Morgunblaðið - 07.02.2004, Blaðsíða 46

UMRÆÐAN
46 LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MAÐUR, sem titlar sig blaða-
mann sér ástæðu til að upplýsa
undirritaða um að traust í fréttum
sé ekki hægt að kaupa. Tilefnið er
að ég dró fram þau alkunnu sann-
indi að velgengni fjölmiðla, vel-
gengni fréttastofa, byggist á
trausti milli hlustenda, áhorfenda
og þeirra sem segja fréttir. Til-
skrifin hefði hann getað sparað
sér. Í hartnær þrjá áratugi naut
ég góðrar kennslu hjá frétta-
mönnum, sem ég gat tekið mér til
fyrirmyndar. Þess vegna sagði ég
fréttir hjá Fréttastofu Útvarpsins
og á fræðslunni sem ég naut þar
byggi ég starf mitt hjá Stöð 2 og
Bylgjunni. Eitt af því sem þeir
kenndu mér, gömlu fréttamenn-
irnir á Fréttastofu Útvarpsins,
var að bera virðingu fyrir hlust-
endum, fólki og fyrir því sem satt
er og rétt. Í því ljósi er ekki hægt
að taka mark á orðum blaða-
mannsins um að fjölmiðillinn, sem
ég starfa á nú, sé „þekktur fyrir
að setja viðskiptahagsmuni eig-
enda sinna í öndvegi og þá einatt
á kostnað faglegra sjónarmiða og
almannahagsmuna.“ Nýjum
fréttastjóra Stöðvar 2 og Bylgj-
unnar mislíkar að Páll Vilhjálms-
son skuli reyna að gera lítið úr
sjálfstæði og vinnubrögðum sam-
starfsmanna minna og fréttastof-
unnar. Hér leggja sig allir fram,
beita faglegum og heiðarlegum
vinnubrögðum og almannahags-
munir svo sannarlega í heiðri
hafðir. Ég er sannfærð um að
hlustendur og áhorfendur eiga
eftir að sjá að Páll er einn í heim-
inum að þessu leyti.
Einn í heimi
Höfundur er fréttastjóri Stöðvar 2
og Bylgjunnar.
Sigríður Árnadóttir
NÝR sæstrengur sem tengir Ís-
land við Evrópu hefur verið tekinn
í notkun. Strengurinn nefnist Fa-
rIce og með tilkomu hans hefur ör-
yggi í tengingu Ís-
lands við umheiminn
stóraukist og flutn-
ingsgeta tals og gagna
til útlanda þús-
undfaldast. Hámarks-
flutningsgeta FA-
RICE verður 720
gígabæt á sekúndu,
sem myndi duga til að
anna 11 milljón sím-
tölum til eða frá land-
inu samtímis.
FarIce er algjör
bylting í samskiptum
Íslands við umheim-
inn. Hingað til hefur sæstrengurinn
CANTAT-3 verið lífæðin okkar og
varasamband verið um gervihnött.
Nú eru hins vegar til staðar tvær
sjálfstæðar ljósleiðaratengingar út
úr landinu, þannig að ef annar
strengurinn slitnar eða bilar getur
hinn strengurinn tekið við. Auk
þess er nýi strengurinn af nýrri
gerð ljósleiðara og því talsvert
öruggari tenging.
Fyrir fáeinum árum hefði það
ekki þótt koma að sök þó netsam-
band lægi niðri í örfáar klukku-
stundir. Í dag er Ísland hins vegar
orðið netvætt þjóðfélag. Fjar-
skiptaumferð Íslendinga við útlönd
hefur tvöfaldast á hverju ári und-
anfarin ár og stórir
hlutar þjóðlífsins eru
háðir greiðum netsam-
skiptum við umheim-
inn. Millilanda-
viðskipti, kauphöll
verðbréfa, flugumferð-
arstjórn og ótal aðrir
aðilar treysta á þessa
tengingu.
Ráðist var í skipu-
lega undirbúnings-
vinnu við gerð sæ-
strengsins í kjölfar
skýrslunnar „Stafrænt
Ísland“ sem fjallaði
um framtíðarþarfir Íslands á band-
breidd. Var sú skýrsla unnin í árs-
byrjun 2000 á vegum samgöngu-
ráðuneytisins og Verkefnisstjórnar
um upplýsingasamfélagið. Þar kom
fram að helsti hemillinn á aukna
internetnotkun heimila og fyr-
irtækja væri kostnaður og að ör-
yggið með einum sæstreng væri
ekki fullnægjandi. Kröfur um ör-
yggi voru að aukast og ný þjónusta
Nýr þjóðvegur yfir
Atlantshafið
Sturla Böðvarsson skrifar um
nýjan sæstreng
Sturla Böðvarsson
DÓMSMÁLARÁÐHERRA hef-
ur lagt fram á Alþingi frumvarp til
breytinga á lögum
um lögmenn nr. 77/
1998. Geymir það
reglur sem nauðsyn-
legt er vegna EES-
samningsins að setja
um störf lögmanna og
viðbrögð við því að
Háskóli Íslands er
ekki lengur eini há-
skólinn sem kennir
lögfræði til lokaprófs.
