Morgunblaðið - 07.02.2004, Side 48

UMRÆÐAN
48 LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGINN 8. febrúar kl. 14
verður himnatónlistarmessa í
Óháða söfnuðinum, þar sem orgelið
er farið burtu úr kirkjunni, en verið
er að bæta röddum við það og stilla.
Í messunni munu hjónin Gísli
Helgason og Herdís Hallvarðsdóttir
spila á flautu og gítar auk Tómasar
Tómassonar, bassaleikara Stuð-
manna, og Sophie Schoonjans
hörpuleikara.
Í Biblíunni er talað um flautuleik,
gígjuleik og hörpuleik, þannig að
þeir, sem ætla sér að hverfa til
himnaríkis að lokinni þessari dvöl
hér á jörðunni, fá kærkomið tæki-
færi til þess að heyra þess háttar
jarðneska tónlist, vegna þess að
þessi 3 hljóðfæri verða til staðar í
himnatónlistarmessunni;) Að vanda
er barnastarf á sama tíma og mess-
an er, og síðan er endað niðri í safn-
aðarheimili, þar sem er varavæting
og maul að lokinni messu.
Kveðjumessa séra
Sigurðar Arnarsonar
SÉRA Sigurður Arnarson kveður
Grafarvogssöfnuð sunnudaginn 8.
febrúar kl. 11 Séra Sigurður hefur
þjónað í Grafarvogssöfnuði frá 1.
júlí árið 1995 og var fyrsti prest-
urinn sem vígður var til Graf-
arvogssafnaðar til stafa með sr.
Vigfúsi Þór Árnasyni sóknarpresti
sem er fyrsti prestur safnaðarins
en hann hóf störf við söfnuðinn árið
1989.
Sr. Sigurður heldur nú til Lond-
on þar sem hann hefur verið skip-
aður í starf sendiráðsprest frá 1.
mars næstkomandi. Hann mun
þjóna sem prestur Íslendinga í
Bretlandi og jafnframt sinna prest-
þjónustu meðal Íslendinga á meg-
inlandi Evrópu, sem og annast mót-
töku og sálgæslu við sjúklinga
Tryggingastofnunar sem koma til
London til lækninga og eins mun
hann sinna störfum fyrir sendiráð
Íslands í London og hafa þar starfs-
aðstöðu.
Í messunni á sunnudaginn mun
séra Sigurður prédika og þjóna fyr-
ir altari ásamt séra Vigfúsi Þór
Árnasyni, séra Önnu Sigríði Páls-
dóttur og séra Bjarna Þór Bjarna-
syni.
Kór Grafarvogskirkju syngur
ásamt Unglingakór og Krakkakór
kirkjunnar. Stjórnandi er Oddný J.
Þorsteinsdóttir. Organisti er Hörð-
ur Bragason.
Kaffiveitingar verða eftir mess-
una og gaman væri að sjá sem flest
sóknarbörn og velunnara safnaðar-
ins á sunnudaginn klukkan 11.
Prestar Grafarvogskirkju.
Trúarbragðafræðsla í
fjölmenningarsam-
félögum Evrópu og
hjálparstarf í Mósambík
Í FLESTUM ríkjum Evrópu er löng
hefð fyrir kennslu kristinna fræða í
opinberum skólum. Vegna vaxandi
fjölhyggju og fjölmenningar hafa
verið uppi kröfur um breytta skip-
an trúarbragðafræðslunnar. Á
fræðslumorgni í Hallgrímskirkju
nk. sunnudag kl. 10 f.h. mun séra
Sigurður Pálsson flytja erindi sem
hann nefnir: Trúarbragðafræðsla í
fjölmenningarsamfélögum Evrópu.
Þar verður rætt um ólíkar leiðir
sem farnar hafa verið til að mæta
umræddum kröfum. Að erindinu
loknu verður gefið rúm fyrir fyr-
irspurnir.
Messa og barnastarf hefst síðan
kl. 11. Strax að aflokinni messu
verður stuttur fræðslufundur.
Fræðslufundurinn er á vegum
Áhugahóps innan Hallgrímskirkju
um kristniboð og hjálparstarf.
Áhugahópurinn stendur fyrir
fræðslufundum þrisvar á vetri, að-
stoðar við fjáröflun og hvetur til
fyrirbænar fyrir kristniboði og
hjálparstarfi. Að þessu sinni mun
Einar Karl Haraldsson flytja erindi
um hjálparstarf Lútherska heims-
sambandsins í Mósambík, en Hjálp-
arstarf kirkjunnar á Íslandi hefur
stutt starfið þar um árabil. Einar
Karl er formaður stjórnar Hjálp-
arstarfs kirkjunnar og hefur ný-
lega kynnt sér starfið í Mósambík
af eigin raun. Á fræðslufundinum
verður boðið upp á kaffi og brauð,
en fundurinn verður í kórkjallara
kirkjunnar.
