Morgunblaðið - 22.06.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 22. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ALDREI fyrr hefur jafnstór hluti
útskriftarhóps í júní útskrift Há-
skóla Íslands verið kvenkyns. Af
þeim 779 kandidötum sem braut-
skráðust í gær eru 450 konur, eða
63,8%. Munurinn á milli kynjanna
hefur aukist mjög á síðustu árum
þótt konur hafi verið í meirihluta
innritaðra stúdenta í Háskóla Ís-
lands frá árinu 1987.
Páll Skúlason, rektor Háskóla Ís-
lands, segir sterka stöðu kvenna í
útskriftarhópnum endurspegla þró-
unina í samfélaginu. „Stúlkur hafa
verið að sækja mikið meira en
strákar í nám. Strákar fara gjarnan
beint út á vinnumarkaðinn,“ segir
Páll. Hann segir þróunina vekja
ýmsar spurningar um þróun
menntakerfisins á Íslandi. „Skipt-
ingin eftir deildum er líka áhuga-
verð en konur hafa alls staðar verið
að sækja á,“ segir Páll.
Konur sækja alls staðar á
Konur eru nú meirihluti kandi-
data í öllum deildum Háskólans
nema læknadeild og verkfræðideild.
Á þessum sviðum hafa konur þó sótt
sig verulega á undanfarin ár. Þróun-
in í raunvísindadeild vekur einnig
athygli en konur eru nú komnar í
meirihluta þeirra sem útskrifast úr
raunvísindadeild. Þetta er mikil
breyting frá því árið 1994 þegar 49
karlar og aðeins 19 konur útskrif-
uðust úr deildinni. Í gær útskrif-
uðust 52 konur og 35 karlar. Hlutur
kvenna í raunvísindadeild hefur því
hækkað úr um 28% í rétt tæp 60%.
Uppsöfnuð menntaþörf kvenna
Þorgerður Einarsdóttir, lektor í
kynjafræðum við HÍ, segir hluta af
skýringunni á miklum meirihluta
kvenna í Háskólanum vera þá að
konur sem komnar eru yfir hefð-
bundinn námsaldur sæki stöðugt
meira í háskólanám. Þannig sé hlut-
fall karla og kvenna nokkuð jafnt ef
skoðaður er hópur háskólanema á
þrítugsaldri. Konur séu hins vegar í
miklum meirihluta þeirra sem
komnir eru yfir þrítugt. „Ég held að
það sé til staðar ákveðin uppsöfnuð
menntunarþörf hjá konum,“ segir
Þorgerður. Hún bendir líka á að
krafa um æðri menntun hafi aukist
mjög í hefðbundnum kvennastétt-
um: „Menntalandslagið er breytt.
Kvennastörf hafa í auknum mæli
krafist háskólamenntunar. Ég hef
sagt að þetta sé fagþróun kvenna-
stéttanna. Konur hafa lagt gríðar-
lega mikla áherslu á menntun og
framhaldsmenntun, t.d. í félagsráð-
gjöf, þar sem farin hefur verið hin
formlega leið löggildingar og sér-
fræðileyfa. Þetta er kannski ekki að
skila sér á sama hátt í launum.“
Þorgerður segir karlmenn gjarn-
an fara beint út á vinnumarkaðinn
og sækja í annað nám en boðið er
upp á í Háskóla Íslands. „Það er
eins og kvennastéttirnir trúi mikið á
þessa leið en karlarnir stytta sér
leið út á vinnumarkaðinn. Þeir kom-
ast í betri stöður með minni mennt-
un,“ segir Þorgerður.
Eldri nemendur áhugasamir
Rektor bendir á að þróun í ald-
urssamsetningu háskólanema sé
önnur hér á landi en í nágranna-
löndunum þar sem fólk fari frekar
beint í framhaldsnám eftir að
menntaskólanum sleppir.
Þessi þróun á sérstaklega við um
kvenkyns háskólanema. Árið 2000
var meðalaldur kvenkyns háskóla-
nema 28 ár en karlar í HÍ voru að
meðaltali 26 ára gamlir.
