Morgunblaðið - 10.06.2004, Síða 10

Morgunblaðið - 10.06.2004, Síða 10
FRÉTTIR 10 FIMMTUDAGUR 10. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ P oul Schlüter segir flest grunnatriðin í samvinnu Norðurlandanna vera í lagi, um hálf öld sé síðan þau hafi ákveðið að mynda með sér eitt sameiginlegt at- vinnusvæði og norræna vegabréfa- sambandið hafi siglt fljótlega í kjölfarið. Þetta hafi í raun verið samningar sem hafi markað tímamót á heimsvísu í samvinnu sjálfstæðra þjóðríkja. Engu að síður hafi verið og séu margvíslegar minniháttar en oft óþægilegar hindranir sem trufli það mark- mið að gera Norðurlöndin sem mest að einni heild. Nú hafa margir staðið í þeirri trú að þessi mál hlytu öll að vera í lagi, að Norden væri í orden? „Staðreyndin er sú að þessar hindranir voru margar og eru enn nokkuð margar en minniháttar. En fólk sem lendir í þeim upplifir engu að síður oft mikla gremju og óþægindi vegna þeirra. Við viljum gjarna sjá Norðurlöndin sem eitt svæði og því er mikilvægt að fjarlæga þesssar hindranir. Ég hófst handa við þetta verkefni í byrjun árs fyrra og hef því unnið að þessu í hálft annað ár. Og okkur hefur satt að segja þegar orðið verulegt ágengt. Það má segja að öll grunnatriðin séu í lagi, þ.e.a.s. sá grundvöllur sem lagður var fyrir 50 árum þegar Norðurlandaráðið ákvað að skapa einn sam- eiginlegan atvinnumarkað á Norðurlöndunum. Það þýddi að ríkisborgarar eins af Norðurlöndnuum gætu farið til annars þeirra, sest þar að og fengið sér vinnu án þess að þurfa fá sérstakt samþykki eða leyfi yfirvalda til þess. Þetta voru í raun stórtíðindi á þessum tíma því þetta gerðist fyrir tíma Evrópu- bandalagsins og alþjóðavæðingar síðari tíma. Stuttu eftir þetta var gengið frá norræna vega- bréfasambandinu. Það var í raun heimsviðburður því slíkt samkomulag þekktist þá hvergi í heim- inum.“ Hverjar eru þessar hindranir? „Þrátt fyrirr að grunnatriðin séu í lagi er mikill fjöldi minnihátttar ásteytingarsteina, einkum fyrir fólk sem býr í einu af Norðurlöndunum en vinnur í öðru. Þetta verða menn sérstaklega varir við á Eyr- arsundssvæðinu eftir að brúin yfir sundið kom til sögunnar og tengdi saman Danmörku og Svíþjóð. Þá komu upp alls kyns atriði sem ollu mönnum gremju eða óþægindum, eins og til að mynda skattamálin. Við borgum sjálfsagt um 50% að með- altali í tekjuskatt þannig að þetta eru mikilvæg at- riði. Skattkerfin á Norðurlöndunum eru mismun- andi og við erum að vinna með þau mál. Við náðum miklum áfanga í fyrra þegar dönsk og sænsk stjórnvöld náðu samkomulagi í skattamálunum. Það samkomulag leysir langflest vandamálanna sem menn hafa verið að glíma við.“ Hvað með aðrar hindarnir sem þú hefur glímt við í þessari vinnu? „Ég get nefnt sem dæmi þegar fólk þarf að verða sér úti um kennitölur vegna flutnings á milli Norð- urlandanna. Ef Dani flyst til Svíþjóðar er nauðsyn- legt fyrir hann að fá kennitölu þar strax því hana þarf hann að nota þegar hann ætlar að útvega sér íbúð. Setjum sem svo að honum takist það og hann ætli að skrifa undir húsaleigusamning. Þá segir sá sem ætlar að leigja honum íbúðina að hann þurfi að fá kennitöluna hans. Daninn fer því á viðkomandi hagstofu og segist vanta kennitölu en þá fær hann þau svör að skilyrðið til þess að fá hana sé að hann sé með húsnæði! Þannig að þarna eru menn komnir í hring. Svona hlutum þurfum við náttúrulega að koma í lag.