Morgunblaðið - 15.03.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 LAUGARDAGUR 15. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ er iðulega nóg um að vera á
hafnarsvæðum hringinn í kringum
landið, hvort sem bátar eru að
koma í höfn, drekkhlaðnir af fiski,
eða öðrum varningi eins og í þessu
tilfelli. Þegar ljósmyndari átti leið
um Hafnarfjarðarhöfn á dögunum
blasti við honum þessi sjón. Starfs-
menn hafnarinnar voru önnum
kafnir við uppskipun á salti úr skip-
inu Svila Klaipeda. Ekki fylgdi sög-
unni hvaðan skipið var að koma.
Salti skipað á land
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
elliárum, veltur að miklu leyti á því
hvernig hver einstaklingur hagar
neyslu sinni á mat og drykk og öðr-
um efnum og annarri hegðun hans.“
Verði sem lengst heima
Jón Helgason taldi að þróunar-
verkefni um hönnun og byggingu
betri íbúða fyrir aldraða ásamt end-
urbótum á eldra húsnæði ætti að
veita betri yfirsýn um húsnæðismál
aldraðara og að því verkefni sé
íbúðalánasjóði, ráðuneytum og Sam-
bandi íslenskra sveitarfélaga ætlað
að koma. „Um leið verði kveðið skýr-
ar á um verkaskiptingu milli ráðu-
neyta og sveitarfélaga þannig að það
verði alveg ljóst hver beri ábyrgð á
hverju verkefni,“ sagði Jón Helga-
son.
Aðspurður sagði Jón Kristjáns-
GERA þarf umfjöllun um öldrunar-
mál að föstum lið í allri stefnumótun
svo að þjóðfélag allra aldurshópa geti
orðið að veruleika enda eiga allir
þegnar þess að njóta sama réttar
óháð aldri. Á næstu áratugum er útlit
fyrir að öldruðum innflytjendum frá
öðrum menningarheimum fjölgi ört
hér á landi og því þarf að huga sér-
staklega að stöðu þeirra.
Þetta er eitt af fjölmörgum
áhersluatriðum sem er að finna í
viðamikilli skýrslu stýrihóps sem
skipaður var af heilbrigðisráðherra
og falið að móta stefnuna í málefnum
aldraðra fram til ársins 2015. Jón
Kristjánssson heilbrigðisráðherra og
Jón Helgason, fyrrverandi ráðherra
og formaður stýrihópsins, kynntu
skýrsluna á blaðamannafundi í gær.
Heilbrigðisráðherra tók fram að
mikil vinna og upplýsingaöflun lægi
að baki skýrlunni. „Stýrihópurinn
hefur ekki aðeins tekið mið af upp-
lýsingum sem voru til hér á Íslandi
heldur einnig aflað sér þekkingar á
málaflokknum sem víðast og tekið
tillit til þeirra stefnu og strauma sem
eru í málefnum aldraðra í löndunum í
kringum okkur.“
Bera ábyrgð á eigin heilsu
Í máli Jóns Helgasonar kom m.a.
fram að því er snertir forvarnir og
heilsufar aldraðra leggi stýrihópur-
inn mikla áherslu á ábyrgð einstak-
lingsins á sjálfum sér og náunganum;
það geri samfélaginu í heild auðveld-
ara að sinna réttmætum kröfum um
góða heilbrigðisþjónustu, öldrunar-
lækningar, endurhæfingu og þjón-
ustu við aldraða. „Heilsan, ekki síst á
son, heilbrigðisráðherra, að sér þætti
einna markverðust sú áhersla sem
lögð væri á að öldruðum verði gert
kleift að búa sem lengst heima hjá
sér og utan stofnana. Lögð sé áhersla
á að efla enn frekar þá þjónustuþætti
sem geri þeim það mögulegt. „Mér
finnst þetta vera afar mikilvægt.“
Jón Helgason sagðist ógjarna vilja
draga eitt einstakt efnisatriði skýrsl-
unnar út úr, öll skiptu þau vissulega
máli. „Aldraðir eiga ekki að vera sér-
þjóðflokkur í samfélaginu heldur eru
þeir eins og allir aðrir og eiga að
njóta fullra réttinda og auðvitað
verða þeir þá líka að axla ábyrgð eftir
því sem geta þeirra leyfir. Það á ekki
að vera einhver Stóridómur þegar
menn hætta að vinna í föstu starfi
heldur eiga menn að líta á lífið sem
eina heild frá vöggu til grafar.“
Stefnumótun í málefnum aldraðra til 2015
Þjóðfélag allra aldurs-
hópa verði að veruleika
Jón Kristjánsson heilbrigðisráðherra afhendir Benedikt Davíðssyni, for-
manni Landssambands eldri borgara, skýrsluna.
