Morgunblaðið - 29.09.2002, Qupperneq 1

MORGUNBLAÐIÐ 29. SEPTEMBER 2002
228. TBL. 90. ÁRG. SUNNUDAGUR 29. SEPTEMBER 2002 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
Sunnudagur
29. september 2002
Morgunblaðið/
Landið sem hverfur
Fyrirhugað virkjunarsvæði Kárahnjúkavirkj-
unar hefur að mestu verið utan alfaraleiðar.
Ragnar Axelsson lagði land undir fót og tók
myndir af landslagi sem hverfur verði Háls-
lón að veruleika. / 9
y p y ennfrekar.
Prentsmið
Morgunblaðsin
B
Hér gæti ég hugsað
mér að búa!
18
10
Barátta um völd
að baki átökum
Drauma-
liðið
vakið af
værum
blundi
20
BANDARÍSKA forsetaembættið
hefur samið drög að ályktun sem
leggja á fyrir Sameinuðu þjóðirnar
(SÞ), og kveður ályktunin á um að
Írakar skuli veita vopnaeftirlits-
mönnum SÞ óheftan aðgang að öll-
um stöðum en sæta árás ella, að því
er The New York Times greindi frá í
gær.
Þá segir í drögunum að Írakar fái
viku til að verða við ákvæðum álykt-
unarinnar og gera SÞ nákvæma
grein fyrir öllum áætlunum sínum
um smíði gereyðingarvopna. Þá fá
Írakar 23 daga til viðbótar til að
veita aðgang að öllum þeim stöðum
er málið varða og leggja fram skjöl
til stuðnings yfirlýsingum sínum, að
því er blaðið hefur eftir bandarískum
embættismanni.
Þá segir blaðið að ályktunin kveði
á um að vopnaeftirlitið verði útvíkk-
að frá meintum vopnasmiðjum til
húsa Saddams Husseins forseta og
heimili beitingu vopnavalds ef Írak-
ar reyni að hindra eftirlitið. Banda-
rískir og breskir embættismenn
munu kynna meginþætti draganna
fyrir Frökkum, Rússum og Kínverj-
um, en þessar fimm þjóðir eiga fasta-
fulltrúa í öryggisráði SÞ, og hafa þar
neitunarvald.
Samkvæmt drögunum munu þessi
fimm ríki hafa rétt til að senda full-
trúa sína til Íraks með eftirlitsmönn-
unum. Verði írösk stjórnvöld ekki
við kröfum eftirlitsmannanna má
telja réttmætt að beita „öllum nauð-
synlegum aðferðum til að tryggja
frið og öryggi á alþjóðavettvangi“,
þ. á m. að grípa til hernaðarað-
gerða, segir í niðurlagi ályktunarinn-
ar.
„Ef við komumst að því að eitt-
hvað í þeim gögnum sem þeir láta
okkur í té er ekki sannleikanum sam-
kvæmt, þá munum við taka í gikk-
inn,“ sagði bandarískur embættis-
maður við The New York Times. „Ef
þeir tefja, hindra eða ljúga til um
eitthvað sem þeir hafa lagt fram þá
mun það kalla á aðgerðir.“
Embættismenn, sem er kunnugt
um innihald ályktunarinnar, tjáðu
blaðinu að í drögunum segði að Írak-
ar hefðu þegar gerst sekir um „um-
fangsmikil brot“ á fyrri ályktunum
SÞ um afvopnun, þar sem Írakar
væru að koma sér upp gereyðingar-
vopnum og hefðu reynt að hindra
störf vopnaeftirlitsmanna.
Bandarískur embættismaður tjáði
blaðinu að Bandaríkjastjórn vænti
þess að nýja ályktunin myndi í raun
koma í staðinn fyrir allar fyrri álykt-
anir SÞ um Írak síðan 1991. „Fyrri
ályktanir skipta ekki lengur máli,“
sagði embættismaðurinn. „Í þessari
er allt sem við þurfum að fá frá Írök-
um.“
Írakar fá sjö
daga frest
Washington. AFP.
Bandaríkjamenn tilbúnir með drög
að ályktun er lögð verður fyrir SÞ
PALESTÍNSK stúlka situr á öxl
móður sinnar og heldur á helgiriti
múslima, Kóraninum, í annarri
hendinni og múrsteini í hinni.
Móðirin er meðlimur í Hamas-
samtökunum og tók þátt í mót-
mælaaðgerðum í Yarmouk-
flóttamannabúðunum skammt frá
Damaskus í Sýrlandi í gær. Þá
minntust Palestínumenn þess að
tvö ár voru liðin frá því að upp-
reisn þeirra gegn hernámi Ísraela
á palestínskum svæðum hófst.
