Morgunblaðið - 30.03.2004, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 30. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
HÁMARK verður sett á mánaðar-
legar greiðslur Fæðingarorlofssjóðs
til foreldra í fæðingarorlofi sam-
kvæmt frumvarpi til laga sem fé-
lagsmálaráðherra, Árni Magnússon,
hyggst leggja fram á Alþingi á
næstu dögum. Í frumvarpinu er lagt
til að hámarkið miðist við meðaltals
mánaðartekjur foreldra að fjárhæð
600 þúsund krónur þannig að mán-
aðarleg útgreiðsla sjóðsins til for-
eldris verði að hámarki 480 þúsund
krónur.
„Þetta gerir það að verkum að
greiðslur til foreldra með lægri
mánaðartekjur en 600 þúsund krón-
ur að meðaltali verða 80% af með-
altali heildarlauna á tilteknu viðmið-
unartímabili eins og verið hefur,“
segir í athugasemdum frumvarps-
ins.
„Við ákvörðun á fjárhæð há-
marksins var við það miðað að rösk-
un á tekjuinnkomu allflestra heimila
yrði áfram sem minnst þegar for-
eldrar leggja niður störf vegna
umönnunar nýs fjölskyldumeðlims,“
segir ennfremur í athugasemdun-
um. Þar segir að líklegt hafi þótt að
lægra viðmið myndi draga frekar úr
áhuga karla til að nýta sér rétt sinn
til fæðingarorlofs, þar sem enn væri
tilhneiging til að þeir hefðu hærri
laun en konur. „Slík þróun kæmi því
til með að hægja á breytingum í átt
að auknu jafnrétti á vinnumarkaði á
sama tíma og hún kæmi í veg fyrir
að börn njóti samvista bæði við
móður og föður á fyrstu mánuðum
ævi sinnar. Væri þannig megin-
markmiðum laganna stefnt í tví-
sýnu. Þótti því ekki forsvaranlegt að
leggja til lægra viðmið.“
Í skýringum með frumvarpinu
kemur fram að reikna megi með því
að þessar hámarksgreiðslur verði til
þess að spara sjóðnum um 150 millj-
ónir á ári miðað við núgildandi fyr-
irkomulag. Samkvæmt öllum þeim
breytingum sem lagðar eru til í
frumvarpinu, s.s. tilfærslum á
tryggingagjöldum, batnar afkoma
Fæðingarorlofssjóðs um 1,3 millj-
arða á ári. Á móti er gert ráð fyrir
því að útgjöld ríkissjóðs aukist um
400 milljónir.
Lagt er til að lögin, verði þau
samþykkt, öðlist gildi 1. janúar 2005
og að þau taki til foreldra barna sem
fæðast, eru ættleidd eða tekin í var-
anlegt fóstur 1. janúar 2005 eða síð-
ar. Frumvarpið hefur verið kynnt
og samþykkt í ríkisstjórn sam-
kvæmt upplýsingum Morgunblaðs-
ins. Þingflokkur Framsóknarflokks-
ins hefur sömuleiðis samþykkt
frumvarpið en þingflokkur Sjálf-
stæðisflokksins er enn með það til
skoðunar.
Miðað verði við tvö
ár í stað eins árs
Með frumvarpinu er aðallega ver-
ið að leggja til að breyta lögum um
fæðingar- og foreldraorlof sem voru
samþykkt árið 2000. Eru í því lagðar
til fleiri breytingar en þak á há-
marksgreiðslur. Meðal annars er
lagt til að greiðslu Fæðingarorlofs-
sjóðs til starfsmanns í fæðingaror-
lofi skuli miða við tvö tekjuár á und-
an fæðingarári barnsins eða þess
árs er barn kemur inn á heimili við
ættleiðingu eða varanlegt fóstur.