“ Hvað með sameiginlegar kennitölur fyrir Norð- urlöndin? „Við létum skoða það en það kom á daginn að slíkt myndi kosta óhemju mikið fé, það þyrfti að breyta öllum kerfum alls staðar. Þannig að það var nánast ógerlegt. Í stað þess komum við upp fyr- irkomulagi sem virkar þannig að sveitarfélagið, sem menn flytja frá, greinir sveitarfélaginu þangað sem menn ætla að flytja frá flutningnum. Þannig á ný kennitala á að bíða manna í nýja sveitarfélaginu þegar þeir koma þangað. Þetta er til mikilla bóta. Ég get líka nefnt sem dæmi að öll norrænu lönd- in greiða fæðingarorlof en reglurnar eru dálítið breytilegar á milli landanna. Ég veit til að mynda dæmi af finnskri konu sem flutti til Svíþjóðar og giftist þar sænskum manni. Þau bjuggu alveg við norsku landamærin og hún fékk sér vinnu í Noregi. Skömmu síðar varð hún ólétt og þá kom auðvitað upp það vandamál hver ætti að borga henni fæðing- arorlof. Átti Finnland að gera það af því að konan var finnskur ríkisborgari? Átti Svíþjóð að greiða því hún var búsett þar eða Noregur þar sem hún vann? Þannig að það geta verið „göt“ af þessu tagi í kerfinu og í þessi göt ætlum við að stoppa.“ Hvernig miðar þessari vinnu? „Þessi vinna gengur raunverulega mjög vel og í fyrra náðum við að setja fram ýmsar tillögur og úr- bætur og við munum halda þeirri vinnu áfram í ár. Það höfum við m.a. gert hér í dag á fundi norrænu menntamálaráðherranna. Við erum ekki að tala um stórmál í samskiptum landanna en það er engu að síður afar mikilvægt að leysa þau. Í dag höfum samþykkt yfirlýsingu um æðri menntun. Hún gengur út á það að æðri menntun, sem menn hafa aflað sér í einu Norðurlandanna, verði viðurkennd í þeim öllum. Þetta er vitaskuld mikilvægt skref. Og nú liggur fyrir að norrænu ráðherrarnir ætla að skoða iðnmenntunina líka en þar lenda margir í vandræðum. Þeir hafa nú sett af stað vinnu til þess að ná fram gagnkvæmri viðurkenningu á réttindum iðnaðarmanna en það atriði hefur vafalaust valdið mörgum vandræðum. Þessi atriði tryggja meiri hreyfanleika fólks milli landanna en það er auðvitað meginmarkmiðið með allri þessari vinnu.“ Æ algengara að menn búi í einu landi og vinni í öðru Schlüter segir að nú sé mun meira um það á Eyr- arsundssvæðinu, þ.e. í Danmörku og Svíþjóð, að menn vinni í öðru landinu en búi í hinu. „Vanda- málin sem við erum að glíma við tengjast að miklu leyti Danmörku og Svíþjóð annars vegar og svo Noregi og Svíþjóð. Svíþjóð og Noregur eiga saman lengstu landamærin í Evrópu og það er mikið um að menn menn vinni í öðru landinu en búi í hinu landinu nálægt landamærunum. Það er ýmis vand- mál sem tengjast því. Ég get líka nefnt að núna eru um tíu þúsund manns sem fara á milli Danmerkur og Svíþjóðar vegna vinnu sinnar en þessi fjöldi ætti í raun að vera á bilinu 40 til 50 þúsund. Þetta þyrfti að ganga hraðar fyrir sig.“ Hefurðu þurft að kljást við kerfis- eða skrifræði í þessari vinnu? „Ó, já. Það hef ég gert því það eru víða afar dug- legir embættis- og skrifstofumenn á Norðurlönd- unum. En þeir verða að læra að vinna með okkur og til þess þarf stundum atbeina sterks ráðherra. Allir norrænu ráðherrarnir hafa sýnt þessum málum mikinn áhuga. Og til þess að leysa þessi vandamál þarf ákveðna ráðherra sem treysta sér til þess að beita sér gegn skrifræði þegar með þarf,“ segir Poul Schlüter. Ryður úr vegi hindrunum á milli Norðurlandanna Unnið hefur verið að því að ryðja úr vegi hindrunum á milli Norðurlandanna þannig að þau geti myndað enn sterkari heild. Arnór Gísli Ólafsson ræddi við Poul Schlüter, fyrrverandi forsætisráðherra Danmerkur, sem hefur verið í fararbroddi í þessu starfi. Morgunblaðið/Jim Smart Poul Schlüter: „Til þess að leysa þessi vandamál þarf ákveðna ráðherra sem treysta sér til þess að beita sér gegn skrifræði þegar með þarf.