Morgunblaðið - 04.06.2004, Blaðsíða 24

AUSTURLAND
24 FÖSTUDAGUR 4. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Egilsstaðir | Siv Friðleifsdóttir um-
hverfisráðherra hélt, ásamt nefnd
um stofnun þjóðgarðs eða verndar-
svæðis norðan Vatnajökuls, fund á
Egilsstöðum í fyrrakvöld. Var
markmið fundarins að fá viðbrögð
frá heimamönnum við kynningar-
skýrslu sem gefin var út í síðasta
mánuði.
Nefndin hefur lagt til að unnið
verði að stofnun þjóðgarðsins á ár-
unum 2004 til 2012 og að um hann
verði sett sérstök lög. Tryggja á
aðild heimamanna að stjórnun og
rekstri garðsins og halda núverandi
landnýtingu innan þjóðgarðsmarka.
Sjö sveitarfélög hafa hagsmuna að
gæta ásamt fjölda landeigenda. Þá
á að skilgreina mismunandi svæði
innan markanna í samræmi við
flokkunarkerfi IUCN.
Eignarhald óljóst á
jöklinum norðanverðum
„Eignarhaldið á jöklinum sjálfum
er óljóst“ sagði umhverfisráðherra
á fundinum. „Óbyggðanefnd hefur
úrskurðað um eignarhald á jökl-
inum í sveitarfélaginu Hornafirði.
Þar voru átta landeigendur sem
gerðu kröfu í ísinn og vildu meina
að þeir ættu hluta af jöklinum sjálf-
um. Niðurstaða óbyggðanefndar
var að jökullinn sjálfur sé þjóð-
lenda.“
Samkvæmt þjóðlendulögunum
höfðu landeigendur málskotsrétt
þangað til í gær. Siv sagði að gerðu
þeir kröfur um eignarhald á jökl-
inum myndi það tefja þjóðgarðs-
ferlið og væru eignarhaldsmál það
sem tefði mest fyrir. „Leysist þetta
hins vegar farsællega mun verða
tilhneiging hjá mér og okkur að
opna fyrsta áfanga Vatnajök-
ulsþjóðgarðs jafnvel í sumar, því þá
er eignarhald klárt á meirihluta
sunnanverðs jökulsins,“ sagði Siv
jafnframt. „Eignarhald er þó alger-
lega óljóst að norðanverðu og menn
vita ekki hvernig það mun þróast.
„Ég veit ekki alveg hvað sá
ágæti ráðherra boðar með þessum
orðum,“ sagði Sigvaldi Ragnarsson,
varaoddviti Norður-Héraðs, um þá
staðhæfingu Sivjar að eignarhald á
norðanverðum jöklinum væri óljóst.
„Ég veit ekki til að ágreiningur sé
um eignarhald á þessu landi og vísa
því á bug.“ Kom fram að sýslumörk
hefðu alltaf skipt jörðum og heima-
menn ættu því jökulhettuna sam-
kvæmt því.
„Það verður að vera skýrt hvað
eru eignarlönd og hvað þjóðlenda.
Úr því verður að skera þó erfitt
sé,“ svaraði Siv. „Ég er ekki að
boða eitthvað nýtt í því. Óbyggða-
nefnd starfar samkvæmt lögum og
hún mun fara yfir þetta svæði eins
og önnur.“ Sagði Siv m.a. að í
landamerkjabréfum eða gögnum
sem menn ættu væri jafnvel talað
um að lönd næðu svo langt til suð-
urs sem grös greru og átti hún þar
við Reykjahlíð í Mývatnssveit.
