Morgunblaðið - 20.07.2002, Blaðsíða 38

MINNINGAR
38 LAUGARDAGUR 20. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Þorbjörg Páls-dóttir fæddist á
Svínadal í Keldu-
hverfi 2. des. 1915.
Hún lést á Hrafnistu
9. júlí síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru hjónin Páll
Jónsson og Þorbjörg
Hallgrímsdóttir.
Systkini Þorbjargar
voru Jón, f. 1900, d.
1966, Guðrún, f.
1902, d. 1987, Þórar-
inn, f. 1903, d. 1970,
Kristján, f. 1905, d.
1977, Árdís, f. 1907,
d. 1998, Jónína Kristjana, f. 1908,
Kristín Þorbjörg, f. 1911, d. 1985,
Ingimundur, f. 1915, og Helga, f.
1915. Móðir Þorbjargar lést af
barnsförum sex dögum eftir fæð-
ingu þríburanna Þorbjargar,
Helgu og Ingimundar. Þorbjörg
var tekin í fóstur af hjónunum
Björgu Grímsdóttur og Jóni Stef-
ánssyni í Garði í Kelduhverfi. Upp-
eldisbróðir Þorbjargar er Árni
Þór Jónsson, f. 1921.
Árið 1937 giftist Þorbjörg Guð-
mundi Sigfússyni frá Egilsstaða-
koti í Flóa, f. 16. maí 1913. Börn
þeirra eru: 1) Jónína, f. 31. jan.
1937, gift Árna Jóhannssyni, f. 2.
apríl 1932, þeirra börn eru a)
Hrafnhildur, f. 1958, gift Páli
Theódórs, f. 1958, þeirra synir eru
Rúnar; b) Kolbrún Björg, f. 1961,
gift Guðlaugi Laufdal Aðalsteins-
syni, f. 1960, börn þeirra eru Tinna
Lind og Samúel Aron; c) Þórunn f.
1963, börn hennar og Jóns Björns
Ásgeirssonar eru Birgitta Fema
og Sveinn Ásgeir, sonur hennar og
Franks Booker er Frank Aron,
dóttir hennar og Mike Robson er
Marselia Joyce; og d) Guðmundur
Sævar, f. 1968, kvæntur Guðnýju
Másdóttur, f. 1970, synir þeirra
eru Leó Fannar og Alexander Már.
5) Árni Þór, f. 5. mars 1946. 6) Þór-
dís Gróa, f. 11. ágúst 1949, gift
Birni Benediktssyni, f. 3. sept.
1955, dætur þeirra eru a) Ingi-
björg og b) Benedikta, dóttir henn-
ar og Péturs Kjartanssonar er
Halldóra Kristín. 7) Svanhildur, f.
26. des. 1950, gift Eyjólfi Jónssyni,
f. 5. mars 1943, dóttir hennar og
Tómasar Jónssonar er Berglind,
sonur hennar og Sigurðar Stein-
dórssonar er Svanberg; 8) Brynjar
Heimir Guðmundsson, f. 31. maí
1957, kvæntur Laufeyju Ásgeirs-
dóttur, f. 19. maí 1957, börn þeirra
eru a) Guðbjörg, f. 1976, maki
Gestur Þór Kristjánsson, f. 1972,
dóttir þeirra er Írena Björk; b)
Karen Hrund, f. 1982, maki Víðir
Þór Þrastarson, c) Linda Ósk, f.
1984 og d) Heimir Snær, f. 1990,
dóttir hans og Hafdísar Karlsdótt-
ur er Vordís, f. 1975, gift Sveini
Hafsteinssyni, f. 1973, börn þeirra
eru Hafsteinn og Elva Lísa. 9)
drengur, f. 25. júní 1958, d. 5. júlí
1958.
Útför Þorbjargar fer fram frá
Þorlákskirkju í Þorlákshöfn í dag
og hefst athöfnin klukkan 14.
Árni Björn, Fannar og
Hlynur; og b) Guð-
björn, f. 1960, kvænt-
ur Hlín Hólm, f. 1966,
börn þeirra eru Helga
og Hugi, dóttir Guð-
björns og Ragnhildar
Gunnarsdóttur er
Anna Þrúður. 2) Guð-
mundur Sigurpáll, f.
