Morgunblaðið - 20.07.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 20. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
SIGURÐUR G. Guðjónsson, for-
stjóri Norðurljósa, hefur ritað Fjár-
málaeftirlitinu kæru þar sem hann
fer þess á leit við eftirlitið að stofn-
unin taki nú þegar til rannsóknar þá
fyrirætlun starfsmanna Búnaðar-
banka Íslands hf. að knýja Norður-
ljós í gjaldþrot í þágu þriðja manns,
eins og það er orðað í kærunni. Hér
á eftir birtist kæra Sigurðar G. Guð-
jónssonar í heild:
„Fjármálaeftirlitið
Suðurlandsbraut 32
108 Reykjavík
Reykjavík, 19. júlí 2002
Varðar: Búnaðarbanka Íslands
hf. og samning hans um að knýja
Norðurljós samskiptafélag hf. í
gjaldþrot.
Hér með fer ég þess á leit við
Fjármálaeftirlitið fyrir hönd Norð-
urljósa samskiptafélags hf. kt.
520698-2729, (hér eftir Norðurljós)
Lynghálsi 5, Reykjavík, að stofn-
unin taki nú þegar til rannsóknar þá
fyrirætlun starfsmanna Búnaðar-
banka Íslands hf. að knýja Norður-
ljós í gjaldþrot í þágu þriðja manns.
Þess er jafnframt krafist að Fjár-
málaeftirlitið beiti viðeigandi ráð-
stöfunum gagnvart bæði Búnaðar-
banka Íslands hf. og þeim
starfsmönnum bankans, sem tóku
þátt í að skipuleggja aðförina að
Norðurljósum og stjórna henni.
Þá er þess krafist að Fjármálaeft-
irlitið greini ríkislögreglustjóra frá
niðurstöðum sínum að aflokinni
rannsókn þar sem telja verður brot
Búnaðarbanka Íslands hf. og starfs-
manna hans gegn Norðurljósum
mjög alvarleg og þess eðlis að þau
séu refsiverð.
Málavextir og önnur atvik
Málavextir eru þeir að þann 24.
júlí 2001 var gengið frá láni Bún-
aðarbanka Íslands hf. til Norður-
ljósa að jafnvirði 350.000.000 króna í
allt að fimm erlendum myntum.
Lán þetta bar að endurgreiða
með einni greiðslu 5. júní 2004 sbr.
þó gr. 2.5 í samningnum. Vextir af
láninu reiknast frá útborgunardegi
og var samið um að fyrsti vaxta-
gjalddagi væri 5. desember 2002 og
síðan á sex mánaða fresti út láns-
tímann. Umsaminn gjalddagi er því
ekki kominn.
Búnaðarbanki Íslands hf. gerði þá
kröfu að Jón Ólafsson, Sigurjón Sig-
hvatsson og Kaupþing hf. ábyrgðust
lán þetta í samræmi við hlutaeign
þeirra í móðurfélagi Norðurljósa.
Var sú ábyrgð veitt. Bankinn gerði
jafnframt þá kröfu sbr. 6. og 7. gr.
lánasamningsins að fá í hendur end-
urskoðaðan ársreikning og milliupp-
gjör Norðurljósa á lánstímanum.
Samkvæmt 6. gr. skyldi ársreikn-
ingur afhentur innan þriggja mán-
aða frá lokum uppgjörs árs en sam-
kvæmt c-lið 7. gr. eigi síðar en sex
mánuðum eftir lok reikningsársins.
Samkvæmt 9. gr. lánssamnings-
ins er hægt að gjaldfella lánið, ef til-
teknar aðstæður skapast, greiðslu-
dráttur sbr. a-lið, vanhöld verða á
skilum upplýsinga sbr. b-lið og
vegna vanefnda á skuldum við
þriðja mann sbr. g-lið.
Gjaldfelling á grundvelli a- eða b-
liða 9. gr. er þó aldrei tæk af hálfu
Búnaðarbanka Íslands hf., nema að
Norðurljós hafi fyrst fengið áminn-
ingu. Hefur félagið þá 15 daga frest
til að bæta úr því sem aflaga hefur
farið. Á það tvímælalaust við um
gjaldfellingu á grundvelli a- eða b-
liðar 9. gr.
Norðurljós hafa frá því í apríl á
síðastliðnu ári átt í viðræðum við
aðallánveitendur sína samkvæmt
sambankaláni frá 22. júlí 1999 þ.e.
