Morgunblaðið - 20.07.2002, Blaðsíða 32

LISTIR
32 LAUGARDAGUR 20. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í
hvert skipti sem ég fer úr
og í vinnu blasir við mér
nýtt risastórt hús sem ris-
ið hefur á undraskömm-
um tíma. Þetta eru nýjar
höfuðstöðvar Orkuveitu Reykja-
víkur sem eru við Réttarháls 2–4
við Suðurlandsveg. Sitt hvorum
megin við þetta hús eru höf-
uðstöðvar Coca Cola (Vífilfells) og
Osta- og smjörsölunnar. Mér hef-
ur alltaf fundist þessi tvö hús frek-
ar stór en nú líta þau út eins og
hálfgerðir kof-
ar við hliðina á
nýju höf-
uðstöðvum
Orkuveit-
unnar, sem
ekki verður
betur séð en eigi eftir að verða eitt
af kennileitum Reykjavíkur með
sama hætti og Perlan og Hall-
grímskirkja.
Farið var út í þessa byggingu
eftir að ákveðið var að sameina
Rafmagnsveitu Reykjavíkur,
Hitaveitu Reykjavíkur og Vatns-
veitu Reykjavíkur. Öll þessi fyr-
irtæki voru með „höfuðstöðvar“ og
við sameiningu þeirra þótti skyn-
samlegt að byggja nýjar höf-
uðstöðvar. Segja má að ákvörðun
um þetta hafi verið tekin fyrir
rúmum tveimur árum þegar Orku-
veitan seldi Landssíma Íslands
húseignir sínar við Suðurlands-
braut og Ármúla, en þar hugðist
Síminn verða með sínar höf-
uðstöðvar í framtíðinni. M.a. ætl-
aði Síminn að nýta sér bygginga-
rétt á lóðunum. Þess má geta að
borgin hafði úthlutað Landssím-
anum lóð í Laugardal, en mikil
andstaða var meðal borgarbúa við
að byggt yrði í Laugardalnum og
því má segja að borgaryfirvöld
hafi slegið tvær flugur í einu höggi
þegar þau seldu Símanum eignir
Orkuveitunnar og losuðu sig um
leið út úr þeirri pólitísku klemmu
sem þau voru komin í vegna lof-
orða um byggingar í Laugar-
dalnum.
Margt hefur gerst frá því að
stjórnendur Símans og Orkuveit-
unnar skrifuðu brosandi undir
samninga um sölu á eignum Orku-
veitunnar til Landssímans. M.a. er
búið að reka forstjóra Landssím-
ans og nýir stjórnendur Símans
hafa ákveðið að endurskoða allar
fyrri áætlanir um byggingu nýrra
höfuðstöðva fyrir Símann. Um
þetta fjallaði Friðrik Pálsson, fyrr-
verandi stjórnarformaður Lands-
símans, á aðalfundi félagsins sem
haldinn var fyrr á þessu ári, en
hann sagði: „Tímarnir eru líka að
breytast. Fyrir fáum árum var tal-
ið nauðsynlegt fyrir félag eins og
Símann að hafa svokallaðar höf-
uðstöðvar, en nútíminn gerir ekki
þær kröfur, heldur nægir að hafa
góðar skrifstofur með auðveldu
aðgengi fyrir viðskiptavini.“
Þetta er merkileg yfirlýsing. Er
það virkilega svo að það sé tómur
misskilningur að það sé öllum al-
vörufyrirtækjum nauðsynlegt að
eiga glæsilegar höfuðstöðvar?
Ég get ekki séð hvers vegna það
er nauðsynlegt fyrir eitt fyrirtæki
að allt starfsfólk þess starfi í einni
byggingu. Stærstur hluti þessa
fólks vinnur við tölvu og getur haft
samskipti óháð því hvar það er
staðsett í borginni. Raunar rekur
Orkuveitan sjálf fjarskiptafyrir-
tæki sem býður fyrirtækjum upp á
hraðar og öruggar fjarskiptateng-
ingar.
Stjórnendur Landssímans virð-
ast hafa metið það svo á sínum
tíma að hægt væri að koma fyrir
höfuðstöðvum fyrirtækisins í nú-
verandi húsnæði Orkuveitunnar
við Suðurlandsveg og Ármúla.
A.m.k. tóku þeir ákvörðun um að
kaupa húsnæði og gera nauðsyn-
legar endurbætur á því. Hvers
vegna gat Orkuveitan ekki farið
eins að?
Nýjar höfuðstöðvar Orkuveit-
unnar eru 14.217 fermetrar að
stærð. Til viðbótar er áformað að
byggja 2.700 fermetra bílastæða-
hús á lóðinni. Til samanburðar má
geta þess að Ráðhús Reykjavíkur
er 5.356 fermetrar ef bílakjall-
arinn er ekki talinn með. Raunar
er nýja húsið það stórt að Orku-
veitan telur sig ekki þurfa það allt
og hyggst leigja a.m.k. 1.000 fer-
metra til annarrar starfsemi.
