Morgunblaðið - 17.01.2004, Qupperneq 29

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. JANÚAR 2004 29
SJÁLFSTÆÐISMENN spurðu
Þórólf Árnason borgarstjóra hvort
hann væri á móti aukafjárveitingu
til Leikfélags Reykjavíkur á borg-
arstjórnarfundi á fimmtudag. Þór-
ólfur sagðist ekki vera fylgjandi
sértækum aðgerðum. Aukafjárveit-
ingar til Leikfélags Reykjavíkur
hefðu verið reyndar allt frá árinu
1995 og þrátt fyrir það væri rekstr-
arvandinn enn til staðar. „Ég tel að
það sýni það að vandinn er ekki
leystur með skyndi aukafjárveit-
ingu. Ég tel að það beri að taka á
þessum málum, einmitt á þann
heildstæða hátt sem við erum að
vinna að, með því að líta á rekstr-
arform hússins, húsvörslu, tækja-
búnað, hagræðingu í rekstri, breytt
starfskjör og starfsskipulag og opn-
un á félaginu.“
Í greinargerð dags. 9. október
2003 sem Leikfélag Reykjavíkur
sendi til Samstarfsnefndar Leik-
félags Reykjavíkur og Reykjavík-
urborgar um horfur og framtíð
rekstrar Leikfélags Reykjavíkur
kemur fram að stjórnendur LR
óskuðu eftir að við fjárlagagerð
borgarinnar fyrir árið 2004 yrði fé-
laginu veitt sama aukafjárveiting
og árið 2003 upp á 26 milljónir
króna með verðbótum. LR óskaði
einnig eftir 8.2 milljóna króna við-
bótarfjárveitingu til að standa und-
ir starfslokasamningum við eldri
leikara og aðra starfsmenn.
Í greinargerðinni kemur enn-
fremur fram að hagræðing í starfs-
mannamálum og aðhald í yfirvinnu
og starfsmannamálum hafi að skil-
að sér inn í reksturinn að hluta á
árinu 2003.
Um þetta segir ennfremur í
skýrslunni: „Allt frá árinu 2001
hafaátt sér stað umtalsverðar hag-
ræðingaraðgerðir. M.v. meðalfjölda
áætlaðra ársverka frá 1999 til 2002
er fækkun ársverka hátt á þriðja
tuginn. Ljóst er að um mjög sárs-
aukafulla aðgerðir er að ræða sem
hafa aukið vinnuálag á þá starfs-
menn sem eftir standa. Afleiðingar
hagræðingar í starfsmannamálum
eru ekki að fullu komnar fram en
ljóst er að LR mun eiga erfiðara
með að þjónusta samstarfsverkefni
og útleigur sem og starfssemi Ís-
lenska dansflokksins.“
Í máli Þórólfs Árnasonar borg-
arstjóra kom fram að forráðamenn
og starfsfólk LR væri búið að horf-
ast í augu við aðhaldsaðgerðir sem
væru að skila góðum árangri. Vitn-
aði hann í því sambandi í bráða-
birgðauppgjör LR fyrir árið 2003
sem sýndi að hagnaður yrði af
starfseminni að teknu tilliti til
aukafjárveitingar upp á 25 milljónir
króna. Hagræðing í starfseminni
hefði aðallega skilað sér á síðari
hluta ársins í umtalsverðum rekstr-
arbata. „Það eru engar skammtíma-
skuldir hjá Leikfélagi Reykavíkur.
Það er allt í skilum hjá Leikfélagi
Reykjavíkur. Það eru engir drátta-
vextir greiddir hjá Leikfélagi
Reykjavíkur,“ sagði borgarstjóri.
Samstarfið við Borgarleikhúsið
væri byggt á langtímasamningi og
ekki til lykta leitt í eitt skipti fyrir
öll. Stöðugt samráð ætti sér stað og
borgin hefði tekið að sér umsjón
fasteigna og lagt til búnað umfram
samningsbundnar fjárhæðir.
Staða LR afskaplega erfið
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, odd-
viti Sjálfstæðisflokksins, sagði
stöðu LR afskaplega erfiða og
gagnrýndi borgarstjóra fyrir að
láta í það skína að allt væri í himna-
lagi. Það mætti ná rekstrarlegum
árangri með því að gera sem minnst
og minnti á að búið væri að segja
upp 50–60 manns. „Við eigum ekki
að þrengja svo að þessu leikhúsi að
það gefist upp,“ sagði hann og hafði
eftir starfsfólki að ástandið væri
óviðunandi.
Vilhjálmur sagði það vilja sjálf-
stæðismanna að veita leikfélaginu
viðbótarstuðning upp á 25 milljónir
króna og jafnframt 8 milljónir í við-
bótarfjárveitingu til að standa und-
ir starfslokasamningum. Tillaga
þess efnis verður tekin fyrir í borg-
arráði á þriðjudaginn. Vitnaði hann
í orð forseta borgarstjórnar frá því
í desember þar sem Árni Þór Sig-
urðsson sagði það „fyrirsjáanlegt
að mínum dómi að veita þetta við-
bótarfjármagn til þessarar starf-
semi á árinu 2004 umfram það sem
fjárhagsáætlun ársins gerði ráð fyr-
ir“. Sagði Vilhjálmur þetta sýna að
meirihluti væri í borgarstjórn fyrir
þessari aukafjárveitingu til LR.