Stoppleikhópurinn og
Hans klaufi í
Seltjarnarneskirkju
FJÖLSKYLDUGUÐSÞJÓNUSTA
sunnudaginn 8. febrúar kl. 11.
„Hans klaufi“ eftir H. C. And-
ersen verður sýndur í leikgerð
Stoppleikhópsins. Eggert Kaaber
leikari er vel kunnur fyrir frábær-
an leik sinn í þeim barnaleikritum
sem hann hefur sýnt hér í kirkjunni
og enn á ný á hann góðan sprett
ásamt Katrínu Þorkelsdóttur.
Barnakór Seltjarnarness syngur
undir stjórn Vieru Manasek.
Kvöldvaka í Fríkirkj-
unni í Hafnarfirði
KVÖLDVAKA verður í Fríkirkj-
unni í Hafnarfirði, annað kvöld,
sunnudagskvöldið 8. febrúar, kl. 20.
Að þessu sinni mun Guðmundur
Pálsson, sem hefur mikla reynslu af
félagsmálastarfi með skátum, flytja
hugleiðingu sem hann nefnir: Hver
er ég? Einn mikilvægasti þátturinn
í andlegu heilbrigði hvers ein-
staklings er fólginn í því hvernig
hann skilgreinir sjálfan sig sem
persónu, hver hann er, hvað hann
er og hvernig honum tekst að tak-
ast á við þau hlutverk sem hann
gegnir í daglegu lífi. Þess má geta
að Guðmundur Pálsson hefur leikið
á bassa með hljómsveit kirkjunnar
um árabil. Að venju mun Örn Arn-
arson ásamt hljómsveit og kór
kirkjunnar leiða söng. Að lokinni
kvöldvöku verður svo boðið upp á
kaffiveitingar í safnaðarheimili
kirkjunnar.
Kvöldmessa í
Laugarneskirkju
ÞÆR ERU ólíkar flestu Kvöldmess-
urnar í Laugarneskirkju, sem
haldnar eru annan sunnudag hvers
mánaðar kl. 20.30. Þar ómar djass-
inn í bland við Guðsorð og bænir og
kór Laugarneskirkju leiðir söfn-
uðinn í gospelsöng. Djasskvartett-
inn skipa að þessu sinni Gunnar
Gunnarsson á píanó, Sigurður
Flosason á saxófón, Matthías M.D.
Hemstock á trommur og Jón Rafns-
son á kontrabassa. Í kvöld mun
Laufey Geirlaugsdóttir syngja ein-
söng, en sr. Bjarni Karlsson prédik-
ar og þjónar fyrir altari ásamt Sig-
urbirni Þorkelssyni meðhjálpara.
Að messu lokinni er boðið til fyr-
irbæna við altarið og einnig bíður
messukaffi heitt og ilmandi í safn-
aðarheimilinu allra sem hafa lyst á
meira samfélagi. Athugið að djass-
inn hefst í húsinu kl. 20, svo gott er
að koma snemma í góð sæti og
njóta alls frá byrjun.
Lofgjörð í Hjallakirkju
Á SUNNUDAG kl. 11 verður lof-
gjörðarguðsþjónusta með Þorvaldi
Halldórssyni tónlistarmanni. Þor-
valdur er söfnuðinum vel kunnur
því einu sinni í mánuði heimsækir
hann okkur í guðsþjónustu og leiðir
léttan og skemmtilegan söng.
Sr. Sigfús Kristjánsson leiðir
stundina. Í barnaguðsþjónustu eftir
hádegi kl. 13 kemur Tóta trúður í
heimsókn og skemmtir börnunum.
Þá verða orgeltónleikar kl. 20 með
Marteini H. Friðrikssyni, dómorg-
anista, en á tónleikunum verða að-
eins leikin verk eftir J.S. Bach. Allir
eru hjartanlega velkomnir.
Náttúrufræðisamkoma
í KFUM og KFUK
DR. BJARNI Guðleifsson, nátt-
úrufræðingur hjá Rannsóknastofn-
un landbúnaðarins á Möðruvöllum,
verður gestur KFUM og KFUK á
samkomunni 8. febrúar kl. 17.
Hann mun halda fyrirlestur um
moldina í máli og myndum og halda
síðan hugvekju í tengslum við efn-
ið. Bjarni hefur séð um samkomur
með þessu sniði undanfarin ár við
mjög góðan orðstír. Einnig verður
viðtal við Jarle Reiersen dýralækni,
sem er á meðal helstu sérfræðinga
heimsins í baráttunni gegn kam-
fýlóbakter-sýkingum. Allir eru
hjartanlega velkomnir, ekki síst
náttúruunnendur. Barnastarf í ald-
ursskiptum deildum fer fram á
meðan samkoman stendur yfir og
hægt er að kaupa heitan mat á
vægu verði að henni lokinni. Einnig
verður fjölbreytt úrval kristilegra
bóka á boðstólum.
