Morgunblaðið - 14.12.2002, Blaðsíða 75

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. DESEMBER 2002 75
Í GREIN sem ég ritaði og birt var
í Morgunblaðinu 11. desember sl.
kom fram að hlutfallslega eru um
helmingi fleiri aldraðir á stofnunum
á landsbyggðinni, en er í Reykjavík.
Þannig eru tæplega 18% Reykvík-
inga sem eru 80 ára og eldri á öldr-
unarstofnunum, sem er um helmingi
lægra hlutfall en á landsbyggðinni
utan höfuðborgarsvæðis.
Markmið heilbrigðisáætlunar
Skv. markmiðum heilbrigðisáætl-
unar er miðað við að á árinu 2010
verði um 25% þeirra sem eru 80 ára
og eldri á stofnunum, en 75% verði í
heimahúsum. Skv. upplýsingum úr
heilbrigðisáætlun eru nú 35% þeirra
sem eru 80 ára og eldri á öldrunar-
stofnunum. Til að ná markmiðum
heilbrigðisáætlunar verður að leggja
mikla áherslu á uppbyggingu heima-
hjúkrunar og annarrar þjónustu við
aldraða í heimahúsum á næstu ár-
um.
Heimaþjónusta á eina hönd
Starfshópur forsætisráðherra um
öldrunarmál, sem skipuð var fulltrú-
um stjórnvalda og Landssambands
eldri borgara, skilaði nýlega álits-
gerð um nauðsynlegar breytingar
um málefni aldraðra. Ein af tillögum
starfshópsins var að auka heima-
þjónustu við aldraða til að ná því
markmiði að þeir geti sem lengst
dvalið á eigin vegum utan stofnana.
Þar var m.a. lagt til að verkefni sem
eru nú á vegum ríkis og sveitarfé-
laga verði færð á eina hönd. Hér er
átt við heimahjúkrun annars vegar
sem rekin er af ríkinu og hins vegar
stuðning við heimilishald, s.k. heima-
þjónustu og aðra félagsþjónustu,
sem rekin er af sveitarfélögum.
Reynsla á samhæfingu
Slík samhæfing á þjónustu við
aldraða hefur átt sér stað í reynslu-
sveitarfélögunum á Akureyri og
Höfn í Hornafirði um nokkurra ára
skeið, með góðum árangri. Sl. haust
var fjárlaganefnd Alþingis á ferð um
Norðurland. Forsvarsmenn öldrun-
arþjónustu á Akureyri kynntu þar
fyrir nefndinni áherslubreytingar
eftir að sveitarfélagið tók að sér að
samhæfa heilbrigðisþjónustu, fé-
lagsþjónustu og heimaþjónustu við
aldraða í bænum.
Þar kom m.a. fram að á síðasta
áratug hefur öldrunarrýmum á Ak-
ureyri fækkað um 12% á sama tíma
og íbúum 67 ára og eldri hefur fjölg-
að um 16%. Þá hefur hlutfall þeirra
sem eru 80 ára og eldri á stofnunum
lækkað verulega. Með samhæfingu
þjónustuþátta hefur sveitarfélagið
aukið þjónustu við aldraða í heima-
húsum með fjölgun dagvistarrýma
um 100%, 56% fjölgun þeirra sem
njóta heimahjúkrunar og 64% fjölg-
un þeirra sem njóta stuðnings við
heimilishald. Þá hefur Akureyrar-
bær tekið upp heilsueflandi heim-
sóknir til aldraðra, þar sem þeim er
boðið upp á stuðningsheimsókn fag-
fólks til að veita leiðbeiningar og
ráðleggingar, sem eru til þess fallnar
að styðja við aldraða í heimahúsum.
Jákvæð breyting
Nú er reyndar svo komið að
byggja þarf fleiri hjúkrunarrými á
Akureyri, en flutningur þjónustu við
aldraða á eina hönd frestaði slíkum
framkvæmdum um nokkur ár með
tilheyrandi sparnaði. Hins vegar er
óumdeilt að áherslubreytingin hefur
leitt til bættrar þjónustu við aldraða
og þeir studdir til að standa lengur á
eigin fótum utan stofnana, sem er í
samræmi við einlægar óskir flestra
eldri borgara.
Sameiginleg markmið
Í Reykjavík er mikil þörf fyrir
fleiri hjúkrunarrými enda benda töl-
ur til að höfuðborgin hefur setið eftir
í þeim efnum. Annars staðar á land-
inu virðist nokkurt jafnvægi á fram-
boði og eftirspurn að Akureyri und-
anskilinni. Ég hef haldið því fram að
umframframboð sé á öldrunarrým-
um á ýmsum stöðum úti á landi og
sveitarfélög beini jafnvel öldruðum
einstaklingum á stofnanir sem ríkið
fjármagnar og greiðir reksturinn
fyrir til að spara sér kostnað vegna
heimaþjónustu sem sveitarfélagið
rekur og ber kostnað af. Skipulags-
breytingar af því tagi sem lagt er til í
starfshópi forsætisráðherra um mál-
efni aldraða og reynsla er þegar
komin á á Akureyri eru til þess falln-
ar að stuðla að betri nýtingu fjár-
muna. Um leið er komið til móts við
óskir aldraðra um að fá að vera eins
lengi í heimahúsum og unnt er, með
stuðningi frá opinberum aðilum ef
þörf krefur.
Færa þarf þjónustu við
aldraða á eina hönd
Eftir Ástu
Möller
„Í Reykjavík
er mikil þörf
fyrir fleiri
hjúkrunar-
rými.“ Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.