Morgunblaðið - 30.03.2004, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 30. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Áætlað er að útselsstofninnvið Ísland hafi verið um5.500 dýr árið 2002 sam-anborið við 12 þúsund
dýr árið 1990. Athugun Hafrann-
sóknastofnunar bendir til að fall í
stofninum skýrist af því veiðiálagi
sem verið hefur. Á síðasta ári voru
veiddir 502 útselir við Ísland sem er
47,2% aukning frá árinu 2002, en þá
veiddist 341 dýr, en veiðar stjórnast
verulega af veðri á haustin þegar
dýrin eru veidd. Ásta R. Jóhannes-
dóttir sagði í Morgunblaðinu í gær
að á aðalfundi Norður-Atlantshafs-
spendýraráðsins, NAMMCO, hafi
verið skorað á Íslendinga að setja
skýr markmið um viðhald útsels-
stofnsins við Íslandsstrendur. Sagði
hún að ef ekki yrði gripið í taumana
nú þegar ættu Íslendingar á hættu
að brjóta alþjóðlega sáttmála um
dýrastofna í útrýmingarhættu. Að
sögn Magnúsar Jóhannessonar,
ráðuneytisstjóra í umhverfisráðu-
neytinu, munu fulltrúar þriggja
ráðuneyta, sem málefni selsins
snertir, funda ásamt vísindamönn-
um á næstu dögum til að skoða
hvort tilefni sé til aðgerða vegna
fækkunar útselsins. Hann segir
ekkert benda til þess að alþjóða-
samningar séu brotnir.
Veiðar á sel falla undir landbún-
aðarráðuneyti, rannsóknir á dýrun-
um undir sjávarútvegsráðuneytið
og þáttur umhverfisráðuneytisins
felst í umsjón með alþjóðasamning-
um sem geta hugsanlega snert mál-
ið.
„Á sínum tíma þegar lögin um
vernd og veiðar á villtum dýrum,
fuglum og spendýrum, öðrum en
hvölum, voru sett um 1993, þá voru
þessi mál rædd mikið,“ segir Magn-
ús um málefni selsins við Ísland.
„Þá var það niðurstaðan í ríkis-
stjórninni að það væri ekki ástæða
til að setja sérstök ákvæði inn í
þessi lög um seli. Þannig að þau eru
ekki hluti af þeim verndarlögum
sem eru á borði umhverfisráðuneyt-
isins. Á þeim tíma var engin sérstök
ástæða til að setja lög um seli vegna
þess að ekkert var að gerast sem
benti til að stofninum væri ógnað
með einhverjum hætti. En nú erum
við hins vegar að heyra það að vís-
indamenn Hafrannsóknastofnunar
sem hafa fylgst með selastofnunum,
telji að útselsstofninn hafi minnkað.
Ráðuneytin [sem málið snertir] hafa
rætt saman og ég geri ráð fyrir því
að á næstu dögum muni fulltúar
þeirra þriggja setjast niður og fara
yfir málið með vísindamönnum og
skoða hvort ástæða sé til einhverra
sérstakra aðgerða í málinu. En það
er ekkert hér uppi á borðum hjá
okkur sem bendir til þess að al-
þjóðasamningar sem við förum með
séu brotnir.“
Veiðiálag farið hlutfallslega
minnkandi undanfarin ár
Í skýrslu Hafrannsóknastofnun-
ar, Ástand nytjastofna á Íslands-
miðum 2002/2003, segir að veiði-
álagið hafi farið hlutfallslega
minnkandi undanfarin ár. Sam-
kvæmt talningu stofnunarinnar ár-
ið 2002 var heildarfjöldi útselskópa
metinn um 1.350 dýr og áætluð
stofnstærð við Ísland því um 5.500
dýr. Þetta eru nokkru færri selir en
samkvæmt talningu árið 1998, en
þó ekki marktæk minnkun á stofni,
segir í skýrslunni. Dýrin voru hins
vegar um 12 þúsund talsins þegar
þau voru flest árið 1990 og voru
9.000 þegar talningar hófust árið
1982.