Himnatónlist-
armessa í Óháða
söfnuðinum
Morgunblaðið/Ingó
Á MERKUM tímamótum er gott
að líta yfir farinn veg og þá er lag til
þess að horfa til framtíðar og setja
sér ný og göfug markmið. Í ár eru
100 ár liðin frá því að við Íslendingar
fengum framkvæmd-
arvaldið inn í landið og
er það vissulega merk-
ur áfangi. Þótt okkar
stjórnskipulag sé um
margt gott og lýðræð-
islegt þá tel ég þó stöðu
þjóðþingsins vera veik-
ari en til stóð í upphafi
og verðugt verkefni að
huga að stöðu þess í til-
efni af þeim tímamót-
um sem við stöndum á í
dag. Þessi veika staða
hefur birst í því að eft-
irlitshlutverk þingsins
gagnvart framkvæmdarvaldinu er
nánast óvirkt og ráðherraábyrgð
varla nema orðin tóm. Slík staða er
óæskileg fyrir lýðræðið og við henni
þarf að bregðast.
Ráðherraábyrgð og þingeftirlit
Samkvæmt þingræðisreglunni ræður
meirihluti Alþingis því í raun og veru
hverjir gegna ráðherraembættum og
má segja að þeir séu þannig trún-
aðarmenn Alþingis. Ráðherrum ber
skylda til að sækja þingfundi, þeir
eiga að standa þinginu skil á gjörðum
sínum með því að svara fyrirspurnum
og gefa skýrslur. Þeir þurfa að gera
þinginu grein fyrir stjórnarstefnunni
ef eftir henni er innt og gera þannig
skil á ráðsmennsku sinni. Njóti þeir
ekki lengur stuðnings þingsins geta
þeir átt á hættu aðfinnslur þess og
jafnvel vantraust og missi ráðherra-
dóms. Þessi ábyrgð gagnvart þinginu
er pólitísks eðlis og ekki er kveðið
beinlínis á um hana í lögum. Auk póli-
tískrar ábyrgðar ráðherra er fjallað í
sérstökum lögum um lagalega
ábyrgð ráðherra (refsi-
ábyrgð) en á þau lög
hefur aldrei reynt síðan
þau voru fyrst sett árið
1904.
Í doktorsritgerð Jens
Peter Christensens
prófessors við Árósahá-
skóla er fjallað um ráð-
herraábyrgð sam-
kvæmt dönskum rétti.
Þótt framkvæmdin hafi
verið með ólíkum hætti
í Danmörku og á Ís-
landi þá eru viðmiðin að
miklu leyti hin sömu.
Jens Peter segir í ritgerð sinni að
grundvöllur hinnar pólitísku ábyrgð-
ar hafi verið nokkuð skýrt afmark-
aður í því hvernig þingið hefur í
reynd látið á hana reyna og þá oft á
grundvelli eftirlitsnefnda þingsins á
borð við þær sem 39. gr. íslensku
stjórnarskrárinnar heimilar. Slíkar
nefndir hafa svo sent frá sér álit m.a.
um innihald pólitískrar ráðherra-
ábyrgðar og um þær og starfshætti
þeirra hafa Danir nýlega sett sérstök
lög. Slík rannsókn var til að mynda
gerð í Tamílamálinu svokallaða,
raunar þá unnin af rannsóknardóm-
ara. Hún olli síðar afsögn Poul Schlu-
ters forsætisráðherra vegna embætt-
isfærslna Erik Ninn-Hansen
dómsmálaráðherra. Reyndar hafði
Ninn-Hansen hætt ráðherradómi
þegar þingið tók málið til skoðunar
en það aftraði ekki þinginu frá því að
sinna skyldu sinni og láta fara ofan í
saumana á því sem gerðist. Dómsmál
voru að auki höfðuð gegn Ninn-
Hansen og nokkrum embætt-
ismönnum. Hér á landi hefur ekki
verið starfandi eftirlitsnefnd á grund-
velli 39. gr. stjórnarskrárinnar síðast-
liðna hálfa öld.