13. júlí 1939, kvæntur
Guðnýju Kristjönu
Vilhjálmsdóttur, f. 28.
júlí 1939, þeirra börn
eru a) Kristín Guðný,
f. 1961, dóttir hennar
og Ásmundar Jóns-
sonar er Telma Dröfn; b) Þorbjörg
Hlín Guðmundsdóttir, f. 1963, gift
Ingva Þór Magnússyni, f. 1963,
börn þeirra eru Kristján Þór, Óm-
ar Þór og Inga Þórs; c) Guðmund-
ur Birgir Guðmundsson, f. 1971,
sonur hans og Svanhvítar Sunnu
Erlendsdóttur er Daníel Bjartur;
og d) Helena Guðmundsdóttir, f.
1975. 3) Garðar, f. 25. mars 1941,
maki Valgerður Engilbertsdóttir,
f. 19. okt. 1947, þeirra sonur er
Engilbert, f. 1981, dóttir hans og
Ernu Nilsen er Gyða Kolbrún. 4)
Sveinveig, f. 22. des. 1942, gift Ás-
geiri Sigurðssyni, f. 27. mars 1929,
börn Sveinveigar og Jóns Gísla-
sonar eru a) Gísli, f. 1960, kvæntur
Guðrúnu Rúnarsdóttur, f. 1961,
þeirra börn eru Hrefna Sif og Jón
Elsku mamma. Þá er þínu langa
og þrautseiga lífsstarfi lokið og
komið að kveðjustund. Þú kvaddir
okkur að því er virtist sátt við allt
og alla.
Við fráfall elskulegrar móður er
margs að minnast. Ég var ekki hár í
loftinu þegar ég var farinn að fylgja
þér til þjónustustarfa sumarlangt á
hina ýmsu sveitabæi bæði nær og
fjær. Þú kunnir vel við þig í þessu
hlutverki enda uppalin við heimilis-
og þjónustustörf frá blautu barns-
beini. Ég man m.a. eftir okkur á
Núpum í Haukadal, Miðhúsum í
Biskupstungum og Árkvörn í
Fljótshlíð. Þarna áttum við okkar
góðu stundir við leik og störf á með-
an pabbi var við byggingarvinnu
uppi í virkjunum. Hvergi var
skemmtilegra að alast upp að sum-
arlagi og ekki skemmdi að eiga þess
kost að hafa þig jafnframt sér við
hlið í sveitinni. Þá eru ógleyman-
legar ferðirnar okkar með pabba á
Landrovernum austur að Teigi í
Fljótshlíð og eins þegar við skrjóð-
uðumst norður yfir heiðar og alla
leið í Kelduhverfið. Þar varstu kom-
in í átthagana. Við dvöldum yfirleitt
í Nýjabæ við gott yfirlæti hjá Helgu
þríburasystur þinni og Kristjáni
bróður ykkar. Að eyðibýlinu Nýja-
bæ kom ég síðast í vor og er sann-
ast sagna eins og tíminn hafi stöðv-
ast þar á bæ fyrir margt löngu. Allt
er með svipuðu móti og í minning-
unni, hús, tól og tæki. Það er einna
helst að Litlaá hafi fært sig heldur
nær bæjarstæðinu.
Á þessum bernskuslóðum þínum
hverfur hugurinn ætíð til baka að
Svínadal, heiðarbýli afa og ömmu í
landi Ásbyrgis. Það er hreint með
ólíkindum hvað var lagt á þau þessa
örlagaríku desemberdaga árið 1915.
Stórhríðin norðlenska hafði geisað
dag eftir dag en inni í kotinu var
hlýtt og bjart. Það hafði fáheyrður
atburður gerst. Amma hafði fætt
þrjú heilbrigð börn, í viðbót við þau
sjö sem fyrir voru, og hamingjan
var óendanleg. En eins og hendi
væri veifað skipaðist veður í lofti.
Sex dögum eftir fæðinguna var
móðirin öll og eftir sátu grátandi
börn og harmi sleginn faðir. Og eins
og segir í einni Árbók Þingeyinga:
„En það er eins og líkn leggist með
þraut. Nýfædda lífið kallar á hjálp.
Tilveran er á þessum bæ, barátta
um líf og dauða. Tíu munaðarlaus
börn, þar af þrír hvítvoðungar, á
einangruðu býli, langt inni í heiði,
fannkynngi á jörð og lífshætta að
reyna að ná sambandi við byggð.“
En afi gamli stóð keikur eins og
klettur í ölduróti og neitaði að gef-
ast upp og með hjálp einstakra
sveitunga tókst að sjá fram úr
óhamingjunni. Þér var komið fyrir
hjá frændfólki okkar í Garði í sömu
sveit og þrátt fyrir ástríkt uppeldi
þar á bæ barstu ætíð einkenni for-
eldranna. Af öllu að dæma fékkstu
geðslag afa Páls í vöggugjöf. Hann
var sagður dulur og þögull, en ekki
allur þar sem hann var séður. Þessi
fáu orð lýsa lundarfari þínu ákaf-
lega vel. Þú varst lítið fyrir að flíka
tilfinningum þínum, en þeim mun
hlýrri varstu innra með þér og annt
um alla í kringum þig.
