Morgunblaðið - 07.02.2004, Síða 32

Íslensk verk á
nýja sviðinu
HLJÓMSVEIT Tónskóla Sigur-
sveins D. Kristinssonar heldur tón-
leika á nýja sviði Borgarleikhúss-
ins kl. 13.30 á morgun, sunnudag.
Tónleikarnir eru liður í Myrkum
músíkdögum og 40 ára afmælis-
dagskrá skólans og verða þar ein-
göngu flutt íslensk verk, þ.á m.
verk sem sum eru samin fyrir
Hljómsveit Tónskólans af þessu til-
efni. Höfundar sem verk eiga á
tónleikunum eru: John Speigt, Er-
ik Mogensen, Örn Guðmundsson,
Hróðmar Ingi Sigurbjörnsson og
Örn Grundfjörð.
Hljómsveit Tónlistarskóla Sigursveins D.
Kristinssonar.
LISTIR
32 LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
VEGNA gríðarlegrar aðsóknar að
sýningu Listasafns Reykjavíkur,
Frost Activity, verður opið um
helgina í Hafnarhúsinu til kl. 18.
Þá hefur verið afráðið að hafa op-
ið til kl. 22 hinn 19. febrúar, á opn-
unardegi Vetrarhátíðar í Reykja-
vík.
Í dag, tæpum þremur vikum frá
opnun Frost Activity, hafa um ell-
efu þúsund gestir komið í Hafn-
arhúsið, sem er einsdæmi í aðsókn-
arsögu safnsins. Þessi gríðarlega
aðsókn hefur haldist í hendur við
aukna eftirspurn gesta eftir skipu-
lagðri leiðsögn, aðsókn að fræðslu-
dagskrám og fyrirlestra í
tengslum við sýninguna. Listasafn
Reykjavíkur hefur brugðist við
með þeim hætti að auka til muna
framboð og úrval viðburða fyrir
alla aldurshópa. Fram að þessu
hafa hátt á þriðja þúsund gesta
tekið þátt í skipulögðum heim-
sóknum sem safnið hefur þróað og
mótað. Stærstur hluti þessa hóps
eru skólahópar, en fjöldi nemenda
í skipulagðri leiðsögn hefur verið
á annað þúsund. Aðrir sem notið
hafa leiðsagna, fyrirlestra og sótt
námskeið í tengslum við Frost
Activity eru nú um eitt þúsund.
Þessi mikla eftirspurn eftir skipu-
lagðri fræðslustarfsemi á sér enga
hliðstæðu í starfi Listasafns
Reykjavíkur frá upphafi.
Morgunblaðið/Einar Falur
Frá sýningu Ólafs Elíassonar. Gestir virða fyrir sér eitt verkið, sem sýnir ólíkar byggingar í Reykjavík.
Opið lengur
AÐRIR tónleikar Myrkra músík-
daga af tólf í nýhafinni lotu þessa árs
voru helgaðir einsöngsverkum, og
bar Signý Sæmundsdóttir sópran hit-
ann og þungann í öllu nema í söng-
lögum Atla Heimis Sveinssonar í lok-
in, þar sem Hrólfur Sæmundsson
barýton sá um meginpart sönghlut-
verksins.
Fyrst var einsöngsverk án undir-
leiks eftir Geir nokkurn Johnsson,
mér ókunnan höfund og eflaust fleir-
um tónleikagestum. Upplýsingar um
höfunda var aftur á móti hvergi að
finna í hátíðarskrá MM umfram til-
vísun í tengilinn www.teymi.is/tonis,
er reyndist óvirkur. Eftir öðrum net-
leiðum fékkst þó loks upplýst að höf-
undur væri norskur, fæddur 1953
(ekki 1958 eins og stóð í MM-skrá),
m.a. stofnandi Music Factory-hátíð-
arinnar í Ósló og að mestu sjálf-
menntaður í tónsmíðum. Verk hans,
Talking/Singing við ljóð E.E. Cumm-
ings, sór sig mest í ætt tilraunasöng-
verka Berios frá 7. áratug fyrir konu
sína, barkaundrið Cathy Berberian,
og var bráðskemmtilegt áheyrnar í
söng Hrólfs og Signýj-
ar, er kom inn í þýzkri
frumútgáfu eins ljóðs-
ins eftir Heine sem
Waldrop hafði endur-
ort aftur á bak, línu
fyrir línu. Í íslenzku
ljóðunum heyrðust
sönglínur barýtonsins
hins vegar ótruflaðar
af meðleik, er ein-
skorðaðist við (að vísu
alllöng) for-, milli- og
eftirspil. Það var
kannski líka eins gott,
því tónlistin þar var af-
ar ágeng og hvöss.
