Morgunblaðið - 27.11.2002, Síða 23

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. NÓVEMBER 2002 23
ÞAÐ er ekki ráðist á garðinn þar
sem hann er lægstur þegar áhuga-
leikfélag sviðsetur þennan breska
ólíkindaleik. Taktu lagið, Lóa er
undarlegur samsetningur af hráu
raunsæi, viðkvæmnislegu meló-
drama og síðast en ekki síst er það
hlaðið slíkri orðkynngi að allar skil-
greiningar falla um sjálfar sig þegar
kemur að því að útlista hvers konar
stíll er einkennandi fyrir verkið. Með
leikritum eins og Stræti, Barpari og
Taktu lagið, Lóa þótti Cartwright
hafa fundið leið til að skapa ljóðræn-
an stíl úr málfari hins breska götu-
ræsis. Orðkynngi persónanna er í
engu samræmi við umhverfið, því
þótt orðaforðinn minni á ræsið er
hinn skapandi máttur tungumálsins
allsráðandi í verkum Cartwrights og
þar reynir ekki síst á þýðandann sem
oft og iðulega rekst á orð og orð-
myndir í textanum sem hvergi er að
finna í orðabókum. Þýðingar Árna
Ibsen á Stræti og Taktu lagið, Lóa
eru afrek í sjálfu sér og þótt Árni
taki sér verulegt skáldaleyfi á stund-
um er engu líkara en hann hafi ein-
mitt með því fundið leiðina að kjarn-
anum í texta Cartwrights. Aðferð
Árna er hin frjálsa aðferð skáldsins
sem líklega myndi standa í öðrum
þeim sem aðhyllast meiri bók-
stafstrú í þýðingum sínum.
Guðmundur Ingi Þorvaldsson hef-
ur náð verulega góðum tökum á leik-
hópnum og tekst mætavel að skila
sýningu með góðum heildarsvip, þar
sem fremstar meðal jafningja eru
þær Þórunn Pétursdóttir í hlutverki
Lóu og Rósa Marinósdóttir í hlut-
verki móður hennar Möllu Koff. Þór-
unn sýnir okkur hina hlédrægu Lóu
á afskaplega nærfærinn hátt og hún
hefur góðan skilning á persónunni;
söngur hennar var mjög góður og
söngatriðin skemmtun út af fyrir sig.
Hlutverkið gerir reyndar slíkar
kröfur um fjölhæfni að varla er hægt
að ætlast til þess að Þórunn skilaði
fullkomnum eftirhermum af heims-
frægum söngkonum í ofanálag. Það
gerði enda lítið til.
Rósa var gríðarkröftug í hlutverki
hinnar sjúskuðu Möllu. Hún var ein-
staklega hispurslaus á sviðinu og
hélt athyglinni ágætlega. Þegar kom
að því að sýna kvikuna á þessari
skrápþykku persónu brást henni
hins vegar bogalistin, en annað eins
má nú fyrirgefa. Gísli Baldur
Henrýsson átti góða spretti sem
Raggi Saggi, hinn útlifaði sjarmör og
ræsisrotta, og aðrir leikendur stóðu
sig með mestu prýði þótt minna
reyndi á.
Hér er á ferðinni kröftug og
skemmtileg sýning sem á allan heið-
ur skilinn fyrir djörfung og hugrekki
leikhópsins. Borgfirðingar eiga að
meta það í verki með því að mæta í
leikhúsið litla á Brún í Bæjarsveit.
Skáldmæltar ræsisrottur
LEIKLIST
UMF Íslendingur,
Brún í Bæjarsveit
eftir Jim Cartwright í þýðingu Árna Ibsen.
Leikstjóri: Guðmundur Ingi Þorvaldsson.