JP Morgan Chase, NIB Capital
Bank N.V. ABN Amro Bank N.V.
Landsbanka Íslands hf. og Staal
Bank N.V., um endurfjármögnun fé-
lagsins. Nokkur ágreiningur hefur
verið með Norðurljósum annars
vegar og fulltrúum bankanna hins
vegar varðandi það hvort lántaka fé-
lagsins hjá Búnaðarbanka Íslands
hf. þann 24. júlí 2001 hafi verið
heimil vegna ákvæða sambankaláns-
ins. Ágreiningur þessi skiptir engu
fyrir mál þetta. Rétt þykir hins veg-
ar að upplýsa um hann, þar sem for-
svarsmenn Búnaðarbanka Íslands
hf. hafa reynt að nota sér vitneskju
um hann sem málsbætur og sagst
aldrei mundu hafa lánað Norður-
ljósum fé hefðu þeir vitað um
ákvæði sambankalánsins, sem tak-
markaði lántökurétt Norðurljósa, en
útilokaði hann hins vegar ekki.
Í lok apríl á þessu ári þegar
spurðist út, að Landsbanki Íslands
hf. hefði dregið til baka yfirdrátt-
arheimild sína að fjárhæð kr.
265.000.000 til Norðurljósa og stefnt
félaginu fyrir Héraðsdóm Reykja-
víkur til innheimtu hans, voru
stjórnendur Norðurljósa kallaðir á
fund í Búnaðarbanka Íslands hf. og
farið yfir lánasamninginn frá 24. júlí
2001 og spurst fyrir um hvenær
vænta mætti þeirra gagna sem fé-
lagið ætti að skila bankanum sam-
kvæmt honum. Starfsmönnum Bún-
aðarbanka Íslands hf. var gerð
nákvæm grein fyrir því að þessara
gagna væri ekki að vænta fyrr en
undir mánaðamót maí/júní, enda var
þá enn von til þess að Landsbanki
Íslands hf. fengist að samningaborði
með öðrum aðilum sambankalánsins
til að ljúka skilmálaskrá (term
sheet) fyrir endurfjármögnun
Norðurljósa.
Þegar ljóst var að stjórnendur
Norðurljósa næðu ekki að ljúka
samningum um skilmála endurfjár-
mögnunar félagsins vegna andstöðu
forsvarsmanna Landsbanka Íslands
hf. var boðað til stjórnarfundar í
Norðurljósum þann 13. júní 2002 til
að ganga frá ársreikningum félags-
ins og til að kynna þriggja mánaða
uppgjör þess.
Þann 5. júní 2002 barst Norður-
ljósum bréf frá Búnaðarbanka Ís-
lands hf. þar sem óskað var eftir
ársreikningi félagsins fyrir 2001,
þriggja mánaða uppgjöri þess og
staðfestingu þess að Landsbanki Ís-
lands hf. ætti ekki í málaferlum við
Norðurljós. Gögn þessi skyldi af-
henda fyrir 12. júní 2002.
Þegar eftir að bréf þetta barst
Norðurljósum var haft samband við
Ársæl Hafsteinsson lögfræðing
Búnaðarbanka Íslands hf. og honum
sagt að ársreikningur félagsins og
þriggja mánaða uppgjör yrðu ekki
til í endanlegri mynd fyrr en 13. júní
2002 í kjölfar boðaðs stjórnarfundar
Norðurljósa. Var honum jafnframt
sagt að þessi gögn yrðu afhent
bankanum fyrir lokun bankans þann
dag, enda þá ætlunin að halda
stjórnarfundinn kl. 14.00 að íslensk-
um tíma, sem átti að gera öllum
stjórnarmönnum kleift að taka þátt
í honum. Í samtalinu var Ársæli
jafnframt greint frá því að Norður-
ljós hefðu tekið til varnar í máli
Landsbanka Íslands hf. og lagt fram
greinargerð sína og þyrfti því ekki
neinnar yfirlýsingar við frá Lands-
banka Íslands hf.
Þann 12. júní 2002 varð ljóst að
vegna aðstæðna stjórnarmanna
Norðurljósa varð að fresta stjórn-
arfundi félagsins til kl. 19.00 þann
13. júní. Þegar þetta lá fyrir var haft
samband við Búnaðarbanka Íslands
hf. Þá náðist hvorki í Ársæl Haf-
steinsson lögfræðing né Árna Tóm-
asson aðalbankastjóra bankans.
