Morgunblaðið - 12.01.2003, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 SUNNUDAGUR 12. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
ÝSKAR konur og raunar
karlar líka mega taka
sér frí frá vinnumark-
aðinum í þrjú ár eftir
fæðingu hvers barns og
eiga að því búnu að geta gengið inn í
sambærilegt starf og þau höfðu áður.
Með hverju barni eru síðan greiddar
barnabætur, um 13.000 ísl. kr. á
mánuði. Það mætti því ætla, að allt
væri í lukkunnar velstandi hjá þýsku
barnafjölskyldunni, en svo er ekki.
Áhugi þýskra kvenna á barn-
eignum minnkar með ári hverju og
fæðingartíðnin er nú einhver sú
minnsta í Evrópu. Hafa landsfeð-
urnir vaxandi áhyggjur af þessu og
hafa þess vegna samþykkt að leggja
fram um 330 milljarða ísl. kr. í því
skyni að fjölga fæðingum.
Ekki er samt líklegt, að það breyti
miklu. Konurnar vita sem er, að jafn-
vel þótt starfið bíði þeirra, þá kemur
kerfið í raun í veg fyrir, að þær geti á
ný tekið fullan þátt í atvinnulífinu.
Þröskuldarnir eru margir. Erfitt er
að finna leikskóla fyrir barnið eða
börnin og leikskólakerfið er ákaflega
ósveigjanlegt. Foreldrarnir verða að
koma með börnin ekki síðar en
klukkan sjö að morgni og sækja þau
aftur um nónbil eða klukkan þrjú eft-
ir hádegi. Venjulegum skóladegi
yngstu barnanna, annarra en leik-
skólabarnanna, lýkur á hádegi, og þá
eru þau send heim þar sem kannski
enginn er til að gæta þeirra. Þá eru
verslanir yfirleitt bara opnar á skrif-
stofutíma.
Avivah Wittenberg-Cox, sem
haldið hefur mörg námskeið fyrir
konur í stjórnunarstöðum, segir
þýska ráðamenn ekki þurfa að furða
sig á því, að fæðingartíðnin hafi
hrapað á þremur áratugum úr 2,03 í
1,34 börn á hverja konu. Er hún nú
aðeins litlu meiri en á Ítalíu þar sem
hún er lægst, 1,23, og miklu lægri en
í Bandaríkjunum þar sem meðaltalið
er 2,1 barn á konu.
Wittenberg-Cox segir, að þýskar
konur séu í raun neyddar til að hafna
barneignum, og þá skipti engu máli
þótt þeim sé borgað fyrir að vera
heima.
Útgjöldin og tíminn vega þungt
Gerhard Schröder, kanslari
Þýskalands, hét því fyrir kosning-
arnar á síðasta ári að bæta hlutskipti
barnafjölskyldnanna, meðal annars
með því að koma á 10.000 heilsdags-
skólum og bæta við þúsundum leik-
skóla. Það gæti vissulega breytt ein-
hverju en á það er bent, að vegna
mikils kostnaðar við gæsluna og þess
tíma, sem fer í að skipuleggja dag-
inn, finnist mörgum konum það
ódýrara og auðveldara að vera bara
heima.
Í könnun, sem McKinsey og þýska
vikuritið Stern gengust fyrir 2001,
kom fram, að 71% kvenna með börn
undir þriggja ára aldri vildi geta
unnið úti í 15 klukkustundir eða
meira en þær höfðu engan til að líta
eftir barninu. Er ástandið óvenju-
lega slæmt í Þýskalandi að þessu
leyti því að þar eru aðeins dagvist-
arstofnanir fyrir 10% barna, þriggja
ára eða yngri, en fyrir 29% í Frakk-
landi og 52% í Bandaríkjunum.
Í Þýskalandi er mæðraorlofið 14
vikur og annað hvort foreldrið getur
tekið sér þriggja ára frí eftir fæð-
inguna. Er þá greiddur sérstakur
styrkur til þeirra, sem hafa haft árs-
laun undir tveimur milljónum ísl. kr.
Barnabætur eru greiddar með börn-
um til 18 ára aldurs og til 27 ára ald-
ur með þeim, sem eru í námi og búa
hjá foreldrum sínum. Þessar bætur
svara þó engan veginn til kostnaðar-
ins við barnauppeldið og þeirra út-
gjalda, sem því eru samfara.