Leikarar: Gísli Baldur Henrýsson, Þórunn
Pétursdóttir, Jón Eiríkur Einarsson, Ásdís
Helga Bjarnadóttir, Snorri Hjálmarsson,
Rósa Marinósdóttir. Hljóðfæraleikarar:
Dóra Erna Ásbjörnsdóttir, Gústav Magn-
ús Ásbjörnsson, Sigurður Jakobsson,
Helgi Eyleifur Þorvaldsson.
Næstu sýningar verða föstudag 29. og
laugardag 30. nóv. kl. 21.
TAKTU LAGIÐ, LÓA
Hávar Sigurjónsson
Fyrirlestur um
ævi Stephans
G. Stephans-
sonar verður í
Norræna húsinu
kl. 20. Viðar
Hreinsson, mag.
art. bókmennta-
fræðingur og
fræðimaður við
Reykjavík-
urAkademíuna,
rekur ævi Stephans G. Steph-
anssonar og greinir frá efnistökum
og vinnu við bók sína um skáldið,
Landnemann mikla, sem nýlega er
komin út. Viðar hefur unnið að
rannsóknum á ævi og verkum
Stephans um árabil hér á landi og í
Vesturheimi.
Fyrirlesturinn er á á vegum Vís-
indafélags Íslendinga.
Goethe-Zentrum, Laugavegi 18
Þýska kvikmyndina Die Unbe-
rührbare frá 2000 verður sýnd kl.
20.30. Leikstjóri er Oscar Roehler.
Í þessari margverðlaunuðu sál-
fræðistúdíu um síðustu dagana í lífi
Hönnu Flanders styðst leikstjórinn
við ævi og ævilok móður sinnar, rit-
höfundarins Giselu Elsner. Hér
segir af Hönnu Flanders (Hanne-
lore Elsner), sem forðum daga var
vinsæll rithöfundur og hálfgert bók-
menntagoð á sjöunda áratugnum og
auk þess dýrkuð sem hugsjónakona
á sviði samfélagsmála, einangrast æ
meir, bæði í þjóðfélagslegu tilliti og
í mannlegum samskiptum. Þegar
múrinn fellur bresta síðustu vonir
hennar, skáldsögurnar vekja enga
athygli lengur og vinir og fjölskylda
snúa við henni bakinu.
Myndin er ótextuð.
Björg Fríður Elíasdóttir og Mar-
grét Elíasdóttir opna sýningu í
Ráðhúsinu kl. 18. Sýningin hefur yf-
irskriftina Berskjöldun – ástarjátn-
ing til náttúrunnar. Björg sýnir
þurrpastelmyndir og sýnir afrakst-
ur ferils sem hófst er hún tókst á við
þá hugmynd sína að mála erótískar
myndir, þar sem langanir og þrár
mannslíkamans eru eðlilegur hluti
af náttúrunni. Margrét sýnir olíu-
málverk. Henni er mjög annt um
hálendi Íslands og vill með þessari
sýningu biðja hinni ósnortnu nátt-
úru grið.
Sýningin stendur til 2. desember.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
Stephan G.
Stephansson
SÝNINGUM á Rakaranum í
Sevilla í Íslensku óperunni fer
að ljúka og verða síðustu sýn-
ingarnar 29. og 30. nóvember,
en þá verða sérstakar hátíðar-
sýningar, ætlaðar félagsmönn-
um í Vinafélagi Íslensku óper-
unnar og eru nú aðeins örfá
sæti laus á þær sýningar.
Á hátíðarsýningunum fer
Kristinn Sigmundsson með
hlutverk Don Basilios og í hlut-
verki Almaviva greifa verður
Gunnar Guðbjörnsson, en þeir
félagar hafa ekki sungið saman
á sviði Íslensku óperunnar síð-
an 1988. Með önnur helstu hlut-
verk fara þau Sesselja Krist-
jánsdóttir, Ólafur Kjartan
Sigurðarson og Davíð Ólafsson.
Boðið er upp á stutta kynn-
ingu á Rakaranum og Rossini
einni klukkustund áður en sýn-
ingarnar hefjast. Gunnsteinn
Ólafsson sér um hana.
Síðustu sýn-
ingar á
Rakaranum
ÞAU eru því miður allt of fá tæki-
færin sem gefast til að heyra okkar
bestu tónlistarmenn halda einleiks-
tónleika. Það er skilj-
anlegt – undirbúningur
slíkra tónleika er mjög
tímafrekur, og fáir geta
kostað slíkum tíma til
nema í frístundum frá
brauðstritinu. Gróskan
í kammermúsíkinni er
þeim mun meiri, enda
krefst hún annars kon-
ar undirbúnings og
minni tíma af hendi
hvers og eins hljóð-
færaleikara. Það er því
ávallt fagnaðarefni
þegar tónlistarmenn
hafa þann vilja, aga,
fórnarlund og ekki síst
músíklega þörf til að
gefa sér tíma til að æfa
upp einleikstónleika. Þorsteinn
Gauti Sigurðsson lék í Salnum á mið-
vikudagskvöld; verkefnaval hans var
fjölbreytt og mjög metnaðarfullt og
því ljóst, að gríðarleg vinna lá að
baki tónleikunum.
Bach var fyrstur – fimm prelúdíur
og fúgur úr Vel stillta píanóinu, þær
fyrstu úr bók I, í C-dúr, c-moll, Cís-
dúr, cís-moll og D-dúr. Þorsteinn
Gauti nálgaðist verkin á nokkuð
dramatískan hátt, og gerði mikið úr
andstæðum milli hverrar prelúdíu og
fúgu innan sömu tóntegundar. Pre-
lúdíurnar voru leikandi léttar; sú
fyrsta angurvær og dúnmjúk – en
mikinn grikk gerði hann Gounod
okkur með því að setja sykursæta
Ave Maríu sína yfir þessa fallegu
hljómaröð – það er ómögulegt að
losna við hana úr höfðinu þegar mað-
ur hlustar á Bach. Samstæða fúgan
var hins vegar þung og ábúðarmikil í
flutningi Þorsteins Gauta; jafnvel of
þung. Fúgustefið var vel greinanlegt
í öllum röddum en full ýkt á kostnað
þess að músíkin rynni streymandi
áfram. Í cís-moll fúgunni var þetta
mest áberandi og á mörkum að hún
héldist samhangandi vegna þyngsl-
anna. Prelúdíurnar voru hins vegar
allar betri, og Þorsteinn Gauti lagði
mikið upp úr því að draga fram kar-
akter hverrar og einnar þeirra og
gerði það ákaflega vel. Þrátt fyrir
galla var yfirbragð Bachs í heild fal-
legt, og stílhreint, pedallaust og
skýrt.
Intermezzóin tvö ópus 118 nr. 2 og
117 nr. 2 voru yfirmáta rómantísk í
túlkun Þorsteins Gauta, rétt eins og
þeim fer best. Syngjandi laglínur
hægri handar voru skýrt mótaðar yf-
ir fljótandi brotnum hljómum og
verkin léku í fingrum píanóleikar-
ans.
Allt annan og kraft-
meiri tón kvað við í
prelúdíu Rakhman-
inovs, sem er glæsi-
smíð fyrir fimustu fing-
ur. Þorsteinn Gauti tók
þennan smell með
trompi í fantagóðum
leik, þar sem skarpar
andstæður voru dregn-
ar milli sprengikrafts-
ins í ytri köflunum og
ljóðrænunnar í miðj-
unni.
Enn nýtt litbrigði í
túlkun og stíl var
galdrað fram í im-
pressjónískum Óð Rav-
els fyrir látna prins-
essu. Það er ekki vandalaust að
endurskapa svo vinsælt og margspil-
að verk þannig að það gefi hlustand-
anum nýja tilfinningu. Það tókst
Þorsteini Gauta þó mjög vel, túlkun
hans var innblásin og andrík. Topp-
urinn á tónleikunum var þó vafalítið
sónata Prokofijevs, þar sem Þor-
steinn Gauti lék gríðarlega vel, hvort
sem var í rómantík fyrsta þáttarins,
glettilegu og fjörugu skertsóinu,
nostalgískum andante-þættinum,
með keim af þungum ym rússn-
esskra kirkjuklukkna, eða í húmor-
eskum lokaþættinum.