Voru hins vegar lögð skilaboð fyrir
þann síðarnefnda, sem hringdi síðar
sama dag. Var honum gerð grein
fyrir því að bankinn gæti ekki feng-
ið umbeðin gögn fyrr en föstudag-
inn 14. júní 2002. Árni kvaðst í sam-
tali þessu mundu ræða þetta við
Ársæl daginn eftir.
Þann 13. júní 2002 sendu Norður-
ljós Búnaðarbanka Íslands hf. form-
legt erindi varðandi aukinn frest til
að skila umbeðnum gögnum. Áður
en það bréf barst bankanum virðist
bankinn hins vegar hafa tekið þá
ákvörðun að veita ekki frekari frest
og gjaldfelldi lánið með tilkynningu
dagsettri 12. júní 2002, sem boðsend
var Norðurljósum fyrir hádegi 13.
júní 2002.
Í gjaldfellingarbréfinu er ástæða
gjaldfellingarinnar sögð sú að Bún-
aðarbanka Íslands hf. hafi ekki bor-
ist þau gögn sem Norðurljós hafi
verið krafin um í bréfi bankans frá
5. júní 2002. Í niðurlagi bréfsins
segir svo:
Lögfræðilegar innheimtuaðgerðir
Búnaðarbankans á hendur félaginu
munu hefjast án frekari viðvörunar.
Það gekk eftir því Búnaðarbanki
Íslands hf. höfðaði mál á hendur
Norðurljósum, sem þingfest var
þann 27. júní 2002 til heimtu lánsins
auk vaxta, dráttarvaxta og kostn-
aðar. Jafnframt beindi Búnaðar-
banki Íslands hf. málssókn sinni að
tveimur af þremur ábyrgðaraðilum
þess þ.e. Jóni Ólafssyni og Kaup-
þingi hf. Sigurjóni Sighvatssyni var
hins vegar ekki stefnt vegna þess að
hann býr erlendis!
Norðurljós létu mæta við þing-
festingu málsins og hafa frest til
loka september 2002 til að skila
greinargerð sinni hafi Búnaðar-
banki Íslands hf. ekki af fúsum og
frjálsum vilja fallið frá málssókn
þessari eða verið fyrirskipað að gera
svo af hálfu Fjármálaeftirlitsins, þar
sem vart er hægt að telja þá við-
skiptahætti Búnaðarbanka Íslands
hf. sem hefur verið lýst hér að fram-
an heilbrigða og eðlilega. Hlutverk
Fjármálaeftirlitsins er sbr. 8. gr.
laga nr. 87/1998 um opinbert eftirlit
með fjármálastarfsemi, að sjá til
þess að í bankakerfinu séu viðhafðir
viðskiptahættir sem talist geta heil-
brigðir og eðlilegir.
Norðurljós skiluðu Búnaðarbanka
Íslands hf. umbeðnum gögnum
þann 14. júní 2002 eins og lofað
hafði verið, sem er innan þess 15
daga frests sem félagið hefur sam-
kvæmt 9. gr. lánasamningsins og
Búnaðarbanki Íslands hf. er bund-
inn af og þarf að virða. Eftir að
gögnum þessum hafði verið skilað
var þess farið á leit við Búnaðar-
banka Íslands hf. að bankinn félli
frá málssókn sinni. Bankinn hefur
ekki orðið við þeirri ósk, enda komið
á daginn að Búnaðarbanki Íslands
hf. eða í það minnsta einhverjir
starfsmenn hans hafa tekið að sér
fyrir Árna Samúelsson, Björgólf
Guðmundsson, Einar Sigurðsson,
Gunnar Jóhann Birgisson, Hjört
Nilsen, Jón Pálmason, Sigurð Gísla
Pálmason og Tryggingamiðstöðina
hf. og óstofnað einkahlutafélag
þessara aðila Fjölmiðlafélagið að
knýja Norðurljós í gjaldþrot. Þessir
aðilar koma allir með einum eða
öðrum hætti að rekstri annarra fjöl-
miðla hér á landi svo sem DV og
Skjás eins. Óræk sönnun þess eru
ljósrit af meðfylgjandi gögnum sem
stafa frá Búnaðarbanka Íslands hf.
Sérstaka athygli vekur efni tveggja
draga að skjölum frá 29. maí 2002,
sem bera yfirskriftina „Yfirlýsing“.