Vantar heildstæða
fjölskyldustefnu
Áhyggjur ráðamanna og annarra
af minni viðkomu eru skiljanlegar.
Hagfræðingar og alþjóðlegar stofn-
anir hafa varað við því, að með nú-
verandi fæðingartíðni muni Þjóð-
verjar eins og Ítalir, þar sem páfinn
hefur skorað á stjórnvöld að bæta
hlutskipti barnafjölskyldna, verða
ófærir um að ala önn fyrir gamla
fólkinu nema með auknum innflutn-
ingi fólks. Unga fólkinu fækkar að
tiltölu með ári hverju en hinum öldr-
uðu fjölgar að sama skapi.
Þýskar fjölskyldur hafa samt litla
trú á, að nýjar ráðstafanir stjórn-
valda muni koma þeim að gagni, og
benda í því sambandi á nýjar skatta-
hækkanir.
„Það, sem vantar, er heildstæð
fjölskyldustefna,“ segir Sandra
Herbener, 34 ára hagfræðingur og
fjögurra barna móðir. Segir hún, að
þótt dagvistarmálin séu brýn, þá
þurfi margt annað að koma til, til
dæmis skattaívilnanir og sveigj-
anlegri verslunartími og almenn-
ingssamgöngur. Þangað til muni
þýskar konur sjá hag sínum best
borgið með því að eiga sem fæst
börn.
Þýska fjölskyldan
í mikilli kreppu
Reuters
Barnlausar þýskar konur ganga hjá kosningaáróðursspjaldi fyrir þing-
kosningarnar í september sl.
Þýskt samfélag er ekki mjög fjölskylduvænt enda lækkar fæðing-
artíðnin með ári hverju. Það hefur aftur alvarleg áhrif á aldurs-
skiptingu þjóðarinnar og vekur spurningar um það hverjir eigi að
ala önn fyrir gamla fólkinu þegar fram í sækir.
’ Áhugi þýskrakvenna á barneign-
um minnkar með ári
hverju. ‘
Frankfurt. AP.
UNGUR Japani, Takumi Konabe að nafni, sýnir eigið
þolgæði með því að sketta yfir sig ísköldu vatni í shinto-
hofi í Tókýó í gær. Konabe var þar einn 26 þátttakenda
í helgiathöfn að fornum shinto-sið, sem felst í því að
menn baða sig upp úr ísköldu vatninu til að reka á brott
illa anda og hreinsa líkama og sál.
AP
Sálin böðuð að shinto-sið
MATVÆLA- og lyfjastofnun
Bandaríkjanna (FDA) hefur veitt
heimild fyrir því að læknar gefi
út lyfseðla börnum til handa
vegna þunglyndislyfsins Prozac.
Um 2,5% barna þjást af þung-
lyndi, samkvæmt upplýsingum
embættismanna stofnunarinnar.
Prozac er eitt þekktasta þung-
lyndislyfið á markaðnum. Læknar
hafa um árabil gefið út lyfseðla
vegna þess til barna, jafnvel þó
að reglur kvæðu aðeins á um að
fullorðnir gætu notað lyfið. Í
kjölfar rannsóknar FDA á öryggi
lyfsins hefur hins vegar nú verið
ákveðið að læknum verði heimilt
að gefa börnum á aldrinum sjö til
sautján ára lyfseðla vegna
Prozac.
Framleiðendur Prozac, fyrir-
tækið Eli Lilly, segjast ekki hafa
uppi nein áform um að hefja sér-
stakt markaðsátak, sem hefði það
markmið að auka notkun barna á
lyfinu.
Þunglyndislyf
handa börnum
Washington. AP.
BANDARÍKJASTJÓRN hefur
ákveðið að styrkja enn frekar liðsafla
þann sem safnað hefur verið saman
við Persaflóa. Um 35.000 hermenn til
viðbótar verða sendir þangað þrátt
fyrir þann þrýsting sem ráðamenn í
Bandaríkjunum sæta nú af hálfu
bandamanna sinna í Evrópu um að
hægja á undirbúningi aðgerða gegn
stjórn Saddams Hússeins Íraksfor-
seta.
