Morgunblaðið - 14.12.2002, Qupperneq 50

LISTIR
50 LAUGARDAGUR 14. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
LISTAKONURNAR Ása Ólafs-
dóttir, Bryndís Jónsdóttir, Kristín
Geirsdóttir, Magdalena Margrét
Kjartansdóttir og Þorgerður Sig-
urðardóttir hafa allar verið virkar í
sýningarhaldi á annan áratug. Þær
hafa verið með vinnustofur á Korp-
úlfsstöðum í um sex ár. Líklega var
það nándin þar sem kom fyrstu
samsýningu þeirra á laggirnar en
nú sýna þær saman í þriðja sinn.
Fyrsta sýningin var í Norska Hús-
inu í Stykkishólmi 2001, þær sýndu
í Ketilshúsi á Akureyri sl. sumar og
nú í Hafnarborg í Hafnarfirði. Að
vísu sýndu þær saman áður en ekki
opinberlega, heldur settu þær upp
verk í eldhúsinu hjá sér á Korpúlfs-
stöðum, kynntust þannig verkum
hver annarrar. Þetta er nefnt hér
vegna hugleiðinga um það hvað
veldur því að listamenn ákveða að
sýna saman, hvenær tekst það vel
og hvenær ekki. Þeim fimm tekst
það vel og verk þeirra vinna ágæt-
lega saman enda er þessi sýning
eiginlega sjálfsprottin.
Þær vinna allar í ólík efni en í
bakgrunni má greina samhljóm sem
tengist náttúru landsins, innblæstri
frá daglegu umhverfi og áhuga á
fólki. Vinnubrögð þeirra byggjast á
hægri en staðfastri þróun, verk
þeirra allra byggjast á ákveðnum
efnivið, snertingu, áferð og um-
breytingu efnis en útiloka ekki þátt
tilviljunarinnar, undir vissri stjórn.
Hér er allt annað á ferð en hug-
myndalist sem notar sér hvaða efni-
við sem er og getur þá staðið
frammi fyrir því að vanta tæknilega
þekkingu til að útfæra verk. Slík
vinna þróast oft í stökkum, hér
sjáum við verk sem hafa þróast
skref fyrir skref.
Ása Ólafsdóttir hefur ofið tölu-
vert og notað letur í verkum sínum
en sýnir hér litfalleg krosssaums-
verk ásamt þráðum þeim sem hún
saumar úr. Myndirnar eru frekar
litlar utan ein og gefa fyrirheit um
spennandi framhald. Hún litar
garnið sjálf og færir sér skemmti-
lega í nyt þátt tilviljunarinnar við
útfærslu mynda sinna. Bryndís
Jónsdóttir heldur áfram vinnu sinni
með íslensk sauðfjármörk sem út-
gangspunkt í stórum leir-
verkum þar sem vinna saman
sterk form og íslensk sér-
kenni. Málverk Kristínar
Geirsdóttur eru jafnan falleg
og víkja hér ekki mikið frá
verkum síðustu ára, þó eru
þau kannski að þróast í átt
að flóknari formum og
mynstri. Í þeim blandast til-
finning fyrir birtu, litum og
formi á hugleiðslukenndan
máta. Magdalena Margrét
Kjartansdóttir sýnir hér
dúk-og tréristur unnar á jap-
anspappírslengjur nokkurn
veginn í mannsstærð. Kven-
myndir hennar eru unnar af
öryggi og einkennast af
ákafa og þrautseigju. Þær
eru bæði hlýlegar, glaðar og
yfir þeim hvílir sorg, sígilt
viðfangsefnið er langt frá því
að vera þreytt í meðförum
hennar. Þorgerður Sigurðar-
dóttir sýnir svo skemmtileg-
ar grafíkmyndir þar sem hún
hefur notað hversdagslega hluti í
umhverfinu, járn- og málmplötur til
að þrykkja með og skapar þannig
óvæntar og fallegar oft næstum þrí-
víðar þrykkmyndir. Grafíkverk
hennar eru fersk og efniviðurinn
lofandi.
Á sýningunni er sýnt myndband
sem sýnir listakonurnar við vinnu
sína og er góð viðbót við sýninguna,
sérstaklega þar sem hér er um að
ræða verk sem að nokkru leyti mót-
ast af sköpunarferlinu. Heildaryfir-
bragð sýningarinnar einkennist af
þrautseigju og metnaði. Þessar kon-
ur láta tískusveiflur í listinni lönd
og leið og tapa ekki á því.