Samkvæmt núgildandi lögum er
miðað við laun foreldra á tólf mán-
aða tímabili. „Með lengingu á við-
miðunartímabilinu um 12 mánuði er
talið að meðaltal heildarlauna for-
eldra endurspegli betur rauntekjur
foreldra enda fylgir
því meiri fyrirhöfn að
leiðrétta tekjur lengra
aftur í tímann,“ segir í
athugasemdum frum-
varpsins.
Er því bætt við að
borið hafi á því að for-
eldrar hafi kappkost-
að að sýna fram á sem
hæst laun á tólf mán-
aða viðmiðunartíma-
bilinu til að fá hærri
greiðslur úr sjóðnum.
Til dæmis hafi for-
eldrar áætlað hærri
tekjur á sig fyrir við-
miðunartímabilið en
þeir hafi í raun og veru haft eða að
þeir hafi skilað inn til Trygginga-
stofnunar ríkisins launaseðlum sem
ekki hafi skilað sér til skattayfir-
valda. Í frumvarpinu er því jafn-
framt lagt til að Fæðingarorlofs-
sjóður miði við sama tímabil og
skattayfirvöld þannig að unnt verði
að samkeyra kerfin þegar álagning
skattayfirvalda liggur fyrir. „Sam-
keyrsla kerfanna byggist aðallega á
því að við álagningu skattayfirvalda
ár hvert kemur fram hvort hlutað-
eigandi einstaklingi hafi borið að
greiða hærri fjárhæð til skattayfir-
valda á tilteknu tekjuári og ber hon-
um þá að greiða viðbótina. Á sama
hátt getur einstaklingur átt rétt á
endurgreiðslu frá skattayfirvöldum
hafi hann greitt meira en endanlega
álögðum sköttum og gjöldum nem-
ur. Í fyrra tilvikinu getur sú staða
verið að foreldri hafi átt rétt á hærri
greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði
en í síðarnefnda tilvikinu hefur for-
eldri getað fengið of háar greiðslur
úr sjóðnum samanborið við raun-
tekjur þess.“ Í frumvarpinu er lagt
til að brot á lögum um fæðingar- og
foreldraorlof varði sektum sem
renna í ríkissjóð.
Fjármögnun sjóðsins
verði betur tryggð
Í frumvarpinu eru aukinheldur
lagðar til breytingar á lögum um
tryggingagjald í því skyni að
tryggja betur fjármögnun Fæðing-
arorlofssjóðs. Samkvæmt núgild-
andi lögum er sjóðurinn fjármagn-
aður með tryggingagjöldum, en það
er það gjald sem launagreiðendur
inna af hendi af m.a. greiddum
vinnulaunum. Tryggingagjaldið er
samsett af tveimur
gjöldum, almennu
tryggingagjaldi annars
vegar, en hluti þess hef-
ur runnið í Fæðingaror-
lofssjóð og atvinnu-
tryggingagjaldi hins
vegar, en það gjald
rennur óskipt í At-
vinnuleysistrygginga-
sjóð.
