Morgunblaðið - 19.07.2003, Blaðsíða 26

NEYTENDUR
26 LAUGARDAGUR 19. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HEILSA
SÉRTÆKAR þroskaraskanir á
námshæfni eða sértækir námserf-
iðleikar, eru dæmi um skilgreind
þroskamynstur. Nemendur með
sértækar þroskaraskanir á náms-
hæfni eru yfirleitt í meðallagi
greindir eða þar yfir samkvæmt
niðurstöðum greindarprófs, en
eiga erfitt með eina eða fleiri af
grunngreinum náms; lestur, staf-
setningu, stærðfræði eða skrift.
Orsaka er að leita í meðfæddum
taugasálfræðilegum veikleikum,
svo sem hljóðgreiningarvanda,
sjónrænum úrvinnslu- og átt-
unarvanda eða fínhreyfi- og skipu-
lagserfiðleikum. Þessir veikleikar
eru líffræðilegs eðlis og margt
bendir til að þeir erfist. Gera má
ráð fyrir að þessir veikleikar séu
eðlilegur fjölbreytileiki tilver-
unnar, en óheppilegir miðað við
kröfur þjóðfélagsins.
Þrennt er mikilvægt við grein-
ingu sértækra þroskaraskana
barna og unglinga. Í fyrsta lagi er
mikilvægt að styðjast við al-
þjóðlega viðurkenndar skilgrein-
ingar og viðmið. Í öðru lagi að
nálgast greininguna út frá tauga-
fræðilegu, taugasálfræðilegu og
kennslufræðilegu sjónarmiði. Og í
þriðja lagi að nýta kosti þverfag-
legs samstarfs við greiningu vand-
ans.
Alþjóðlega viðurkennd greining-
arviðmið og skilgreiningar, eru
sameiginlegt álit helstu sérfræð-
inga, byggðar á niðurstöðum vönd-
uðustu rannsókna, fara ekki út
fyrir stöðu þekkingar og litast ekki
af einhæfum sjónarmiðum. Notkun
þeirra er forsenda samanburð-
arrannsókna milli þjóða og innan
þeirra, sérstök rannsóknaviðmið
fylgja þeim og þær leggja áherslu
á mismunagreiningu (differential
diagnosis), t.d. að greina milli
námsörðugleika af mismunandi or-
sökum og að vera vakandi fyrir
fylgikvillum eða röskunum (com-
orbidity). Þær segja fyrir um
íhlutun og rétt til þjónustu.
Mismunagreining er mikilvægur
hluti af greiningarferli námsörð-
ugleika. Með mismunagreiningu er
t.d. átt við að sértækar þroska-
raskanir á námshæfni eru annað
en námserfiðleikar af völdum frá-
vika í almennum vitsmunaþroska,
hreyfihömlunar, skertrar sjónar
eða heyrnar, tungumálaerfiðleika,
eða vegna áunnins heilaskaða eftir
slys eða sjúkdóma. Þarna þarf að
greina á milli. Með mismunagrein-
ingu er ekki verið að útiloka nem-
endur frá þjónustu, heldur er verið
að benda á mismunandi orsakir,
þarfir og horfur.
Þegar nemandi greinist með sér-
tæka þroskaröskun á námshæfni,
t.d. sértæka lesröskun, þarf að
hafa í huga að auknar líkur eru á
annars konar þroskaröskunum og
fylgikvillum. Sem dæmi má nefna
einkenni athygli- og ofvirknirösk-
unar, atferlis- og aðlögunarerf-
iðleika, frávik í hreyfi- og mál-
þroska og einkenni kvíða og
depurðar. Greiningu sértækra
þroskaraskana á námshæfni er
ekki að fullu lokið fyrr en kannað
hefur verið hvort aðrir kvillar eða
raskanir fylgi. Íhlutun þarf að
byggja á heildarmynd.
Út frá sjónarmiðum íhlutunar
þarf að hafa í huga að sjaldgæft er
að námsvandi þeirra nemenda sem
greinast með sértækar þroska-
raskanir á námshæfni sé afmark-
aður við eina námsgrein. Nem-
endur með sértæka lesröskun eiga
oftar en ekki einnig í umtals-
verðum erfiðleikum með skrift,
stafsetningu og ákveðna þætti
stærðfræðinnar. Taugasál-
fræðilegir veikleikar sem liggja að