Höfuðstöðvar Orkuveitunnar
eru á þremur stöðum í dag, á Suð-
urlandsbraut 34, Grensásvegi 1 og
Eirhöfða 11. Þegar er búið að selja
húsnæði stofnunarinnar að Suður-
landsbraut og Grensásvegi og það
fjármagn sem fékkst vegna sölu
þessara eigna er nýtt til uppbygg-
ingar nýju höfuðstöðvanna við
Réttarháls.
Áætlaður heildarkostnaður við
bygginguna er 2.320 milljónir
króna. Við sem kaupum þjónustu
af Orkuveitunni verðum bara að
vona að sú áætlun standist, en í
ljósi reynslunnar af opinberum
byggingum er ástæða til að óttast
annað.
Þó margt hafi verið sagt um
Orkuveitu Reykjavíkur fyrir síð-
ustu borgarstjórnarkosningar
kom ekkert fram sem benti til
þess að ósamkomulag hafi verið
milli meiri- og minnihluta borg-
arstjórnar um að fara út í þessa
miklu byggingu. Talsvert var hins
vegar rætt um hvort í húsinu ætti
að vera kaffihús, aðstaða til að
hengja upp myndlist og aðstaða
fyrir þá sem vilja stunda líkams-
rækt. Þessar alvarlegu deilur um
kaffihús og myndlist eru kannski
lýsandi fyrir íslenska pólítík.
Menn geta talað sig hása um það
hvort eigi að leyfa viðskiptavinum
Orkuveitunnar að drekka kaffi og
horfa á listaverk í leiðinni í nýjum
höfuðstöðvum fyrirtækisins en
engum dettur í hug að velta því
fyrir sér hvort nokkur þörf er yf-
irleitt á því að byggja höfuðstöðv-
arnar. Sagði ekki Halldór Laxness
einhvern tímann eitthvað á þá leið
að Íslendingar deildu aðallega um
tittlingaskít en að þá setti hljóða
þegar kæmi að aðalatriðum máls-
ins?
Þarf að
byggja höf-
uðstöðvar?
„Fyrir fáum árum var talið nauðsynlegt
fyrir félag eins og Símann að hafa svo-
kallaðar höfuðstöðvar, en nútíminn ger-
ir ekki þær kröfur, heldur nægir að hafa
góðar skrifstofur með auðveldu aðgengi
fyrir viðskiptavini.“
VIÐHORF
eftir
Egil Ólafsson
egol@mbl.is
Í SKAFTFELLI, Menningarmið-
stöð Seyðisfjarðar, stendur yfir sýn-
ing á landslagsmálverkum sænska
málarans Peter Frie og Íslendingsins
Georgs Guðna Haukssonar.
Peter Frie er alþjóðlega þekktur
fyrir landslagsmálverk í anda róman-
tískra málara 19. aldarinnar. Mark-
mið rómantísku málaranna var að ná
fram og miðla ægifegurð eða „Sub-
lime“, eins og það nefnist á öðrum
tungum í Evrópu. „Sublime“ byggist
á hugmyndum og skilgreiningu þýska
heimspekingsins Immanuel Kant á
fegurð sem er ógnvekjandi og him-
nesk í senn. Hún á sér stað þegar við
stöndum t.d. frammi fyrir mikilfeng-
leika náttúrunnar og upplifum smæð
okkar í sköpunarverkinu. Litaflæm-
ismálarar á miðri 21. öldinni leituðu
að samskonar gildi fegurðar og róm-
antískir málarar 19. aldarinnar með
því að nota áhrifamátt litar á stórum
fleti. Frie er oft líkt jafnt við litaflæm-
ismálara eins og Mark Rothko eða
Barnett Newman og 19. aldar málara
eins og Caspar David Friedrich,
J.M.W. Turner og John Constable.
Málverk Peter Frie eru þrískipt.
Það er himinninn, landið og hvítur
einlitur flötur. Hvíti flöturinn þekur
allt frá 1/5 hluta myndflatarins til 4/5
hluta. Hvít litleysan á margt skylt við
málara mínimalismans, eins og t.d.
Bandaríkjamanninn Robert Ryman,
og skapar mikilvægt mótvægi við
rómantíkina í verkum listamannsins
sem gefur honum sérstöðu í nálgun
við landslagið.
