Morgunblaðið - 10.06.2004, Blaðsíða 45

greiðslan teljist gild er ekki fullnægt,
þá er hugsanlegt að líta á úrslitin á
tvo vegu; ég tel fyrri kostinn raunar
næstum sjálfgefinn, en treysti mér þó
ekki alveg til að útloka hinn: (1) Skil-
yrði fyrir samþykkt laganna var ekki
fullnægt; þar með teljast þau ekki
samþykkt og falla því úr gildi, án til-
lits til þess hvort meirihluti þeirra
sem tóku þátt í atkvæðagreiðslunni
var fylgjandi lögunum eða ekki. (2)
Atkvæðagreiðslan telst ekki gild, því
að hún fullnægir ekki settu skilyrði;
hins vegar útheimtir stjórnarskráin
skýrlega gilda atkvæðagreiðslu, og
því verður að endurtaka atkvæða-
greiðsluna aftur og aftur þar til 70
prósent atkvæðisbærra manna taka
þátt í henni. Þetta gæti endurtekið
sig margoft, eins og atkvæðagreiðsla
um nýjan páfa í Róm, og engin leið að
segja fyrir um hvenær það gæti tekið
enda. Eftir nokkrar slíkar kosningar
gæti alþingi að vísu, ef þar skyldu
vera einhverjir skynsamir menn,
endurskoðað lögin og fellt 70 pró-
senta ákvæðið aftur niður. En skyn-
samt alþingi hefði svo sem aldrei sett
ákvæðið í lög til að byrja með.
Til að svara spurningu í fyrirsögn:
Ef 100% þátttöku er krafizt í at-
kvæðagreiðslunni, þá er 100% vissa
fyrir að lögin falli úr gildi.
Öll skilyrði sem sett eru á at-
kvæðagreiðsluna minnka sjálfkrafa
líkur á samþykkt laganna. Það skyldi
nú ekki vera að einhverjir þeirra sem
vilja setja slík skilyrði hafi alls ekki
hugsað út í þetta?
Höfundur kennir stærðfræði
við Háskóla Íslands.
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. JÚNÍ 2004 45
isins settur í slæma stöðu. Hann
hafði um tvo kosti að velja og hvor-
ugan góðan. Forsetinn valdi að
skjóta málinu til þjóðarinnar, og
setti þannig þjóðina í vonda stöðu
með að taka afstöðu til máls sem er
orðið svo margþvælt og snúið að
erfitt gæti orðið fyrir mann að
mynda sér sanngjarna skoðun á því.
Eflaust er það tilgangur forsetans
með málskoti þessu að þegnar
þessa lands segi til um hvort þeim
finnist málið nógu vel unnið frá
háttvirtu alþingi, og hvort senda
eigi það til baka til þingsins með
skilaboðum um að vinna eigi það
betur. Ekki sé ég neitt ósanngjarnt
í því. það er því með ólíkindum að í
stað þess að fylgja leikreglum lýð-
ræðisins og láta fara fram kosningu
um þetta einfalda mál, þá velja
stjórnarherranir að móðgast og
telja nú að svo sé vegið að þingræð-
inu í landinu að endurskoða beri
ákvæðið um synjunar/málskotsrétt
forseta hið snarasta, og rétt sé að
undirstrika að forsetaembættið sé
algerlega þýðingarlaust embætti!
Þvílíkur valdhroki.
Fyrir mér liggur alls ekki lengur
ljóst um hvað ég á að fara að kjósa.
Er það málsmeðferðin á þingi,
lögin, tjáningarfrelsi, skoðanafrelsi
eða málskotsréttur forsetans?
’Fyrir mér liggur allsekki lengur ljóst um
hvað ég á að fara að
kjósa. Er það máls-
meðferðin á þingi, lögin,
tjáningarfrelsi, skoð-
anafrelsi, eða málskots-
réttur forsetans?‘
Höfundur er innanhússarkitekt FHI.