MYNDLIST
Hafnarborg
Til 22. desember. Sýningin er opin alla
daga nema þriðjudaga frá kl. 11-17.
SAMSPIL, BLÖNDUÐ TÆKNI,
FIMM LISTAKONUR
Jarðtenging í Hafnarborg
Ragna Sigurðardóttir
Kristín Geirsdóttir, Blá jörð.
NÚ sýna tveir ötulir málarar
verk sín í Húsi málaranna við Eið-
istorg á Seltjarnarnesi. Þeir Einar
Hákonarson og Óli G. Jóhansson
hafa báðir verið afkastamiklir og
að sama skapi duglegir við að sýna
verk sín.
Einar Hákonarson sýnir nú
portrettverk og málverk unnin út
frá landslagsstemningum. Port-
rettin þrjú eru af þekktum ein-
staklingum, þeim Steini Steinarr,
Halldóri Kiljan Laxness og Einari
Ben. Af þessum þremur finnst mér
Einar Ben koma best út, hin verk-
in tvö bera keim af karíkatúr,
kannski er það líka ætlunin en fyr-
ir vikið verður tilfinning fyrir innri
persónu fyrirmyndarinnar ekki
eins sterk. En það er gaman að sjá
portrettverk. Ekki hefur mikið
verið gert af slíku hér á landi und-
anfarna áratugi. Listakona af
yngri kynslóðinni, Sigríður Ólafs-
dóttir, hefur þó lagt fyrir sig að
mála áhugaverð portrett af ís-
lenskum fjölskyldum og heldur
vonandi áfram á þeirri braut. Mál-
verkið er einstakur miðill og í mál-
verkinu er hægt að miðla svo
miklu sem ekki næst á ljósmynd.
Nýrri miðlar bjóða án efa líka upp
á möguleika í þessum efnum.
Auk portrettverkanna sýnir
Einar málverk sem eru sprottin
upp úr landslagi, þau bera titla
eins og Þokuslæður, Álfabyggð,
Suðaustanvindar, Morgunn. Hann
notar hér liti sem eru mjúkir og
jarðtengdir og teiknar stundum
með mjóum flæðandi línum á flöt-
inn. Myndirnar eru frjáls sýn á
umhverfið, abstrakt málverk með
tilvísunum í náttúruna. Ekki laust
við að manni verði hugsað til Kjar-
vals heitins og þess hversu mjög
hann hefur mótað sýn okkar á ís-
lenska náttúru. Jarðlitamyndirnar
fannst mér einna best heppnaðar,
þar sem mýkt og hógværð í litavali
eru ríkjandi, eins og á myndinni
Þokuslæður.
Óli G. sýnir nú verk sem flest
eru máluð í Danmörku, fáein hér á
landi. Það var forvitnilegt að sjá
hversu litríkar Danmerkurmyndir
hans eru, því danskur vetur er
grár og myrkur þótt danskt sumar
sé ljóst og bjart. Myndir Óla eru
abstraktsjónir en þó finnur maður
glögglega, einna best á Herning
myndunum, fyrir iðandi bæjarlífi,
húsum, götum, bílum. Sumar
myndirnar gefa í skyn marglit ljós
í myrkri ásamt norrænum bláma.
Óli G. hefur orðið fyrir sterkum
áhrifum af stefnum í málaralist
sem voru efst á baugi svona upp
úr 1940 og fram yfir 1950, meira
og minna abstrakt tjástefnustíl.
Það er kannski ástæðan fyrir því
hvað það sótti ákafan djass að
mínum innri eyrum þegar ég skoð-
aði verkin.
Nú er spurning hvaða erindi
stíltegundir fyrri tíma eiga við nú-
tímann. Stíltegundir sem á sínum
tíma urðu til af listrænni þörf,
voru viðbrögð við samtíma sínum,
tíma sem nú er liðinn. Geta þær
miðlað einhverju í dag?
Það er þó ekkert sem segir að
listrænt tungumál sé uppurið og
dautt þótt tími sá er var upp-
spretta þess sé liðinn. Í þessu sem
öðru er það afstaða listamannsins,
vinnan sjálf, markmiðin og nið-
urstaðan sem gilda. Um leið er
augljóst að áhrifamáttur sá sem
verk af þessum toga höfðu á sínum
tíma er ekki samur í dag. Óli G.
virðist þó hafa fundið í þessum stíl
eitthvað sem höfðar til hans innri
manns, hann staðnar ekki heldur
málar af miklum krafti og verk
hans þróast samkvæmt því. Verkin
eru því ekki yfirborðskennd eft-
iröpun, heldur sjálfstæð verk, unn-
in í fyllstu einlægni.
