Morgunblaðið - 01.09.2002, Blaðsíða 21

endurspeglaði það misræmi sem orð-
ið var vegna tvöfaldra kjarabóta.
Jafnframt settu stjórnvöld sér að
grípa ekki framar inn í þessi innri mál
útgerðar og sjómanna. Engu að síðar
var haldið áfram að gera kröfu um
tvöfaldar kjarabætur. Útgerðarmenn
voru mjög ófúsir að ganga að þeim,
vitandi að stjórnvöld kæmu ekki til
hjálpar. Kjaradeilur leystust ekki
með samningum eftir þetta og nú
þurftu stjórnvöld að koma til hjálpar
á nýjan hátt. Venjulega með því að
setja bráðabirgðalög um gerðardóm.
Gerðardómar úrskurðuðu jafnan
þannig að hlutdeild sjómanna í heild-
arafla jókst og gerðu það mörgum út-
gerðum erfitt fyrir. Svo bættist við að
lagður var á auðlindaskattur, sem
kom að mestu í hlut útgerðarinnar að
greiða. Þessi skattur fór hækkandi ár
frá ári. Margir útgerðarmenn voru
því fegnir að geta flutt útgerð sína úr
landi, þangað sem öðruvísu var staðið
að gerð kjarasamninga.
Hins vegar var það skammgóður
vermir. Smásölukeðjurnar í Evrópu
voru orðnar firnasterkar og gátu
skammtað innkaupsverðið nokkurn
veginn að vild sinni, meðal annars til
hagsbóta fyrir neytendur. Nú voru
þær að leggja undir sig fiskvinnsluna
og fiskmarkaðina eftir krókaleiðum
og brátt styttist í að þær gætu
skammtað sér fiskverð, jafnt á Ís-
landi sem annars staðar í Evrópu.
Þetta gerði fiskeldinu einnig erfitt
fyrir, en fiskeldi hafði eflst mjög á Ís-
landi fyrstu áratugi tuttugustu og
fyrstu aldarinnar.
Sjávarútvegsstefnan
endurskoðuð
En svo kom að því að fiskþurrð
varð í Biskayaflóa og Norðursjó. Þá
varð ekki undan því vikist að endur-
skoða sjávarútvegsstefnu Evrópu-
sambandsins og finna nýtt jafnvægi.
Jafnræði milli þegna Evrópusam-
bandsins. Íslendingar og Norðmenn
gátu ekki lengur vænst þess að sitja
næstum aleinir að sæmilega gjöfulum
fiskimiðum í Norður-Atlantshafinu.
– Og var þá öðrum þjóðum hleypt
inn í íslenska efnahagslögsögu?
spurði ég.
– Það varð samkomulag um nýja
skipan mála, svaraði Óðinn. Sam-
komulag um gagnkvæm veiðiréttindi.
– Áttu við að gegn því að hleypa
skipum annarra þjóða inn á íslensku
fiskimiðin hafi Íslendingar fengið
heimild til þess að veiða þar sem ekk-
ert var að hafa?
– Að sjálfsögðu gat fiskur aftur far-
ið að ganga á fiskimiðin í Biskayaflóa
og Norðursjó.
– Þetta hafa allavega verið mjög
óhagstæð skipti.
– Þannig leit það út í bráð, en óvíst
var hvernig það myndi reynast til
lengri tíma litið. Fiskur getur líka
brugðist á Íslandsmiðum og þá getur
verið gott að hafa önnur mið að róa á.
En víst er um það að mikil óánægja
varð með þetta á Íslandi. Þar var eins
og menn gerðu sér ekki grein fyrir að
margt breytist í tímans rás og menn
verða að mæta nýjum aðstæðum þeg-
ar þær koma upp. Það var eins og
menn teldu að allt ætti að vera
óbreytt frá því sem var þegar Íslend-
ingar gengu í Evrópusambandið.
Margir töldu raunar að Íslendingar
hefðu fengið loforð fyrir að ekkert
breyttist. Það var að sjálfsögðu
rangt. Allt breytist. Allt er alltaf að
breytast. – Það var erfitt að finna leið
til þess að jafna rétt manna innan
Evrópusambandsins, aðra en að leyfa
utanaðkomandi útgerðum að veiða
við strendur Íslands og Noregs.
– Gátu Íslendingar ekki haft áhrif á
þetta? Höfðu þeir ekki áhrif innan
Evrópusambandsins?
– Vissulega höfðu þeir áhrif eins og
aðrir. Ekki mikil áhrif, enda ekki við
því að búast, en áhrif samt. Þeir
beittu þeim áhrifum í þessu máli,
ásamt Norðmönnum. Þeir beittu sér
hart við að ná fram ásættanlegum
breytingum við upphaflegar tillögur,
sem nánast voru um að svipta þjóðir
sambandsins yfirráðum yfir öllum
fiskimiðum og færa á eina hendi. Það
varð hörð rimma sem stóð á annað ár.
Íslendingar komu sjónarmiðum sín-
um á framfæri, fylgdu þeim eftir af
hörku og skeyttu ekkert um jafnræð-
issjónarmiðin, sem þó er skyldugt að
virða. Samkenndin hverfur þegar
hagsmunirnir eru annars vegar. Það
var reynt með öllum ráðum að koma
til móts við sjónarmið Íslendinga,
eins og jafnan var gert í Evrópusam-
bandinu á þeim árum. Reynt var að
ná samstöðu um öll mál. Helst að ná
fram einróma niðurstöðu. Það var
gefið eftir gegn því að Íslendingar og
Norðmenn lýstu sig sátta við nýju
sjávarútvegsstefnuna. En mestu máli
skipti að Íslendingar töldu sig hafa
fullan sigur í þessari baráttu.
– Og hvað var það sem náðist fram?
– Það náðust fram undanþágur fyr-
ir strandríki, sagði Óðinn. Í fyrsta
lagi skyldu þau hafa einkarétt á veið-
um allt að 12 mílur frá byggðu landi.
– Fengu þau skip sem máttu veiða
innan þeirrar línu líka að veiða utan
hennar? spurði ég.
– Nei, að sjálfsögðu ekki, svaraði
Óðinn. Þegar samið er um línu verða
menn annaðhvort að vera innan
hennar eða utan. Það voru ákveðin
skip sem máttu veiða innan línunnar
og þau máttu ekki veiða annars stað-
ar. – Og svo í öðru lagi skyldi jafnan
vera tryggt að heimalöndun af nær-
miðum fullnægði þörfum fyrir innan-
landsneyslu.
– Hafði það einhverja þýðingu?
Veiddist ekki alltaf nóg til innan-
landsneyslu innan tólf mílnanna?
– Heimamið geta brugðist eins og
önnur mið. Það getur komið fyrir
öðru hvoru að fiskur leggist frá landi.
Þá var þessi regla mikilvæg.
– Hefur þetta skipulag verið virt?
– Já, það hefur verið virt og meira
en það. Ennþá er flutt út töluvert af
fiski frá Íslandi, eftir því sem ég best
veit. Erlend fiskiskip landa oft á Ís-
landi. Það hentar þeim vel. Evrópu-
sambandið reyndi líka að hygla Ís-
lendingum á þessu sviði eftir því sem
kostur var, án þess þó að ganga svo
langt að brjóta reglur um jafnræði.“
tíðarsýn
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1. SEPTEMBER 2002 21
Heimsferðir bjóða nú síðustu sætin í sólina í haust á einstök-
um kjörum, þar sem þú getur lengt sumarið á vinsælustu
áfangastöðum Íslendinga við bestu aðstæður.
Í september finnur þú frábært veður við Miðjarðarhafið,
25–30 stiga hita og kjöraðstæður til að lengja sumarið.
Beint flug á alla áfangastaði Heimsferða, þar sem þú nýtur
traustrar þjónustu fararstjóra okkar.
Skógarhlíð 18, sími 595 1000. www.heimsferdir.is
Síðustu sætin
með
Heimsferðum
í sólina í haust
frá kr. 29.985
Verð frá 49.950
M.v. 2 í stúdíó/íbúð, 12. sept. í 2 vikur.
Stökktutilboð. Almennt verð kr. 52.448.
Ekki innifalið: Flutningur til og frá flug-
velli erlendis kr. 1.800. Forfallatrygging
fullorðnir kr. 1.800, börn kr. 900.
Verð frá 39.950
M.v. hjón með 2 börn, 2–11 ára,
12. sept. í 2 vikur. Stökktutilboð með
sköttum. Almennt verð kr. 41.950. Ekki
innifalið: Flutningur til og frá flugvelli
erlendis kr. 1.800. Forfallatrygging full-
orðnir kr. 1.800, börn kr. 900.
Mallorca
Hér getur þú valið um vin-
sælustu gististaði Heimferða,
s.s. Pueblo Palma eða Tres
Torres, eða valið stökkið í sól-
ina, og þá færðu að vita 3 dögum fyrir brottför hvar þú gistir.
Verð frá 29.895
M.v. hjón með 2 börn, 2–11 ára,
11. sept. í viku. Stökktutilboð.
Almennt verð kr. 31.390. Ekki innifal-
ið: Flutningur til og frá flugvelli erlend-
is kr. 1.800. Forfallatrygging fullorðnir
kr. 1.800, börn kr. 900.
Verð frá 39.950
M.v. 2 í stúdíó/íbúð, 11. sept. í viku.
Stökktutilboð með sköttum.
Almennt verð kr. 41.950. Ekki innifal-
ið: Flutningur til og frá flugvelli erlend-
is kr. 1.800. Forfallatrygging fullorðnir
kr. 1.800, börn kr. 900.
Benidorm
Einn vinsælasti áfangastaður
Íslendinga. Vinsælustu gisti-
staðirnir okkar, Vina del Mar
og Montecarlo, eru í hjarta
Benidorm, og ef þú vilt taka
sénsinn og kaupa ferð, án þess
að vita hvar þú gistir, þá færðu
enn lægra verð.
5. sept. – 2 vikur – uppselt
12. sept. – 2 vikur – 14 sæti
4. sept. – uppselt
11. sept. – vika – 7 sæti
11. sept. – 2 vikur – uppselt
18. sept. – vika – uppselt
18. sept. – 2 vikur – 19 sæti
2. okt. – 3 vikur – 18 sæti
Verð frá 39.895
M.v. hjón með 2 börn, 2–11 ára,
4. sept. í viku. Stökktu tilboð.
Almennt verð kr. 41.890. Ekki innifal-
ið: Flutningur til og frá flugvelli erlend-
is kr. 1.800. Forfallatrygging fullorðnir
kr. 1.800, börn kr. 900.
Verð frá 49.950
M.v. 2 í stúdíó/íbúð, 4. sept. í viku.
Stökktutilboð með sköttum.
Almennt verð kr. 52.450. Ekki innifal-
ið: Flutningur til og frá flugvelli erlend-
is kr. 1.800. Forfallatrygging fullorðnir
kr. 1.800, börn kr. 900.
Costa del Sol
Okkar vinsælasti áfangastaður,
enda finnur þú hér frábærar
aðstæður í fríinu. Val um Agu-
amarina, Timor Sol eða
Principito, og tryggðu þér 1, 2
eða 3 vikur í sólinni í haust.
Og ef þú vilt stökkva, þá er verðið enn lægra.
Nú er allt að verða uppselt
4. sept. – 1 vika – 8 sæti
4. sept. – 2 vikur – uppselt
11. sept. – 1 vika – 4 sæti
18. sept. – vika – uppselt
18. sept. – 2 vikur – 19 sæti
2. okt. – 3 vikur – 17 sæti