Morgunblaðið - 11.10.2003, Qupperneq 8

FRÉTTIR
8 LAUGARDAGUR 11. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Pólitík út yfir gröf og dauða.
Erfðafræðirannsóknir í Kanada
Verði á meðal
þeirra bestu
KANADÍSKIlæknaprófessor-inn dr. Henry
Friesen hefur verið leið-
andi í rannsóknum og til-
raunum á hormónum sem
ætlað er að örva vöxt
smávaxinna barna sem
líða hormónaskort. Hans
helsta og mikilvægasta
uppgötvun var hinsvegar
hormónið prolactin og
þróun á einfaldri aðferð til
að greina æxli sem fram-
leiða óhóflega mikið af
hormóninu.
Rannsóknir hans leiddu
til þróunar lyfsins
bromocriptine sem hefur
hjálpað þúsundum kvenna
víðsvegar um heiminn
sem eiga við ófrjósemi að
stríða vegna of mikillar
prolactin-framleiðslu.
Dr. Friesen gegnir stjórnarfor-
mennsku í kanadíska erfðarann-
sóknafyrirtækinu Genome Can-
ada og kynnti fyrirtækið fyrir
starfsmönnum Íslenskrar erfða-
greiningar í fyrirlestri í gær.
Hverskonar fyrirtæki er Gen-
ome Canada?
„Genome Canada var stofnað
fyrir þremur árum af kanadísk-
um stjórnvöldum. Fyrirtækinu,
sem ekki er rekið í hagnaðar-
skyni, er ætlað að móta heild-
arstefnu í erfðafræðirannsóknum
í Kanada, þannig að þær verði
samkeppnishæfar við það sem
best þekkist í heiminum. Mark-
miðið er að Kanada verði leiðandi
í erfðafræðirannsóknum á
ákveðnum sviðum, svo sem í
landbúnaði, umhverfismálum,
fiskveiðum, skógrækt og svo auð-
vitað heilsugæslu. Kanadísk
stjórnvöld hafa lagt fyrirtækinu
til um 375 milljónir kanadískra
dollara [rúma 17 milljarða ís-
lenskra króna] sem notaðar
verða til að koma á fót fimm
rannsóknarstöðvum víðs vegar
um Kanada.“
Eru Kanadamenn framarlega
á sviði erfðafræðirannsókna?
„Þegar við unnum að stofnun
Genome Canada skoðuðum við
ýmsa mælikvarða til að meta
stöðu Kanada á þessu sviði. Með-
al annars fjölda vísindagreina
sem birst hafa í viðurkenndum
fagritum fjölda einkaleyfa í
Bandaríkjunum. Niðurstaðan var
sú að Kanada væri nokkuð að
baki þeim þjóðum sem lengst eru
komnar í erfðafræðirannsóknum,
s.s. Bretum, Japönum, Þjóðverj-
um og Frökkum en Bandaríkja-
menn eru hinsvegar sér á báti á
sviði erfðafræði og komnir allra
þjóða lengst. Markmið okkar er
að skipa Kanada sess á meðal
þeirra bestu.“
Hvernig verður það gert?
„Það munum við gera með því
að hrinda af stað ýmsum rann-
sóknaverkefnum í náinni sam-
vinnu við önnur fyrirtæki og
stofnanir, bæði kanadískar og al-
þjóðlegar. Þannig leitum við fjár-
festa í ýmsum verk-
efnum meðal einka-
fyrirtækja á þessu
sviði en við skuldbund-
um okkur til að afla
annarra 375 milljóna
dala á móti þeim sem kanadísk
stjórnvöld lögðu til. Við höfum
lagt áherslu á umfangsmikil
verkefni og að fá til liðs við okkur
öfluga fjárfesta og samstarfs-
aðila. Það hefur gengið vel hing-
að til og ekki útlit fyrir annað en
að það takist.
Erfðafræðirannsóknir hafa
markaðsvæðst mjög á síðari ár-
um og við leggjum því þunga
áherslu á samstarf við iðnaðinn.
Þannig höfum við hleypt af
stokkunum nokkuð umfangsmik-
illi rannsókn á sviði landbúnaðar
í samvinnu við bandarísk fyrir-
tæki, sem einkum snýr að sjúk-
dómavörnum í búpeningi, svo
sem nautgripum. Um er að ræða
stærsta erfðafræðiverkefni á
þessu sviði sem um getur. Í ljósi
kúafársins sem reið yfir Evrópu
fyrir fáum árum hefur þetta
verkefni vakið mikinn áhuga og
athygli.“
Er þannig möguleiki á sam-
starfi við íslenska aðila?
„Eitt af forgangsverkefnum
Genome Canada er að leita sam-
starfsaðila og fjárfesta á alþjóð-
legum vettvangi og hjá fyrirtæk-
inu er rekið sérstakt verkefni
sem snýr að því að afla sam-
starfsaðila víðs vegar um heim-
inn. Við erum til dæmis þegar í
samstarfi við aðila á Spáni og í
Bretlandi.“
Er Ísland á einhvern hátt
spennandi viðfangsefni erfða-
fræðinnar?
„Ég er hér á Íslandi í föruneyti
landstjóra Kanada sem hefur
lagt áherslu á samvinnu norð-
urheimskautaríkjanna og sam-
kennd fólksins sem þar býr. Kan-
ada tilheyrir vissulega þeim hópi
ríkja. Erfðafræðin er auðvitað
mikilvæg þegar skoða á þá þætti
sem er þessum þjóðum sameig-
inlegur. Þá kemur í ljós að við
eigum öll sameiginleg-
an erfðafræðilegan
uppruna sem er mik-
ilvægur heilsu okkar
og við meðferð sjúk-
dóma.
Ég kem frá Winnipeg í Kan-
ada, þar sem líklega er fleira fólk
af íslenskum uppruna en býr á
sjálfu Íslandi. Margir af prófess-
orum mínum í háskóla voru af ís-
lenskum uppruna og því tengj-
umst við Íslandi á bæði
erfðafræðilegan og persónulegan
hátt. Þessi ferð hefur því verið
mér mikið tilhlökkunarefni,“ seg-
ir dr. Henry Friesen.
Dr. Henry Friesen
 Dr. Henry Friesen hefur hlotið
alþjóðlegar viðurkenningar fyrir
störf sín á sviði hormónarann-
sókna. Friesen gegndi um hríð
stöðu forseta læknarannsókna-
ráðs Kanada og lagði grunninn
að einni helstu heilbrigðis-
stofnun Kanada, The Canadian
Institute of Health Research.
Friesen er stjórnarformaður
erfðarannsóknafyrirtæksins
Genome Canada. Hann er heið-
ursfélagi í læknaráði Manitoba-
háskóla og hefur auk þess hlotið
heiðurdoktorsnafnbót í átta há-
skólum.
Áhersla á
alþjóðlega
samvinnu