrir hönd íslenska rík-
isins. Sá atburður markaði tíma-
mót í samskiptum ríkis og kirkju,
og mun verða minnst um langan
aldur. Alla tíð síðan hefur Skál-
holtshátíð verið haldin á þeim
sunnudegi sem næstur er Þor-
láksmessu á sumri, og verður þar
af leiðandi haldin á morgun, 21.
júlí, í ár.“
– Hver er dagskrá Skálholts-
hátíðar?
„Ávallt er haldin vegleg messa,
og einnig eru flutt erindi tengd
sögu staðarins og tónleikar haldn-
ir með kirkjulegri tónlist. Nú í ár
er í heimsókn kór sankti Jóhann-
esarkirkjunnar í Bremen, og held-
ur hann tónleika bæði á laugar-
dagskvöld og sunnudagssíðdegi.
Messan er klukkan tvö, og að
henni lokinni verður kirkjukaffi í
Skálholtsskóla í anda Valgerðar
biskupsfrúar, eiginkonu Hannes-
ar Finnssonar biskups
á 18. öld. Fornleifaupp-
gröfturinn hér í Skál-
holti verður einnig
kynntur og haldið verð-
ur erindi um rannsókn-
ir á tónlistararfi þjóðarinnar sem
helgisiðastofnunin í Skálholti hef-
ur staðið fyrir. Þar verða kynnt
lög sem fundist hafa í íslenskum
handritum og ekki virðast eiga sér
erlendar fyrirmyndir, sem er
mjög spennandi. Við vonum að
fólk í Skálholtsstifti heimsæki
okkur á hátíðinni, sem og allir aðr-
ir vinir og velunnarar Skálholts-
staðar.“
– Það er margt um að vera í
Skálholti á sumrin, ekki satt?
„Jú, hér eru að sjálfsögðu sum-
artónleikarnir um hverja helgi,
sem Skálholtshátíð hefur ávallt
átt mjög gott samstarf við og þeir
ramma dagskrána fallega inn. Svo
eru hafnar miklar fornleifarann-
sóknir á svæðinu. Við fáum fjölda
ferðamanna í heimsókn, og oft er
margt um manninn á staðnum.“
– Hvað er um að vera á veturna
í Skálholti?
„Hér er Skálholtsskóli, sem er
kirkjuleg fræðslu- og menningar-
stofnun. Skólinn er opinn til funda
og ráðstefnuhalds, einnig fyrir að-
ila utan kirkjunnar. Starfið hér
miðar að því að Skálholt sé griða-
staður í þjóðfélaginu þar sem fólk
geti leitað kyrrðar og byggt sig
upp. Hér eru haldnir kyrrðardag-
ar nokkrum sinnum á ári, á að-
ventu og í dymbilviku, og staður-
inn er þekktur fyrir þá ró sem hér
ríkir. Við syngjum tíðir hér á nær
hverjum degi, kvölds og morgna,
og eru þær öllum opnar. Þannig er
samfelld starfsemi hér á staðnum
allt árið, og er saga Skálholts
órjúfanleg við sögu þjóðarinnar.
Nær allar rannsóknir á fornum
frásögnum tengjast Skálholti á
einhvern hátt.“
– Fornleifarannsóknirnar
hljóta að varpa nýju ljósi á langa
sögu staðarins.
„Þær eru mjög
áhugaverðar og varpa
ljósi á það mikla líf sem
hér var á fyrri öldum.
Það sem fyrir hefur
verið hér til sýnis hefur að mestu
leyti verið nýtt. Uppgröfturinn
um þessar mundir gerir söguna
mun sýnilegri hér á staðnum. Hér
áður fyrr kom fólk í Skálholt og
andaði að sér sögunni sem hvíldi
undir grænum sverðinum, en
yngra fólk þarf að fá meira að
skoða, sjá og rannsaka. Nýju
rannsóknirnar munu eflaust veita
betri innsýn í hið forna Skálholt.“
Sigurður Sigurðarson
 Sigurður Sigurðarson er fædd-
ur í Hraungerði í Flóa árið 1944.
Hann lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík
1965 og embættisprófi í guðfræði
frá Háskóla Íslands 1971. Árin
1980–1981 dvaldi hann við nám
við Princeton Seminary í Banda-
ríkunum og lauk þar mastersprófi
í hagnýtri guðfræði. 1993 kom út
bók eftir hann um Þorlák helga
og samtíð hans. Í desember 1971
var Sigurður skipaður sókn-
arprestur í Selfossprestakalli en
hefur síðan 1994 gegnt embætti
vígslubiskups í Skálholti. Sig-
urður er kvæntur Arndísi Jóns-
dóttur skólastjóra og eiga þau tvö
börn, Stefaníu og Jón Magnús.
Sagan býr
hvarvetna í
Skálholti
ÞAÐ hljóp heldur betur á snærið
hjá fuglaáhugamanninum Stefáni
Jósefssyni nú um daginn. Stefán,
sem er skipstjóri og útgerðarmað-
ur Ólafs Magnússonar Hu 54, var
að veiðum í Skagafjarðardýpi þeg-
ar torkennilegur fugl settist á bát-
inn hjá honum. Fuglinn fannst ekki
í fuglabókum um borð þannig að
Stefán áttaði sig fljótlega á að hér
væri líklega um erlendan flækings-
fugl að ræða. Fuglinum var því lóg-
að og hann fluttur frosinn í land.
Eftir að Gunnar Þór Hallgríms-
son hjá Náttúrufræðistofnun hafði
skoðað myndir af fuglinum kvað
hann upp þann úrskurð að hér væri
um að ræða fugl sem er skyldur
sandlóu og heitir Auðnalóa eða
Greater Sand Plover á ensku og
Charadrius leschenaultii á latínu.
Er þetta í fyrsta sinn sem þessi
fuglategund finnst á Íslandi svo
vitað sé að sögn Gunnars svo hér
er um merkan fund að ræða. Heim-
kynni fuglsins eru aðallega í mið-
Asíu, Mongólíu og á Kóreuskag-
anum þannig að þessi einstaklingur
var kominn ansi langt að heiman.
Náttúrufræðistofnun fékk fugl-
inn til rannsóknar og varðveislu en
að sögn Gunnars verður hann
geymdur á vísindasafninu hjá
stofnuninni.
Auðnalóa í
fyrsta sinn
á Íslandi
Skagaströnd. Morgunblaðið.
Ljósmynd/Jósef Stefánsson
Auðnalóan, sem skyld er sandlóu, settist á lestarlúguna á Ólafi
Magnússyni Hu 54, enda sjálfsagt þreytt eftir langt flug yfir hafið.
reyndu að fá smá lit á kroppinn.
Ungi maðurinn á myndinni er
þó kappklæddur, í ullarpeysu og
með ullarhúfu, enda kannski van-
ur heitara loftslagi en tíðkast hér
ÞEGAR sólin skín er gaman að
lifa. Á suðvesturhorninu var fín-
asta sumarveður í vikunni og
gripu margir sólþyrstir tækifærið
og sleiktu sólina á Austurvelli og
á Fróni. Honum virðist koma
ágætlega saman við þennan unga
Íslending sem gæti verið að furða
sig á hversu kappklæddur mað-
urinn er.
Kappklæddur í góða veðrinu
Morgunblaðið/Jim Smart