Í frumvarpinu eru og
lagðar til breytingar
á skilyrðum þess að
hljóta leyfi til mál-
flutnings í héraði og
fyrir Hæstarétti.
Frumvarpið hefur
verið í smíðum frá
árinu 2001. Um það
má margt segja. Á fé-
lagsfundi í Lög-
mannafélagi Íslands í
liðnum mánuði kom fram að félag-
ið styður frumvarpið ekki óbreytt,
eins og fram kom í frétt Morg-
unblaðsins sl. fimmtudag. Fund-
urinn skoraði á ráðherra að beita
sér fyrir því að frumvarpinu verði
breytt og felld úr því mikilvæg
efnisákvæði. Stjórn félagsins var
falið að skipa nefnd til að huga að
nauðsynlegri heildarendurskoðun á
lögmannalögum, einkum um fé-
lagsaðild og handhöfn lögmanns-
réttinda.
Lögmannafélag Íslands er
skylduaðildarfélag. Í félaginu eru
bæði sjálfstætt starfandi lögmenn
með skrifstofu opna almenningi,
eins og lögskylt er, fulltrúar þeirra
og svo vaxandi hlutfall lögmanna
sem eru starfsmenn fyrirtækja og
stofnana og fá undanþágu frá
skyldunni til að hafa opna skrif-
stofu. Miklar breytingar hafa orðið
bæði á samsetningu félagsins að
þessu leyti og störfum lögmanna
undanfarinn áratug eða svo. Oft er
vísað til mikilvægis þess að í land-
inu starfi sjálfstæð og óháð lög-
mannastétt, líkt og hér séu sjálf-
stæðir og óháðir dómstólar.
Breytingar kalla á að endurskoða
þarf lögin um lögmenn, einkum um
skylduaðildina, lögmannsréttindin
og um eftirlitshlutverkið. Sam-
ræma þarf löggjöf okkar því
hvernig lögmannsréttinda er aflað
í öðrum Evrópulöndum, þannig að
lágmarkskröfur séu
tryggðar.
Félög laganema
hafa gert athugasemd-
ir við það að frum-
varpið gerir ráð fyrir
að 6–12 mánaða starfs-
reynsla verði skilyrði
þess að fá lögmanns-
réttindi. Gengið hefur
verið svo langt að
segja að þessu sé ein-
ungis ætlað að tak-
marka aðgang að lög-
mannastéttinni, og það
séu hagsmunir lög-
manna. Ég sé ekki
hvernig það má vera.
Það eru ekki hags-
munir lögmanna að
þeir séu fáir. Það eru
hins vegar hagsmunir
almennings að lög-
menn, sem hafa leyfi
til að flytja mál fyrir dómstólum,
hafi tiltekna lágmarksþekkingu og
reynslu á sínu sviði. Þetta þykir
svo sjálfsagt að í öllum öðrum
Evrópulöndum en Íslandi og að
hluta til á Spáni er starfsreynsla
eftir lagapróf, talin í árum, skilyrði
þess að fá lögmannsréttindi, oftast
2 eða 3 ár á lögmannsstofu. Þessi
samanburður er okkur því veru-
lega í óhag ef við teljum að á bak
við lögmannstitilinn eigi að vera
einhver lágmarksreynsla.
Í frumvarpinu er þetta fyrirhug-
aða starfsreynsluskilyrði ekki rök-
stutt á annan hátt en að reynslan
hafi sýnt að þetta sé nauðsynlegt.
Hvorki í ályktunum félaga laga-
nemanna né í frumvarpi ráð-
herrans er vísað til þess með
hvaða hætti lögfræðingar öðlist
lögmannsréttindi í nágrannalönd-
um okkar, hvað þá af hverju
starfsreynsla sé eða sé ekki nauð-
synleg íslenskum lögmönnum.
Ljóst er að frumvarp ráðherrans
kallar á verulegar umræður. Þær
eru væntanlega rétt að hefjast.
Hagsmunir
lögmanna?