Morgunblaðið/Sverrir
HÉRAÐSDÓMUR Vesturlands hef-
ur dæmt tæplega sjötugan karlmann
í 15 mánaða fangelsi fyrir kynferð-
isbrot gegn tveimur dótturdætrum
sínum. Brot sem beindust gegn
þriðju dótturdóttur hans voru fyrnd.
Þótt manninum hafi ekki verið
dæmd refsing vegna þeirra brota var
talið sannað að hann hefði framið
þau.
Í niðurstöðu dómsins segir að með
brotunum hafi maðurinn brugðist
trausti stúlknanna sem hafi verið alls
ófærar um að verjast þeim. Mjög
skýrt hafi komið fram að stúlkurnar
hafi átt við þungar raunir að stríða,
kvíða og þunglyndi sem a.m.k. að
hluta eiga rætur að rekja til kynferð-
isbrota mannsins. „Með brotum sín-
um hefur ákærði orðið valdur að fjöl-
skylduböli,“ segir í dómnum.
Frænkurnar þrjár eru fæddar ár-
in 1980, 1981 og 1991. Ríkissaksókn-
ari ákærði manninn fyrir að hafa í
nokkur skipti farið með fingur inn í
leggöng elstu stúlkunnar á árunum
1985–1989. Einnig fyrir að hafa árið
1994 káfað á kynfærum og brjóstum
stúlkunnar sem er fædd 1981 og sett
fingur inn í leggöng hennar. Brotin
gegn þeirri yngstu áttu sér stað á
árinu 1995, 1996 eða 1997 og var
hann ákærður fyrir að strjúka kyn-
færi hennar innan- og utanklæða.
Fjölskyldufundur
Lögreglurannsókn hófst eftir að
móðir yngstu stúlkunnar leitaði til
félagsmálayfirvalda og greindi frá
því að dóttir hennar hefði orðið fyrir
kynferðislegri áreitni af hálfu móð-
urafa síns. Áður en þetta gerðist
höfðu börn ákærða og tengdabörn
átt fund með manninum þar sem þau
báru hann sökum um kynferðisbrot
gegn dætrum hans og dótturdætr-
um. Leiddi sá fundur til þess að hann
var vistaður á geðdeild Landspítal-
ans. Elsta stúlkan bar að fyrsta brot-
ið hefði afi sinn framið þegar hún var
fimm ára en skv. ákæru lauk brot-
unum þegar hún var á níunda aldurs-
ári. Kvaðst hún engum hafa sagt frá
þessu fyrr en hún var orðin 14 ára,
þá hefði hún sagt nokkrum vinkon-
um sínum frá þessu. Einnig hefði
hún sagt núverandi eiginmanni sín-
um frá þessu árið 1997. Síðastliðið
sumar hefði móðir hennar spurt
hana að þessu en þá hefði henni orðið
ljóst að móðir hennar og móðursyst-
ur hefðu einnig orðið fyrir kynferð-
isbrotum af hálfu mannsins. Fram að
því hafi hún talið að hún ein hefði
orðið fyrir þessu „og hún hefði frem-
ur viljað húka ein úti í horni með
þetta en draga fjölskylduna inn í
málið,“ eins og segir í dómnum.
Meira en 12 ár frá brotum
Maðurinn neitaði að hafa brotið
gegn stúlkunni og sagði að fram-
burður sinn hjá lögreglu, þar sem
hann kvaðst ekki rengja framburð
hennar, væri ekki réttur. Hann hefði
þá verið illa haldinn eftir langvar-
andi áfengisneyslu. Dómurinn taldi
framburð stúlkunnar trúverðugan,
einarðan og hiklausan en framburð
mannsins ótrúverðugan. Hafið væri
yfir skynsamlegan vafa að hann
hefði gerst sekur um þau brot sem
hann var ákærður fyrir. Kæra vegna
málsins var lögð fram 22. ágúst 2002
en í dómnum segir að til þess að
hægt sé að dæma manninn til refs-
ingar hafi brot hans þurft að vera
framin eigi síðar en 22. ágúst 1987.
