Morgunblaðið - 11.10.2003, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 11. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
T
ÓNLISTARSKÓLINN í Reykjavík (TR) er
elsti starfandi tónlistarskóli landsins og
jafnframt elsti listaskóli þessa lands. Hann
var stofnaður árið 1930 og hefur æ síðan
verið kjölfesta og ein af mikilvægustu und-
irstöðum þess blómlega tónlistarlífs sem við erum svo
gæfusöm að njóta og hafa notið á undangengnum árum.
Það má fullyrða að vel yfir 90% þeirra sem gert hafa
tónlist að ævistarfi sínu á Íslandi hafi um lengri eða
skemmri tíma numið við TR.
Árið 1959 var sett á fót söngkennaradeild við TR, síð-
ar varð þessi deild að tónmenntakennaradeild. Fyrsta
hljóðfærakennaradeildin, píanókennaradeild, var svo
stofnuð árið 1963, strengjakennaradeild 5 árum síðar,
blásarakennaradeild árið 1970, gítarkennara- og blokk-
flautukennaradeild árið 1983 og söngkennaradeild árið
1988. Þessar kennaradeildir voru allar settar á stofn
vegna þess að markaðurinn krafðist þess ef svo má að
orði komast, og vegna þess að menn skildu mikilvægi
þess að mennta og þjálfa kennara til tónlistarkennslu á
skipulagðan og markvissan hátt.
Brátt heyrir þessi starfsemi sögunni til. Með tilkomu
tónlistardeildar Listaháskóla Íslands (LHÍ) var ákveðið
að allt nám á háskólastigi skyldi flytjast þangað úr TR,
þar með talið kennaranám. Ein afleiðing þessa er að
kennaradeildir TR hafa verið lagðar niður ein af annarri
og mun skólinn útskrifa síðustu 5 kennarana næsta vor.
Það er alveg ljóst að með því að leggja þessar deildir
niður er höggvið stórt skarð í afar þýðingarmikið starf
sem staðið hefur samfellt og með miklum blóma í liðlega
40 ár. Framtíðin er ekki að fullu ljós. Enn hefur ekki
verið stofnuð tónlistarkennaradeild við LHÍ og helst lít-
ur út fyrir að í það minnsta 4 til 5 ár líði þar til næst
verði útskrifaðir hljóðfærakennarar hér á landi, það er
að segja tónlistarmenn með BA gráðu og viðbótarnám
til kennsluréttinda en ekki kennarar sem gengið hafa í
gegn um formlegt kennaranám í þar til sto
aradeild.
Það er engin tilviljun að hér hefur á und
tíma tekist að byggja upp tónlistarlíf sem v
meðal annarra þjóða. Við eigum sinfóníuhlj
hlýtur einróma lof hvar sem hún kemur. T
okkar njóta virðingar erlendis. Við eigum f
söngvara sem syngja við virtustu óperuhús
og vestan og íslenskir popptónlistarmenn n
vinsælda víða um heim. Ekkert af þessu he
af sjálfu sér. Allt þetta þökkum við öflugu
tónlistaruppeldi og því góða, fórnfúsa og óe
starfi sem unnið hefur verið í tónlistarskólu
oft við mjög þröngar aðstæður eins og við
vel til dæmis í TR.
Það hefur verið okkar gæfa að tónlistarn
átt þess kost að nema við hvern þann skóla
hafa talið þjóna hagsmunum sínum og fram
miðum best óháð uppruna og búsetu. Það h
ið okkar gæfa að einstakir skólar hafa haft
ákveðið frelsi til að móta starfsemi sína í þ
irbúa nemendur sem best fyrir framhaldsn
Nú er öldin önnur. Á nemendur eru lagðir
fjötrar og það er vegið að tónlistarskólunum
uðborgarsvæðinu og ekki hvað síst þeim se
mestum mæli sinnt kennslu á framhaldssti
Heyrir formleg me
kennara á Íslandi b
Eftir Kjartan Óskarsson ’ Á nemendur eru lagðirhagafjötrar og það er veg
tónlistarskólunum á höfu
arsvæðinu og ekki hvað s
sem hafa í mestum mæli
kennslu á framhaldsstigi
Þ
AÐ er nóg um að vera í Róm
þessi misserin og sendinefndir
erlendra ríkja koma og fara,
enda fara Ítalir með for-
mennsku í Evrópusambandinu
um þessar mundir og að mörgu að hyggja.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra átti
fyrr í vikunni fund með Franco Frattini
utanríkisráðherra Ítalíu og ræddu þeir
m.a. stöðu viðræðna aðildarríkjanna á
ríkjaráðstefnu Evrópusambandsins um
breytingar á stofnskrá sambandsins, hinni
svokölluðu stjórnarskrá, en stefnt er að
því að samþykkja breytingar á henni fyrir
áramót. Nokkur ágreiningur hefur þegar
komið í ljós á milli aðildarríkja, ekki síst
milli smærri og stærri ríkjanna.
