Morgunblaðið - 27.08.2003, Blaðsíða 14

ERLENT
14 MIÐVIKUDAGUR 27. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
MIKIL deila er komin upp milli
stóru sjónvarpsstöðvanna í Bret-
landi, einkanlega BBC, breska rík-
isútvarpsins, og Sky-stöðvarinnar í
eigu fjölmiðlajöfursins Ruperts
Murdochs. Lorraine Heggessey,
yfirmaður BBC1, sagði nú í vik-
unni, að Murdoch væri „kapitalísk-
ur heimsvaldasinni“, sem ætti sér
þann draum að eyðileggja BBC
vegna þess, að hann væri „á móti
öllu, sem það stendur fyrir“.
Heggessey sagði, að stöðugar
árásir Murdochs á BBC stöfuðu af
andúð hans á öllum opinberum
rekstri. Það væri eins og hann
skildi ekki, að heilbrigðiskerfinu og
menntakerfinu væri ætlað að
gagnast allri þjóðinni en væru ekki
bara rekin í gróðaskyni. Sagði
Heggessey þetta í viðtali við dag-
blaðið The Independent en talið er,
að þetta sé í fyrsta sinn sem hátt-
settur starfsmaður BBC gagnrýnir
Murdoch opinberlega. Er litið á
það sem svar við gagnrýni Mur-
dochs á BBC, sem hann hefur hert
mjög á að undanförnu.
Inn í þessi átök blandast líka það
góða samband, sem augljóslega
virðist vera með Murdoch-blöðun-
um og ríkisstjórn Tony Blairs, og
það á sama tíma og kuldinn milli
BBC og Verkamannaflokksins hef-
ur aldrei verið meiri. Hefur þessi
staða kynt undir vangaveltum um,
að skylduáskrift að BBC verði af-
numin í væntanlegri endurskoðun
á starfsemi ríkisútvarpsins.
Vill svipta BBC
vinsælum þáttum
Ummæli Heggessey munu falla í
góðan jarðveg meðal stuðnings-
manna BBC en þeim hefur lengi
fundist sem það hafi setið þegjandi
undir stöðugum árásum Murdochs
og þeirra, sem næst honum standa.
Koma yfirlýsingar hennar í kjölfar
ræðu, sem Tony Ball, aðalfram-
kvæmdastjóri Sky, flutti á Alþjóð-
legu sjónvarpshátíðinni í Edinborg
í síðustu viku. Þá sagði hann, að
neyða ætti BBC til að selja vinsæl-
ustu þættina, til dæmis EastEnd-
ers, Casualty og Have I Got News
For You, til keppinautanna, sem
myndu þá sjá um framhaldið.
Ágóðann af sölunni ætti síðan að
nota til að styrkja tilraunir í þátta-
gerð.
Frammámenn hjá BBC og aðrir
líta á þessa tillögu sem tilraun, sem
runnin sé undan rifjum Murdochs,
til að svipta BBC vinsælustu þátt-
unum og þar með áhorfendum. Ball
sagði raunar er hann var spurður,
að hann teldi það „ekki stórt ólán“
þótt BBC breyttist að lokum í eins
konar jaðarstöð.
„Það yrði ekkert ólán fyrir Sky
ef undan okkur yrði grafið. Þá
myndi áhorfendum þeirra líklega
fjölga,“ sagði Heggessey. „Það yrði
hins vegar gífurlegt ólán og áfall
fyrir BBC.“
Stuðningsmenn BBC segja, að
tillögu Balls sé ætlað að hafa áhrif
á þá endurskoðun eða endurnýjun
á starfsleyfi stofnunarinnar, sem
nú stendur fyrir dyrum, og fylgja
eftir þeirri miklu og neikvæðu
gagnrýni, sem Murdoch-blöðin
hafa haldið uppi á BBC í Kelly-
málinu. Eru The Times og The Sun
sérstaklega nefnd í því sambandi.
„Ég geri ráð fyrir, að allir starfs-
menn Murdochs viti til hvers hann
ætlast af þeim. Þeir vita líka, að
standi þeir ekki við sitt, muni þeir
verða að taka pokann sinn,“ sagði
Heggessey.
Frekari takmarkanir
Í ræðu sinni lagði Ball til, að
starfsemi BBC yrði einnig tak-
mörkuð á öðrum sviðum í því
skyni, að stöðin seildist ekki of
langt inn á svið, sem hann telur
vera frátekin fyrir einkareknar
stöðvar eins og Sky.