„Hvað þýðir þetta?“ spurði Siv. „Er
þetta t.d. beitarréttur? Allskyns
svona hlutum þarf að taka á. Ég
hef skilið það þannig að hér séu
ákveðin svæði sem ekki er full sam-
staða um að séu eignarlönd, hvorki
einkaaðila né ríkisins.“
Minnst var m.a. á jörðina Brú á
Jökuldal í þessu samhengi, en sú
jörð mun vera næststærsta bújörð
á landinu og litlu minni en Fær-
eyjar allar. Stefán Halldórsson,
landeigandi og fyrrum bóndi á Brú,
sagði af þessu tilefni í samtali við
Morgunblaðið að í sínum bréfum
væri nákvæmlega tiltekið allt land
jökulsáa á milli og væri það við-
urkennt af sýslumanni, umhverf-
isráðherrum gegnum tíðina og fleir-
um. „Aðilum sem alltaf hafa sótt
um til okkar landeigenda þegar
þeir hafa viljað friðlýsa eitthvað til
dæmis. Þess má geta að ég er með
þinglýstan leigusamning við Ferða-
félagið um lóð undir aðstöðuna í
Kverkfjöllum og við annan aðila í
Grágæsadal og það hefur enginn
vefengt þann eignarrétt. Hvað
Klofajökul varðar var deilt á sínum
tíma um hvort Kverkfjallaskáli
væri innan marka, en Þingeyingar
féllust á að hann væri okkar megin
af því að landamerkin eru á milli
jökulsáa. Þetta hnígur því allt í
sömu áttina.
Vefengi óbyggðanefnd mín landa-
mörk fer ég í mál eins og menn
gera í slíkum aðstæðum. Mér þykir
einkennilegt að þessi umræða skuli
vera í gangi og með ólíkindum að
það skuli vera ríkisstjórn sjálf-
stæðis- og framsóknarmanna sem
stendur fyrir því að reyna að gera
upptækar eignir manna.“
Of dýrt að gera ráð fyrir
vegagerð innan þjóðgarðs
Óánægju gætti á fundinum með
að ekki væru markaðar skýrari til-
lögur að greiðfærum vegum innan
þjóðgarðs og að honum en raun
bæri vitni.
Magnús Jóhannesson ráðuneyt-
isstjóri umhverfisráðuneytis svaraði
því m.a. til að það hefði verið póli-
tísk ákvörðun. „Við skoðuðum ýms-
an kostnað í þessu sambandi, t.d.
að leggja malbik á leiðina frá Kára-
hnjúkum og yfir á Dyngjufjallaveg,
sömuleiðis veg inn í Kverkfjöll og
leggja heilsársveg inn á Brúarjökul
af Kárahnjúkavegi. Við töldum ekki
að þetta væri ein af grunn-
forsendum fyrir því að fara út í þá
fjárfestingu sem þjóðgarðurinn er
vissulega. Nefndin óttaðist að væri
vegagerð sett þarna inn myndu
menn afgreiða tillögurnar um þjóð-
garð í heild sinni út af borðinu
vegna kostnaðar. Það er því af póli-
tískum ástæðum sem þetta er ekki
sett inn.
Við segjum hins vegar að ef af
þjóðgarðinum verður og við sjáum
ferðamannastraum aukast, muni
klárlega verða lagðir þarna vegir. Í
dag erum við að slást um vegagerð
alls staðar í landinu og viljum ekki
að á þessu stigi fari menn að slást
um þetta við einhverja þjóð-
vegagerð eða hringveginn, það væri
að dómi nefndarinnar pólitísk
skissa.“
Eignarhald á Vatnajökli norðanverðum óljóst segir
umhverfisráðherra en heimamenn vísa því á bug
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
„Eignarhaldið á jöklinum er óljóst,“ sagði Siv Friðleifsdóttir á fundi um stofnun þjóðgarðs eða verndarsvæðis norð-
an Vatnajökuls. Ekki er gert ráð fyrir uppbyggðum vegum innan þjóðgarðs að svo stöddu segir ráðuneytisstjórinn.
Tekist á um jarða-
mörk að Vatnajökli
LANDIÐ
Ólafsfjörður | Nemendur í 1. bekk
Barnaskóla Ólafsfjarðar skruppu á
dögunum í heimsókn að bænum
Hlíð í Ólafsfirði, þar sem húsráð-
endur, Svanfríður Halldórsdóttir
og Gunnar L. Jóhannsson, eru með
fiskeldi og reykja silung sem þau
selja í neytendaumbúðum. Börn-
unum þótti óskaplega gaman að sjá
lömbin á túninu og alla silungana,
allt frá smáseiðum upp í slátur-
stærð, í kerunum. Á myndinni má
sjá tvö barnanna og gæti annað
þeirra verið að segja: Nei, sjáðu,
þarna er fiskur!
