Morgunblaðið - 01.06.2003, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 1. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
báðir starfið vegna málsins. Þetta
var flókið mál sem hér er aðeins
tæpt á helstu atriðum í.
Árslaun fyrir að ryðhreinsa og mála
stögin á möstrunum í Grindavík
Satt best að segja var ég í nokkru
„reiðileysi“ fyrst eftir að ég hætti
störfum hjá Alþýðubankanum. Þetta
var talsvert áfall og gerðist sama
haustið og við fluttum inn í þetta
hús. Ég var og er ósáttur við ým-
islegt í sambandi við brotthvarf mitt
frá bankanum, bæði þótti mér lítillar
sanngirni gæta í minn garð af hálfu
bankans og líka það að ég átti inni
talsverða peninga hjá honum fyrir
ómælda yfirvinnu, m.a. við rekstur
og undirbúning sparisjóðsins á sín-
um tíma. Þessa vinnu hafði ég fengið
loforð um að fá greidda en það loforð
hefur ekki verið efnt enn í dag.
Sumarið 1976 fór ég í vinnu við
það með félögum mínum að ryð-
hreinsa og mála stögin á möstrum
sem Varnarliðið hafði komið upp við
Grindavík á sínum tíma. Sett var
upp ákveðið verð fyrir þessa vinnu
en talsmenn Varnarliðsins vildu ekki
gangast inn á tilboðið heldur vildu
þeir frekar borga okkur sama kaup
og ef þeir hefðu fengið menn frá
Bandaríkjunum til þess að vinna
þetta. Inni í kaupgreiðslum af þessu
tagi var áhættuþóknun þannig að
þegar upp var staðið fengum við hátt
í árslaun fyrir rúmlega mánaðar
vinnu. Auðvitað er þetta áhættu-
vinna, annað mastrið var 600 fet og
hitt 800 fet. Nú er búið að fella þessi
möstur og byggja ný í þeirra stað.
Einnig var í samningnum að við átt-
um að hreinsa salt af öllum einangr-
urum. Það þurfti að sæta góðu veðri
í þessu starfi. Við notuðum gamlan
GMC-trukk til að halda í stag sem
við festum upp í mastur. Stagið lá
svo í slaufu yfir mastursstagið og
niður í trukkinn. Einnig höfðum við
jeppa til að draga okkur upp í körfu,
við vorum fimm í flokknum og fórum
upp tveir og tveir saman og hreins-
uðum stögin með vírbursta og mál-
uðum síðan. Þetta var talsvert lík-
amlegt erfiði fyrir 44 ára gamlan
mann sem ekki hafði verið í erfiðis-
vinnu lengi er þetta var.
Komið upp um fjármálamisferli
í Landsbankanum
Um haustið hafði samband við
mig endurskoðandi sem ég hafði
unnið dálítið fyrir. Ég hafði unnið
verk fyrir endurskoðanda Alþýðu-
bankans eftir að ég lét þar af störf-
um. Endurskoðandinn bauð mér
vinnu sem framkvæmdastjóri hjá
Sindra-stáli. Það varð úr að ég tók
þessu tilboði. Sindra-stál var um
þær mundir rekið með 100 milljóna
króna halla. Ég lagðist yfir þetta
dæmi og komst að því m.a. að brota-
járnsverslun fyrirtækisins var rekin
með miklu tapi, heimsmarkaðsverð á
brotajárni hafði þá fallið mikið.
Landsbankinn var viðskiptabanki
Sindra-stáls. Ég fór fram á afurða-
lán vegna þessarar framleiðslu og
fékk það. Ég sá við athugun á bók-
haldsgögnum að stór hluti af erfið-
leikum fyrirtækisins var að safnast
höfðu fyrir miklar skuldir þess við
Landsbankann vegna innflutnings.
Gengismunur var hluti af skulda-
söfnun þessari og ég fékk leyfi til að
reikna gengi aftur í tímann. Ég fékk
líka heimild til að leggja á svokallað
„rekkunnargjald“. Mér þótti þetta
þó ekki skýra nægilega hina erfiðu
stöðu. Við yfirlegu fékk ég grun-
semdir um að eitthvað væri athuga-
vert við nokkrar færslur og vildi fá
að ræða við deildarstjóra í bankan-
um um þau mál og fleira. Hann hafði
í mörg horn að líta svo það dróst að
ég fengi viðtal við hann. Það endaði
með að ég hringdi niður í Lands-
banka og bað einn starfsmann þar að
fletta upp ákveðinni færslu sem ég
var hugsi yfir. Starfsmaðurinn fann
umrædda færslu og ég bað hann að
lesa það sem í henni væri tilgreint.