Staðreyndin er sú að bæði smærri og
stærri ríkin óttast að áhrif þeirra kunni að
minnka eftir stækkun. Á ríkjaráðstefnunni
í Nice árið 2000 náðist samkomulag um
breytingar á stofnanafyrirkomulagi ESB
til að undirbúa stækkun sambandsins.
Sumir hafa talið niðurstöðu ríkjaráðstefn-
unnar í Nice ívilna stærri ríkjunum öðrum
fremur. Þá telja aðrir að tillögur þær sem
nú liggja fyrir ríkjaráðstefnu ESB gangi
lengra í þessum efnum. Tillögur þessar
voru unnar undir leiðsögn fyrrum forseta
Frakklands, Valéry Giscard d’Estaing.
Að þessu sinni kemur þó samstaða
smærri ríkja ýmsum á óvart. Það eru eink-
um tvö atriði sem því ráða. Í fyrsta lagi sú
tillaga að framkvæmdastjórar ESB verði
aðeins 15 eftir árið 2009 í stað 25 áður.
Líklegra er talið að þessir 15 fram-
kvæmdastjórar komi fremur frá stærri
ríkjunum en þeim smærri. Auk þess sem
það sé grundvallaratriði að mati smærri
ríkjanna að þekking á aðstæðum allra að-
ildarríkja sé til staðar í framkvæmda-
stjórninni.
Í öðru lagi er tillagan um öflugan for-
seta ráðherraráðsins smærri ríkjunum á
móti skapi. Samkvæmt þessari tillögu
myndi hin hefðbundna sex mánaða for-
Endurskoðun Róm
ins – ný evrópsk s
Valery Giscard d’Estaing stýrir endurskoðun stofnsátt
Eftir Björn Inga Hrafnsson
ÍSLAND OG KANADA
Adrienne Clarkson, landstjóriKanada, hóf í gær opinberaheimsókn hingað til lands.
Clarkson fylgir óvenjulega fjöl-
menn sendinefnd fulltrúa hinna
ýmsu sviða kanadísks þjóðlífs, allt
frá viðskiptalífi til arkitektúrs, lista
og vínframleiðslu. Hefur stærð
sendinefndarinnar og kostnaður
við ferðina raunar sætt gagnrýni
heima fyrir, en heimsókn Clarkson
hingað er síðasti hlekkurinn í ferð
um heimskautslöndin Rússland,
Finnland og Ísland. Hvað sem því
líður, tryggir fjöldi viðburða, sem
tengist heimsókninni, að Íslending-
ar fá betra tækifæri en áður hefur
boðizt hér á landi til að kynnast
kanadísku þjóðlífi og menningu.
Tengsl Íslands og Kanada eru
mikilvæg og hafa eflzt á síðustu ár-
um, m.a. með því að kanadískt
sendiráð hefur verið opnað í
Reykjavík og íslenzkt í Ottawa.
Löndin eiga margt sameiginlegt.
Clarkson landstjóri benti á það í
viðtali í Morgunblaðinu í gær að
loftslag og svipmót norðlægra
landa væri gerólíkt því, sem gerðist
í öðrum heimshlutum, og það
tengdi saman heimskautslöndin.
Kanada og Ísland eiga auðvitað
jafnframt sem norðlæg heim-
skautsríki mikilvægra sameigin-
legra hagsmuna að gæta. Umhverf-
ið á norðurslóðum er t.d. afar
viðkvæmt fyrir röskun, s.s. mengun
af völdum þrávirkra lífrænna efna
og hlýnunar loftslags. Ríki norð-
ursins lifa að verulegu leyti á hinu
viðkvæma umhverfi; hreinu hafi,
heilbrigðum skógum og náttúru,
sem laðar að sér ferðamenn. Þann-
ig er vernd umhverfisins jafnframt
mikið efnahagslegt hagsmunamál
fyrir heimskautsríkin.