Taldi dómurinn að ekki væri útilokað
að brotin hefðu verið framin fyrir
þann tíma og var hann því sýknaður.
Maðurinn neitaði einnig sök gagn-
vart næstelstu stúlkunni. Sem fyrr
taldi dómurinn taldi framburð hans
ekki sannferðugan og gegn honum
stæði trúverðugur framburður
stúlkunnar sem nyti stuðnings af
framburði vitna. Var hann því fund-
inn sekur. Brotin gegn þriðju stúlk-
unni, sem voru framin þegar hún var
fjögurra til fimm ára, játaði maður-
inn undanbragðalaust. Vægara brot-
ið taldist á hinn bóginn fyrnt.
Þar sem brotin gegn elstu stúlk-
unni voru fyrnd hafnaði dómurinn
bótakröfum hennar. Var hann
dæmdur til að greiða hinum stúlk-
unum tveimur annars vegar 500.000
krónur og hins vegar 300.000 krónur
í skaðabætur.
Héraðsdómarnir Finnur T. Hjör-
leifsson, Benedikt Bogason og Sig-
ríður Ólafsdóttir kváðu upp dóminn.
Sigríður Jósefsdóttir saksóknari
sótti málið f.h. ríkissaksóknara.
Skipaður verjandi mannsins var
Tryggvi Bjarnason hdl.
Sekur um kynferðisbrot gegn þremur dótturdætrum sínum og dæmdur í 15 mánaða fangelsi
„Orðið valdur að
fjölskylduböli“
BENEDIKT Davíðsson, formaður
Landssambands eldri borgara, seg-
ir að þetta sé í fyrsta sinn sem tekið
sé á málefnum aldraðra á heild-
stæðan hátt og því beri að fagna.
„Það er að verða umtalsverð fjölgun
aldraðra umfram aðra aldurshópa í
þjóðfélaginu og það þarf auðvitað að
sinna þessum málaflokki, ekki síst
vegna þess að þetta hefur drabbast
dálítið niður á undanförnum áratug-
um, eða a.m.k. ekki fylgt þeirri þró-
un sem hefði þurft að vera til þess
að mæta þeirri ellisprengingu sem
er að verða. Þess vegna er mik-
ilvægt að gera áætlanir, eins og hér
hefur verið gert, fram í tímann um
hvernig eigi að bregðast við.“
Benedikt segir að eitt af því sem
aldraðir leggi mikla áherslu á sé að
stjórnvöld nýti sér sjálfstæði og
virkni aldraðra sjálfra í því að ná
þessum markmiðum.
Samstiga samtökunum
Benedikt segir að sá taktur sem
sleginn sé í skýrslunni falli alveg
saman við það sem samtök aldraðra
hafi haldið að stjórnvöldum. „Ég
held að það sé mikilvægt fyrir okk-
ur að hafa þetta sem stuðnings-
plagg í samskiptum okkar við
stjórnvöld.“
Af fjárhagslegum atriðum bendir
Benedikt á að hér sé verið að greiða
mun lægri grunnlífeyri af almanna-
tryggingum en almennt sé gert á
Norðurlöndunum. „Það er gert í
skjóli þess að lífeyrissjóðakerfið hér
sé vel uppbyggt. En við höfum hins
vegar bent á að það sé ekki orðið
fullþroskað og verði það ekki fyrr
en árið 2032 á hinum almenna
vinnumarkaði og þess vegna séu
stjórnvöld í raun að þjófstarta á líf-
eyrissjóðakerfið með því að láta
grunnlífeyri síga niður eins og raun
ber vitni. Hann er nú 9–11% af
meðallaunum verkmanna en þegar
við sömdum um lífeyrsissjóðina árið
1969 var þetta hlutfall 17%. Því er
staðan nú sú að annaðhvort þarf að
hækka grunnlífeyri, auka tekju-
tryggingu með einhverjum öðrum
hætti eða bæta iðgjöldum inn í líf-
eyrissjóðina. Þannig að það eru svo
sem ýmis verkefni fram undan.“
Þurfum að mæta ellisprengingunni