Hús málaranna hefur nú bætt
við nýjum sýningarsal, þar sem
sýnd eru verk eftir ýmsa málara.
Þegar ég kom í salinn mátti sjá
verk eftir Braga Ásgeirsson, Einar
Þorláksson, Guðmund Ármann, Jó-
hönnu Bogadóttur og Kjartan
Guðjónsson.
MYNDLIST
Hús málaranna
Til. 23. desember. Sýningin er opin
fimmtudaga til sunnudaga kl. 14–18.
OLÍUMÁLVERK, EINAR HÁKONARSON,
ÓLI G. JÓHANNSSON
Frjálsar
línur, fjöll
og fólk
Þokuslæður, Einar Hákonarson.
Ragna Sigurðardóttir
Þ
essa dagana eru mér
hugleikin mál sem
snerta alla, þ.e. frí-
dagarnir í skólunum;
starfsdagar, vetr-
arfrí, jólafrí, páskafrí og ekki síst
sumarfrí og vísa ég til greinar
minnar sem birtist um þetta efni í
gær. Hvort sem við erum for-
eldrar eða ekki, kemur okkur við
hvernig leikskólarnir og grunn-
skólarnir skipuleggja starf sitt,
þar sem frídagarnir koma við allt
atvinnulífið. Þeir sem vinna með
foreldrum þurfa kannski að axla
auknar byrðar þegar foreldrarnir
þurfa að fá frí vegna frídaga
barnanna. Vinnustaðir eru mis-
munandi og á sumum er lítill
sveigjanleiki þannig að allt fer úr
skorðum ef eitt foreldri þarf að fá
frí.
Ég segi
ekki að frí-
dagarnir
komi niður
á atvinnu-
lífinu,
vegna þess að ég veit að starfs-
dagar og námskeið er nauðsyn-
legt leikskóla- og grunn-
skólakennurum og þessir dagar
eru síst of margir. Þessir dagar
eru til staðar og foreldrar eiga að
vita af þeim með góðum fyrirvara.
Samtök atvinnulífsins draga mik-
ilvægi starfsdaga ekki í efa en
spyrja hvort ekki sé hægt að
skipuleggja þá með skilvirkari
hætti og setja m.a.s. fram nokkr-
ar hugmyndir í þeim tilgangi. SA
taka þó skýrt fram að það sé ekki
þeirra hlutverk að koma með
lausnir. Hugmyndirnar ganga
ekki upp í raunveruleikanum, að
mínu mati og margra annarra
kennara. Einkaskólar eiga auð-
veldara með að hafa starfsdaga á
laugardögum heldur en skólar
reknir af sveitarfélögunum og
gera það sumir. Yfirvinna svo
margra kennara hefur aukinn
kostnað í för með sér fyrir sveit-
arfélögin, auk þess sem ekki er
hægt að skylda þá til að vinna yf-
irvinnu á laugardögum. Ekki hef-
ur heldur reynst vel að flétta
starfsdagana inn í vikulegt skipu-
lag skólanna. Á starfsdögum eru
mikil fundahöld (stundum reynd-
ar of mikil að mati sumra) en þeir
eru líka notaðir í skipulag og und-
irbúning sem krefst samfelldrar
samvinnu kennara. Slíkt er ekki
gott að vinna 1–2 klst. á dag í viku
eða jafnvel lengra tímabil.
Að samræma starfsdaga leik-
skóla og grunnskóla hlýtur að
vera hægt en það er svo sem ekki
stórt skref en væri vissulega til
bóta fyrir fjölskyldur þar sem
börnin eru á mismunandi skóla-
stigum, bæði í leikskóla og grunn-
skóla. Skipulags- og námskeiðs-
dagar leikskóla eru aðeins þrír á
ári og ætti þeim foreldrum sem
einungis eiga börn í leikskóla að
reynast nokkuð auðvelt að gera
ráðstafanir til að koma til móts
við þessa frídaga barnanna.