“ arnorg@mbl.is YFIRLÝSING sem nefnd er við Reykjavík og sem hefur það að markmiði að auka og efla samstarf milli háskóla á Norðurlöndum og auðvelda nemendum að fá nám sitt viðurkennt á öllum Norðurlöndum var undirrituð í gær á fundi menntamálaráðherra Norðurlanda. „Þetta er mjög til framdráttar öllu háskólasamstarfi hér á Norður- löndum og auðvitað til hagsbóta fyrir nemendurna fyrst og fremst,“ segir Þorgerður Katrín Gunnars- dóttir menntmálaráðherra. Einnig var samstarfssamningur milli landanna um nám á fram- haldsskólastigi undirritaður, en hann kveður á um gagnkvæm rétt- indi norrænna nemenda til náms í almennum framhaldsskólum og á að auðvelda nemendum sem flytja á milli landa að fá nám metið inn í aðra framhaldsskóla á Norðurlönd- um. „Þetta er mjög til hagsbóta fyrir marga sem eru að flakka á milli Norðurlandanna. Við eigum að sjá til þess að lífsgæði fólks verði sem mest þannig að það verði auðveldara fyrir fólk, ef það kýs svo, að flytjast á milli Norður- landanna,“ segir Þorgerður Katr- ín. Loks ákváðu ráðherrarnir að efla samstarf á rannsókna- og vís- indasviðinu enn frekar, „án þess að það verði byggð einhver stofnun eða eitthvað slíkt sem hefur of mikla yfirbyggingu. Við tókum þá ákvörðun að reyna að stuðla að auknu samstarfi sem tekur m.a. til styrkleika landanna hvers fyrir sig. Það hafa allir eitthvað fram að færa, allir einhverja sérþekkingu og það er verið að draga þá sér- þekkingu fram í því samstarfi,“ segir Þorgerður Katrín. Menntamálaráðherrar Norðurlandanna undirrituðu Reykjavíkuryfirlýsinguna Nemendum auðveldað að fá nám viðurkennt milli landa Reykjavíkuryfirlýsingin undirrituð. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir menntamálaráðherra mundar pennann og menntamálaráðherrar Finnlands og Noregs, Tuula Haatainen og Kristin Clement, fylgjast með. ELÍN Hirst, fréttastjóri frétta- stofu Sjónvarpsins, segir stefnt að því að hafa þrjá 25 mínútna þætti með forsetaframbjóðend- unum þremur á mánudegi, þriðjudegi og miðvikudegi fyrir forsetakosningarnar, sem fram fara 26. júní nk. Hver þáttur verði tileinkaður einum fram- bjóðanda og verður, að sögn Elínar, dregið um röðina. Þá er stefnt að því að hafa fimmtíu mínútna umræðuþátt með forsetaframbjóðendunum þremur í beinni útsendingu í Sjónvarpinu, föstudaginn 25. júní. Verður þeim umræðum jafnframt útvarpað. Elín segir aðspurð að for- setaframbjóðendunum þremur, Ástþóri Magnússyni, Baldri Ágústssyni og Ólafi Ragnari Grímssyni, hafi í fyrradag verið send bréf þar sem þessir þættir eru kynntir og þeir beðnir um að taka þátt í þeim. Að kvöldi kjördags, 26. júní, mun fréttastofa Sjónvarpsins skjóta inn nýjustu tíðindum af talningu á milli dagskrárliða Sjónvarpsins, að sögn Elínar. Bogi Ágústsson, forstöðumað- ur fréttasviðs Ríkisútvarpsins, upplýsir einnig að sendur verði út aukafréttatími Sjónvarpsins um leið og áreiðanlegar vís- bendingar liggja fyrir um úrslit kosninganna. Elín og Bogi leggja áherslu á að upplýsingar um nýjustu tölur verði aukin- heldur að finna á Textavarpinu og á ruv.is. Svara spurningum á Rás 2 Frambjóðendunum verður einnig boðið að koma í beina út- sendingu á Rás 2 á mánudegi, þriðjudegi og miðvikudegi í næstu viku til að svara spurn- ingum hlustenda. Þá er að sögn Boga gert ráð fyrir því að Laugardagsþátturinn, frétta- skýringaþáttur fréttastofu Út- varps, verði helgaður forseta- frambjóðendunum, 19. júní. Ennfremur er gert ráð fyrir því að fjallað verði um kosningarn- ar á Morgunvaktinni og í Speglinum, vikuna fyrir kjör- dag. Að kvöldi kjördags er síð- an gert ráð fyrir kosningaút- varpi á Rás 2. Kosningaumfjöllun Ríkisútvarpsins Bein út- sending frá um- ræðuþætti

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.