Morgunblaðið - 27.08.2003, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. ÁGÚST 2003 27
deilda, alls 34.971 þorskígildistonn. Kvótahæsti króka-
aflamarksbáturinn er Mónika GK með tæp 807 tonn eða
ríflega 2,3% krókakvótans. Hrönn ÍS er með næst-
mestan kvóta krókaaflamarksbáta, um 634 tonn og Guð-
mundur Einarsson ÍS er með um 474 tonn en hann var
kvótahæsti krókaaflamarksbátur síðasta fiskveiðiárs
með 464 tonn.
Þá hefur Fiskistofa úthlutað aflamarki, sem nemur
4.318 þorskígildistonnum til 53 skipa sem eru með afla-
hlutdeild í hörpudisk og innfjarðarækju, vegna skerð-
inga, sem hafa orðið á leyfilegum heildarafla þessara
tegunda. Bætur til innfjarðarækjuskipanna eru 2.128
þorskígildistonn en 2.190 þorskígildistonn til hörpudisk-
báta.
Þá hefur Fiskistofa úthlutað 3.000 tonnum af afla-
marki í þorski til báta sem höfðu einhverja aflahlutdeild
1. desember 1998 og voru þann dag minni en 200 brúttó-
tonn og lönduðu einhverjum þorskafla á fiskveiðiárinu
1996/1997 eða 1997/1998.
Sóknardagar báta í sóknardagakerfi eru 19 á fiskveiði-
árinu 2003/2004. Leyfilegir sóknardagar á fiskveiðiárinu
2002/2003 voru 21 og fækkar því sóknardögum á fisk-
veiðiárinu 2003/2004 um tvo frá fyrra fiskveiðiári. 292
bátar fá úthlutað sóknardögum við upphaf fiskveiðiárs-
ins en þeir voru 310 við upphaf yfirstandandi fisk-
veiðiárs. Þar sem heimilt er að flytja sóknardaga var-
anlega og innan árs milli báta fá sumir bátar úthlutað
fleiri eða færri en 19 sóknardögum á fiskveiðiárinu 2003/
2004.
dingur, fá samtals út-
a 10,9% heildarkvót-
að vera meiri þegar
rra eða hlutdeildar-
kennitölu.
kvóta skipa
marki á næsta fisk-
á fiskiveiðiárinu sem
ð aflamarki á grund-
talsins og aflamark
Þar af eru 73 skut-
m 5. Arnar HU frá
ra, alls um 6.898 tonn
U er jafnframt kvóta-
vótahæsta skip yfir-
EA, fær næstmestan
darinnar.
að aflamarki á næsta
jaldur SH með mest-
Smábátar með afla-
K með mestan kvóta
áturinn
nn
g fækkar þeim um 28.
runni krókaaflahlut-
!
"#$ 2 
5$  *>   $> 

)%  8 
%  . ! 7  


















 
   

    
 







 

 



 

 



















































   

   &   




   '

'




 

 



  




   


 (% )
*  +(
 (% )
 %# ,(  (% )
 +(  (% )

(-  (% )
% (% )
*  +(
 (% )
% (% )
*  + (. 
(% )
"  (   (% )
$ (,/0(% )
% (% )


  (% )
% (% )
$0  (" (% )
 %# ,(  (% )
"  (   (% )
% (% )
% (% )
*  +(
 (% )
$0  (" (% )
*  +(
 (% )

(% )
*  + (. 
(% )

(-  (% )

(-  (%
1
(% )
$0  (" (% )

(% )

(% )
, #+
.' ?
G 0 #+ ?

,#%
##

 #+
.'

H
 8   . ! 7 !   # 
5
+  8, 

-
ð 69% af kvóta næsta fiskveiðiárs
C 
*>
,  2 
*%!%+% 5 
 2
>  7 2

=# -

 5$ 

, '#% 5 
 2  >   ,
'#& 2  C% *> ) ' *>
=# *0#
*>
, 
2  D #
-   95  I 2

>  1 2 
8% -$  )# -$  5 
,7#+7 2 *%!  2 *%

 ,  

#
?  .'
)%
, #+
.'  '

#

7


 

   
  

   

    





















 - 

" 
 - 

& 

 






 
  

- 

" .  .  - 

 & 










 


    
    


, #+
.' ?
G 0 #+ ?