Þær upplýsingar sem lesnar voru
upp stemmdu ekki við það sem ég
hafði í höndunum. Ég vildi athuga
þetta nánar og bað starfsmanninn að
ljósrita umrætt plagg og senda mér,
sem hann gerði. Þá sá ég að einhver í
bankanum hefði dregið sér fjárhæð
á kostnað Sindra-stáls í viðskiptum
við erlendan aðila.
Mér fannst ég bregðast skyldum
mínum við það fyrirtæki sem ég
veitti forstöðu ef þessi vitneskja mín
lægi í þagnargildi og lét því vita
hvers ég hefði orðið áskynja. Í ljós
kom hvaða starfsmaður átti hlut að
máli og jafnframt að hann hafði
stundað þessa iðju árum saman.
Hann hafði með þessum hætti dreg-
ið sér tugi milljóna. Úr þessu varð
dómsmál sem mikið var fjallað um í
fjölmiðlum. Starfsmaðurinn var að
lokum fundinn sekur um stórfelldan
fjárdrátt. Þetta var afskaplega leið-
inlegt mál en verst þótti mér þó þeg-
ar menn innan bankakerfisins leiddu
að því getum að ég hefði með þess-
um hætti verið að ná mér niðri á
bankakerfinu eftir brottrekstur
minn frá Alþýðubankanum.
Svo fór að rekstur Sindra-stáls
var kominn á núllið um áramótin
1976–1977. Í framhaldi af þessu vildi
ég gera ýmsar breytingar á rekstr-
inum, m.a. kaupa nýja pressu til að
pressa saman brotajárn og klippa,
og einnig lagði ég til að fá skip til að
safna brotajárninu saman víða um
land, sigla með það út og koma svo
með stál og smíðajárn til sölu hjá
fyrirtækinu til baka. Pressan var
keypt en ekki fékkst samþykkt til að
fá skipið. Endirinn varð sá að ég
hætti störfum hjá Sindra-stáli þar
sem ég fékk ekki framgengt nema
litlum hluta af þeim breytingum sem
mér þóttu nauðsynlegar á rekstri
fyrirtækisins.
Framkvæmdastjóri Lífeyrissjóðs
verkfræðinga í 20 ár
Eftir þetta starfaði ég um nokk-
urra mánaða tíma við stjórn vél-
smiðju sem stóð höllum fæti og tókst
að rétta við rekstur hennar. Þá
fannst aðaleigandanum nóg komið
og vildi taka við stjórnartaumunum
á ný. Þeim rekstri lauk svo að vél-
smiðjan varð gjaldþrota.
Nokkru síðar var mér boðin staða
framkvæmdastjóra Lífeyrissjóðs
verkfræðinga, sem þá var fyrst og
fremst rekinn sem lánasjóður. Ég
gerði sem eðlilegt er ýmsar breyt-
ingar á rekstri sjóðsins í áranna rás
og starfaði sem framkvæmdastjóri.
Árið 2000 kom nýr framkvæmda-
stjóri til starfa við mína hlið en hann
tók að fullu við stjórnartaumunum
árið 2001.“
Eins og komið hefur fram hefur líf
Jóns Hallssonar ekki aðeins snúist
um peninga, – hann á að baki langan
söngferil hjá Karlakór Reykjavíkur,
sem hann syngur enn með.
Hef átt mitt annað líf í söngnum
„Ég hef átt mitt annað líf í söngn-
um,“ heldur Jón áfram frásögn sinni.
„Þegar ég hafði sem mest að gera
hjá Sparisjóði alþýðu stóð ég upp frá
skrifborðinu til þess að fara á kóræf-
ingu kl. 8.30 að kvöldi og eftir æf-
inguna fór ég beint að skrifborðinu
aftur og vann fram á nótt. Ég hef
fengið hvíld í söngnum.
