Morgunblaðið - 17.04.2003, Síða 16

ERLENT
16 FIMMTUDAGUR 17. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
YFIRVÖLD á Ítalíu ætla að óska
eftir því að palestínski hryðjuverka-
foringinn Abu Abbas verði fram-
seldur til Ítalíu þar sem hann hefur
verið dæmdur í lífstíðarfangelsi fyr-
ir að skipuleggja rán á farþegaskipi
á Miðjarðarhafi árið 1985. Heima-
stjórn Palestínumanna krafðist hins
vegar þess að Abbas yrði leystur úr
haldi og sagði handtöku hans brot á
friðarsamkomulagi Ísraela og
Frelsissamtaka Palestínumanna,
PLO, frá 1995.
Bandarískir hermenn handtóku
Abbas í Bagdad í fyrrakvöld og
embættismenn í Washington lýstu
handtökunni sem áfangasigri í bar-
áttunni gegn hryðjuverkastarfsemi í
heiminum og sönnun fyrir því að
stjórn Saddams Husseins hefði
haldið hlífiskildi yfir hryðjuverka-
mönnum. Fjórir liðsmenn hreyf-
ingar Abbas, Palestínsku frels-
isfylkingarinnar, einnar af
fylkingum PLO, rændu farþega-
skipinu Achille Lauro árið 1985 og
myrtu einn farþeganna, aldraðan
Bandaríkjamann.
Bandarískir embættismenn vildu
ekkert segja um hvað yrði um Abb-
as. Hugsanlegt er að honum verði
haldið í bandarískri herstöð, hann
verði fluttur til annars lands eða
sóttur til saka í Bandaríkjunum.
Saeb Erekat, aðalsamningamaður
Palestínumanna, sagði að sam-
kvæmt friðarsamkomulaginu frá
1995 mætti ekki handtaka embætt-
ismenn PLO fyrir ofbeldisverk sem
framin voru fyrir bráðabirgða-
samkomulag sem náðist í Ósló 1993.
Abbas átti sætti í framkvæmda-
stjórn PLO á árunum 1984 til 1991,
að sögn bandaríska utanríkisráðu-
neytisins. Að sögn Erekats hefur
Abbas oft heimsótt sjálfstjórn-
arsvæði Palestínumanna frá 1996
með samþykki Ísraela og Banda-
ríkjamanna.
Samningurinn frá 1995 sem
Erekat skírskotaði til var undirrit-
aður í Washington, en Bandaríkja-
forseti undirritaði hann aðeins sem
vottur. Að sögn embættismanna í
Washington ætti samningurinn því
ekki að hindra að Bandaríkjamenn
handtækju mann sem grunaður
væri um aðild að drápum á banda-
rískum borgurum.
Stjórnvöld í Ísrael neituðu því
einnig að handtakan bryti gegn
samningnum. „Þeir fengu ekki al-
gera friðhelgi, þeim var leyft að
fara aftur á Gaza-svæðið gegn því
að þeir hættu hryðjuverkum og
styddu friðarumleitanirnar. Þeir
virtu aldrei samninginn,“ sagði hátt-
settur embættismaður í Ísrael.
Ítalskir fjölmiðlar höfðu í gær
eftir Roberto Castelli, dóms-
málaráðherra Ítalíu, að óskað yrði
eftir því á næstunni að Abbas yrðu
framseldur til landsins.
Yfirheyrður um tengslin við
Saddam og hryðjuverkamenn
Hvert sem Abbas verður fluttur
er ljóst að bandarísk yfirvöld hyggj-
ast yfirheyra hann um tengsl hans
við hryðjuverkamenn og Saddam
Hussein, sem hélt hlífiskildi yfir
honum í mörg ár.
Abbas var sakfelldur á Ítalíu að
honum fjarstöddum fyrir að skipu-
leggja ránið á farþegaskipinu og
dæmdur í lífstíðarfangelsi. Banda-
rísk yfirvöld endurnýjuðu ekki
beiðni um handtöku hans þegar hún
féll úr gildi eftir að dómurinn var
kveðinn upp á Ítalíu. Óljóst er hvort
hægt er að sækja hann til saka í
Bandaríkjunum fyrir ránið á far-
þegaskipinu.
Hreyfing Abbas stóð fyrir ýmsum
hryðjuverkum, meðal annars árás á
hótel í Tel Aviv árið 1990 sem varð
til þess að Bandaríkjastjórn hætti
um tíma öllum viðræðum við PLO.