Þórólfur áréttaði að fullur vilji
væri til þess að gera vel við Leik-
félag Reykjavíkur. „Ég tek undir
þau orð Árna Þórs Sigurðssonar
borgarfulltrúa í desember að mál-
efni eru ekkert til lykta leidd og við
viljum renna styrkari stoðum undir
reksturinn,“ sagði hann en varaði
hins vegar við því, og taldi það al-
varlegan hlut, ef Reykjavíkurborg
tæki á sig starfslokaskuldbindingar
leikfélagsins. „Þetta er ekki borg-
arfyrirtæki og ég tel varhugavert
að ganga inn í slíka samninga,“
sagði borgarstjóri. Minnti hann á
að önnur leikfélög störfuðu í borg-
inni og óskuðu eftir auknu fjár-
magni.
Ekki náðist í Árna Þór Sigurðs-
son borgarfulltrúa þar sem hann er
staddur erlendis.
Rekstur Leikfélags Reykjavíkur ræddur í borgarstjórn
Aukafjárveiting
leysir engan vanda
Morgunblaðið/Ómar
ER síðasta sinfónía Mozarts (þ.e.
Wolfgangs Amadeusar – þótt sam-
ruglunarhættan við Leopold og
Franz Xaver sé oftast hverfandi)
jafnframt sú lengsta? Ég hef ekki
mælt og borið saman, en vel má það
vera. Alltjent kom fjölmörgum
hlustendum á „gulum“ fimmtudags-
tónleikum SÍ í fyrradag sýnilega á
óvart að ekkert fleira yrði á boð-
stólum fyrir hlé. Hins vegar fór vel á
því í öðru tilliti, þar eð seinni liðir
voru óneitanlega úr gjörólíkum
heimi.
„Júpíter“-hljómkviðan, eins og
Bretar uppnefndu snemma á 19. öld,
er einn af hátindum Vínarklassíkur.
Verkið er líklega frægast fyrir loka-
þáttinn, sem myndar fullkominn
bræðing milli sónötuforms og pólýf-
óníu barokksins þar sem fimm ólík
stef þáttarins reynast öll samstæð í
umsetjanlegum kontrapunkti í „klí-
maxinum“ rétt fyrir niðurlagskód-
ann. Væri ekki óhugsandi að ætla, að
það raddfærslufræðilega afrek – vit-
anlega matreitt á að virðist gjörsam-
lega óþvingaðan hátt – hafi átt sinn
þátt í að bjarga „lærðum“ stíl Bachs
og vísað komandi kynslóðum veginn
fram, eins og sér þegar merki um í
Eroicu Beethovens. Að vísu reiddu
tónleikaskrárskrif Árna Heimis Ing-
ólfssonar ekki svo hátt, að hætti var-
færins vísindamanns. Hitt var þó
ekki síður fróðlegt aflestrar að stríð
Austurríkismanna við Tyrki 1787–90
hefði drepið tónleikalíf Vínar í
dróma, einmitt á sama tíma og fjár-
hagur Mozarts versnaði til muna, og
veitti það nýja innsýn í tilurð síðustu
meistarasinfónía hans þriggja er
hefðu getað komið fjölskyldunni á
réttan kjöl, ef þær hefðu fengizt
fluttar eins og til stóð.
Hin unga Susanna Mälkki mun
einn af fyrrum nemendum finnska
„stjörnudírígentaframleiðandans“
Jormu Panula og stjórnaði ef að lík-
um lætur SÍ í fyrsta sinn þetta
kvöld. Hún hélt utan
um alla dagskrárliði af
mikilli röggsemi með
einhverjum skýrustu
slögum sem undirritað-
ur hefur augum litið,
enda kom sá hæfileiki
sér varla síður vel í
kröfuhörðum seinni at-
riðum tónleikanna. Út-
þættir Júpítersinfóní-
unnar, og þó
sérstaklega fínallinn
þar sem „Molto
allegro“-forskriftin var
tekin svo bókstaflega
að nokkrar áttundup-
artarunur áttu til að
víxlast á sprengjandi sprettinum hjá
ýmist blásurum eða strengjum, voru
að vísu í geystara lagi, en Andante
cantabile (II) og Menúettinn fengu
þó að syngja skáldlega við hæfi.