baki sértækrar stærðfræðirösk-
unar geta haft áhrif á lestur. Einn-
ig þarf að hafa í huga að birting-
arform sértækra þroskaraskana á
námshæfni getur breyst með aldri.
Til dæmis getur sértæk lesröskun
á grunnskólaaldri þróast í sértæka
stærðfræðiröskun á framhalds-
skólastigi.
Út frá eðli sértækra þroska-
raskana á námshæfni, mismuna-
greiningu og mögulegum fylgikvill-
um er þverfagleg nálgun oft
mikilvæg við greiningu, ráðgjöf og
íhlutun. Það er þörf fyrir mismun-
andi sérfræðiþekkingu og reynslu
við greiningu, ýmis greiningartæki
eru notuð sem tilheyra mismun-
andi fagstéttum og íhlutun þarf að
vera fjölbreytt og sérhæfð. Engin
ein fagstétt hefur allt sem þarf í
þessu samhengi. Þverfagleg nálg-
un er nauðsyn og til hagsbótar
fyrir nemendur og fjölskyldur
þeirra.
Morgunblaðið/Kristján
Þegar nemandi greinist með sértæka þroskaröskun á námshæfni, t.d. sér-
tæka lesröskun, þarf að hafa í huga að auknar líkur eru á annars konar
þroskaröskunum og fylgikvillum. Stúlkurnar á myndinni tengjast ekki efni
greinarinnar.
www.jgh.is
Jónas G. Halldórsson, sálfræðingur,
sérfræðingur í taugasálfræði.
Greining sértækra
þroskaraskana
á námshæfni
HVAÐA golfvellir henta þeim
kylfingum best sem búa á höf-
uðborgarsvæðinu, eru ekki með-
limir í golfklúbbi og vilja ekki
keyra lengur en í klukkutíma til
þess að komast á völlinn?
Fyrir þá sem vilja spila á 18
holu golfvelli er Selsvöllurinn á
Flúðum hagkvæmasti kosturinn,
samkvæmt verðkönnun Morgun-
blaðsins, og greiða menn 2.000
króna vallargjald, sama verð alla
daga. Golfvöllurinn á Hellu er
einnig ódýr kostur. Vallargjaldið
þar er 2.200 krónur.
Að sögn Halldórs Guðnasonar,
vallarstjóra á Selsvelli, gætu
golfvellir á landsbyggðinni aldr-
ei boðið upp á jafn hátt verð og
gert er á höfuðborgarsvæðinu.
Klúbbfélagar séu þar færri en í
Reykjavík og því hafi lands-
byggðaklúbbarnir meiri þörf
fyrir vallargjöldin. „Hér viljum
við fá sem flesta til þess að bera
uppi reksturinn. Það er því
mikilvægt að sem flestum finnist
verðið hóflegt,“ segir Halldór.
Kálfatjarnarvöllur á Vatns-
leysuströnd er ódýrasti kost-
urinn ef ætlunin er að spila á 9
holu velli. Vallargjaldið er
1.500 krónur hvenær sem kom-
ið er. Finnbogi Kristinsson, for-
maður golfklúbbs Vatnsleysu-
strandar, segir það stefnu
klúbbsins að hafa verðið viðráð-
anlegt en lágt verð skýrist einn-
ig að hluta til af því að enn séu
einhverjar framkvæmdir í
gangi við völlinn. Engin krafa
er gerð um forgjöf og segir
Finnbogi völlinn því henta vel
fyrir þá sem eru að byrja í golf-
inu.
Átján holur ódýrastar á Flúðum
























   
!
"!

#$% 
!
"!

&

!
'!


() 
!
#!



*
!
#!



+
!
!



!
,!



!

"!


!
-!
 





 


 
 
  
  !


  !


  !


  "


 #
 


$% 


$% 


$%&
 
( 
 %..&'
/ 01/"
2
2
2
2
2
2
2
2
2



""()
""*!
"!*!
"!+,
"*-+
""(*
"" *
"! !
", )
3
!
3#!
.'


. 
!
4!



)
!
#5!
/

6
!
'6!
/

!
6!
0


#  7
8!
(!
1' '

%+  !
!

 #7.+
!
!
.

9 
!
9!
2
3$4

 +
!
'!
.
 
!

!



:

!
:!


#7. 
!
#6!


      

$%&
 


$%&
 


$% 


$%&
 


$% 


$% 


$% 


$% 


$% 


$%


$%& 

2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
"!(+
"+-!
"!)-
* "#
""*-
*",,
"" *
"#),
"-++
"+ #
"!!-
"! +
"**-
 
 ! 
"
              # 


 
 
    # 
% 
 ! 
"
         







7
*