Vill hann, að BBC verði bannað
að kaupa erlenda þætti til að halda
niðri verði á bandarískum
skemmtiþáttum, Hollywood-kvik-
myndum og áströlskum sápuóper-
um en þetta efni er meginrétturinn
á einkastöðvunum. Heggessey
svaraði þessu og sagði, að BBC1
sýndi ekkert erlent efni á besta
tíma en „áhorfendur vilja, að við
sýnum kvikmyndir og það gerum
við“.
BBC fordæmir „heims-
valdastefnu“ Murdochs
Meiri óvissa virðist nú ríkja um framtíð
BBC, breska ríkisútvarpsins, en nokkru
sinni fyrr og róa fjölmiðlar Ruperts
Murdochs að því öllum árum, að starfsemi
þess verði skert. Inn í þetta blandast svo
það, að augljós vinskapur er með Murdoch
og ríkisstjórn Tony Blairs.
„HEILBRIGÐUR sjónvarps-
markaður þarf á þriðju górill-
unni að halda við hliðina á BBC
og Sky,“ sagði Greg Dyke, yf-
irmaður BBC, á sjónvarps-
ráðstefnunni í Edinborg í síð-
ustu viku og átti þá við þriðju
stóru stöðina, ITV.
Ljóst er, að BBC telur gott
gengi ITV geta vegið nokkuð
upp á móti áhrifum Sky-
stöðvarinnar og stærsta eiganda
hennar, Ruperts Murdochs, en í
svipinn er staðan allt annað en
góð hjá ITV. Sagði Dyke meg-
inástæðuna fyrir því vera léleg-
an rekstur, sem einkenndist af
stöðugum átökum milli æðstu
stjórnenda.
Hann lagði til, að stjórnvöld
léttu nokkuð gjöldum af stöðinni
og samþykktu einnig samruna
Carlton Communications og
Granada, tveggja helstu eigenda
ITV. Hafa samkeppnisyfirvöld
nú þegar lagt blessun sína yfir
hann. Sagði Dyke, að ella yrði
ITV bandarískum fjölmiðla-
samsteypum auðveld bráð.
„Það, sem máli skiptir, er, að
þessi þjóð verði ekki ofurseld
bandarískri fjölmiðlun,“ sagði
Dyke.
Þörf fyrir þrjár
„górillur“
EINN hæst setti maðurinn í leyni-
þjónustukerfi Breta varði í gær þá
fullyrðingu að Írakar hefðu verið
færir um að beita gereyðingarvopn-
um innan 45 mínútna frá því skipun
um slíkt væri gefin út. Sagðist hann
ennfremur ekki hafa verið undir
neinum pólitískum þrýstingi um að
ýkja ógnina sem talin væri stafa af
vopnabúri Íraksstjórnar Saddams
Husseins.
John Scarlett, fyrrverandi yfir-
maður brezku leyniþjónustunnar
MI6 og núverandi formaður hinnar
svonefndu Sameiginlegu leyniþjón-
ustunefndar (JIC) sem í sitja yfir-
menn hinna mismunandi deilda
brezka leyniþjónustukerfisins, bar í
gær vitni fyrir sérskipaðri nefnd sem
rannsakar tildrög andláts dr. Davids
Kelly. Hann var ráðgjafi brezku
stjórnarinnar í efna- og sýklavopna-
málum. Scarlett varði áreiðanleika
leyniþjónustuupplýsinganna sem
lágu að baki 45-mínútna-fullyrðing-
unni, jafnvel þótt þær hefðu komið
frá aðeins einni heimild, sem ekki
hafði verið gengið úr skugga um
hversu traust væri.
„Þetta voru upplýsingar frá einni
heimild,“ sagði Scarlett fyrir nefnd-
inni. „Um var að ræða fasta og
trausta leið upplýsingagjafar og
upplýsingarnar hafðar eftir háttsett-
um manni í Íraksher,“ sagði hann.
Scarlett sagði að samkvæmt upp-
lýsingum leyniþjónustunnar virtust
Írakar þurfa í mesta lagi 45 mínútur
til að beita gereyðingarvopnum;
meðalviðbragðstími hefði verið nær
20 mínútum.
Leyniþjónustumenn voru
sáttir við skýrsluna
Spurður hvort leyniþjónustumenn
hefðu verið ósáttir við að ríkisstjórn-
in hefði látið 45-mínútna-fullyrðing-
arinnar getið í skýrslu sem birt var í
lok september í fyrra og var notuð til
að réttlæta aðgerðir gegn Írak, svar-
aði Scarlett: „Nei, alls ekki.“
„Mér var ekki kunnugt um að
nokkur væri ósáttur innan leyni-
þjónustukerfisins við innihald
skýrslunnar eða þær ályktanir sem
þar eru dregnar,“ sagði hann.