Skjöl þessi mun Ársæll Hafsteins-
son lögfræðingur hjá Búnaðarbanka
Íslands hf. hafa samið að einhverju
leyti og má sjá rithönd hans á öðru
uppkastinu. Sérstaka athygli vekur
að í texta þessara skjala upplýsir
Búnaðarbanki Íslands hf. þriðja
mann um allar skuldir Norðurljósa
við bankann og heildarfjárhæð
þeirra. Þetta háttarlag af hálfu
starfsmanna Búnaðarbanka Íslands
hf. felur í sér brot á þagnarskyldu-
ákvæði 43. gr. laga um viðskipta-
banka og sparisjóði nr. 113/1996 og
verður seint talið í samræmi við
heilbrigða og eðlilega viðskiptahætti
sbr. 1. mgr. 8. gr. laga nr. 87/1998
um opinbert eftirlit með fjármála-
starfsemi.
Þegar yfirlýsingin, sem starfs-
maður eða starfsmenn Búnaðar-
banka Íslands hf. höfðu samið og
vitnað er til hér að framan, kom til
skoðunar hjá forsvarsmönnum hins
óstofnaða Fjölmiðlafélags, sem Bún-
aðarbanki Íslands hf. er í samstarfi
við um að koma Norðurljósum í
þrot, gerðu þeir meðal annars at-
hugasemdir við, að í yfirlýsinguna
vantaði skuldbindingu af hálfu
bankans um að innheimtuaðgerðir
hans gegn Norðurljósum yrðu hafn-
ar tafarlaust og máli bankans gegn
félaginu stefnt inn strax. Síðan segir
í viðhengi við drögin að yfirlýsing-
unni:
Lánasamningar gjaldfelldir strax
og innheimtuaðgerðir hafnar án taf-
ar og málinu stefnt inn fyrir rétt-
arhlé. Skuldbindingar Fjölmiðla-
félagsins ehf. eru bundnar því
skilyrði að innheimtuaðgerðir Bún-
aðarbankans leiði til þess að Norð-
urljós samskiptafélag hf. verði
gjaldþrota annaðhvort með beinum
hætti þ.e.a.s. að kröfu Búnaðar-
bankans eða óbeint þ.e.a.s. að for-
svarsmenn félagsins óski eftir gjald-
þroti til þess að forðast
innheimtugerðir.
Norðurljósum er ekki kunnugt
um hvort Búnaðarbanki Íslands hf.
hafi gengið formlega frá þeirri
skuldbindingu sinni gagnvart áður-
greindum aðilum að knýja Norður-
ljós í gjaldþrot með beinum eða
óbeinum hætti. Hins vegar liggur
fyrir að Búnaðarbanki Íslands hf.
hefur sýnt það í verki að á þeim bæ
er unnið í takt við óskir forsvars-
manna Fjölmiðlafélagsins ehf. Bún-
aðarbanki Íslands hf. gjaldfelldi
lánasamning Norðurljósa 12. júní
2002 og stefndi málinu fyrir dóm
fyrir réttarhlé til að mæta tilvitn-
uðum skilmálum Fjölmiðlafélagsins
ehf. og þeirra sem að baki því
standa.
Það er krafa Norðurljósa að Fjár-
máleftirlitið beri þegar í stað niður á
þessu háttarlagi Búnaðarbanka Ís-
lands hf. með þeim réttarúrræðum
sem stofnunin hefur yfir að ráða.
Með kæru þessari fylgja:
Ljósrit af skjali frá fyrirtækja-
sviði Búnaðarbankans merkt Bald-
vini Valtýssyni dags. 23. maí 2002,
ljósrit að drögum að yfirlýsingu
dags. 29. maí 2002 með handrituðum
breytingum,
ljósrit að drögum að yfirlýsingu
dags. 29. maí 2002 ásamt einu hand-
skrifuðu athugasemdablaði,
ljósrit af bréfi Búnaðarbanka Ís-
lands hf. dags. 5. júní 2002,
ljósrit af bréfi Búnaðarbanka Ís-
lands hf. dags. 12. júní 2002,
ljósrit af bréfi Norðurljósa dags.
13. júní 2002,
ljósrit af bréfi Norðurljósa dags.
13. júní 2002,
ljósrit af bréfi Norðurljósa dags.
14. júní 2002,
ljósrit af stefnu Búnaðarbanka Ís-
lands hf.
Virðingarfyllst
Sigurður G. Guðjónsson
forstjóri.“
Kæra Norður-
ljósa til Fjár-
málaeftirlitsins
Morgunblaðið/Jim Smart