Ég fékk tilsögn í söng bæði hjá
Kristni Hallssyni, Guðmundi Jóns-
syni en mest hjá vini mínum Þor-
steini Hannessyni. Hann tók mig í
tíma þegar ég var ungur og hann ný-
kominn frá London. Hann vildi endi-
lega að ég færi í söngnám en mér
leist ekki á framtíðarhorfurnar í
þeirri grein fyrir fjölskyldumann.
Söngurinn hefur eigi að síður gegnt
stóru hlutverki í lífi mínu og margt
hefur verið brallað á kórvettvang-
inum. Á fullorðinsaldri fór ég í söng-
nám hjá John Speight í Tónskóla
Sigursveins og síðan í Söngskólann
til Más Magnússonar. Ég lærði mik-
ið hjá þeim.
Árið 1960 stóð ég ásamt fleirum
fyrir mikilli fjáröflun til þess að kór-
inn gæti farið í tónleikaferð til
Bandaríkjanna og Kanada. Við feng-
um styrki frá borg og ríki og stóðum
fyrir happdrætti. Í ferðina fórum við
eftir að hafa náð hagstæðum samn-
ingum við Loftleiðir hvað fargjald
snerti. Við héldum 39 tónleika í þess-
ari sjö vikna ferð og komum vel út úr
henni fjárhagslega. Gunnar Pálsson,
fyrrverandi einsöngvari með kórn-
um, hjálpaði okkur að ná samning-
um ytra eins og þegar kórinn fór út
1946. Þegar ljóst var að ágóði var af
ferðinni vildu sumir kórfélagar
skipta honum á milli okkar en ég var
í hópi þeirra sem vildu fara aðra leið,
– kaupa húsnæði fyrir kórinn til æf-
inga- og félagsstarfs. Í umræddri
ferð fengum við 50 dollara á viku
sem dugðu að minnsta kosti okkur
fyrir fæði, annað greiddi kórinn, svo
engin ástæða sýndist til að við fengj-
um meira. Það varð úr að kórinn
keypti tvær hæðir á Freyjugötu 14.
Til þess að bæta við því fé sem á
vantaði við kaupin fékk ég leyfi yf-
irboðara minna til að gefa út útdrátt-
arskuldabréf og sjá um það mál í
Iðnaðarbankanum kórnum að kostn-
aðarlausu. Þessi bréf voru seld í
flestum bönkum og hjá fleiri aðilum.
Nokkrum árum síðar keypti kórinn
íbúð í Blikahólum til þess að festa fé
sem honum hafði safnast. Þessi íbúð
var um árabil leigð Reykjavíkur-
borg. Ég sótti um húsnæðisstjórn-
arlán út á þessa íbúð sem leiguíbúð
og fékk það. Kórinn átti þessa íbúð
þar til bygging félagsheimilisins
Ýmis komst í framkvæmd.
Á 50 ára afmæli Karlakórs
Reykjavíkur tilkynntu borgaryfir-
völd að kórinn fengi lóð að gjöf undir
félagsheimili frá Reykjavíkurborg
en ekki var þá ákveðið hvar sú lóð
yrði. Húsnæðið við Freyjugötu hent-
aði okkur ekki mjög vel svo farið var
að huga að þeim möguleika að reisa
okkur félagsheimili. Árið 1980 var
gengið í það að finna lóð fyrir kórinn.
Upphaflega ætlaði kórinn aðeins að
reisa félagsheimili en það æxlaðist
þannig til að jafnframt var reistur
tónleikasalur, sá fyrsti í Reykjavík
sem hannaður er til slíkra nota.
Ýmir er fjölnota tónlistarhús
Félagar í Karlakór Reykjavíkur
unnu mikið við byggingu félags-
heimilisins við Skógarhlíð, m.a. ein-
angruðum við sjálfir þak hússins, ég
var m.a. prílandi upp á stillönsum
þeirra erinda.