Sif Konráðsdóttir fjallar um
lögmannafrumvarpið
Sif Konráðsdóttir
’Ljóst er aðfrumvarp ráð-
herrans kallar á
verulegar um-
ræður.‘
Höfundur er lögmaður.
UNDANFARNA daga hefur einn
bjórframleiðandi birt auglýsingar í
prentmiðlum þar sem sagt er að teg-
undin sem auglýst er
innihaldi ekki sykur –
að einungis lélegur bjór
sé framleiddur með
sykri. Umræddur bjór-
framleiðandi bætir því
við að auglýsta teg-
undin sé brugguð sam-
kvæmt þýska hrein-
leikaboðorðinu
Reinheitsgebot, en
Reinheitsgebot eru lög
sem sett voru í Bæjara-
landi árið 1516.
Allur bjór er búinn
til með gerjun kol-
vetna. Kolvetnin koma yfirleitt að
mestu eða öllu leyti úr möltuðu
byggi en einnig eru oft notaðar aðr-
ar korntegundir, s.s. maís, hveiti
hrísgrjón, rúgur eða sykur. Við gerj-
unina tekur gerið upp kolvetnin eða
sykrurnar og breytir þeim í kolsýru
og alkóhól auk annarra efna, án til-
lits til hvaðan kolvetnin komu upp-
haflega. Eftir gerjunina innheldur
bjórinn því tiltölulega lítið magn af
kolvetnum; allar einfaldari sykrur
s.s. súkrósi hverfa alveg en flóknari
ógerjanlegar sykrur verða eftir. Svo
fremi að öll hráefnin séu valin af
kostgæfni og þau séu af bestu fáan-
legu gæðum breytir það engu fyrir
gæði bjórsins hvort í hann er ein-
göngu notað byggmalt eða ekki.
Það er misskilningur að Rein-
heitsgebot hafi eingöngu verið kom-
ið á til þess að tryggja gæði bjórs. Í
raun voru lögin hluti af skattlöggjöf
um bjór („Biersteuergesetz“). Bæ-
verska konungsfjölskyldan, sem
kom Reinheitsgebot á, hafði einka-
rétt á sölu á byggi og vildi tryggja að
hagnaður af þeirri sölu héldist.
Einnig var hagsmunamál að tryggja
að ekki yrði skortur á kornteg-
undum eins og hveiti til baksturs.
Reyndar var lögunum seinna breytt
á þann veg að leyfilegt væri að nota
hveiti og einnig sykur í yfirgerjaðan
bjór. Þá gilti Reinheitsgebot ekki
heldur fyrir bjór framleiddan til út-
flutnings. Í dag framfylgja flestir
þýskir bjórframleiðendur Rein-
heitsgebot sjálfviljugir til að við-
halda hefð og skapa bjórum sínum
sérstöðu á hörðum samkeppn-
ismarkaði. Reinheitsgebotmenn
brugga bjórinn sinn aðeins úr byggi,
malti og humlum og nota ekki an-
doxunarefni. Enginn ætti því að
stæra sig af því að brugga sam-
kvæmt Reinheitsgebot, nema sú
fullyrðing eigi við rök að styðjast.
Ef allir bjór-
framleiðendur brugg-
uðu samkvæmt Rein-
heitsgebot væri
bjórflóra heimsins
mun fátæklegri en hún
er í dag. Við gerð
margra rómuðustu
bjórtegunda heims er
Reinheitsgebot ekki
fylgt – í raun er ein-
ungis lítill hluti bjórs í
heiminum bruggaður
samkvæmt þessari
fornu bæversku hefð.
Sé kunnátta og fyrsta
flokks hráefni til staðar er hægt að
brugga fyrsta flokks bjór og þarf
ekki Reinheitsgebot til.
Sykur og gerjun
Notkun á sykri í bjórgerð hefur tíðk-
ast frá aldaöðli og fáránlegt að halda
því fram að hún byggist ekki á langri
hefð. Hvort sem sykur er notaður
eða ekki, tekur framleiðsluferlið
jafnlangan tíma. Bjór sem í er not-
aður sykur er jafnlengi í framleiðslu
og annar bjór. Aðrir þættir, s.s. gerj-
unarhitastig, ráða mestu um hversu
langan tíma tekur að framleiða bjór.
Mjög algengt er að ferlið taki um
þrjár vikur, en ýmsa sérbjóra tekur
mun lengri tíma að framleiða. Til
dæmis er Víking jólabjór tæpar
fimm vikur í framleiðslu þar sem
hann er látinn eftirgerjast við lágt
hitastig sem er einmitt aldagömul
þýsk aðferð.