Í ljósi stöðugt lækkandi stofn-
mats mælir vinnunefnd Norður-Atl-
antshafssjávarspendýraráðsins
(NAMMCO) með tíðari talningum,
og því að áhættan af áframhaldandi
veiðum verði metin, segir í skýrslu
Hafrannsóknastofnunar. Þar segir
ennfremur að frumathugun bendi
til að fallið í stofninum skýrist af því
veiðiálagi sem verið hefur, en veiði-
álagið hafi farið hlutfallslega
minnkandi síðustu ár. Sé miðað við
meðalveiði undanfarinna fimm ára
(165 kópar, 341 fullorðinn selur) séu
líkur á að stofninn fari stækkandi á
næstu árum.
Hringormanefnd, sem h
umsjón með talningu og ra
um á sel og hringormum í f
Ísland, mun að öllum líkind
standa fyrir talningu á útse
næsta ári. Sjávarútvegsráð
skipaði nefndina árið 1979
og frumkvæði sölusamtaka
útvegi. Ráðuneytið hefur s
in afskipti haft af nefndinn
samtök sem eiga í henni fu
standa undir rekstri henna
þess að halda utan um veið
og sjá um greiðslur til bæn
veiða, hefur nefndin umsjó
selarannsóknum, t.d. með t
sela og athugun á fæðu þei
fylgist nefndin einnig reglu
með hringormum í nytjafis
annarra rannsókna.
Erlingur Hauksson, sjáv
fræðingur og eini starfsma
nefndarinnar, segir fjarri l
útselsstofninn við Ísland sé
ingarhættu.
„Veiðarnar eru orðnar þ
núna að [stofninn] þolir nú
veiðiálag.“ Erlingur segir m
samverkandi þætti hafa va
að stofninn hefur minnkað
veiðar eigi þar stærstan hlu
ekki von á því að [útselnum
mikið á næstu árum ef veið
verða svipaðar því sem ver
undanfarin tvö ár.“ Hann s
rannsóknir undanfarin ár s
selormur í þorski sé nú fre
undanhaldi hér á landi. Hin
hafi ekki verið talið að takm
þyrfti veiðarnar og að engi
mið hafi verið sett um hver
stofninn ætti að vera en nú
margir sem telji þörf á því.
Kanna hvort grípa
til aðgerða vegna
;<<
:<<
5<<
8<<
<
#-@ & %* . )  * +
A=5 A=> A?< A?> A<< A<:
6 !
$ !.!



Fréttaskýring |Útselum við Ísland hefur fækkað um rúmle
Stofninn telur nú um 5.500 dýr en var um 12.000 dýr árið 199
rýmingarhættu að mati Erlings Haukssonar sjávarlíffræðin
SENDIRÁÐ OG ÖNNUR RÁÐ
Meðferð almannafjár erábyrgðarhluti og mikil-vægasti prófsteinninn á
útgjöld er hverju þau skila. Mikil
barátta er milli hinna ýmsu stofn-
ana ríkisins um fé skattborgar-
anna og eðli þeirra er að þenjast
út fremur en að draga saman segl-
in, oft án þess að rökstutt sé með
öðru en tilvistarþörf viðkomandi
stofnunar.
Í Morgunblaðinu í gær var
greint frá því að á Bretlandi færi
nú fram umræða um uppstokkun í
utanríkisþjónustunni og í stað
ákveðinna sendiráða komi „far-
tölvusendiherrar“. Til stendur að
vega og meta sendiráðin sam-
kvæmt punktakerfi og skera niður
eða jafnvel loka þeim 40 sendiráð-
um, sem fá fæsta punkta. Í grein,
sem birtist í Sunday Telegraph
um helgina, segir að sendiráð
Breta á Íslandi sé meðal þeirra
sendiráða, sem niðurskurðurinn
gæti náð til.
Breska utanríkisráðuneytið er
með skrifstofur í 233 löndum og
þar af eru sendiráð og fastanefnd-
ir í 153 höfuðborgum, auk tíu
sendiráða hjá alþjóðlegum stofn-
unum á borð við Evrópusamband-
ið, Sameinuðu þjóðirnar og Atl-
antshafsbandalagið. Jack Straw,
utanríkisráðherra Bretlands, vill
að úttektinni verði lokið fyrir apr-
íllok.
Fyrirhugaðar aðgerðir Breta
eru ekki einsdæmi. Ekki er langt
síðan sagt var frá því í Morgun-
blaðinu að Danir hygðust skera
verulega niður í utanríkisþjónust-
unni.
Að mörgu leyti má segja að for-
sendur til samskipta við önnur ríki
hafi tekið stakkaskiptum á örfáum
árum. Þessar breytingar gera
kleift að stunda alþjóðleg sam-
skipti með mun einfaldari hætti og
minni tilkostnaði en hingað til.