Seinna komu svo unglingsárin
mín. Þú hafðir stöðugar áhyggjur,
ekki síst af bílferðum mínum fyrstu
árin og ballferðum. Miðað við allan
þann kvíða er ótrúlegt hvað ræst
hefur úr. Því er ekki síst að þakka
þinni óbilandi móðurást og um-
hyggju. Þess fékk svo einnig fjöl-
skylda mín öll að njóta. Alltaf var
gott að koma í B-götuna. Einatt
stóðstu vaktina og aldrei duttu út
kaffi- eða matartímar þótt fáir væru
eftir í kotinu. Líklega gerðir þú
ávallt ráð fyrir einhverju okkar og
aldrei brugðust nýbakaðar klein-
urnar, flatkökurnar og allt hitt
bakkelsið.
Elsku mamma, við fjölskyldan
munum ætíð minnast þín fyrir allt
það sem þú stóðst fyrir og þökkum
þér af heilum hug samveruna í
þessu lífi.
Þín kæru,
Heimir, Laufey og fjölskylda.
Árið nítján hundruð og fimmtán
fæddust þríburar frammi á heið-
arbýli í Kelduneshreppi sem hét
Svínadalur. Þetta var annan desem-
ber, stórhríðin geisaði og enginn
læknir var til staðar, enda hvorki
sími til að láta vita né var ferða-
veður.
Amman aðstoðaði dóttur sína eft-
ir bestu getu, og börnin komu þrjú,
öll heilbrigð. En nokkrum dögum
síðar lést móðirin aðeins 39 ára
gömul og lét hún eftir sig tíu börn.
Sú sem við kveðjum í dag var
skírð Þorbjörg eftir móður sinni
sem hún missti svo ung. Hún var al-
in upp á Víkingavatni í Kelduhverfi
en hinir af þríburunum á öðrum
bæjum í sýslunni svo og eitthvað af
eldri systkinunum, en þau elstu
urðu eftir hjá föður sínum sem undi
sér ekki annars staðar en á heið-
arbýlinu, í stórbrotnu umhverfi Jök-
ulsár á Fjöllum og Hljóðakletta,–
þar sem hann hefur trúlega lifað sín
hamingjusömustu ár.
Móðir þeirrar er þetta ritar,
Helga, var ein af þríburunum frá
Svínadal, en þær systur höfðu lítið
sem ekkert samband fyrr en á efri
árum, enda búsettar sín í hvorum
landsfjórðungnum. En síðustu árin
höfðu þær gott samband, og sér-
staklega var Þorbjörg, eða Obba
eins og hún var kölluð, dugleg að
hringja í systur sína og einnig að
koma og dvelja hjá henni nokkra
daga í senn.
Síðustu misserin átti hún við van-
heilsu að stríða, en oft talaði hún
um að fara til Helgu þegar hún yrði
hressari, – en því miður gat ekki af
því orðið.
Síðustu árin var sjónin næstum
farin, svo hún gat ekki lengur sinnt
hannyrðum sem var hennar helsta
ánægja og afþreying.
Obba var þó alltaf andlega hress
og fylgdist vel með því sem var að
ske í hennar stóru fjölskyldu, en
hún átti átta börn svo afkomenda-
hópurinn var orðinn stór.
Hún fylgdist líka vel með systur
sinni, og fyrir kom að hún hringdi
til mín ef hún svaraði ekki síman-
um, og vildi fullvissa sig um að allt
væri í lagi.
Síðustu árin dvaldi Obba á
Hrafnistu í Hafnarfirði og undi hag
sínum þar vel, enda starfsfólk þar
gott og gerði sitt til að henni liði
sem best.
Við mæðgur kveðjum Obbu með
söknuði, og óskum henni góðrar
heimkomu.
Börnum hennar og öðrum ætt-
ingjum sendum við innilegar sam-
úðarkveðjur.
Gunnlaug Ólafsdóttir.