Kunnátta og gæði hráefnis eru
lykilatriði í framleiðslu bjórs. Sé
hvort tveggja til staðar verður af-
urðin góð. Allt frá árinu 1937 hafa
framleiðendur Viking glatt bjórunn-
endur með bragði sem enginn leikur
eftir – hvað sem öllu tali um þýskar
hefðir og sykurnotkun líður.
Satt og logið um bjór
Baldur Kárason skrifar
um bjórgerð ’Kunnátta og gæði hrá-efnis eru lykilatriði í
framleiðslu bjórs.‘
Baldur Kárason
Höfundur er bruggmeistari Vífilfells.
STÚDENTASTJÓRNMÁLIN,
það eru skrýtin stjórnmál. Þau eru í
grundvallaratriðum orðræða og
gjörðir sem fjalla um að vernda hags-
muni nemenda og kjör
þeirra. Þessi orðræða
hefur orðið til þess að
námslán hafa verið tek-
in upp og Stúd-
entagarðarnir reistir.
Hún hefur gert það að
verkum að þrýstingur
frá stúdentum er met-
inn í þjóðfélaginu sem
öflugt tæki til að ná
fram hinum ýmsu hags-
munamálum stúdenta.
Þessi þrýstingur hefur
af mörgum verið kall-
aður slagkraftur og
vilja nokkrir þakka baráttu tveggja
risa fyrir þennan slagkraft. Röskva
og Vaka hafa verið erkifjendur í Há-
skóla Íslands í hartnær sextán ár. Oft
hafa öflin verið kennd við vinstri eða
hægri arma landsmálastjórnmálanna,
þó aldrei hafi neitt sannast í því efni.
Tímarnir breytast
En tímarnir breytast og fylkingar
með. Nú má ekki kalla Vöku hægri-
sinnaða og Röskvu vinstri og gefnar
eru út stefnuskrár sem virðast skrif-
aðar af sama fólkinu. Greinarmun-
urinn gamli er fokinn út í veður og
vind og eftir standa stúdentastjórn-
mál sem eru meira kýtingur en sú
orðræða sem olli umskiptum í ís-
lensku háskólasamfélagi. Sú staða
sem stúdentar standa frammi fyrir í
dag er alvarleg. Skólagjöld hafa ekki
verið útilokuð af nýskipuðum
menntamálaráðherra. Inntökutak-
markanir í greinar líklegar og aukin
samkeppni hefur skapast á markaði
háskóla á Íslandi. Samstöðu er þörf,
hana hafa gömlu fylkingarnar ekki
sýnt í verki. Ný hugsun í skipulagn-
ingu og uppsetningu hagsmunabar-
áttu stúdenta. Þá hugsun og vilja til
samstöðu er að finna í Háskólalist-
anum. Sú hugsun, að kannski væri
betra að leyfa stúdentum að bjóða
fram krafta sína án þess að bindast
þeim fylkingum er fyrir voru, þótti
stofnendum Háskólalistans fýsilegur
valkostur við hin úr sér gengnu fylk-
ingaframboð. Einnig er vilji til sam-
stöðu mikill innan þessa framboðs.
Ein rödd, eitt Stúdentaráð
Það er álit okkar sem stöndum að Há-
skólalistanum að Stúdentaráð sé vett-
vangur sem eigi að tala einni röddu út
á við og að í nafni þess sé barist fyrir
bættum réttindum og hagsmunum
stúdenta, ekki að ákveðnar fylkingar
geri slíkt hið sama án samþykkis
Stúdentaráðs. Slíkt leiðir til ósam-
stöðu og klofnings innan raða stúd-
enta. Enginn raunverulegur munur
er á milli þessara þriggja framboða til
Stúdentaráðs annar en sá að við í Há-
skólalistanum viðurkennum áhrifa-
mátt einstaklinganna í Háskólanum.
Við vitum að með aukinni samstöðu
þá munum við hafa meiri áhrifamátt
og að með auknum áhrifamætti þá
vonandi batnar aðstaða stúdenta til
muna. Vinsamlegast standið saman
þegar þið kjósið Háskólalistann til
áframhaldandi veru í Stúdentaráði.
Týndi slagkrafturinn
Bragi Skaftason og Drífa Bald-
ursdóttir skrifa um stúd-
entaráðskosningar ’Sú staða sem stúd-entar standa frammi
fyrir í dag er alvarleg.‘
Drífa Baldursdóttir
Bragi er heimspekinemi í fyrsta sæti
Háskólalistans til Háskólaráðs. Drífa
er uppeldis- og menntunarfræðinemi
í þriðja sæti Háskólalistans til Há-
skólaráðs.
Bragi Skaftason