Í frumvarpinu er gert
ráð fyrir því að tilfærsla
verði gerð milli þessara
gjalda þannig að al-
menna tryggingagjald-
ið verði hækkað úr
4,84% í 4,99% af gjald-
stofni og að atvinnutryggingagjaldið
verði lækkað úr 0,80% í 0,65% af
gjaldstofni. „Þessi tilfærsla mun
leiða til tekjuskerðingar hjá At-
vinnuleysistryggingasjóði um 750
milljónir króna á ársgrundvelli,“
segir í athugasemdum frumvarps-
ins. „Engu að síður er áætlað að
geta sjóðsins til að greiða atvinnu-
leysistryggingar muni ekki skerðast
miðað við það atvinnuástand sem
opinberar spár gera ráð fyrir á kom-
andi árum.“
Samhliða þessari tilfærslu er lagt
til að ráðstöfun almenna trygginga-
gjaldsins til Fæðingarorlofssjóðs
verði breytt þannig að 1,08% af
gjaldstofni renni til sjóðsins í stað
0,85% sem nú er. „Svarar sú breyt-
ing til millifærslunnar milli atvinnu-
tryggingagjaldsins og almenna hlut-
ans,“ segir í athugasemdum en auk
þessa er lögð til breyting á fjár-
mögnun Vinnueftirlits ríkisins, en
Vinnueftirlitið hefur átt rétt á allt að
0,08% af almenna tryggingargjald-
inu. „Lagt er til að fjárhagsrammi
stofnunarinnar verði ákvarðaður í
fjárlögum en stofnunin hafi ekki
markaðan tekjustofn sem tengist
gjaldstofni tryggingagjaldsins eins
og verið hefur,“ segir í athugasemd-
unum. Með þessu mun allur sá
tekjustofn, sem hingað til hefur ver-
ið markaður Vinnueftirlitinu, renna
til Fæðingarorlofssjóðs. Eru það
samtals um 400 milljónir á árs-
grundvelli. Á móti mun ríkissjóður
greiða samtals um 400 milljónir til
Vinnueftirlits ríksins og Trygginga-
stofnunar ríkisins, en síðarnefnda
stofnunin hefur síðustu árin fengið
hluta af mörkuðum tekjustofni
Vinnueftirlitsins.
Félagsmálaráðherra leggur til breytingar á lögum um fæðingarorlof
Mánaðarleg greiðsla að
hámarki 480 þúsund kr.
Afkoma sjóðs-
ins batnar um
1,3 milljarða
Morgunblaðið/Kristinn
Frumvarpið sem verður lagt fram á næstu dögum gerir ráð fyrir að þak verði sett á greiðslur úr sjóðnum.
Árni Magnússon
„ÞETTA fer að verða eins og
farsi; þeir kasta selnum á milli
sín eins og heitri kartöflu,“ sagði
Ásta R. Jóhannesdóttir, þingmað-
ur Samfylkingarinnar í samtali
við Morgunblaðið í gær eftir að
hún fékk að vita að fyrirspurn
hennar um útselsstofninn við Ís-
landsstrendur tilheyrði verksviði
landbúnaðarráðherra, Guðna
Ágústssonar, en ekki Árna M.
Mathiesen sjávarútvegsráðherra.
Þetta er í annað sinn sem fyr-
irirspurn Ástu er vísað á annað
ráðuneyti því upphaflega lagði
hún fyrirspurn sína fyrir um-
hverfisráðherra, Siv Friðleifs-
dóttir. Umhverfisráðuneytið vís-
aði henni hins vegar á
sjávarútvegsráðuneytið. Og nú
hefur sjávarútvegsráðuneytið vís-
að henni á landbúnaðarráðu-
neytið.
Í fyrirspurninni óskar Ásta eft-
ir upplýsingum um það hvernig
íslensk stjórnvöld hyggist bregð-
ast við áskorun 13. aðalfundar
Norður-Atlantshafsspendýraráðs-
ins, NAMMCO, um að Ísland setji
skýr markmið um framtíð útsels-
stofnsins við Íslandsstrendur.
Þingmaðurinn vonast eftir
svörum sem fyrst – ekki síst ef
nú liggur ljóst fyrir að útsels-
stofninn tilheyri „réttu“ ráðu-
neyti, ráðuneyti landbún-
aðarmála.
Útselsstofn-
inn tilheyri
landbúnað-
arráðherra
LAGT hefur verið fram á Alþingi
frumvarp þess efnis að lög um stimp-
ilgjöld verði afnumin. Margrét Frí-
mannsdóttir og Jóhanna Sigurðar-
dóttir, þingmenn Samfylkingar-
innar, eru flutningsmenn
frumvarpsins. Í greinargerð segja
þær m.a. að tekjur ríkissjóðs af
stimpilgjöldum hafi verið 3,3 millj-
arðar árið 2003 og að samkvæmt
fjárlögum þessa árs sé gert ráð fyrir
því að tekjurnar verði um 3,5 millj-
arðar. Þær segja að skattheimta á
borð við innheimtu stimpilgjalda hafi
verið á hröðu undanhaldi í OECD-
ríkjum síðustu áratugi. „Slík skatt-
heimta hefur neikvæð áhrif, t.d. mis-
munar hún aðilum innan lands og
veikir samkeppnisstöðu fyrirtækja
gagnvart erlendum fyrirtækjum,“
segja þær m.a. í greinargerð frum-
varpsins.