Eftir að ég eignaðist sjálfur mín
þrjú börn hef ég stundum leitt hug-
ann að því hvernig langafa mínum,
Páli Jónssyni í Svínadal, leið þegar
hann stóð uppi einn með tíu börn
eftir að langamma mín, Þorbjörg
Hallgrímsdóttir, lést af barnsburði,
tæpri viku eftir að amma og hinir
þríburarnir, Helga og Ingimundur,
fæddust. Amma, sem og fimm
systkini hennar, var send í fóstur til
ættingja í Kelduhverfi. Amma var
tekin í fóstur af frænda sínum Jóni
Stefánssyni og konu hans, Björgu
Grímsdóttur. Hjá þeim bjó hún
framundir tvítugt, fyrst að Garði í
Kelduhverfi og síðan að Dverga-
steini við Seyðisfjörð þar sem Jón
var ráðsmaður hjá séra Sveini Vík-
ingi en Björg var systir hans. Um
tvítugt fór amma suður til Reykja-
víkur og réð sig í vist í Grafarholti.
Hún hóf ljósmóðurnám í Reykjavík
en hvarf frá námi og fluttist aftur til
Seyðisfjarðar með tilvonandi eigin-
manni sínum, Guðmundi Sigfússyni.
Á Dvergasteini hófu þau búskap og
þar fæddist móðir mín, Jónína,
fyrsta barn þeirra. Að Garði í
Kelduhverfi bjuggu þau í nokkur ár
þar sem þau stunduðu búskap en
haustið 1946 fluttu þau að Fljótsdal
í Fljótshlíð. Tæpu ári síðar gaus
Hekla og við það fóru innstu jarð-
irnar í Fljótshlíðinni undir ösku og
flytja þurfti allan búfénað að Kald-
aðarnesi í Árnessýslu. Þar bjuggu
þau meðan verið var að hreinsa
jörðina. Ömmu og afa leið vel í
Fljótshlíðinni, þó var amma mikið
ein þar sem afi stundaði vinnu útí
frá, bæði við smíðar og sjómennsku.
Uppúr 1960 fluttu amma og afi til
Þorlákshafnar og bjuggu þar í tæp
30 ár, allt þar til afi veiktist 1988.
Síðustu æviár sín bjuggu þau á
Hrafnistu í Hafnarfirði en afi dó ár-
ið 1995. Þegar amma varð 85 ára
birtist viðtal við hana og þríbura-
systkin hennar, Helgu og Ingimund,
en þau voru þá elstu þríburar á Ís-
landi. Saga þeirra er um margt
merkileg. Þar sem systkinahópur-
inn tvístraðist við fæðingu þríbur-
anna var um takmarkaðan samgang
milli systkinanna að ræða. Þríbur-
arnir kynntust ekki fyrr en á full-
orðinsárum en frá því amma og
Helga kynntust árið 1966 höfðu þær
mikið samband sín á milli. Helga
bjó lengst af í Kelduhverfi en flutt-
ist fyrir 20 árum suður til Reykja-
víkur. Ingimundur hefur alla tíð bú-
ið í N-Þingeyjarsýslu og hefur
undanfarin 40 ár búið að Katastöð-
um í Núpasveit með 160 ær. Þríbur-
arnir hittust fyrst öll þrjú við jarð-
arför systur sinnar árið 1985. Auk
Helgu og Ingimundar er Jónína,
systir ömmu, á lífi, hún býr hjá
dóttur sinni og er ótrúlega ern, 94
ára að aldri. Uppeldisbróðir ömmu
var Árni Þór, sonur Jóns og Bjarg-
ar. Hann var ömmu alla tíð ákaflega
kær og var henni hinn besti bróðir.
Ég minnist ömmu helst fyrir þá síð-
sumardaga sem ég fékk að eyða hjá
henni og afa í Þorlákshöfn. Yngsti
móðurbróðir minn er litlu eldri en
ég og brölluðum við mikið saman.
Amma kom líka oft heim að Teigi
og dvaldi þá oft nokkrar vikur í
senn. Hún hjálpaði mömmu oft í
sláturtíðinni og minnist ég mikillar
vinnusemi hennar, einkum við hann-
yrðir. Allt til þess síðasta var amma
kvik í hugsun, hún fylgdist náið með
sínu fólki og hafði betra minni á af-
mælisdaga en ég. Síðustu ár átti
amma við heilsuleysi að stríða og
átti hún erfiðast með að sætta sig
við hrakandi sjón. Amma var svo
lánsöm að ein dóttir hennar, Svein-
veig, starfaði á Hrafnistu og hafði
vökult auga með henni á hverjum
degi hin síðustu ár. Á þriðja ár hef
ég sjálfur starfað í Hafnarfirði og
átti þess því kost að líta til hennar
vikulega. Á þessum tíma kynntist
ég ömmu vel og vil geta þess að á
Hrafnistu leið henni vel þrátt fyrir
heilsuleysið, eftirtektarvert var
hversu vel var um hana hugsað. Vil
ég því þakka starfsfólki Hrafnistu
kærlega fyrir hlýlega framkomu og
umhyggju í hennar garð.