Samræming starfsdaganna
yrði aðeins fyrsta hænuskrefið í
að móta einhverja fjölskyldu-
stefnu hér á landi. Ég fékk ekki
mikil viðbrögð við þeirri spurn-
ingu hvernig foreldrar koma til
móts við langt sumarleyfi
barnanna hér á landi en svo virð-
ist sem fæstir vilji stytta það. Fá-
ir eiga samt annarra kosta völ en
að börnin séu einn og hálfan mán-
uð á mismunandi leikjanám-
skeiðum en um mánuð í fríi með
foreldrum, einu eða báðum.
Vissulega taka foreldrar sér frí á
mismunandi tímum eða launa-
laust leyfi til að dekka sumarið en
hvers konar fjölskyldustefna er
það?
Það er sú fjölskyldupólitík sem
rekin er hér á landi. Venjulegt
fólk, sem svo mjög er í um-
ræðunni þessa dagana, er í basli á
framabrautinni. Ein og hálf laun
duga ekki til framfærslu fjöl-
skyldunnar, heldur vinna báðir
foreldrar fulla vinnu með mis-
sveigjanlegum vinnutíma og
skiptast á að vinna lengur og
skiptast á að taka sér frí hér og
þar yfir veturinn og sumarið.
Þetta er ekki góð pólitík fyrir ís-
lenskar fjölskyldur.
Ég er sammála því að hér þarf
að mótast hefð um vetrarfrí líkt
og mótast hefur m.a. á Norð-
urlöndunum. Ég tel þrátt fyrir
allt að Íslendingar geti lært
margt af hinum Norðurlanda-
þjóðunum, þótt sumir telji það
næstum neðan okkar virðingar.
Samtök atvinnulífsins vilja skoða
almenna vetrarorlofsdaga og vilja
koma orlofsmálum almennt í fast-
ari skorður. Sumarorlofstímabilið
er nefnilega líka hálflosaralegt.
Sumarorlofstíminn hér er að-
allega þrír mánuðir en strangt til
tekið fjórir, frá 15. maí til 15.
september. En í þrjá mánuði er
hálfgerð deyfð yfir öllu, allt meira
og minna lamað, eins og einn orð-
aði það. Það mætti nú stytta löm-
unartímabilið niður í tvo mánuði,
jafnvel sex vikur svo ég gerist nú
djörf. Það hlýtur a.m.k. að vera
betra fyrir atvinnulífið en þar er
óumdeilanlega fókus núverandi
ríkisstjórnar.
Skipulagið gæti verið eitthvað í
þá veru að vetrarorlofsdagar
væru alls tíu en sumarorlofsdagar
alls 20 á sex vikna til tveggja
mánaða tímabili. Þannig gætu
fjölskyldur tekið sér vetrarfrí og
sumarfrí þar sem fjölskyldan
væri saman bróðurpartinn.
Leikjanámskeiðið væri kannski
eitt í stað þriggja og löm-
unartímabil atvinnulífsins yrðu
styttri og dreifðari.
Leikskólinn hefur jafnan verið
meiri þjónustustofnun við for-
eldra heldur en grunnskólinn og
ber skóladagatal leikskólanna það
með sér. Í leikskólanum er aðeins
lokað þrjá daga á ári vegna skipu-
lags- og námskeiðsdaga, þar er
opið á almennum vinnudögum í
þjóðfélaginu og foreldrar hafa
getað valið um hvenær börnin
þeirra taka fjögurra vikna sam-
fellt sumarleyfi. Fyrirhugaðar
sumarlokanir leikskóla yrðu varla
eins mikið hitamál ef fyr-
irkomulagið væri eins og lýst er í
draumsýninni að ofan.
Foreldrar verða vissulega að
taka ábyrgð á börnunum sínum,
enginn mælir á móti því og við er-
um ekki að garga á meiri pössun
fyrir börnin. Við erum að kalla á
samræmi og fjölskyldupólitík sem
allir þurfa að koma að, foreldrar,
kennarar, atvinnulífið og stjórn-
málamennirnir.
Starf og frí
En í þrjá mánuði er hálfgerð deyfð yfir
öllu, allt meira og minna lamað, eins
og einn orðaði það. Það mætti nú stytta
lömunartímabilið niður í tvo mánuði,
jafnvel sex vikur svo ég gerist nú djörf.
Það hlýtur a.m.k. að vera betra fyrir at-
vinnulífið en þar er óumdeilanlega fók-
us núverandi ríkisstjórnar.
VIÐHORF
Eftir Steingerði
Ólafsdóttur
steingerdur@mbl.is