Donald Rumsfeld, varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, staðfesti
ákvörðun þessa á seint á föstudags-
kvöld. Ræðir m.a. um liðsafla úr land-
göngusveitum flotans, sem fara
myndu fremstar yrði ráðist inn í
Írak, og sveitir orrustuflugvéla. Bæt-
ist þessi herstyrkur við þann liðsafla
sem Bandaríkjamenn hafa safnað
saman í þessum heimshluta. Stefnir í
að 100.000 bandaríska hermenn verði
þar að finna við lok þessa mánaðar.
Colin Powell, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, ítrekaði að ráða-
menn vestra hefðu ákveðið að af-
vopna Saddam Hússein. Reyndist
nauðsynlegt að beita hervaldi í því
skyni yrði það gert. Powell vísaði til
fyrri ummæla George W. Bush for-
seta og lýsti yfir því að valdi yrði beitt
án tillits til þess hvort Sameinuðu
þjóðirnar legðu blessun sína yfir
slíka herför eða ekki.
Bandaríkjastjórn sætir
vaxandi þrýstingi
Bandaríkjastjórn sætir hins vegar
vaxandi þrýstingi um að slá hugsan-
legum hernaðaraðgerðum gegn
Írökum á frest. Bandamenn í Evrópu
telja að gefa beri vopnaeftirlitsmönn-
um á vegum Sameinuðu þjóðanna
meiri tíma til að afla upplýsinga um
hugsanlega gereyðingarvopnaeign
Íraka. Bandaríkjamenn fullyrða að
slík vopn sé að finna í Írak og vilja að
Saddam Hússein verði gefinn ákveð-
inn frestur til að viðurkenna tilvist
þeirra og síðan eyða þeim. Að öðrum
kosti verði farið með hervaldi gegn
Írökum.
Bandarískir embættismenn sem
dagblaðið The Washington Post
ræddi við í gær töldu að þrýsting-
urinn hefði gert að verkum að skrið-
þungi hinna herskáu hefði heldur far-
ið minnkandi innan Bandaríkja-
stjórnar. Það sjónarmið nyti nú
vaxandi fylgis á æðstu stöðum vestra
að fresta bæri aðgerðum gegn Írök-
um. Líkur á því að stríð hæfist í febr-
úar hefðu því heldur farið minnkandi.
„Líkur á átökum hafa minnkað. Við
búum ekki yfir góðri hernaðaráætl-
un, eftirlitsmennirnir fá að starfa án
hindrana í Írak, við höfum fengið
þeim í hendur nýjar upplýsingar og
við verðum að gefa þeim meiri tíma
til að sjá hvort eftirlitið skilar tilætl-
uðum árangri. Engin ástæða er til að
hverfa frá þessu nú,“ sagði ónefndur
háttsettur embættismaður í samtali
við blaðið.
Beðið verði frekari
niðurstaðna vopnaeftirlits
Talsmenn Evrópusambandsins
hafa síðustu daga lýst yfir því að bíða
beri eftir frekari niðurstöðum úr
vopnaeftirlitinu í Írak og að vísa beri
ákvörðun um hernað gegn Írökum til
öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna.
Costas Simitis, forsætisráðherra
Grikklands sem nú gegnir for-
mennskunni í ráðherraráði ESB, og
Romano Prodi, forseti framkvæmda-
stjórnar sambandsins, ályktuðu m.a.
um þetta á fundi í Aþenu fyrir
helgina.
Breska dagblaðið The Times
greindi frá því í gær að Tony Blair,
forsætisráðherra Bretlands, hygðist
eiga fund með þeim George W. Bush
og Hans Blix, formanni vopnaeftir-
litsnefndar Sameinuðu þjóðanna, í
þeim tilgangi að fresta hernaði gegn
Írökum. Hygðist Blair þrýsta á for-
setann um að ráðast ekki á Írak á
næstu vikum með þeim rökum að
gefa bæri vopnaeftirlitsmönnum
meiri tíma í Írak. Sagði blaðið að
Blair vildi bíða skýrslu Blix um nið-
urstöður eftirlitsins sem lögð yrði
fram í febrúar- eða marsmánuði.
Bandamenn
vilja fresta
aðgerðum
gegn Írökum
Bandaríkjamenn senda 35.000
hermenn til viðbótar til Persaflóa
Washington. The Washington Post. AFP.
Donald Rumsfeld, varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna.