Morgunblaðið - 01.09.2002, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 SUNNUDAGUR 1. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN 25/8 – 31/8
ERLENT
INNLENT

LANDSBANKI Íslands
hf. hefur selt 27% af 41%
eignarhlut sínum í Vá-
tryggingafélagi Íslands
og hyggst selja allan hlut
sinn snemma á næsta ári.
Kaupendur eru félög sem
öll eru hluthafar í VÍS.
Þremenningarnir svoköll-
uðu sem hafa áhuga á að
kaupa kjölfestuhlut í
bankanum eru ekki sáttir
við söluna.

FLUGVÉLARFLAK af
eins hreyfils herflugvél
úr seinna stríði fannst í
Skerjafirði á þriðjudag,
þegar Landhelgisgæslan
var þar við dýptarmæl-
ingar.

STÓRBRUNINN í
Fákafeni er nú rannsak-
aður sem sakamál. Lög-
regla telur að eldurinn
geti ekki hafa kviknað af
eðlilegum orsökum. Eng-
inn liggur undir grun og
enginn hefur verið hand-
tekinn vegna málsins.

HÆTT hefur verið við
að útskrifa heilabilaða
sjúklinga af Landakoti í
sparnaðarskyni, eins og
til stóð. Sjúklingarnir
verða fluttir á aðrar
deildir. Rúmum á öldr-
unarsviði verður fækkað
hjá Landspítala – há-
skólasjúkrahúsi um fjór-
tán fram að áramótum.

SAMHERJI hf. á Ak-
ureyri fær úthlutað mest-
um kvóta íslenskra út-
gerðarfyrirtækja á nýju
fiskveiðiári sem hefst 1.
september. Heildar-
úthlutun á næsta fisk-
veiðiári nemur alls
364.607 þorskígildis-
tonnum.
Yfirtökutilboð sagt í
hættu vegna húsleitar
EFNAHAGSBROTADEILD lögregl-
unnar í Reykjavík gerði húsleit hjá
Baugi Group hf. á miðvikudagskvöld.
Ástæðan er áskanir Jóns Geralds Sull-
enbergers, forsvarsmanns Nordica
Inc. um meint auðgunarbrot forstjóra
og stjórnarformanns Baugs. Nokkrir
einstaklingar hafa verið yfirheyrðir hjá
lögreglu vegna málsins. Talið er að yf-
irtökutilboð Philips Greens í Arcadia
geti verið í hættu vegna lögreglurann-
sóknarinnar. Green gerði 800 punda til-
boð í Arcadia í samráði við Baug sem á
20% í keðjunni. Baugur íhugar að höfða
skaðabótamál ef rannsóknin spillir fyr-
ir þátttöku Baugs í yfirtökutilboðinu.
Bilun í Cantat3
hafði víðtæk áhrif
ALLT síma- og netsamband við útlönd
lá niðri í 4–9 klukkutíma á miðvikudag
vegna bilunar í Cantat3-sæstrengnum
sem liggur milli Evrópu og Kanada í
gegnum Ísland. Bilunin hafði víðtæk
áhrif. Engin viðskipti voru í Kauphöll
Íslands á miðvikudag vegna hennar og
varð mikil röskun á starfsemi flug-
stjórnarmiðstöðvarinnar í Reykjavík.
Búið er að staðsetja bilunina milli Fær-
eyja og Bretlands og er viðgerðarskip
væntanlegt á staðinn á næstu dögum.
Orca selur hlut sinn
í Íslandsbanka
GENGIÐ hefur verið frá samkomulagi
milli Íslandsbanka og sex hluthafa, sem
flestir tengjast svokölluðum Orca-hópi
og samtals eiga 21,78% hlut í bankan-
um, um að bankinn sölutryggi alla eign-
arhluti þeirra í bankanum. Umsamið
gengi er 5,175 og nemur umfang við-
skiptanna 11,3 milljörðum. Bankinn
hyggst selja hlutinn til stofnfjárfesta í
smærri hlutum. Miðað verður við það í
endusölu að enginn eigi meira en 10%.
„Í hafi fátæktar“
THABO Mbeki, forseti Suður-Afríku,
setti á mánudaginn ráðstefnu Samein-
uðu þjóðanna um sjálfbæra þróun en
ráðstefnan er haldin í Jóhannesar-
borg. Fór Mbeki fram á það í setning-
arræðu sinni að menn fylktu liði um að
bregðast við vaxandi umhverfisvanda-
málum og útrýma fátækt í heiminum.
„Alþjóðasamfélag, sem byggist á fá-
tækt margra en velmegun fárra, og
sem einkennist af eyjum auðlegðar í
hafi fátæktar, er ekki sjálfbært,“ sagði
Mbeki m.a. Á ráðstefnunni í Jóhann-
esarborg er fjallað um leiðir til að
draga úr fátækt, tryggja heilbrigðis-
þjónustu og hreint drykkjarvatn, auk
þess sem rætt verður um það hvernig
nýta megi sjálfbærar orkulindir og
vernda umhverfið. Um er að ræða um-
fangsmestu ráðstefnu sinnar tegund-
ar, sem SÞ hafa haldið, en hana sækja
5.700 fulltrúar.
Átök á Spáni
TIL HARÐRA átaka kom á þriðju-
daginn er spænsk stjórnvöld gripu til
aðgerða gegn Batasuna, róttækum
stjórnmálaflokki Baska, en lögreglan
lokaði þá helstu skrifstofum flokksins.
Í hafnarborginni Bilbao í Baskalandi
skaut lögregla gúmmíkúlum að hópi
manna sem koma vildi í veg fyrir að
skrifstofum flokksins yrði lokað og
réðst svo að mótmælendum með kylf-
ur á lofti. Að sögn talsmanns Batasuna
særðist að minnsta kosti einn mótmæl-
endanna í átökunum. Þessar aðgerðir
koma í kjölfar þess að rannsóknar-
dómarinn Baltasar Garzon lagði
þriggja ára bann við starfsemi Batas-
una vegna meintra tengsla við ETA,
Aðskilnaðarhreyfingu Baska, en um
800 manns hafa fallið í 30 ára baráttu
ETA fyrir sjálfstæði Baskalands.
Spænska þingið lagði blessun sína yfir
bann Garzons í atkvæðagreiðslu á
mánudag og gekk reyndar skrefi
lengra því það hvatti yfirvöld til að fá
flokkinn bannaðan fyrir fullt og allt.