Söngur Hrólfs var
vel útfærður og skýr, framlag Signýj-
ar í smærra hlutverki sömuleiðis, og
píanóleikur Valgerðar Andrésdóttur
(í Waldrop) og Richards Simms (í Sig-
fúsi) ásamt ekki síður krefjandi óbó-
hlutverki Eydísar Franzdóttur voru
framreidd af meitlaðri nákvæmni.
Þótt tónmálið væri háafstrakt og lag-
ferlið vandmunað, gerði tilfinning
höfundar fyrir hæfilegum kontröst-
um sitt til að halda furðumikilli at-
hygli allt til enda.
Rómantískar söngperlur
Ekki var upp á fábreytni í lagavali
að klaga á tónleikum Hönnu Dóru
Sturludóttur og Steinunnar Birnu
Ragnarsdóttur á þriðjudagskvöld.
Fimm lög eftir Grieg, fjórir Mignon-
söngvar Hugos Wolf, fjögur snilldar-
lög eftir Jórunni Viðar, þrjú íslenzk
gullaldarlög eftir Karl O. Runólfsson,
Kaldalóns og Sigfús Einarsson, og í
slúttið fimm eftir síðrómantíska
meistarann Richard Strauss. Flest-
allt úrvalstónsmíðar, og margt þekkt
og vinsælt að verðleikum. Í því ljósi
kom kannski svolítið á óvart að ekki
skyldi þokkaleg aðsóknin reynast öllu
meiri en í álíka stórum sal Ýmis
kvöldið áður þar sem nútímaframúr-
stefnan réð ríkjum. Þó virtust tón-
leikagestir í báðum tilvikum á svipuðu
reki, þ.e. frekar í yngri kanti.
Hin gullfallegu smálög Edvards
Grieg, meistara míníatúrunnar,
runnu ljúflega niður og vakti fyrst eft-
irtekt dágóður dönskuframburður
söngkonunnar í H.C. Andersen-lög-
unum To brune Øjne og Jeg elsker
dig! Af eftirfylgjandi þremur þýzkum
lögum Griegs stóð upp úr hið ástríðu-
fulla Ein Traum. Mignon-lög Hugos
Wolf við ljóð Goethes (ógetið í tón-
leikaskrá Salarins í annað sinn á að-
eins þrem mánuðum) einkenndust
ýmist af depurð og geðríki. Einkum
sló hið síðasta á dramatíska strengi
(Kennst du das Land wo die Zitronen
blühn?) og jafnvel umfram innistæðu
textans. Hins vegar hefði nepjan í So
laß mich scheinen boðið upp á mun
slétttónaðri raddbeitingu en fram
kom. Birtist þar sem víðar aðal-Akill-
esarhæll Hönnu Dóru í ljóðasöng – að
tempra ekki óperuvíbratóið meir við
ólíkan andblæ lags og texta en raun
bar vitni.
Þó að þeim eiginleika, sem því mið-
ur virðist sjaldheyrðari meðal ís-
lenzkra óperusöngvara en tilefni eru
til, hefði einnig stundum mátt bregða
fyrir í lögum Jórunnar Viðar eftir hlé,
tókst söngkonunni þar glettilega vel
upp, einkanlega í fyrsta laginu, hinu
spriklandi impressjóníska Unglingur-
inn í skóginum (Laxness) og því síð-
asta, sígildu epísk-lýrísku gamanperl-
unni Kall sat undir kletti. Í beztu
lögum Jórunnar birtist einstæður
hæfileiki til að hugfengja tímalausan
einfaldleika þjóðlagaarfsins, og komu
þær stöllur honum oftast vel til skila.
Minna kvað að eftirfarandi þrem
gullaldarlögum (Í fjarlægð, Ég lít í
anda og Draumalandið), er báru öll
fullsvipaðan keim. Sama átti að
nokkru leyti við um Strauss-lögin í
lokin, þó að dramatísk rödd Hönnu
virtist þar eiga betur heima, þrátt fyr-
ir sprúðlandi túlkun á Schlechtes
Wetter og sigri hrósandi Zueignung.