Í Gazaborg komu um 20 þúsund
Palestínumenn saman, og í Ram-
allah á Vesturbakkanum hvatti
Yasser Arafat Palestínuleiðtogi
þjóð sína til að halda uppreisninni
áfram, þriðja árið. Ísrelar hafa
setið um skrifstofur Arafats í tíu
daga, en hann talaði til mannfjöld-
ans í Gaza í gegnum farsíma og
sagði Palestínumenn aldrei gefast
upp. Undanfarin tvö ár hafa 1.850
Palestínumenn og um 600 Ísraelar
fallið í átökum og tilræðum.
Reuters
Uppreisn í tvö ár
LEIÐTOGAR Vestur-Afríkuríkja
vonast til að geta sent um þrjú til
fjögur þúsund manna lið, er nyti
aðstoðar Frakka og ef til vill
Bandaríkjamanna, til að binda
enda á uppreisn hermanna á Fíla-
beinsströndinni, að því er forseti
Senegal, Abdoulaye Wade, tjáði
franska blaðinu Le Parisien í gær.
Wade er forseti Efnahagssamtaka
Vestur-Afríkuríkja er munu halda
fund í dag um stöðu mála á Fíla-
beinsströndinni.
Sagði Wade að Frakkar myndu
veita aðstoð við skipulagningu og
Bandaríkjamenn ef til vill aðstoða
við flutninga. Öll aðildarríki Efna-
hagssamtakanna hefðu þegar
skuldbundið sig til að leggja fram
nokkur hundruð hermenn hvert.
Mun það lið taka við af frönskum
og bandarískum hermönnum sem
nú eru á Fílabeinsströndinni. Til-
gangurinn væri að koma í veg fyr-
ir átök og stuðla að viðræðum upp-
reisnarmanna og stjórnvalda.
Uppreisnin hófst 19. september
sl., og halda hermennirnir, er hana
gerðu, enn nokkrum bæjum í land-
inu. Þeir voru brotnir á bak aftur í
höfuðstaðnum, Abidjan, af her-
sveitum hliðhollum ríkisstjórn
Laurents Gbagbos forseta. Tæp-
lega 300 manns féllu, og annar
eins fjöldi særðist, í átökunum.
Sagðir vel skipulagðir
og hjálpsamir
Uppreisnarmennirnir eru sagðir
vel skipulagðir og segja talsmenn
þeirra að „hreyfingin“ eigi sér
enga pólitíska bakhjarla. Maður
sem kom til nágrannaríkisins Mali
á miðvikudaginn, eftir að hafa far-
ið um norðurhluta Fílabeins-
strandarinnar, sem er að mestu á
valdi uppreisnarmanna, sagði að
þeir hefðu veitt rútu fylgd til
landamæranna þegar þeir hefðu
séð að flestir um borð voru börn.
Þeir hefðu bætt bensíni á bílinn og
ekki „snert hár á höfði nokkurs
um borð“.
Franskur læknir sem verið hafði
í borginni Bouake sagði að upp-
reisnarmennirnir kæmu vel fram
við landsmenn. „Þeir eru kurteisir
... fara hús úr húsi og sjá um að
heimilisfólk hafi vatn og stundum
gefa þeir fátækum dálítið af pen-
ingum og hrísgrjónum,“ sagði
franski læknirinn. Þetta kynnu
íbúarnir vel að meta, en þeim væri
eiginlegt að vera í nöp við her-
menn. Flestir erlendir ríkisborg-
arar hafa yfirgefið Fílabeins-
ströndina, sem var áður frönsk
nýlenda.
Fílabeinsströndin
Vilja
stuðla
að við-
ræðum
París. AFP.
MARTU, um 2.000 manna þjóð-
flokki frumbyggja í Ástralíu, hef-
ur nú með dómsúrskurði verið út-
hlutað til eignar landssvæði í
vesturhluta landsins og er það
nokkru stærra en Ísland, um 136
þúsund ferkílómetrar. Martu-
menn tala alls 12 sjálfstæð tungu-
mál. Þeir hafa haldið upprunaleg-
um lífsháttum sínum, veiða og
safna villtum jurtum til matar.
Bretar fengu að stunda tilraun-
ir með langdræga eldflaug á eyði-
merkursvæðum Martu-manna á
sjötta áratugnum og voru íbúarnir
þá reknir á brott en fengu að snúa
aftur upp úr 1980.
Frumbyggjar eru alls um
400.000 af tæpum 20 milljónum
Ástrala. Fyrir sjö árum lögðu
Martu-menn fram kröfu um að fá
staðfest eignarhald á landi sínu.
Töldust þeir hafa sannað að þeir
ættu hefðarrétt á landinu og hefðu
nýtt það frá því að V-Ástralía var
gerð að breskri nýlendu árið 1829.
Þeir fá nú einkarétt á að nýta
landið að öðru leyti en því að rétt-
indi til námuvinnslu verða áfram á
hendi v-ástralskra stjórnvalda.
Martu-menn
eiga nú land sitt
Sydney. AFP.