M.a. til að vinna að vernd um-
hverfis norðurslóða hafði Kanada á
sínum tíma frumkvæði að stofnun
Norðurskautsráðsins, þar sem
bæði Ísland og Kanada eiga nú
sæti. Norðurskautsríkin þurfa að
semja sín á milli um vernd um-
hverfisins, en þau þurfa líka að
beita sér sameiginlega á vettvangi
annarra alþjóðastofnana til að
stuðla að alþjóðlegum aðgerðum til
að draga úr mengun og losun gróð-
urhúsalofttegunda.
Samstarf Íslands og Kanada á
viðskiptasviðinu fer vaxandi. Fyrir
tæpum mánuði var stofnað íslenzk-
kanadískt verzlunarráð í Toronto. Í
Morgunblaðsviðtalinu nefnir
Clarkson sérstaklega að Kanada-
menn hafi áhuga á að kynnast ís-
lenzkum sjávarútvegi betur, en á
sviði sjávarútvegs eru samskiptin
þegar talsverð. Þá er stutt síðan Ís-
land og Manitoba-fylki undirrituðu
viljayfirlýsingu um samstarf á sviði
vetnisvæðingar.
Mikilvægustu samskiptin við
Kanada eru ekki sízt við hina fjöl-
mörgu afkomendur íslenzkra land-
nema, sem þar búa og eru margir
hverjir í áhrifastöðum í kanadísku
þjóðlífi. Áhugi þessa fólks á að
rækta íslenzka arfleifð sína er mik-
ill. Það er skylda Íslendinga að ýta
undir og auðvelda þá ræktarsemi,
auk þess að halda á lofti minningu
Vestur-Íslendinga á borð við Vil-
hjálm Stefánsson. Með því móti efl-
um við líka tengslin við þetta mik-
ilvæga nágrannaríki okkar.
VERÐHÆKKANIR OG SAMKEPPNI
Í Morgunblaðinu í fyrradag varfrá því skýrt, að töluvert væri
um verðhækkanir frá birgjum til
verzlana og í sumum tilvikum allt
að 10%. Skýringin, sem gefin er á
þessum hækkunum, er sú, að gengi
evrunnar hafi hækkað. Ingimar
Jónsson, forstjóri Kaupáss, sagði í
samtali við Morgunblaðið að hann
teldi það spurningu „hvort þessar
hækkanir frá birgjum væru nauð-
synlegar og eðlilegar í stöðunni“.
Það er ekki sjálfgefið, að vöru-
verð eigi að hækka, þótt einhverjir
þættir, sem við sögu koma, hækki.
Og því miður er reynsla neytenda
sú, að vöruverð lækkar ekki jafn
hratt þegar gengi gjaldmiðla lækk-
ar.
Ástæðan fyrir því, að hægt er að
hækka verð hér á Íslandi af nánast
hvaða tilefni sem er, er einfaldlega
sú, að samkeppni er ekki nægilega
mikil. Ef samkeppni væri meiri
mundi verðið ekki hækka. Þá
mundu fyrirtækin leita leiða til
þess að mæta hækkunum á t.d.
gengi evrunnar með því að lækka
annan kostnað á móti.
Það má t.d. gera ráð fyrir því, að
hvorki birgjar né smásöluverzlanir
mundu láta sér detta í hug að
hækka verð ef staðan á íslenzka
markaðnum væri svipuð og sagt var
frá í Morgunblaðinu í gær, að kom-
in væri upp í Noregi. Þar eru lág-
vöruverðsverzlanir frá meginlandi
Evrópu að búa um sig og hyggjast
hefja innrás á smásölumarkaðinn
þar. Frammi fyrir slíkri yfirvofandi
samkeppni mundu birgjar á Íslandi
ekki hækka verð um 10% jafnvel
þótt evran hækkaði.
Vandi íslenzks samfélags er
skortur á samkeppni og ákveðin
fjarlægðarvernd ýmissa viðskipta-
aðila. Það er varla hægt að tala um
samkeppni á matvörumarkaðnum
hér enda verðmunur á milli verzl-
ana í föstum skorðum. Því verður
ekki haldið fram með nokkrum rök-
um, að Samkeppnisstofnun hafi
tekizt vel til að tryggja slíka sam-
keppni með ákvörðunum stofnun-
arinnar á því sviði. Fremur má
segja, að Samkeppnisstofnun hafi
stuðlað að minnkandi samkeppni.
Þótt matvörumarkaðurinn sé
nefndur hér er ljóst að hið sama á
við um mörg önnur svið íslenzks
viðskiptalífs. Neytendur borga
brúsann eins og alltaf.