HVERT einasta araba-
ríki er á móti hugsanlegri
innrás Bandaríkjamanna í
Írak, að sögn Hosni Mub-
araks, forseta Egypta-
lands. Varaði hann
George W. Bush Banda-
ríkjaforseta við því að
innrás gæti leitt til glund-
roða og upplausnar í
þessum heimshluta en á
mánudagskvöld ítrekaði
Dick Cheney varaforseti
réttmæti þess að látið
yrði til skarar skríða
gegn stjórnvöldum í Írak.

BRIGSLYRÐI gengu á
víxl milli stjórnvalda í
Rússlandi og Georgíu á
þriðjudaginn, en Vladímír
Pútín, forseti Rússlands,
sakaði Georgíumenn um
að reyna ekki í raun og
veru að handsama tsjetsj-
enska skæruliða, sem haf-
ast við í Pankisi-skarðinu
í Georgíu, þrátt fyrir lof-
orð þar um. Talsmaður
Edúards Shevardnadze,
forseta Georgíu, sakaði
Pútín á móti um að kynda
undir spennu í sam-
skiptum landanna í því
skyni að koma Georgíu,
sem eitt sinn tilheyrði
Sovétríkjunum, aftur
undir yfirráð Moskvu-
stjórnar.

ÞÝSK yfirvöld hafa
sannanir fyrir því, að
liðsmenn al-Qaeda-
hryðjuverkasamtakanna í
Hamborg hafi verið farn-
ir að undirbúa árásina á
World Trade Center í
New York í apríl eða maí
árið 2000. Kom þetta
fram hjá þýska rík-
issaksóknaranum, Kay
Nehm, á fimmtudag.
GUÐJÓN Arngrímsson, upplýs-
ingafulltrúi Flugleiða, segir að at-
burðirnir í Bandaríkjunum hinn
11. september á síðasta ári hafi
haft mikil áhrif á flugið, svo mikil,
að ekki sjái enn fyrir endann á því.
„Þessi áhrif eru miklu meiri en
hvarflaði að nokkrum hér hjá
Flugleiðum þegar við horfðum á
atburðina 11. september í beinni
útsendingu. Þessi dagur verður án
vafa talinn einn sá afdrifaríkasti í
sögu flugsins, tímamótadagur, og
nú þegar tala menn um „fyrir“ og
„eftir“ 11. september og að „11.
september“ hafi haft hin og þessi
áhrif.“
Björn Ingi Knútsson, flugvall-
arstjóri á Keflavíkurflugvelli, og
Jóhann R. Benediktsson, sýslu-
maður á Keflavíkurflugvelli, taka
undir þetta. Þeir Björn Ingi og Jó-
hann segja að þær öryggiskröfur
sem bandaríska flugmálastjórnin
hafi sett í kjölfar atburðanna 11.
september hafi kostað flugmála-
stjórn á Keflavíkurflugvelli og
sýslumannsembættið þar um 100
milljónir króna á ári. Þessar ör-
yggiskröfur snúa m.a. að því að
gegnumlýsa allan farangur, sem
fer til Bandaríkjanna, í leit að
sprengjum, sem og að gera svo-
kallaða „úrtaksleit“ í handfarangri
farþega. Einnig hafi verið tekin
upp vopnaleit á áhöfnum. Jóhann
segir að í fyrstu hefði ekki verið
ljóst hvort um tímabundnar að-
gerðir hefði verið að ræða, í kjöl-
far árásanna á Bandaríkin, en nú
sé víst að þessar öryggiskröfur séu
varanlegar. Björn Ingi bendir á að
flugmálastjórn á Keflavíkurflug-
velli og sýslumannsembættið eigi
að sjá um að gegnumlýsa farang-
ur, eins og áður sagði, og fram-
kvæma vopnaleit á farþegum en
flugrekendur eigi að sjá um að yf-
irfara flugvélarnar sjálfar, sem séu
á leið til Bandaríkjanna; leitað er í
flugvélinni allri, þ.m.t. undir hvert
einasta sæti, þar sem björgunar-
vesti eru skoðuð. Björn Ingi tekur
einnig fram að búast megi við að
Evrópusambandið setji fyrr en
seinna hertari reglur um flugör-
yggi innan Evrópu. Björn Ingi