Stimpilgjöld
verði afnumin
STURLA Böðvarsson sam-
gönguráðherra hefur öðru sinni
lagt fram á Alþingi frumvarp til
laga um þriðju kynslóð farsíma.
Að sögn Sturlu hafa nokkrar
breytingar verið gerðar á frum-
varpinu frá því sem áður var.
Áfram er þó gert ráð fyrir því að
úthluta eigi leyfum til að reka
þriðju kynslóð farsíma með svo-
kallaðri „fegurðarsamkeppni“. Í
frumvarpinu er með öðrum orð-
um lagt til að allt að fjórum bjóð-
endum verði úthlutað tíðnum til
rekstrar þriðju kynslóðar far-
símaneta að undangengnu al-
mennu útboði. Gildistími tíðniút-
hlutunar verður 15 ár, skv.
frumvarpinu, og er tíðnigjald
ákveðið 190 milljónir króna.
„Tíðnigjaldið mun þannig
skila umtalsverðum tekjum í
ríkissjóð, sem líta má á sem
gjald fyrir afnot af þeim tak-
mörkuðu gæðum sem til úthlut-
unar eru,“ segir í skýringum
með frumvarpinu.
Sturla segir að í nýja frum-
varpinu sé ekki gerð krafa um
uppbyggingu eigin nets, eins og
í því gamla. „Þess í stað er gert
ráð fyrir því að heimilt verði að
gera samninga við önnur fjar-
skiptafyrirtæki um að nýta kerfi
þeirra, eins og gert er í almenn-
um fjarskiptalögum.“
Þá er m.a. lagt til í nýja frum-
varpinu að rétthafar geti fengið
afslátt af tíðnigjaldi ef þeir
skuldbinda sig til víðtækari út-
breiðslu en tilgreint er sem lág-
markskrafa. „Afsláttur nemur
10 milljónum króna fyrir hvern
hundraðshluta íbúa umfram
60% útbreiðslu utan höfuðborg-
arsvæðisins,“ segir í athuga-
semdum frumvarpsins.
Leyfum
úthlutað
með feg-
urðarsam-
keppni
FÉLAGSMÁLARÁÐHERRA,
Árni Magnússon, hefur lagt fram á
Alþingi frumvarp um að hámarks-
bætur atvinnuleysistrygginga skuli
nema 4.096 kr. á dag frá og með 1.
mars 2004. „Er það í samræmi við
þriðja tölulið yfirlýsingar ríkis-
stjórnarinnar vegna kjarasamninga
Starfsgreinasambandsins og Flóa-
bandalagsins sem undirritaðir voru
7. mars sl.,“ segir í fylgiskjali með
frumvarpinu. Í yfirlýsingunni segir
m.a. að ríkisstjórnin muni beita sér
fyrir því að atvinnuleysisbætur
hækki og verði frá 1. mars 2004 alls
88.767 kr. en hækki síðan um 3% 1.
janúar 2005, 2,5% 1. janúar 2006 og
um 2,25% 1. janúar 2007. „Fram-
angreind hækkun felur í sér 11,3%
hækkun á hámarksbótum atvinnu-
leysistrygginga og eykur útgjöld
Atvinnuleysistryggingasjóðs um
330 milljónir króna á árinu 2004, en
um 400 milljónir kr. miðað við heilt
ár.“
Frumvarp um
hækkun at-
vinnuleysisbóta
♦♦♦
♦♦♦