Morgunblaðið - 14.12.2002, Page 68

UMRÆÐAN
68 LAUGARDAGUR 14. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
GETA fréttamenn og fréttastof-
ur samþykkt að fréttakonan Guð-
rún Gunnarsdóttir hafi sýnt „af-
dráttarlausa afstöðu gegn
klámvæðingu“ með því að neita að
taka viðtal við klámmyndaleikar-
ann Ron Jeremy, einsog fullyrt er
af samráðshópnum sem veitti
henni verðlaun fyrir? Í rökstuðn-
ingi kemur fram að fréttastofan
sem hún vinnur á, hafi tekið þátt í
klámvæðingu með því að birta
fréttaviðtal við klámkónginn í
þættinum ísland í dag sem Guðrún
ritstýrir sjálf ásamt öðrum.
Fréttastofan kveðst hinsvegar
hafa „vegið rök og mótrök“ fyrir
viðtalinu „enda væri upplýsandi
fyrir allan almenning að hlýða á
manninn svara gagnrýnum spurn-
ingum, óháð því hvort menn líti á
starfsvettvang hans með velþókn-
un eður ei“, einsog það var svo
faglega og hárrétt orðað í Bylgju-
fréttum.
Að auki var sagt í frétt Bylgj-
unnar að við afhendingu verð-
launanna hafi Guðrúnu verið þakk-
að fyrir „framúrskarandi
dómgreind“ í málinu. Sú fullyrðing
samstarfshópsins þýðir á mæltu
máli að fréttastofa Stöðvar tvö og
Bylgjunnar hafi sýnt framúrskar-
andi dómgreindarleysi með því að
birta viðtalið. Þess var reyndar
ekki getið í frétt Bylgjunnar. Enda
fráleitt að Snorri Már Skúlason,
sem tók viðtalið einn þar sem Guð-
rún vék sæti, sé þar með orðinn
holdgervingur einhverrar klám-
væðingar í þættinum.
Flestir fréttamiðlar sáu frétta-
efni í þessum manni, en þeir fáu
sem gerðu það ekki, hafa ekki enn
fengið verðlaunaplatta. Meira að
segja Morgunblaðið tók viðtal við
Ron Jeremy. Varð Morgunblaðið
við það þátttakandi í klámvæð-
ingu? Mogginn!!!! Þessi sanni boð-
beri kristilegs siðferðis sem birti
harðorðan leiðara gegn klámvæð-
ingu fyrir nokkru, þar sem klám-
fengi kvennalandsliðsins í fótbolta
var fordæmt í heilagri vandlæt-
ingu, eftir að stúlkurnar sýndu af
sér þau meintu ósmekklegheit að
sitja fyrir á nærbuxunum einum
fata í auglýsingu, án þess þó að
það sæist í svo mikið sem eina
geirvörtu. Ég held ekki. Ekki
frekar en aðrar fréttastofur.
Einhvern veginn finnst mér sem
vitleysan hafi náð áður óþekktum
hæðum. Eða er það fíkniefnavæð-
ing þegar fréttamaður tekur
fréttaviðtal við fíkil eða fíkniefna-
sala, til að varpa ljósi á þann veru-
leika sem þeir lifa í? Voru stjórn-
endur Kastljóssins og fréttamenn
á Stöð tvö að taka „afdráttarlausa
afstöðu“ með lögbrotum Árna
Johnsen í frægum gagnrýnum við-
tölum, bara af því að þeir stóðu
ekki upp og fóru heim í mótmæla-
skyni við hegðun þingmannsins
fyrrverandi?
Tók DV afstöðu með rasistum
og gegn Afríkubúum með því einu
að birta frægt viðtal við þjóðern-
issinnann um árið? Hafa fjölmiðlar
lagt blessun sína yfir verknað
morðingja með viðtölum við þá, en
nokkur dæmi eru um slík viðtöl í
íslenskum fjölmiðlum? Auðvitað
ekki. En kannski gilda önnur lög-
mál þegar birt eru fréttaviðtöl úr
klámheimum.
Nú ætla ég ekki að gera lítið úr
þeirri viðleitni að veita viðurkenn-
ingar fyrir hin ýmsu þjóðþrifa-
verk. En ég hlýt að vekja athygli á
því þegar slík verðlaun eru veitt í
einhverjum allsherjar misskilningi
á því hlutverki sem fréttamenn
gegna í samfélaginu. Starfs míns
vegna hef ég þurft að tala við
hverskyns rumpulýð og ógæfufólk.
Jafnvel miklu sorglegri menn en
Ron Jeremy. Ég tel það reyndar
ekki eftir mér, enda hluti af starf-
inu. Það er hinsvegar nýtt fyrir
mér að með því hafi ég gerst þátt-
takandi í einhverri „væðingu“.
Viðurkenn-
ingarvæðing
í fréttum
Eftir Sigmar
Guðmundsson
„Vitleysan
hefur náð
áður
óþekktum
hæðum.“
Höfundur er fréttamaður.