Í heimsókn
í sveitinni
Morgunblaðið/Helgi Jónsson
Fljót | Í vor var sáð korni í um 270
hektara lands í Skagafirði sem er
svipað og sáð hefur verið í und-
anfarin ár. Að þessu sinni setti þó
leiðinleg veðrátta strik í reikning-
inn hjá nokkrum bændum og hættu
a.m.k. tveir bændur í Fljótum við
sem ætluðu að byrja kornbúskap í
vor.
Að sögn Eiríks Loftssonar ráðu-
nautar hjá Leiðbeiningamiðstöð-
inni á Sauðárkróki náðist að vinna
og sá í meirihluta landsins fyrir 1.
maí. Þá gekk í norðan hríðarveður
sem stóð í sex daga þannig að ekki
var hægt að vinna neitt að ráði í
jarðvinnu í tíu daga og hjá nokkr-
um frestaðist sáning fram undir 20.
maí vegna þess hvað landið var
blautt og erfitt yfirferðar.
Þótt þetta sé nokkuð seint sáð
eru að sögn Eiríks þokkalegar lík-
ur á að fá bærilega uppskeru. Það
ræðst af tíðarfarinu í sumar en þó
er alveg ljóst að nú skortir ekki
raka í jörðina meðan fræið er að
spíra sem er mikið atriði varðandi
væntanlega uppskeru.
Af einstökum sveitum í héraðinu
er langmest land undir í Akra-
hreppi enda hentar Blönduhlíðin
landfræðilega afar vel til korn-
ræktar. Þeir sem eru stærstir í
kornræktinni vinna landið sjálfir
og hjálpast þá nágrannar gjarnan
að. Í nokkur ár hefur Bessi Vé-
steinsson bóndi í Hofsstaðaseli,
sem rekur vélaútgerð, unnið tals-
vert fyrir bændur sem eru í korn-
rækt, séð um að plægja, tæta flagið
og sá fræinu. Þetta á einkum við
þar sem minna er umleikis og
mönnum þykir ekki borga sig að
fjárfesta í tækjum. Bessi sagði í
samtali að kornræktin væri búin að
festa sig í sessi í Skagafirði. Helsta
vandamál þeirra sem stunda korn-
rækt væri að það vantaði aðstöðu
til úrvinnslu á korninu í héraðinu.
Menn væru komnir með talsverða
reynslu og þekkingu á þessu sviði
og allan nauðsynlegan tækjabúnað.
Ef aðstaða til mölunar og blönd-
unar væri fyrir hendi sagðist hann
telja að mikil aukning yrði í þessari
ræktun enda hefði sýnt sig að hér-
aðið hentaði ágætlega til korn-
ræktar.
Morgunblaðið/Örn Þórarinsson
Grétar Vésteinsson var að sá kornfræi í Fljótum á dögunum. Það veitti
ekki af 140 hestafla dráttarvél við verkið því landið var á köflum forblautt
að sögn Grétars.
Kornræktin er búin
að festa sig í sessi
Borgarnes | Ákveðið var að fara í
vikulestrarátak í vor í 4. bekk í
Grunnskólanum í Borgarnesi og
fannst börnunum það mjög
skemmtilegt, að þeirra sögn. Til-
gangurinn var að efla lesskilning
og lestrarfærni og vekja áhuga
barnanna á bókmenntum. Vegna
þess hve áhugasöm börnin voru var
ákveðið að leggja saman fjölda les-
inna blaðsíðna fram að skólalokum.
Þær reyndust vera 15.200 samtals.
Allir nemendur lögðust á eitt með
því að lesa bæði heima og í skól-
anum og var allt skráð. Nemend-
urnir í bekknum eru 14 talsins.
Lásu 15.200 blaðsíður