,#%
##

 #+
.'

 
#
7

>.'
)%  '

#

7

0 %88
 .'
7   H

$&''
(#&!)#$ Kristján
VIRÐI landsvæðisins, sem fer
undir Kárahnjúkavirkjun, er rúm-
ir tveir milljarðar króna sam-
kvæmt nýrri skýrslu þýsks hag-
fræðings, David Bothe. Hann
segir þetta vera algjört lágmarks-
virði og líklega sé það mun meira.
Rannsókn hans bendir til þess
að íslenskar fjölskyldur væru til-
búnar að hækka árlegar skatt-
greiðslur sínar um fimm þúsund
krónur í fimm ár ef ekki yrði virkj-
að við Kárahnjúka. Þá er gefin sú
forsenda að það komi ekki í veg
fyrir að álver rísi við Reyðarfjörð.
Aðferðin sem Bothe notaði til að
komast að þessari niðurstöðu er
svokallað skilyrt verðmætamat
(Environmental Impact Assess-
ment). Sjálfur segir hann að þessi
aðferð hafi þróast í rúmlega 20 ár,
sé vel þekkt og gagnleg til að verð-
leggja landsvæði sem ekki hafi
þekkt markaðsvirði.
Gert að velja á milli
tveggja valkosta
Þúsund Íslendingum, 20 ára og
eldri, af öllu landinu var sendur
spurningalisti þar sem tveir kostir
voru kynntir. Annars vegar voru
upplýsingar um framkvæmdirnar
við Kárahnjúka ásamt mynd af
staðsetningu virkjunarinnar og
hvernig svæðið myndi líta út eftir
gerð Hálslóns. Hins vegar var
mynd af landinu ósnortu og annar
valkostur kynntur, þar gert var
ráð fyrir að farin yrði önnur leið,
sem gæfi jafn mikla raforku og
kæmi því ekki í veg fyrir að álver
risi á Reyðarfirði. Voru þessar að-
stæður dregnar fram til að
einangra verðmætamatið einungis
við landsvæðið sem fórnað er
vegna virkjunarinnar. Bothe segir
að þannig megi reyna að nálgast
markaðsvirði þess eins og kostur
sé með aðferðum hagfræðinnar.
Svarhlutfall könnunarinnar var
33,6% og kemur fram í skýrslunni
að það sé nægjanlegt til að gera
frekari útreikninga. Þá voru þeir
svarendur ekki teknir með sem
töldu valkostinn við Kárahnjúka-
virkjun ekki raunhæfan, lýstu yfir
vantrausti á ríkisvaldið eða voru
almennt andsnúnir hækkun skatta
verðmætamati sé ljóst að þeir
þurfi ekki að reiða fram fé og geti
því hagað svörum sínum eftir því
hvernig þeir telji að niðurstöðurn-
ar verði notaðar. Greiðsluvilji geti
verið afar breytilegur eftir því
hvernig spurningar séu orðaðar,
hversu marga kosti sé um að velja
og hvaða upplýsingar séu látnar
þátttakendum í té. Þær upplýs-
ingar sem fólk hafi þegar fengið
og tilfinningar þess varðandi við-
fangsefni könnunarinnar hafi einn-
ig áhrif.
Skilyrt verðmætamat
ekki notað í Evrópu
Í greinargerðinni kemur einnig
fram að í Evrópu og á Norður-
löndum er slíkt mat yfirleitt ekki
notað sem hluti af ákvörðunarferli.
Aðferðin sé hvorki notuð við mat á
umhverfisáhrifum einstakra verk-
efna né heldur við umhverfismat í
tengslum við gerð langtímaskipu-
lags. Langflestar rannsóknir í
Evrópu og á Norðurlöndum í heild
hafi verið í fræðilegum tilgangi.
Skilyrt verðmætamat sé aftur á
móti meira notað í Bandaríkjunum
og Kanada.
Tryggvi Felixson, framkvæmda-
stjóri Landverndar, segir þessa
aðferð nýtilega til að verðleggja