Því fylgir mikill kostnaður að
reka sendiráð. Sá kostnaður liggur
m.a. í húsnæði í rándýrum stór-
borgum. Ísland hefur nú sendiráð
í höfuðborgum sjö helstu iðnríkja
heims. Útgjöld vegna sendiráða
Íslands og fastanefnda voru 1,5
milljarðar árið 2002, upphæðin
nam 1,7 milljörðum á fjárlögum
árið 2003 og á fjárlögum þessa árs
er gert ráð fyrir 1,5 milljörðum á
ný, en í þeirri lækkun munar mest
um að tímabundnum útgjöldum
vegna nýs sendiráðs í Kaup-
mannahöfn sleppir.
Ljóst er að Íslendingar þurfa á
sendiráðum að halda á ákveðnum
lykilstöðum. Um þessar mundir
rekur utanríkisráðuneytið hins
vegar 15 sendiráð og fjórar fasta-
nefndir. Ólíklegt hlýtur að teljast
að í þeim öllum sé næg verkefni að
finna til að réttlæta óbreyttan
rekstur. Það væri skynsamlegt að
feta í fótspor nágranna okkar á
Bretlandi og í Danmörku og meta
með raunsæjum hætti umfang ís-
lensku utanríkisþjónustunnar. Í
sumum tilvikum eru sendiráð
nauðsynleg, en í öðrum hljóta önn-
ur ráð að duga til að sjá hags-
munum okkar borgið.
VALDIÐ TIL FÓLKSINS
Hanna Birna Kristjánsdóttir,borgarfulltrúi Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík, skrifaði
grein hér í Morgunblaðið í gær,
sem ástæða er til að vekja athygli
á. Í grein þessari fjallar borgar-
fulltrúinn um þær umræður, sem
brezka tímaritið The Economist
hóf fyrir sjö árum um lýðræði 21.
aldarinnar, sem Morgunblaðið
birti á þeim tíma og hefur fylgt
eftir í umræðum hér.
Í grein sinni segir Hanna Birna
Kristjánsdóttir m.a.: „Ég er sann-
færð um að besta leiðin til að gera
okkar góða lýðræði enn betra fel-
ist í því að auka valið, sem kjós-
endur hafa í okkar stjórnskipu-
lagi. Lýðræðið á nefnilega ekki
aðeins að gefa kjósendum tæki-
færi til að tala um það, sem þeir
vilja, heldur einnig tækifæri til að
gera það sem þeir vilja. Kjósendur
eiga þannig ekki aðeins að geta
sagt það sem þeim finnst og láta
svo þá sem í stjórnmálum starfa
um að taka lokaákvörðun heldur á
fólk að geta framkvæmt í sam-
ræmi við eigin vilja og móta þann-
ig ákvarðanir og aðgerðir á vett-
vangi stjórnmálanna.“
Og nokkru síðar í greininni seg-
ir borgarfulltrúinn: „…íslenzkir
kjósendur eru afar virkir þátttak-
endur í eigin lýðræði. Við eigum
að virkja þennan áhuga til lýðræð-
isþátttöku t.d. með nýtingu nú-
tímatölvutækni og Netsins, en
jafnframt eigum við að leita leiða
til að færa aukið vald til kjósenda,
ekki aðeins með því að gefa þeim
tækifæri til að tala heldur einnig
framkvæma. Þetta verður bezt
gert með því að færa raunverulegt
vald – raunverulegt val – frá
stjórnmálamönnum til almenn-
ings.“
Undir þessi orð Hönnu Birnu
Kristjánsdóttur tekur Morgun-
blaðið heils hugar. Grein hennar
vekur ekki sízt athygli vegna þess,
að þetta er í annað sinn á skömm-
um tíma, sem kjörinn fulltrúi úr
Sjálfstæðisflokki fjallar með já-
kvæðum hætti um þær hugmyndir
að milliliðalausu lýðræði, sem
Morgunblaðið hefur hvatt til und-
anfarin ár. Þetta bendir ótvírætt
til þess að þessar hugmyndir eigi
vaxandi fylgi að fagna innan Sjálf-
stæðisflokksins. Í ljósi þess, að
Samfylkingin hefur tekið þetta
mál upp á Alþingi fer ekki á milli
mála, að raunhæfur möguleiki er
að verða á því, að sérstök löggjöf
verði sett um þetta efni.