Guðbjörn Árnason í Teigi.
Á hendur fel þú honum,
sem himna stýrir borg,
það allt, er áttu’ í vonum,
og allt er veldur sorg.
Hann bylgjur getur bundið
og bugað storma her,
hann fótstig getur fundið,
sem fær sé handa þér.
Mín sál, því örugg sértu,
og set á Guð þitt traust.
Hann man þig, vís þess vertu,
og verndar efalaust.
Hann mun þig miskunn krýna,
þú mæðist litla hríð.
Þér innan skamms mun skína
úr skýjum sólin blíð.
(Þýð. B. H.)
Elsku yndislega amma mín. Ég
kveð þig með trega og mikilli eft-
irsjá en ég veit og það er mér hugg-
un að nú hefur þú öðlast eilífa ró og
frið. Ég vildi bara óska að ég gæti
haft þig alltaf hjá mér til að veita
mér góð ráð, spjalla og knúsa en þá
væri ég sjálfselsk og ósanngjörn og
það er ekki það sem þú hefur kennt
mér, heldur þvert á móti. Þú ert ein
af bestu manneskjum sem ég hef
kynnst, þú varst alltaf til staðar og
kenndir mér svo margt. Þú hefur
lifað ótrúlegu lífi, upplifað bæði skin
og skúrir, en alltaf haldið reisn og
borið höfuðið hátt og aldrei hef ég
heyrt þig kvarta.
Þegar ég sit hér og skrifa þetta
rifjast upp svo ótal margar fallegar
minningar; um þig, um ykkur afa og
um okkur þrjú á Oddabrautinni þar
sem mitt annað heimili var enda
passaðir þú mig frá því ég fæddist
og þú hefur alltaf stutt mig og hvatt
og gætt þess að ég taki réttar
ákvarðanir. Þið afi eruð mér svo
kær og eigið svo mikið í mér. Allar
yndislegu minningarnar verða mér
veganesti í lífinu og þær mun ég
varðveita í hjarta mínu og minnast
þeirra með mikilli gleði.
Nú ertu farin, elsku hjartans
amma mín, og kysstu afa frá mér
því ég veit að hann tekur á móti þér
í eilífðinni. Ég elska þig svo und-
urheitt og ykkur bæði. Að lokum vil
ég senda þér þetta ljóð af því að ég
og þú vitum hvað þér þykir vænt
um það.
Í bljúgri bæn og þökk til þín,
sem þekkir mig og verkin mín.
Ég leita þín, Guð leiddu mig
og lýstu mér um ævistig.
Ég reika oft á rangri leið,
sú rétta virðist aldrei greið.
Ég geri margt, sem miður fer,
og man svo sjaldan eftir þér.
Sú ein er bæn í brjósti mér,
ég betur kunni þjóna þér,
því veit mér feta veginn þinn,
að verðir þú æ Drottinn minn.
(Pétur Þórarinsson.)
Ástarkveðja að eilífu.
Þín
Halldóra Kristín.
ÞORBJÖRG
PÁLSDÓTTIR
MORGUNBLAÐIÐ tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar
endurgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjórn blaðsins í
Kringlunni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Kaupvangsstræti 1,
Akureyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinarnar í símbréfi (569
1115) og í tölvupósti (minning@mbl.is). Nauðsynlegt er, að símanúmer
höfundar/sendanda fylgi.
Um hvern látinn einstakling birtist formáli, ein uppistöðugrein af
hæfilegri lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast við
eina örk, A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, - eða 2.200
slög (um 25 dálksentimetra í blaðinu). Tilvitnanir í sálma eða ljóð tak-
markast við eitt til þrjú erindi. Greinarhöfundar eru beðnir að hafa
skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins eru birtar grein-
ar um fólk sem er 70 ára og eldra. Hins vegar eru birtar afmælisfréttir
ásamt mynd í Dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra.
Mikil áhersla er lögð á, að handrit séu vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprent-
uninni. Það eykur öryggi í textameðferð og kemur í veg fyrir tvíverknað.
Auðveldust er móttaka svokallaðra ASCII-skráa sem í daglegu tali eru
nefndar DOS-textaskrár. Þá eru ritvinnslukerfin Word og Wordperfect
einnig auðveld í úrvinnslu.
Birting afmælis- og
minningargreina