ósnortið landsvæði eins og fari
undir Kárahnjúkavirkjun. Það sé
augljóst að landið sé einhvers virði
en ekki sé gert ráð fyrir því í arð-
semisútreikningum Landsvirkjun-
ar. Landvernd hafi lengi bent á
gagnsemi þessarar leiðar og óskað
eftir því að þessi kostnaður yrði
tekinn inn í mat á umhverfisáhrif-
um Kárahnjúkavirkjunar.
Rannsókn Davids Bothes er
hluti af doktorsritgerð hans við
Cologne-háskólann í Köln. Var
hann styrktur til verksins af skól-
anum sjálfum og þýskum vísinda-
sjóði. Bæði Landsvirkjun og Fjár-
festingarstofa orkusviðs, sem er í
eigu Landsvirkjunar og viðskipta-
ráðuneytisins, aðstoðuðu hann við
rannsóknina hér á landi árin 2001
til 2002. Áður hafði hann dvalið
hér á landi þegar hann skrifaði rit-
gerð sína í meistaranámi í hag-
fræði á sviði orkumála.
svo dæmi sé tekið. Aðeins voru
tveir þátttakendur sem lýstu yfir
vilja til að greiða svo háa upphæð,
að hún féll fyrir utan þau mörk
sem skilgreind voru í rannsókn-
inni. Þau svör voru einnig útilok-
uð. Átti þetta að minnka líkur á
skekkju í niðurstöðunni.
Rúmlega 69% svarenda völdu
valkostinn við Kárahnjúkavirkjun.
Þeir sem sögðust tilbúnir til að
greiða hærri skatta yrði sú leið
farin nefndu upphæðir á bilinu
núll til 25 þúsund krónur árlega.
Telur Bothe að svo þröngt bil gefi
vísbendingar um meiri áreiðan-
leika rannsóknarinnar. Að meðal-
tali var greiðsluvilji hvers þátttak-
enda á ári 4.962 krónur.
Hærri skattar í fimm ár
Þetta yfirfærir Bothe á 97.700
heimili í landinu og segir að ef
hvert heimili borgi 4.962 krónur á
ári séu það 484,5 milljónir króna.
Miðað er við að greiðslurnar nái
yfir fimm ára tímabil og segir í
skýrslunni að sú tímaeining sé not-
uð til málamiðlunar. Fólk eigi erf-
itt með að meta áhrif svona
greiðslna yfir lengri tíma. Sé þessi
árlega upphæð til fimm ára núvirt
og miðað við 10% vexti nemur hún
2.021 milljón króna. Það er þá
virði landsins sem fer undir Kára-
hnjúkavirkjun samkvæmt skilyrtu
verðmætamati.
Margir hagfræðingar hafa í
gegnum tíðina gagnrýnt þessa að-
ferðafræði og sagt hana gagns-
lausa þar sem fólk þurfi ekki í
raun og veru að borga. Fólk svari
ekki heiðarlega enda gefin tilgáta
sem ekki sé til í raunveruleikan-
um. Bothe segir rétt að mikil
gagnrýni kom fram í upphafi fyrir
20 til 30 árum þegar aðferðinni var
beitt fyrst en nú hafi hún þróast
og rannsóknirnar orðnarbetri.
Flestir hagfræðingar hafni þessu
því ekki alfarið heldur telji þetta
gagnlega leið til að verðleggja eitt-
hvað sem ekki hafi neitt markaðs-
virði.
Í greinargerð sem unnin var af
sænsku ráðgjafarfyrirtæki fyrir
Landsvirkjun árið 2000 kemur
fram að þátttakendum í skilyrtu
Þýskur hagfræðingur notar skilyrt verðmætamat
til að verðleggja landsvæði sem fer undir Hálslón
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Framkvæmdir eru hafnar við Kárahnjúkavirkjun, en verið er að hreinsa úr vesturvegg stíflustæðis.
Landsvæði Kára-
hnjúkavirkjunar
metið á tvo milljarða