Rektor telur að fólk sem hafi öðl-
ast reynslu á atvinnumarkaði eigi
mikið erindi í háskólanám. „Þeir
sem koma aftur í nám eftir reynslu
á vinnumarkaði vita oft betur hvað
þeir vilja. Þeir eru jafnvel oft áhuga-
samari um námið og reynslan virð-
ist nýtast þeim mjög vel,“ segir
rektor. Hann segist telja að náms-
hæfileikar minnki ekki með aldrin-
um og að reynsla úr atvinnulífi og
áhugi vegi það upp að viðkomandi
einstaklingar hafi e.t.v. ekki stundað
skipulagt nám í lengri eða skemmri
tíma.
Félagsvísindadeild stærst
210 kandídatar úskrifuðust úr fé-
lagsvísindadeild í gær. Þetta er
langstærsti hópurinn sem útskrifast
hefur úr deildinni. Rektor telur að
vöxt félagsvísindadeildar megi rekja
til breytinga á atvinnumarkaði og
aukinnar þarfar á sérfræðingum á
þessu sviði. „Þetta er sennilega
vegna vaxandi áhuga á félagslegum
málefnum af margvíslegu tagi og
þarfar í þjóðfélaginu á þekkingu á
hinum ýmsu sviðum þjóðfélagsins
og þjóðfélagsstarfseminnar. At-
vinnufyrirtæki og stjórnvöld eru
farin að sækja miklu meira eftir
menntuðu fólki; einmitt úr greinum
félagsvísindanna,“ segir Páll.
Rektor telur að stúdentar stefni
frekar að því að hljóta góða almenna
menntun heldur en að þjálfa sig í til-
tekinni starfsgrein: „Mér sýnist að
fólk hugsi núorðið meira um að hafa
trausta og góða almenna menntun
en geri ekki ráð fyrir því að það sé
að mennta sig fyrir tiltekin störf.
Fólk vill eiga kost á fjölbreytni í
starfi. Við sjáum að fólk skiptir oft-
ar um störf nú en áður. Fólk lagar
sig að þessari staðreynd og leitar
eftir fjölbreyttri menntun sem gefur
þeim möguleika á vinnumarkaði.
Menntun í hugvísindum og fé-
lagsvísindum virðist nýtast mjög vel
í hinum ýmsu störfum,“ segir rekt-
or.
Háskólinn getur enn stækkað
Fjöldi nema í Háskóla Íslands
hefur vaxið hratt á síðustu árum.
Rektor telur þó að skólinn sé ekki
kominn að þanmörkum. „Háskóli Ís-
lands er ekki mjög stór á alþjóð-
legan mælikvarða; í raun frekar lít-
ill. Háskólar eru gjarnan mjög
stórar og fjölmennar stofnanir og
það er því ekkert því til fyrirstöðu
að Háskóli Íslands geti vaxið og
bætt við sig nemendum svo fremi að
hægt sé að stækka húsnæði og hafa
viðunandi aðstöðu,“ segir Páll. Hann
segir að stærðarhagkvæmni sé til
staðar í rekstri háskóla en hópar í
Háskóla Íslands séu gjarnan mjög
litlir þar sem skólinn bjóði upp á
óvenjulega fjölbreytt nám miðað við
stærð. Námsframboð hefur aukist
mjög á síðustu árum og telur rektor
þetta vera jákvæða þróun: „Deildir
hafa verið að bæta við námsleiðum.
Þetta miðar allt að því að auka val-
frelsi og bæta möguleika nemenda
til þess að læra það sem hugur
þeirra stendur til.“
Nálgast kraftaverk
Útskriftin í gær var sérstök að
því leyti að úr raunvísindadeild út-
skrifast 23 ára maður sem sett hef-
ur einkunnamet í Háskóla Íslands
sem ómögulegt er að slá. Stefán
Ingi Valdimarsson útskrifast af
stærðfræðiskor með einkunnina
10,0. „Þetta er alveg einstakt og
nálgast kraftaverk. Maður verður
nánast orðlaus yfir svona frammi-
stöðu,“ segir Páll Skúlason rektor.
Tæp 64% kandídata frá
Háskóla Íslands eru konur