Í MORGUNBLAÐINU í gær
komu athugasemdir frá Hagstofunni
og fjármálaráðuneytinu við evr-
ópskri launakönnun sem ég hef tekið
þátt í fyrir hönd Rannsóknastofu í
kvennafræðum í umboði Jafnréttis-
ráðs. Það er alfarið rangt sem kemur
fram í báðum þessum athugasemd-
um að íslenski hlutinn sé unninn eftir
annarri aðferðafræði en í hinum
löndunum. Hagstofan og fjármála-
ráðuneytið gagnrýna réttilega það
sem fram hefur komið – og þegar
verið leiðrétt – að launamunur sé
meiri í opinbera geiranum en á al-
menna markaðnum. Þær tölur um
launamun sem Hagstofan og fjár-
málaráðuneytið birtu eru því algjör-
lega í samræmi við það sem fram
kemur í könnuninni. Þetta er inn-
takið í gagnrýni Fjármálaráðuneyt-
isins og svarið við henni er einfald-
lega að aðferðafræðin er
sambærileg. Eftir stendur að launa-
munur á Íslandi er í hærra lagi mið-
að við samanburðarlöndin.
Öll gögn í íslensku könnuninni
koma frá þeim aðilum sem afla
þeirra (Hagstofan, Kjararannsókna-
nefnd opinberra starfsmanna og
Kjararannsóknanefnd) og reyndar í
góðri samvinnu við þau – fram að
þessu. Annað mætti hins vegar skilja
á athugasemdum Hagstofunnar, þar
sem ýjað er að því að opinber gögn
séu misnotuð og rangtúlkuð í vafa-
sömum tilgangi. Beðið var um eins
gögn í öllum löndunum og verklag
við íslenska hlutann var að senda við-
komandi aðilum samræmdar töflur
til ífyllingar, þannig að upplýsingar
væru réttar. Þá var þess gætt að
breyta ekki gögnum nema í samráði
við þá sem veittu þau. Sú gagnrýni
hagstofustjóra að ekki hafi verið
leiðrétt fyrir vinnutíma hjá vissum
stéttum er athyglisverð í því ljósi, að
það sem var gert, var einmitt í sam-
ráði við Hagstofuna. Í könnuninni
eru gögnin hins vegar skýrð hverju
sinni, hvað þau sýna og hvað þau
sýna ekki, og tekur samanburður að
sjálfsögðu mið af því. Fjármálaráðu-
neytið, Hagstofan og leiðari Morg-
unblaðsins gagnrýna öll að ekki hafi
verið staðið faglega að verki. Hér
hefur gagna verið aflað með sam-
ræmdum hætti, þeim ekki breytt
nema í samráði við þá sem veita þau
og ávallt skýrt í samanburði hvað
þau segja og hvað þau segja ekki. Ef
það eru ekki fagleg vinnubrögð væri
fróðlegt að fá hvaða skilning menn
leggja í það hugtak.
Í gagnrýni Hagstofunnar kemur
fram að „talnasamanburður af þessu
tagi“ gefi ekki tilefni til að álykta að
ástandið sé verst hér á landi. Eðli
málsins samkvæmt er svona saman-
burður alltaf „talnasamanburður“ af
einhverju tagi. Mikilvægt er að hér
komi fram að samanburður í þessari
könnun byggist á fleiri stoðum, m.a.
evrópskum gagnagrunnum, og
ályktanirnar traustari sem því nem-
ur. Hagstofan bendir réttilega á að
gera verði greinarmun á „óleiðrétt-
um“ og „leiðréttum“ launamum. Í
Evrópukönnuninni byggist saman-
burðurinn á hvoru tveggja og til-
greint hvað á við hverju sinni, auk
þess sem eigindleg gögn eru skoðuð.
Þá bendir Hagstofan á nýlega könn-
un á Íslandi sem sýnir launamun
kynja upp á 7½–11% sem dæmi um
„leiðréttan“ launamun. Margar afar
hæpnar skýribreytur hafa verið not-
aðar til að „leiðrétta“ launamun
karla og kvenna og í þeirri könnun er
gengið ansi langt í slíkri „leiðrétt-
ingu“. Samkvæmt þeirri aðferða-
fræði mætti „leiðrétta“ launamuninn
enn frekar með því að taka tillit til
skóstærðar (konur nota að jafnaði
minni skó en karlar), háralitar (fleiri
konur eru ljóshærðar en karlar) o.fl.
Evrópukönnunin er í anda nýrra
rannsóknaraðferða sem setja þenn-
an „leiðrétta“ launamun í mjög
gagnrýnið samhengi. Sama gildir um
aðferðafræði Félagsvísindastofnun-
ar Háskóla Íslands, sem vinnur
traustustu launakannanir sem nú
eru gerðar hérlendis. Ef Hagstofan
vill taka mið af rannsóknum sem
byggjast á gömlum aðferðum getur
hún ekki vænst þess að finna sam-
anburðarhæfar kannanir erlendis –
og fær vafalaust minni launamun
kynja hér en í öðrum löndum.
Loks að yfirlýsingum fjármála-
ráðuneytisins um að það hafi á und-
Rétt og rangt í
gagnrýni á
evrópska
launakönnun
Eftir Þorgerði
Einarsdóttur
„Launamun-
ur kynja er
eldfimt og
hápólitískt
mál.“
DILBERT
mbl.is
Flott ...
LAUGAVEGI 15 • Sími 511 1900
www.michelsen.biz
Kíktu á úrvalið á