Mikill félagsandi ríkti í þessum
framkvæmdum. Kórinn er ekki bara
vettvangur fyrir samsöng, hann er
félagsleg eining og mikils virði sem
slík. Þarna starfa saman góðir vinir
sem hafa sameiginlegt það hugðar-
efni að viðhalda hinni gömlu karla-
kórshefð. Um tíma var því spáð að
karlakórar myndu líða undir lok en
ég held að bæði Karlakór Reykjavík-
ur og Fóstbræður hafi sýnt það og
sannað að karlakórssöngur á sér
sterkar rætur í þjóðarsálinni og eru
á heimsmælikvarða hvað gæði snert-
ir. Það hafa viðtökur og dómar er-
lendis sýnt og sannað. Einkum hafa
menn erlendis spurt mikið um
hvernig við færum að því að syngja
íslensku þjóðlögin í þeim breytilega
takti sem þau útheimta. Þetta þekk-
ist ekki nema á Íslandi. Við höfum þó
ekki aðeins sungið þjóðlög og gamla
tónlist, við höfum einnig sungið tals-
vert af nýrri og frumsaminni tónlist,
m.a. eftir Pál Pampichler, sem
stjórnaði kórnum um árabil. Eitt
minnisstæðasta verk sem ég hef tek-
ið þátt í að flytja með kórnum var
verk eftir ungan Sama, – „Samasid-
at“, sem er vandflutt verk. Karlakór
Reykjavíkur frumflutti þetta verk á
Kjarvalsstöðum. Höfundur kom frá
Noregi til að vera viðstaddur. Páll
Pampichler stjórnaði þessu verki
listilega og höfundurinn var nær
orðlaus af gleði.
Félagsheimilið með tónleikasaln-
um hefur vissulega komið okkur vel í
hvívetna nema hvað það er okkur
óneitanlega þungur fjárhagslegur
baggi. Nú er staðan sú að við þurfum
að leita til fyrirtækja um stuðning.
Mér finnst að Ýmir eigi að gegna
hlutverki sem tónleikahús, ekki að-
eins fyrir söng heldur alls konar
kammertónleika og einleikstónleika.
Þarna á að vera hægt að hafa góða
miðstöð fyrir alls konar tónlistar-
flutning. Hljómburðurinn í Ými er
mjög góður, margir erlendir lista-
menn hafa lokið lofsorði á hann, m.a.
hinn frægi píanóleikari John Lill.
Stefán Einarsson, sem hannaði m.a.
hljómburðinn í Salnum í Kópavogi,
var með sín mælitæki þegar verið
var að setja plöturnar undir þakið.
Hann mældi allt út og það varð
stundum að taka niður plötur og
breyta til þess að ná hljómburðinum
sem bestum. Það er sama hvar menn
eru í húsinu, það heyrist alls staðar
jafn vel.
Satt að segja hefur mér þótt það
liggja furðu mikið í þagnargildi, í öll-
um umræðunum um tónlistarhús-
næði, að Reykvíkingar eiga sérhann-
aðan tónleikasal þar sem Ýmir er.
Þegar ég var ungur maður bjó ég
við Snorrabraut og þaðan var stutt
að hlaupa á tónleika hjá Tónlistar-
félaginu í Austurbæjarbíói. Á þeim
tíma voru haldnir margir frábærir
tónleikar í Reykjavík sem engum
líða úr minni sem á hlýddu. Ég
sakna þess mjög að engir slíkir tón-
leikar eru nú haldnir hér. Á síðustu
Listahátíð voru tónleikar haldnir í
bókasöfnum, húsnæði sem ekki er
bjóðandi til tónlistarflutnings. Það
voru hins vegar engin not fyrir Ými
á þeirri hátíð. Reykjavíkurborg og
ríkið standa að Listahátíð, mér
finnst að með því að nota ekki tón-
leikasalinn Ými sé verið að „for-
sóma“ það sem við hjá Karlakór
Reykjavíkur höfum gert. Vissulega
vorum við ekki beðnir um að byggja
þetta hús en þetta er eigi að síður
eina sérhannaða tónlistarhúsið í
Reykjavík í dag og mér finnst að
Reykjavíkurborg gæti staðið betur
við bakið á okkur í rekstri þess, líkt
og Kópavogsbær gerir við Salinn í
Kópavogi. Ýmir er fjölnota tónlistar-
hús.“
Karlakór Reykjavík 1963. Jón Hallsson lengst t.v. í efstu röð. Stjórnandi er Jón S. Jónsson.
Systkinin úr Hallshúsi á Siglufirði. F.v. Guðjón Hallur, Helgi og Jón, Magðalena
Sigríður og Margrét Petrína. Milli systranna er mynd af foreldrunum.
gudrung@mbl.is
Sigríður Jónsdóttir yngri við tóftirnar í Engidal. Stóri steinninn sem hún stend-
ur við var settur upp til minningar um þá sem létust í snjóflóðinu í apríl 1919. Í
baksýn sést Sauðanesviti.