Einleikskonsertar fyrir tvo
kontrabassa og hljómsveit hanga
fráleitt á trjánum. Raunar fann und-
irritaður ekki einn einasta slíkan í
tiltækum gögnum, og má því vel
vera að Skíma Hauks Tómassonar
eigi eftir að rata í heimsmetabók Gu-
inness. „Hugmyndin að baki kontra-
bassans er ekki dýnamísk“ stendur í
einni hljóðfærahandbókinni, og eru
það orð að sönnu, enda hafa einleiks-
hljóðfærin, þrátt fyrir risavöxtinn,
sjaldnast í fullu tré við hljómsveitina
(er m.a.s. var sneydd öðrum lágt-
íðnihljóðfærum) nema í rafupp-
mögnun, sem mun því vandasamari
sem lengra teygist niður tónrófið.
Kom samt á óvart hvað sú tókst vel –
og furðu „ó-dósalega“ – miðað við
væskilssmæð hátalaranna tveggja
fremst á sviðinu. Fleira var örðugt
við fullnustu verksins, ekki sízt í
rytmísku samspili, og kveið undirr.
satt bezt að segja útkomunni að
fenginni reynslu af hljómsveitaræf-
ingu tveimur dögum fyrr, þegar
lausn síðartalda vandans virtist enn
í reifum. Það var því mikill léttir
hvað allt gekk nú vel upp, og ríkuleg
tilfinning Hauks fyrir litauðgi í or-
kestrun sveik né heldur frekar en
fyrri daginn. Þótt maður hefði e.t.v.
kosið að heyra enn meiri nýtingu á
sérkosti kontrabassans umfram
aðra strengi, þ.e. hinu gífurlega
flaututónasviði hans, var verkið
engu að síður samið af skilningi á
eðli hinna óvenjulegu einleikshljóð-
færa, og flórgígjusnill-
ingarnir tveir, tileink-
unarþegar verksins,
fóru víða á kostum í
innlifaðri túlkun sinni á
þessu óhætt að segja
sérstæða stykki.
Lokaverk tón-
leikanna var ballett-
svíta Bela Bartóks,
Makalausi mandarín-
inn frá 1918 en or-
kestruð nokkrum árum
síðar og fyrst uppfærð
svo seint sem 1946.
Vakti hún þá engu
minni hneykslan en
frumuppfærsla Vor-
blóts Stravinskíjs 1913, og ekki að
ófyrirsynju, því þetta ágenga verk
er enn í dag vel fallið til að koma við
innri kaun settlegra góðborgara,
ekki sízt fyrir blóðrjúkandi erótíkina
sem gegnsýrir verkið. Hefði Bartók
þar mátt þakka fyrir að vera ekki í
sporum Sjostakovitsj á valdatímum
Stalíns! Í stuttu máli sagt var út-
færsla Súsönnu Mälkki og SÍ upp-
lifun sem sagði sex (að orðaleik
slepptum), spilamennskan hnífjafnt
samtaka og mergjuð fram í fingur-
góma, svo hlustendur létu sópast
með straumnum og gleymdu stað og
stund. Frábærlega að verki staðið.
Bassabræður á fullu
TÓNLIST
Háskólabíó
Mozart: Sinfónía nr. 41 í C K551. Haukur
Tómasson: Skíma (frumfl.) Bartók:
Makalausi mandaríninn Op. 19. Hávarður
Tryggvason og Valur Pálsson, kontra-
bassi; Sinfóníuhljómsveit Íslands u. stj.
Súsönnu Mälkki. Fimmtudaginn 15. jan-
úar kl. 19:30.
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Haukur Tómasson
Ríkarður Ö. Pálsson
ÍSLENSKUR píanóleikari, sem bú-
settur er í Hollandi, Guðrún Anna
Tómasdóttir, lék í vikubyrjun ein-
leik í verkinu Rhapsody in Blue eft-
ir George Gershwin með 80 manna
stórsveit. Verkið var samið fyrir
djasshljómsveit en er nú orðið oft-
ast nær flutt með sinfóníuhljóm-
sveit.
Guðrún Anna, sem starfar sem
píanókennari í Amsterdam, var
fengin til að leika verkið með lúðra-
sveit í bænum Sint Michaël sem er í
suðurhluta Hollands á árlegum ný-
árskonsert sl. sunnudag. Stjórnandi
var Roger Cobben. Hljómsveitin
heitir fullu nafni Groot orkest van
de Koninklijk Erkende Harmonie
og stendur fyrir árlegum tónlist-
ardögum í byrjun janúar. Voru tón-
leikarnir á sunnudag lokaatriði
þeirra. Guðrún Anna lék einnig
noktúrnu op. 27. nr. 1 eftir Chopin
og á efnisskrá hljómsveitarinnar
voru m.a. marsar og önnur verk
eftir ýmis tónskáld.
Bandaríska tónskáldið George
Gershwin samdi Rhapsody in Blue
árið 1924 að beiðni Paul Whitemans
sem var með eigin djasshljómsveit,
þó mun minni en framangreind
sveit í Hollandi. Fljótlega var verk-
ið útsett fyrir sinfóníuhljómsveit og
er það oftar flutt á þann veg.
Morgunblaðið/jt
Guðrún Anna Tómasdóttir er hér ásamt stjórnandanum, Roger Cobben.
Lék Rhapsody
in Blue með stórsveit