Litbrigðaskalinn var í heild of lítill.
Bráðsnjall píanómeðleikur Steinunn-
ar Birnu var aftur á móti sérlega víð-
feðmur frá upphafi til enda og allt að
því örðulaust vandaður – eins og
mátti raunar ekki aðeins heyra, held-
ur einnig sjá.
Ríkarður Ö. Pálsson
TÓNLIST
Ýmir
MYRKIR MÚSÍKDAGAR
Geir Johnsson: Talking/Singing (E. E.
Cummings). Þorsteinn Hauksson:
Psychomachia (A. Prudentius). Hjálmar
Ragnarsson: Yerma*. Oliver Kentish:
„Innan úr tímanum“ (Hannes Pétursson;
frumfl.). Atli Heimir Sveinsson: Þrjú söng-
lög (Keith Waldrop; frumfl.) og Þrjú söng-
lög (Sigfús Daðason; frumfl.). Signý Sæ-
mundsdóttir og Hrólfur Sæmundsson
söngur, Richard Simm og Valgerður Andr-
ésdóttir píanó, Hrafnkell Orri Egilsson
selló, Pétur Grétarsson slagverk, Eydís
Franzdóttir óbó. *Upplestur: Tinna Gunn-
laugsdóttir. Mánudaginn 2. febrúar kl.
20.
EINSÖNGSTÓNLEIKAR
Sönglög eftir Grieg, Wolf, Jórunni Viðar,
R. Strauss o.fl. Hanna Dóra Sturludóttir
sópran, Steinunn Birna Ragnarsdóttir pí-
anó. Þriðjudaginn 3. febrúar kl. 20.
Steinunn Birna Ragnarsdóttir og
Hanna Dóra Sturludóttir.
Hrólfur Sæmundsson Signý Sæmundsdóttir
Sönglist í framtíð og fortíð
ræðum leikritsins af lágstemmdri
innlifun.
„Innan úr tímanum“ eftir Oliver
Kentish fyrir sópran, selló, slagverk
og píanó við fimm ljóð eftir Hannes
Pétursson, sem hér var frumflutt, sló
ekki undiritaðan sem innblásið verk.
Alla vega hefur maður áður heyrt
bæði skemmtilegri og fjölbreyttari
stykki frá hendi Olivers en þetta, sem
sérstaklega hvað sönglínu varðaði
virtist undarlega málhrynslaust,
harðlæst í spennitreyju klissjukennds
sýndarmódernisma. Að auki voru öll
lögin löturhæg og vantaði sárlega til-
breytingu frá einhæfri „draumaver-
öld“, er frekar en að ná ætluðu astral-
svifi dróst með jörðu á blýfótum.
Enda var eins og söngkonan skynjaði
þessa annmarka; a.m.k. var túlkunin
frekar dauf og langt frá stjörnutilþrif-
unum í Yermu, þó að píanistinn, slag-
verkarinn og sellóleikarinn ynnu sitt
af skyldurækinni natni.
Síðast á skrá voru frumflutt sex
sönglög eftir Atla Heimi Sveinsson,
fyrst þrjú við ensk ljóð eftir Banda-
ríkjamanninn Keith Waldrop og síðan
þrjú við ljóð Sigfúsar Daðasonar. Í
amerísku ljóðunum skyggði tónlistin,
er minnti mann ósjálfrátt á lotuskipta
tónsetningu á rytmísku skvettumál-
verki eftir Jackson Pollock, nokkuð á
sprelllifandi útfærslu Signýjar, er
hljómaði eins og hún gerði ekkert
annað.
Þorsteinn Hauksson átti þarnæst
verk að nafni Psychomania fyrir
söngrödd og selló er mann minnti að
hafa heyrt áður, þó að einkagögn
bentu til annars. Það var samið 1987
við ljóð eftir rómverska fornskáldið
Prudentius, en því miður vantaði text-
ann á textablöðum MM. Þau Signý og
Hrafnkell Orri Egilsson fluttu verkið
mjög vel. Það bar ákveðinn keim af
klassískri fornöld og jafnvel af org-
anum-samstigni snemmmiðalda. Þó
að latneskur textinn fjallaði um bar-
áttuna fyrir mannssálinni, virtist
margt ekki síður geta fallið að kvik-
myndum Fellinis um ástir og orgíur
Fornrómverja.