Ísraelar segja að hreyfing Abbas
hafi haft milligöngu um greiðslur
stjórnar Saddams til fjölskyldna
Palestínumanna sem gert hafa
sjálfsmorðsárásir í Ísrael. Abbas og
hreyfing hans hafi einnig þjálfað
hryðjuverkamenn í búðum í Írak,
meðal annars kennt þeim að skjóta
flugskeytum á farþegavélar.
George W. Bush Bandaríkja-
forseti minntist á Abbas í ræðu í
október þegar hann færði rök fyrir
því að nauðynlegt væri að koma
Saddam frá völdum. Hann sakaði
Saddam og stjórn hans um að „fjár-
magna hryðjuverkastarfsemi og að-
stoða hreyfingar sem fremja
hryðjuverk til að grafa undan friði í
Mið-Austurlöndum“.
Baðst afsökunar á morðinu
Abbas er 55 ára og heitir réttu
nafni Mohammad Abbas. Hann hef-
ur komist hjá handtöku frá því að
fjórir fylgismenn hans rændu Ach-
ille Lauro þegar skipið var á leið-
inni frá Egyptalandi til Ísraels í
október 1985. Þeir kröfðust þess að
Ísraelar leystu 50 palestínska fanga
úr haldi.
Hryðjuverkamennirnir héldu far-
þegum skipsins í gíslingu í tvo daga,
myrtu 69 ára Bandaríkjamann og
köstuðu líkinu fyrir borð.
Gíslatökunni lauk eftir að egypsk
yfirvöld og fulltrúar PLO náðu sam-
komulagi við hryðjuverkamennina.
Abbas, sem aðstoðaði PLO við að
semja um uppgjöfina, og hryðju-
verkamennirnir fjórir voru fluttir
frá Egyptalandi með flugvél áleiðis
til Túnis en bandarískar orr-
ustuþotur neyddu hana til að lenda
á Sikiley.
Um leið og flugvélin lenti kom
upp deila milli stjórnvalda í Banda-
ríkjunum og Ítalíu. Vopnaðir banda-
rískir hermenn stóðu andspænis
ítölskum hermönnum og bæði ríkin
kröfðust þess að fá að handtaka
mennina. Deilan leystist ekki fyrr
en eftir samningaviðræður milli
Bettinos Craxis, þáverandi for-
sætisráðherra Ítalíu, og Ronalds
Reagans Bandaríkjaforseta.
Ítalir hnepptu fjórmenningana í
varðhald en neituðu að handtaka
Abbas, sögðu að bandarísk yfirvöld
hefðu ekki lagt fram nægar sann-
anir fyrir aðild hans að málinu og
hann væri með diplómatavegabréf
frá Írak. Tveimur dögum síðar flúði
hann til Júgóslavíu.
Hálfum mánuði síðar gáfu ítalskir
saksóknarar út ákæru á hendur Ab-
bas og hann var dæmdur í lífstíð-
arfangelsi í júní 1986.
Abbas baðst nokkrum sinnum af-
sökunar á morðinu á Bandaríkja-
manninum, sagði að fylgismenn
hans hefðu aðeins ætlað að ráðast á
Ísraela og rænt skipinu eftir að
áhöfnin hefði fundið vopn þeirra.
Hann sagði í viðtali við blaðamann
The New York Times í Bagdad í
fyrra að hann tengdist á engan hátt
Osama bin Laden og hryðjuverka-
samtökum hans, al-Qaeda, og for-
dæmdi hryðjuverkin í Bandaríkj-
unum 11. september 2001. Hann
sagði þó í yfirlýsingu í október 2000
að hreyfing hans hygðist halda
áfram árásum á Ísraela.
Vilja að Abu Abbas verði
framseldur til Ítalíu
Bandaríkjamenn
segja handtökuna
sanna að Saddam
hafi haldið hlífi-
skildi yfir hryðju-
verkamönnum
Reuters
Abu Abbas, sem skipulagði rán á
farþegaskipinu Achille Lauro.
Róm, Washington, Bagdad. AP, AFP.
SONUR Mohammeds Saids al-Sah-
afs, íraska upplýsingamálaráðherr-
ans sem varð heimsfrægur vegna
kynlegra fréttamannafunda sinna
meðan á Íraksstríðinu stóð, fagnar
falli ríkisstjórnar Saddams Huss-
eins í Írak og kveðst vona að íbúar
landsins fái að njóta þess lýðræðis
sem þeir eiga skilið.