 
 

   



     



   
   
      

   
         


 
 


    

  

 

 
     
      

 

 
    


 
    



!"
##$
HÚSASMIÐJAN opnaði nýja versl-
un á Smáratorgi í gær og eru
verslanir hennar nú orðnar alls
sautján um allt land. Í tilefni af
opnuninni var boðið upp á
skemmtidagskrá í gær og heldur
hún áfram í dag, auk þess sem
veitingar verða á boðstólum og til-
boð á vörum í gangi. Í tilkynningu
frá Húsasmiðjunni kom fram að í
þessari nýju verslun sé lögð
áhersla á að viðskiptavinir geti
fengið góðar hugmyndir fyrir
heimilið, húsið, garðinn og frí-
stundirnar með því að heimsækja
verslunina.
Morgunblaðið/Sverrir
Þessi ungi ökumaður, Amelía Rún Pétursdóttir, sagðist vera að setja bensín á
bílinn í gærmorgun þegar verslun Húsasmiðjunnar á Smáratorgi var opnuð.
Húsasmiðjan opnuð
á Smáratorgi
Í NÝJU áliti umboðsmanns Al-
þingis kemur fram að við ráðningu
í embætti sýslumannsins á Ísafirði
í febrúar á síðasta ári hafi dóms-
málaráðuneytið ekki fullnægt þeim
skyldum sem 10. gr. stjórnsýslu-
laga og 23. gr. upplýsingalaga
leggja á ráðuneytið. Málið kom til
kasta umboðsmanns í kjölfar
kvörtunar sem honum barst frá
einum umsækjendanna þar sem
farið var fram á að umboðsmaður
kannaði hvernig staðið hefði verið
að ráðningunni.
Í álitinu er rakið hvernig ráðn-
ingarferlið fór fram, staðan var
auglýst og bárust ráðuneytinu alls
tíu umsóknir. Í bréfaskriftum milli
umboðsmanns og ráðuneytis er
fjallað um hvernig þessir tveir um-
sækjendur voru bornir saman, þ.e
konan sem fékk stöðuna og karlinn
sem lagði fram kvörtunina. Ráðu-
neytið rekur þau sjónarmið sem
lögð voru til grundvallar, umsækj-
andinn sem fékk starfið var með
embættispróf í lögfræði eins og
krafist er í lögum, auk framhalds-
menntunar en einnig vó kynferði
viðkomandi þungt og meðmæli
sem hún lagði fram. Við starfsveit-
inguna voru aðeins þrír af 26
sýslumönnum landsins konur og
m.a. á grundvelli laga um jafna
stöðu karla og kvenna var kynferði
umsækjandans talið mikilvægt.
Auk þess var litið til þess að hluti
framhaldsmenntunar viðkomandi
var í skattalögfræði og hún hafði
reynslu af vinnu sem skattstjóri.
Hinn umsækjandinn hafði hins
vegar reynslu af störfum sem
sýslumaður en sú reynsla vó ekki
jafn þungt á metunum og fyrr-
greindir þættir.
Skortur á skráningu
og rannsókn upplýsinga
Umboðsmaður finnur einkum að
tvennu í vinnulagi ráðuneytisins,
annars vegar að það hafi ekki full-
kannað og rannsakað þau gögn
sem skiptu hvað mestu máli við
ráðninguna og hins vegar að ráðu-
neytið lét ekki skrá allar þær upp-
lýsingar sem fram komu við mat á
umsækjendum.
Varðandi fyrra atriðið segir í
álitinu að menntun, starfsreynsla
og persónulegir eiginleikar um-
sækjandanna hafi ekki verið kann-
aðir með fullnægjandi hætti, en
ráðuneytið byggði einkum á þess-
um þáttum við val sitt. Með því að
sinna ekki rannsóknaskyldu sinni
hvað þetta varðar gerðist ráðu-
neytið brotlegt við 10. gr. stjórn-
sýslulaganna.
Seinna atriðið sem umboðs-
maður bendir á er skortur á
skráningu upplýsinga. Við ráðn-
inguna ræddi dómsmálaráðherra
við alla umsækjendur, suma í
gegnum síma og aðra á fundum en
engin gögn eru til um efni þessara
viðtala og hvernig að þeim var
staðið. Meðmæli umsækjanda er
meðal þeirra þátta sem skiptu máli
við mat á umsækjendum en engin
skráð gögn eru til um könnun
þeirra. Ef slík könnun fór fram
munnlega, segir umboðsmaður,
var ráðuneytinu skylt að skrá þær
upplýsingar, samkvæmt 23. gr.
upplýsingalaga en slík skráning lá
ekki fyrir.
Umboðsmaður taldi sig ekki
hafa forsendur til að endurmeta
mat ráðuneytisins á starfshæfni
umsækjandanna en hann taldi sig
þó hafa forsendur til að taka fram
að miðað við þær upplýsingar sem
fyrir lágu hjá ráðuneytinu þegar
það tók ákvörðun sína um að skipa
umræddan umsækjanda í starfið
hafi sú ákvörðun ekki byggst á
nægilega traustum grunni.
Álit umboðsmanns Alþingis á skipan sýslumanns á Ísafirði
Skipan byggðist á
ófullnægjandi grunni
Telur sig ekki
hafa forsendur
til að endur-
meta mat
ráðuneytisins