En hann mælti ekki í mót fyrri
vitnisburði um að innan leyniþjón-
ustukerfisins hefðu heyrzt raddir
manna sem höfðu vissar efasemdir
um áreiðanleika heimildarinnar fyrir
45-mínútna-fullyrðingunni. Hann
sagði að ýtarleg umræða hefði farið
fram um það hvernig fullyrðingin
skyldi orðuð, en tók fram að slík um-
ræða væri liður í eðlilegu vinnsluferli
leyniþjónustuskýrslna.
Eftir því sem Kelly-rannsókninni
hefur undið fram hefur athyglin
beinzt meira að Scarlett, sem stýrði
að miklu leyti gerð skýrslunnar um-
töluðu, sem er í brennidepli deilunn-
ar um fullyrðingar um að brezkir
ráðamenn hafi ýkt ógnina sem staf-
aði af Saddam
Hussein.
Scarlett sagði í
vitnisburðinum í
gær að hann hefði
stýrt gerð skýrsl-
unnar, þótt hann
hefði vissulega
fengið ráðgjöf og
ábendingar um
orðalag og kynn-
ingu á henni frá almannatengsla-
stjóra Blairs forsætisráðherra,
Alastair Campbell.
Frétt sem send var út í brezka rík-
isútvarpinu BBC um mánaðamótin
maí-júní, þar sem sagt var að Camp-
bell hefði sett 45-mínútna-fullyrð-
inguna inn í skýrsluna í því skyni að
gera slagkraft hennar meiri, hrinti af
stað heiftúðugri rimmu sem hefur
yfirskyggt allt annað í brezkum
stjórnmálum í allt sumar. Campbell
hefur, m.a. í vitnisburði sínum fyrir
nefndinni, ítrekað sagt það vera
rangt sem fram kom í fréttinni.
Gert var opinbert í byrjun júlí að
dr. Kelly hefði verið aðalheimildin
fyrir hinni umdeildu frétt BBC, en
hann fannst látinn 18. júlí í kjölfar
þess að hann bar vitni fyrir þing-
nefnd og er talinn hafa fyrirfarið sér.
Dómarinn Hutton lávarður, sem
stýrir nefndinni, hefur stefnt varn-
armálaráðherranum Geoff Hoon fyr-
ir hana í dag og Tony Blair forsætis-
ráðherra á morgun, fimmtudag.
Einn hæst setti leyniþjónustumaður Breta ber vitni
Ver áreiðanleika „45-
mínútna-fullyrðingar“
Lundúnum. AP.
John Scarlett
EINN maður lést og meira en 20
særðust í flugskeytaárás ísr-
aelskrar þyrlu á Gaza í gær. Er það
þriðja árásin af því tagi á fimm dög-
um. Var skotmark Ísraelanna
ákveðinn bíll en sagt er, að menn-
irnir í honum hafi sloppið heilir á
húfi. Ungir Palestínumenn mót-
mæla hér Ísraelum við flak af bíl
sem herþyrlurnar skutu á.
Reuters
Eldflauga-
árás á Gaza
STARFSEMI endurvinnslustöðvar-
innar í Sellafield á vesturströnd
Bretlands verður lögð niður í núver-
andi mynd í áföngum og árið 2010 á
þar eingöngu að fara fram förgun
kjarnorkuúrgangs, að sögn vefút-
gáfu Guardian. Bresk yfirvöld stað-
festu hins vegar ekki þessar fregnir
er íslensk stjórnvöld leituðu eftir
upplýsingum hjá þeim um málið.
Thorp-kjarnorkuendurvinnslu-
stöðin í Sellafield hóf starfsemi fyrir
einungis níu árum en hefur ætíð ver-
ið afar umdeild. Hafa Írar og Norð-
urlandabúar harðlega mótmælt
starfsemi hennar vegna losunar á
geislavirkum úrgangi í sjó. Verið tók
við úrgangi annars staðar frá og
vann úran og plúton úr honum.
Forstjóri versins, Brian Watson,
segir að ekki hafi verið grundvöllur
fyrir starfseminni áfram en endur-
vinnslustöðin hefur einungis afkast-
að um helmingi af því sem hún hefði
getað síðan hún opnaði. Til marks
um það má nefna að um 75 tonn af
plútoni og talsvert magn af úrani eru
geymd í stöðinni, vandlega er gengið
frá efnunum og öryggisgæsla ströng
en enginn veit hvað á að gera við þau.
Endurvinnslustöðin
í Sellafield
Hætta end-
urvinnslu
kjarnorku-
úrgangs