bendir þó á að samtök evrópskra
flugstjórna hafi síðan 1999 unnið
að því að herða öryggisreglur í
flugi og samkvæmt kröfum þess
verði sett upp það sem hann kallar
„100% sprengjuleitartæki“ í Flug-
stöð Leifs Eiríkssonar um næstu
áramót. Það tæki kostar sam-
kvæmt upplýsingum Morgunblaðs-
ins um 300 milljónir króna, en því
er ætlað að gegnumlýsa allan
„brottfararfarangur“ sem fer
gegnum flughöfnina.
Eins og áður sagði, segir Guðjón
Arngrímsson, að 11. september
hafi haft mikil áhrif á flugið.
„Fyrst má nefna að fjögurra daga
flugbann í Bandaríkjunum hafði
gríðarleg fjárhagsleg áhrif á
bandarísk flugfélög og þau flug-
félög utan Bandaríkjanna sem
byggja mikið á flugi þangað. Það
kostaði Flugleiðir um yfir hundrað
milljónir.“
Kostuðu marga vinnuna
Guðjón segir að atburðirnir hafi
dregið mjög úr vilja fólks til að
fljúga fyrstu mánuðina á eftir og
að flugfélögin hafi mætt þeim sam-
drætti með því að draga saman
seglin. „Þessir atburðir kostuðu
marga starfsmenn Flugleiða at-
vinnuna og kostaði félagið um
milljarð króna. Flugleiðir, sem
hafa verið með hlutfallslega stóran
hluta starfsemi sinnar tengdan
Ameríkuflugi, hafa minnkað flug
um nálægt fimmtung.“ Guðjón
segir einnig að atburðirnir hafi
sett tryggingamál flugfélaga í al-
gjöran hnút, svo ríkisstjórnir urðu
að grípa inn í með ábyrgðum. „Sá
hnútur er að leysast en trygg-
ingakostnaður hefur aukist mjög,“
segir hann.
Eins og Jóhann og Björn Ingi
segir Guðjón að öryggisgæsla á
flugvöllum hafi breyst eftir at-
burðina 11. september; hún hefði
verið aukin og auknar kröfur verið
gerðar til flugfélaga um upplýs-
ingagjöf varðandi farþega á leið til
Bandaríkjanna. „Þá hefur flug-
stjórnarklefi vélanna verið styrkt-
ur að kröfu Bandaríkjamanna og
frekari breytingar í þá átt verða
framkvæmdar á næstunni.“
Áhrifin minni á Ísland
Gunnar Eklund, svæðisstjóri
Flugleiða í Bandaríkjunum, segir
að vissulega hafi atburðirnir 11.
september latt Bandaríkjamenn til
að ferðast, bæði innanlands sem
utan. Eklund segir þó að áætlanir
frá upphafi ársins sýni að fleiri
Bandaríkjamenn hafi ferðast til Ís-
lands á fyrstu sex mánuðum þessa
árs en væntingar stóðu til. „Tölur
sýna að umferð til Íslands er 16%
umfram væntingar okkar,“ segir
hann. Til samanburðar hafi umferð
til meginlands Evrópu verið um
11% undir væntingum. Eklund
segir þó að ferðalög Bandaríkja-
manna til Íslands hafi dregist sam-
an um 10% það sem af er á þessu
ári miðað við sama tíma í fyrra.
Hins vegar hafi ferðalög Banda-
ríkjamanna til meginlands Evrópu
dregist saman um 36% á sama
tíma. Inntur eftir því hvers vegna
ekki hafi dregið úr ferðum til Ís-
lands meir en raun ber vitni segist
Eklund telja að Bandaríkjamenn
líti á Ísland sem öruggan áfanga-
stað.
Störfum hefur fækkað
og kostnaður aukist
Samdráttur í flugi og
hertar öryggiskröfur í
kjölfar hryðjuverka-
árásanna á Bandaríkin
11. september hafa
kostað flugfélög stórfé.
Morgunblaðið/Þorkell
Hertar kröfur eru um leit í farangri farþega á leið til Bandaríkjanna.
Hryðjuverkin 11. september höfðu mikil áhrif á flug