Leikhústónlist Hjálmars H. Ragn-
arssonar úr Yermu eftir Garcia Lorca
var næst, löng og áhrifamikil tónhafn-
ing harmleiksins í sannkölluðum
Medeu-vókalísum Signýjar og trag-
ískt líðandi undirölduslagverki Pét-
urs Grétarssonar ásamt stakri ein-
mana hjarðblístru („tréflautu“),
líklega af vörum Eydísar Franzdótt-
ur. Kynngimögnuð tónlist og snilld-
arvel með farin. Inn á milli þátta las
Tinna Gunnlaugsdóttir leikkona
(ónefnd í tónleikaskrá) upp úr ein-
Salurinn
HLJÓMSVEITARVERKIÐ Seven Songs of the
Insomniac eftir Harald Vigni Sveinbjörnsson
verður flutt á tónleikum Sinfóníuhljómsveitar
Helsingborgar í Svíþjóð á morgun. Haraldur
Vignir stundar tónsmíðanám við tónlistarháskól-
ann í Málmey í Svíþjóð, en óvenjulegt er að stórar
og vel þekktar atvinnumannahljómsveitir leiki
verk eftir lærlinga í tónsmíðum á aðaltónleikum
sínum.
„Ég kalla verkið Sjö byltur svefnleysingjans á
íslensku, en ég ákvað að hafa enskan titil á því þar
sem það er frumflutt úti,“ segir Haraldur Vignir.
„Þetta eru sjö kaflar, allt frá einni mínútu að
lengd og upp í fjórar, og samdir á andvökunóttum
eins og nafnið gefur til kynna. Ég sendi verkið í
tónsmíðakeppnina Morgondagens Tonsättare,
sem haldin er fyrir tónsmíðanemendur hér á
Skáni. Þangað bárust ellefu verk og útsetningar
fyrir hljómsveit.“ Það er Sinfóníuhljómsveitin í
Helsingborg sem stendur fyrir tónsmíðakeppninni
í samvinnu við Tónlistarháskólann í Málmey. „Það
var svo hljómsveitin sjálf og aðstandendur hennar
sem völdu sigurverkið, sem reyndist vera mitt
verk, og verðlaunin eru að fá það leikið á almenn-
um tónleikum, og það eru tónleikarnir á morgun.“
Haraldur Vignir segir það stórkostlegt fyrir sig
að fá atvinnumannahljómsveit til að leika verkið.
„Heima er bara ein atvinnumannahljómsveit, en
hér í Svíþjóð eru þær um tuttugu, þannig að þetta
er gott tækifæri fyrir mig. Það er ekki algengt að
tónsmíðanemar fái verk sín leikin af atvinnuhljóm-
sveitum, en þó hefur það verið að gerast hér síð-
ustu árin með þessari
keppni, sem skólarnir
á svæðinu og hljóm-
sveitin hafa samvinnu
um. Keppnin hefur
reynst vel og gefið
mörgum tækifæri, og
jafnvel rutt brautina
fyrir verkin að komast
í flutning enn víðar um
heiminn. Einn skóla-
félagi minn hefur til
dæmis fyrir sigur í
keppninni fengið verk
sitt flutt bæði heima á
Íslandi og í Bretlandi.
Þannig getur þetta
opnað gáttir.“
Haraldur Vignir lýkur magistersprófi í tónsmíð-
um í vor.
Andvökusöngvar
Haraldur Vignir
Sveinbjörnsson
Ullarvettlingar
í fjórða sinn
ULLARVETTLINGAR, myndlist-
arviðurkenning Myndlistarakadem-
íu Íslands verða afhentir kl. 20.30 í
kvöld á Næsta bar við Ingólfsstræti.
Þetta er í fjórða sinn sem viður-
kenningin er veitt íslenskum mynd-
listarmanni. Myndlistarakademía
Íslands er félagsskapur nokkurra
áhugamanna um myndlist. „Eins og
undanfarin ár mun afhendingin ein-
kennast af þjóðlegu látleysi og kind-
arlegum helgisvip hinnar íslensku
landnámsrollu,“ segir í fréttatil-
kynningu.
♦♦♦