ÞINGMENN
stjórnarflokkanna og
stuðningsmenn þeirra
segja nú hver á eftir
öðrum að forseti hafi
snúist gegn þingræði
með því að skjóta fjöl-
miðlalögum til þjóð-
arinnar. Það er eins og
þeir líti á málskotsrétt
forseta sem neit-
unarvald því það hent-
ar þeim að láta líta svo
út. Ef forseti hefði
synjunarvald væri úr-
skurði hans ekki skotið til þjóð-
arinnar því að lögin myndu falla úr
gildi ef hann synjaði að staðfesta þau.
Frumvarpið væri þá
dautt eða gengi aftur til
þingsins. Með slíkri að-
gerð hefði forseti snúist
gegn þingræði, en slíkt
gerist ekki eftir okkar
stjórnarskrá þar sem
forseti hefur málskots-
rétt. En þar sem forseti
hefur ekki neitunarvald
halda lögin gildi þótt
hann skrifi ekki undir
þau. Málskotsrétturinn
brýtur í engu gegn
þingræðinu þar sem
ríkisstjórn nýtur stuðnings meiri-
hluta þings og ber ábyrgð gerða
gagnvart því. Í honum felst ekki að
ríkisstjórn eigi að fara frá né að nýj-
an meirihluta eigi að mynda á þingi.
Hann getur verið sá sami og var áður
en máli var skotið til þjóðar. Þetta er
réttur forseta til að spyrja almenning
sem bæði kaus forseta og þing hvort
þingið starfi að vilja almennings.
Forseti færir valdið til þjóðarinnar
þaðan sem hann fékk það. Hljóta
ekki allir lýðræðissinnar að fagna
því? Almenningur kýs þingmenn í al-
mennum kosningum og fær þingið
þannig umboð frá þjóðinni til að setja
lög. Í kosningabaráttunni 1996 nefndi
Ólafur Ragnar Grímsson það að eitt
skilyrða hans fyrir að beita málskots-
rétti væri ,,að gjá hafi myndast milli
þings og þjóðar“ um mál. Nú hefur sú
gjá myndast að hans mati. Ef rík-
isstjórn er á öndverðum meiði ætti
hún sérstaklega að fagna fyrirhug-
uðum kosningum sem myndu leiða í
ljós að forseti hefði rangt fyrir sér.
Hafa stjórnarflokkarnir sem nú sitja
ekki sagt löngum að þeir væru lýð-
ræðisflokkarnir? Slíkir flokkar hlusta
á raddir almennings, átta sig best á
að þeir sækja fylgi sitt til fólksins og
engir ættu að fagna meira fyrirhug-
aðri atkvæðagreiðslu en þeir.
Fer forseti gegn þingræði?
Haukur Sigurðsson
skrifar um synjun forseta ’Þetta er rétturforseta til að spyrja
almenning.‘
Haukur Sigurðsson Höfundur er sagnfræðingur.
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500.
www.flis.is
netfang: flis@flis.is
lím og fúguefni
Allra ve›ra von
Vi›arvörn er ekki fla› sama og vi›arvörn. Kjörvari er
sérstaklega flróa›ur fyrir íslenska ve›ráttu flar sem
mikilvægt er a› gæ›in séu í lagi.
Nota›u vi›arvörn sem flolir íslenskt ve›urfar
Ná›u flér í n‡ja Kjörvara litakorti›
Trygg›u vi›num bestu fáanlegu vörn.
Á Íslandi er allra ve›ra von.
Útsölusta›ir Málningar: Byko Kópavogi • Byko Hringbraut • Har›vi›arval Krókhálsi • Litaver Grensásvegi • Byko Hafnarfir›i
Málningarbú›in Akranesi • Byko Akranesi • Axel fiórarinsson, málarameistari, Borgarnesi • Verslunin Hamrar, Grundarfir›i
Litabú›in Ólafsvík • Núpur byggingavöruverslun Ísafir›i • Vilhelm Gu›bjartsson, málarameistari, Hvammstanga
Verslunin Eyri, Sau›árkróki • Byko Akureyri • Verslunin Valberg, Ólafsfir›i • Byko Rey›arfir›i • Verslunin Vík, Neskaupsta›
Byko Selfossi • Mi›stö›in Vestmannaeyjum • Byko Keflavík • Rúnar Sig. Sigurjónsson, málarameistari, Grindavík