Ábyrgð einstaklinga
– ábyrgð þjóðþingsins
Meðferð Tamílamálsins í Danmörku
og fleiri slíkra mála sýnir það svart á
hvítu að eitt er hugsanleg refsi-
ábyrgð ráðherra eða annarra ein-
staklinga sem í hlut eiga og annað er
það hver ábyrgð þjóðþinganna er á
að sinna eftirlitshlutverki sínu gagn-
vart framkvæmdarvaldinu. Það hefur
nokkuð skort á það í umræðu hér á
landi að þessir þættir séu aðgreindir,
ábyrgð einstaklinganna sem í hlut
eiga annars vegar og eftirlitshlutverk
Alþingis hins vegar. Þegar umræða
hefur hafist um það hvort rétt sé að
setja á stofn eftirlitsnefnd á grund-
velli 39. gr. stjórnarskrárinnar lýsa
andstæðingar slíkra hugmynda jafn-
an yfir furðu yfir því að setja eigi á
stofn einhvers konar rannsóknarrétt
þingmanna. Það hefur verið fullyrt að
slíkar nefndir muni einungis vera
pólitískur leðjuslagur og engum til
gagns. Þetta er fráleitur málflutn-
ingur og það er sorglegt að ekki skuli
ríkja meiri skilningur á hlutverki eft-
irlitsefnda en raun ber vitni á Alþingi
Íslendinga. Hlutverk þeirra er ekki
að kveða upp úr með sekt eða sak-
leysi einstaklinga eða hugsanlega
refsiábyrgð, það hlutverk er dóm-
stólum að sjálfsögðu falið eða Lands-
dómi. Eftirlitsnefndir eiga að skoða
pólitísku ábyrgðina, að gæta góðra
stjórnarhátta og gera úrbætur. Víða
hefur vinna þeirra reynst nauðsyn-
legur grundvöllur þess að hægt sé að
átta sig á því hvar pólitísk ábyrgð
liggur, hvað hafi brostið í kerfinu og
hvernig megi úr bæta.
Ólík stjórnarmynstur
hafa áhrif
Það hafa margir reynt að ráða í hvers
vegna þessi þáttur lýðræðisskipulags
okkar, eftirlitshlutverk þingsins
gagnvart framkvæmdarvaldinu, hef-
ur þróast með svo ólíkum hætti hér
og á Norðurlöndum. Einkum er þetta
áhugavert í ljósi þess að einmitt
þangað höfum við Íslendingar sótt
okkar fyrirmyndir. Líklegt er að ólík
stjórnarmynstur ráði miklu um en á
Norðurlöndum er löng hefð fyrir
minnihlutastjórnum en hér á landi
hafa meirihlutastjórnir verið allsráð-
andi. Minnihlutastjórnir hafa alið af
sér hefð fyrir samráði en hefðin hér á
landi hefur leitt til þess að meirihlut-
inn telur það helstu skyldu sína að
tryggja framgang stjórnarfrum-
varpa. Meirihlutinn sem situr hverju
sinni hefur staðið vörð um sjálfan sig
og þingið hefur ekki þróast sem öflug
eftirlitsstofnun gagnvart fram-
kvæmdarvaldinu. Forsetar þingsins
sitja í skjóli meirihluta hverju sinni
og hafa því miður ekki lagt á það
áherslu að skapa þinginu aukið sjálf-
stæði gagnvart ríkisstjórninni. Í
Danmörku eru forsetar fyrst og síð-
ast kjörnir sem trúnaðarmenn þings-
ins sem stofnunar og þeir sitja gjarn-
an áfram í embætti þótt flokkurinn
þeirra fari í minnihluta. Staða þeirra
til þess að standa vörð um sjálfstæði
þingsins gagnvart framkvæmd-
arvaldinu er þannig ólíkt sterkari en
hér.
Stöðu Alþingis þarf að styrkja
Lýðræðið hér á landi er gott en við
eigum stöðugt að vera vakandi fyrir
þróun þess. Eitt af því sem brýnt er
að skoða er staða Alþingis í stjórn-
skipaninni og hana þarf að efla. Það
væri til mikilla bóta að gera eftirlits-
hlutverk þingsins virkara og ráð-
herraábyrgðina sömuleiðis. Endur-
skoða mætti frá grunni lagareglur
um ráðherraábyrgð eins og lagt er til
í skýrslu nefndar forsætisráðherra
um starfsskilyrði stjórnvalda. Sú
nefnd skilaði af sér tillögum fyrir
nokkrum árum. Að auki þyrfti að
rýmka heimildir þingmanna til að
krefjast þess að komið sé á fót rann-
sóknarnefndum þingsins , t.d. með
því að gera minnihluta Alþingis kleift
að grípa til úrræðis 39. gr. stjórn-
arskrárinnar þar um. Staða Alþingis
myndi styrkjast verulega við slíkar
breytingar og þinginu þannig betur
tryggður hinn veglegi sess sem
æðsta stofnun íslenska ríkisins.
Hugleiðing um Alþingi á
100 ára heimastjórnarafmæli
Bryndís Hlöðversdóttir fjallar
um heimastjórnarafmælið ’Lýðræðið hér á landier gott en við eigum
stöðugt að vera vakandi
fyrir þróun þess. ‘
Bryndís Hlöðversdóttir
Höfundur er alþingismaður fyrir
Samfylkinguna í Reykjavík.
KIRKJUSTARF