Osama al-Sahaf hefur undan-
farna níu mánuði starfað sem lækn-
ir við Beaumont-sjúkrahúsið í
Dublin á Írlandi. Hann segir föður
sinn ekki eiga skilið þau háðslegu
ummæli sem um hann hafa fallið á
undanförnum vikum en frétta-
mannafundir al-Sahafs í Bagdad
þóttu undir það síðasta vera orðnir
býsna fjarstæðukenndir. Talaði al-
Sahaf digurbarkalega um þá ósigra
sem hersveitir Bandaríkjamanna
og Breta hefðu mátt þola jafnvel þó
að ljóst mætti vera að bandamenn
hefðu náð undirtökunum í barátt-
unni við Íraksher.
Al-Sahaf mætti ekki í vinnuna á
miðvikudag fyrir viku, sama daginn
og Bandaríkjamenn tóku öll völd í
Bagdad, og hefur ekkert spurst til
hans síðan.
„Faðir minn er góður maður,“
segir Osama al-Sahaf í samtali við
The Daily Telegraph. „Hann er
auðvitað ábyrgur fyrir eigin athöfn-
um en hann stóð sig vel í föðurhlut-
verkinu. Þegar hann kemur heim úr
vinnunni og afklæðist vinnufötun-
um ræðum við ekki um þau störf
sem hann sinnir.“
Vonar að betri tíð
sé í vændum
Al-Sahaf yngri vann sem læknir í
Bagdad um tveggja ára skeið, áður
en hann fluttist til Dublin. Hann
segist hafa séð þjáningar írösku
þjóðarinnar með eigin augum og þá
erfiðleika sem Írakar máttu takast
á við vegna viðskiptabanns Samein-
uðu þjóðanna. „Núna vona ég að
betri tíð sé í vændum og að striki
hafi verið slegið yfir fortíðina, að við
getum nú öll lifað í sátt og samlyndi
í landi þar sem lýðræði ríkir,“ sagði
hann.
Framganga al-Sahafs upplýsing-
aráðherra þótti svo athyglisverð að
stofnaður var aðdáendaklúbbur
honum til heiðurs og úrval kjarn-
yrtustu ummæla hans sett á netið,
www.welovetheiraqiinformation-
minster.com. Heimsóttu svo margir
síðuna fyrir helgi að hún hrundi um
tíma.
„Faðir minn er
góður maður“
Sonur al-Sahafs, hins kjarnyrta
upplýsingamálaráðherra
Íraks, vinnur sem læknir á Írlandi
Reuters
Mohammed Said al-Sahaf á fundi í Bagdad áður en Saddam-stjórnin féll.
SAMKOMULAG hefur náðst um að
háttsettir embættismenn frá Banda-
ríkjunum, Kína og Norður-Kóreu
hefji samningaviðræður í Peking í
næstu viku. Þetta verða fyrstu við-
ræður ráðamanna í Washington og
Pyongyang frá því að deilan um
kjarnorkuáætlun Norður-Kóreu-
stjórnar blossaði upp í október þegar
hún vísaði alþjóðlegum eftirlitsmönn-
um úr landi og endurræsti umdeildan
kjarnakljúf.
Samkomulagið virðist vera mála-
miðlun milli Bandaríkjastjórnar, sem
krafðist fjölþjóðlegra viðræðna, og
stjórnvalda í N-Kóreu sem vildu að-
eins semja við Bandaríkin.
Utanríkisráðherra S-Kóreu sagði
að landið tæki ekki þátt í viðræðun-
um þar sem N-Kórea hefði hafnað því
en bætti við að þær myndu ekki bera
árangur nema tillit yrði tekið til af-
stöðu s-kóresku stjórnarinnar.
Embættismenn í nokkrum löndum
sögðu að kínversk stjórnvöld hefðu
lofað að taka fullan þátt í samninga-
viðræðunum fremur en að gegna að-
eins hlutverki gestgjafa og milli-
göngumanna.
Undrast tilslökun
Bandaríkjastjórnar
The New York Times segir að í
samkomulaginu felist mikil tilslökun
af hálfu kommmúnistastjórnarinnar í
N-Kóreu og það virðist því vera sigur
fyrir George W. Bush Bandaríkjafor-
seta. Sérfræðingar í málefnum N-
Kóreu sögðu hins vegar að samkomu-
lagið væri einnig mikil tilslökun af
hálfu Bandaríkjastjórnar og létu í
ljós undrun yfir því að hún skyldi
hafa fallist á það skilyrði N-Kóreu-
manna að aðeins þrjú ríki tækju þátt í
viðræðunum.