Verkin sem Peter Frie sýnir í
Skaftfelli eru tvennskonar. Það er
annarsvegar stórt málverk unnið með
olíulitum á striga og hinsvegar þrjú
lítil verk unnin með olíulitum á við-
arbúta. Það fyrrnefnda nefnist
„Listening“ og er 193 x 397 cm að
stærð. Í því verki er rómantíkin
ríkjandi. Himinninn er málaður í
skrautlegum gulum, bleikum og
bláum litum, landslagið grasi vaxið og
hvítur flöturinn þekur neðsta hluta
myndarinnar. Litlu viðarmálverkin
nefnast „Maisema“. Viðarbútarnir
eru þykkir og hanga eins og mínimal-
ískar lágmyndir á veggnum. Í þeim
verkum þekur landslagsmyndin um
1/3 hluta myndflatarins, en 2/3 hlutar
eru hvítmálaðir.
Georg Guðni Hauksson er eflaust
þekktastur núlifandi landslagsmálara
á Íslandi og nýtur talsverðrar virð-
ingar á Norðurlöndunum. Georg mál-
ar mosa vaxið heiðarlandslag. Mál-
verkin eru unnin í mörgum lögum
með þunnri málningu blandaðri í
glansandi standolíu. Aðferðin skapar
misturkennt og oft dulrænt andrúms-
loft á myndfletinum. Á sýningunni
eru þrjú stærri verk eftir Georg, 200 x
180 cm hvert, og þrjú minni, um 25 x
30 cm. Öll verkin eru án titils. Georg
Guðni skiptir myndfletinum í tvennt,
lárétt við miðju. Gráleitt yfirlag ligg-
ur sem þoka á myndfletinum og gerir
skilin óskýr.
Líkt og Peter Frie leitar Georg
Guðni í rómantíska málverkið þar
sem hann reynir að fanga hið dular-
fulla og ósnertanlega í náttúrunni. En
ægifegurð er ekki einráð í málverkum
hans. Samkvæmt skilgreiningu Kant
þá er „Sublime“ yfirþyrmandi og
karlmannleg. Fegurð sagði hann aft-
ur á móti vera lítilláta og kvenlega.
Báðir þessir þættir eru sýnilegir í
verkum Georgs Guðna. Ægifegurðin
er í víðáttu heiðarlandslagsins og í
dulrænni þokunni, en fegurðin er í
mjúkri áferð og þolinmæði í vinnu-
brögðum.
Segja má að í verkum Georgs
Guðna og Peter Frie sameinist sams-
konar áherslur tveggja ólíkra þátta
myndlistar, þ.e. hið mikilfenglega og
hið lítilláta og/eða rómantíkin og
mínimalisminn.
Sýningin er listamönnunum og
Seyðfirðingum til mikils sóma og væri
óskandi að fleiri bæjarfélög á Íslandi
tækju framlagið til fyrirmyndar.
Ógurleg
fegurð
náttúr-
unnar
MYNDLIST
Skaftfell – Seyðisfirði
Sýningin er til 10. ágúst og er opin alla
daga frá 11–22 nema sunnudaga frá 14–
22.
MÁLVERK
GEORG GUÐNI HAUKSSON OG PETER
FRIE
Jón B. K. Ransu
Morgunblaðið/Ransu
Málverkið „Listening“ eftir Peter Frie.
Málverk án titils eftir Georg Guðna Hauksson.
RÁS eitt mun á morgun hefja flutn-
ing á þáttaröð sem heitir Sungið
með hjartanu. Í þáttunum, sem eru
níu talsins, verða leiknar upptökur
með nokkrum af okkar fremstu óp-
erusöngvurum sem jafnframt voru
frumkvöðlar í óperuflutningi hér-
lendis. Hver óperusöngvari fær einn
þátt og eru þá leiknar hljóðritanir
með viðkomandi söngvara frá ýms-
um tímabilum og er lögð áhersla á
óperur. Margar af upptökunum sem
leiknar verða hafa sjaldan heyrst
áður. Dæmi um þetta eru upptökur
úr La Bohème eftir Puccini frá
árinu 1956 en þá var óperan sett
upp í Þjóðleikhúsinu. Einnig kons-
ertuppfærsla í Austurbæjarbíói á
svipuðum tíma á Il Trovatore eftir
Verdi, Rigoletto eftir Verdi, Don
Pasquale eftir Donizetti og margt
fleira.
Rætt er við söngvarana og leikn-
ar hljóðritanir með söng þeirra.
Söngvararnir eru Magnús Jónsson
tenór, Þuríður Pálsdóttir sópran,
Guðmundur Jónsson baríton, Guð-
munda Elíasdóttir messósópran,
Jón Sigurbjörnsson bassi, Guð-
mundur Guðjónsson tenór, Kristinn
Hallsson bassi, Sigurveig Hjalte-
sted messósópran og einnig verður
fjallað um Guðrúnu Á. Símonar.
Fyrsti þátturinn verður á sunnu-
dag kl. 15 og verða þeir endurfluttir
á föstudagskvöldum.
Þáttur um
frumkvöðla í
óperuflutningi
Kristinn
Hallsson
Guðrún Á.
Símonar