Tilfinning Þorsteins Gauta fyrir
sérkennum í stíl hvers tónskálds er
sterk og skýr, og það kom vel fram á
tónleikunum. Hann er líka yfirmáta
músíkalskur, andar í tónlistinni og
verður partur af henni sjálfri. Það
væri óskandi að Þorsteinn Gauti
fengi fleiri tækifæri til að halda ein-
leikstónleika; gaman væri til dæmis
að heyra áframhaldið af Bach. Þetta
voru fínir tónleikar og alveg glimr-
andi góðir þar sem leikur Þorsteins
Gauta reis hæst.
Bergþóra Jónsdóttir
Metnaðarfullt
einvígi við ólík
stílbrigði
TÓNLIST
Salurinn
Þorsteinn Gauti Sigurðsson píanóleikari
lék fimm prelúdíur og fúgur úr Das Wohl-
temperierte Klavier, bók I, eftir Jóhann
Sebastian Bach, Intermezzi opus 117 og
118 nr. 2 eftir Jóhannes Brahms, Prelúd-
íu ópus 23 nr. 5 eftir Sergei Rakhman-
inov, Óð fyrir látna prinsessu eftir Maur-
ice Ravel og Sónötu nr. 2 ópus 14 eftir
Sergei Prokofijev. Miðvikudag kl. 20.
EINLEIKSTÓNLEIKAR
Þorsteinn Gauti
Sigurðsson
FJÖLSKYLDA Einars Pálssonar,
fræðimanns og skólastjóra Mímis,
sem lést fyrir nokkrum árum hefur
afhent Guðspekifélaginu handrita-
og bókasafn hans til varðveislu. Í
safninu eru um sjö hundruð titlar af
fræðiritum á þeim sviðum heim-
speki og trúarbragða, sem Einar
fjallaði um í 11 ritum sínum sem
komu út á þremur áratugum undir
nafninu Rætur íslenskrar menning-
ar. Bókagjöfinni fylgir fjárhæð sem
varið skal til þess að búa um safnið
til framtíðar, og ennfremur upplag
af ritum Einars, sem félagið fær til
ráðstöfunar. Gjöfin var afhent í
húsi Guðspekifélagsins þann 11.
þ.m. á afmælisdegi Einars Páls-
sonar að viðstöddum þeim Birgitte
Pálsson, ekkju Einars, Páli og Þor-
steini Einarssonum.
Guðspekifélagið hóf starfsemi í
nóvember 1912. Félagið á fyrir
mikið bókasafn og rekur bókaþjón-
ustu, sem félagsmenn hafa aðgang
að til sjálfsmenntunar á kjörsviðum
sínum.
Forseti Guðspekifélagsins, Gísli
Jónsson, veitti gjöfinni viðtöku.
Einar Pálsson var vel kunnugur fé-
laginu og flutti þar nokkrum sinn-
um fyrirlestra.
Einar Pálsson gerði samanburð á
goðsögnum, heiðnum sið og heim-
speki Evrópumanna á miðöldum.
Áhugamenn um fræði Einars hafa
myndað félagsskap innan Guð-
spekifélagsins til að sinna sér-
staklega íslenskum þjóðararfi, goð-
sögnum og fornum sið, og tengingu
við menningararf annarra þjóða í
anda þess starfs sem Einar vann.
Áskotnast handrit og
bókasafn Einars Pálssonar
Morgunblaðið/Golli
Þorsteinn Einarsson afhendir Gísla Jónssyni, forseta félagsins, gjöfina.