„Norður-Kóreumenn munu hefja
viðræðurnar, síðan tefja þær og
draga á langinn í von um að geta knú-
ið fram tilslakanir af hálfu Banda-
ríkjastjórnar,“ sagði Yu Suk-Ryul,
sérfræðingur í málefnum N-Kóreu
við utanríkis- og öryggismálastofnun
í Seoul.
Bush hafði krafist þess að grann-
ríki N-Kóreu fengju að taka þátt í
viðræðunum þar sem þeim stafaði
ógn af kjarnorkuáætlun stjórnarinn-
ar í Pyongyang. Hann sagði að ef
Bandaríkjastjórn hæfi viðræður við
N-Kóreumenn eina gætu þeir reynt
að valda klofningi milli hennar og
bandamanna í Asíu sem kynnu að
leggja fast að Bandaríkjunum að
verða við skilmálum ráðamannanna í
Pyongyang.
Heimildarmaður The New York
Times sagði að samkomulagið um að
Kínverjar tækju þátt í viðræðunum
markaði tímamót í tilraununum til að
leysa deiluna. Kínverjar hafa lengi
verið bandamenn kommúnistastjórn-
arinnar í Pyongyang en þeir ákváðu í
síðasta mánuði að hætta að flytja olíu
til N-Kóreu. Þeir báru við tæknileg-
um vandamálum en bandarískir emb-
ættismenn túlkuðu ákvörðunina sem
viðvörun til N-Kóreumanna um að
þvermóðskufull stífni af þeirra hálfu
myndi hafa alvarlegar afleiðingar.
Lofa samráði við grannríki
Norður-Kóreu
Bandarískir heimildarmenn stað-
festu að stjórnin í Washington
„áskildi sér rétt“ til að fá fleiri ríki til
að taka þátt í viðræðunum eftir fyrstu
samningafundina. Þeir sögðu að
stjórn Bush hefði fullvissað embætt-
ismenn í S-Kóreu og Japan um að
haft yrði samráð við þá daglega með-
an viðræðurnar stæðu yfir og þeir
fengju að taka þátt í að móta samn-
ingstilboðin.
Colin Powell, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, sagði í fyrrakvöld að
mikið hefði áunnist í þeirri viðleitni
Bandaríkjastjórnar að koma á fjöl-
þjóðlegum viðræðum. Það væri „al-
gjörlega ljóst“ að viðræðurnar yrðu
„að spanna viðhorf grannríkja N-
Kóreu“.
Powell kvaðst vilja að S-Kóreu-
menn, Japanir, Rússar og hugsan-
lega fleiri þjóðir tækju þátt í viðræð-
unum síðar og sagði að velgengni
Bandaríkjahers í stríðinu í Írak kynni
að hafa orðið til þess að N-Kóreu-
menn féllust á tilslökunina.
James Kelly, aðstoðarutanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, verður
fulltrúi Bandaríkjastjórnar í viðræð-
unum í Peking. Kelly ræddi við n-
kóreska ráðamenn í Pyongyang í
október og lagði þá fram leyniþjón-
ustugögn um að N-Kóreumenn væru
að þróa kjarnavopn á laun og hefðu
þannig brotið samning sem ríkin und-
irrituðu árið 1994. N-kóresku ráða-
mennirnir gengust við því að þeir
hefðu brotið samninginn og sögðust
hafa gert það vegna þess að Banda-
ríkjastjórn hefði ógnað N-Kóreu,
meðal annars með yfirlýsingu Bush
um að landið væri á meðal þriggja
ríkja sem mynduðu „öxul hins illa“ í
heiminum.
Síðan hefur N-Kóreustjórn vísað
eftirlitsmönnum Alþjóðakjarnorku-
málastofnunarinnar úr landi, sagt
upp alþjóðlegum sáttmála um bann
við útbreiðslu kjarnavopna og endur-
ræst kjarnaofn í umdeildu kjarnorku-
veri sem var lokað samkvæmt samn-
ingnum frá 1994.
Viðræður hefj-
ast við N-Kóreu
í næstu viku
Washington. AFP, AP.