Morgunblaðið - 21.08.2004, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. ÁGÚST 2004 11
ÚR VERINU
SJÓMENN við Reykjanes segjast
aldrei hafa séð annað eins af sæ-
steinsugu og nú. Er mikið um þennan
sjaldgæfa blóðsugufisk við Eldeyjar-
boða og á Flóanum að þeirra sögn.
Jónbjörn Pálsson fiskifræðingur seg-
ist ekki hafa neina skýringu á þessum
„faraldri“. Tölulegar upplýsingar til
samanburðar skorti en hugsanlegt sé
að hlýnun sjávar hafi eitthvað að
segja.
Sæsteinsugan er blóðsuga og lifir á
því að sjúga sig fasta við fiska og
sjúga í sig blóðið úr þeim. Jónbjörn
segir að hingað til hafi bara fundizt
einn og einn fiskur, en þó fáist stund-
um fleiri, þegar beinhákarl komi í
troll. Þá fylgi oft nokkrar steinsugur
með, en svo virðist sem beinhárkarl-
inn sé í uppáhaldi hjá þeim. Sæsteins-
ugan hrygnir ekki hér við land og seg-
ir Jónbjörn erfitt að meta hve langt
fiskarnir syndi en þeir geti auðvitað
tekið sér „far“ með beinhákörlum og
stærri fiskum og farið anzi víða.
Kjafturinn skoltalaus
Eftirfarandi lýsing á fiskinum og
lifnaðarháttum hans er fengin úr bók
Gunnar Jónssonar, Íslenskir fiskar:
Sæsteinsuga getur orðið allt að ein-
um metra að lengd, en algengust er
hún 60 til 80 sentimetra löng. Hún er
állaga, sívöl og jafnbola að framan, en
þynnist aftur eftir. Höfuðið er um
einn fimmti hluti lengdarinnar og
rennur saman við bolinn. Á enda þess
að neðan er kjafturinn, all sérkenni-
legur og skoltalaus. Hann er skoru-
laga en myndar kringlótta sogskífu
þegar hann flest út. Verður þá fjölda
smárra, einyddra og raðstæðra
horntanna vart.
Jónas gat hennar fyrst
Heimkynni sæsteinsugunnar eru
beggja vegna Atlantshafsins frá Bar-
entshafi og Norður-Noregi að norðan
og austan suður í Skagerak og Katte-
gat og inn í Eystrasalt. Við Færeyjar,
í Norðursjó, meðfram ströndum
Bretlands og Frakklands til Portú-
gals og inn í vestanvert Miðjarðarhaf.
Einnig við Vestur-Afríku. Til Íslands
koma flækingar alloft. Í Norðvestur-
Atlantshafi finnst sæsteinsuga við
Suður-Grænland og við strendur
Norður-Ameríku er hún frá Sankti
Lárensflóa og Nýfundnaland til Flór-
ída.
Hér við land finnst sæsteinsuga af
og til allt í kringum landið, en ekki
hrygnir hún hér. Skáldið og náttúru-
fræðingurinn Jónas Hallgrímsson
getur hennar fyrst hér við land frá
Austurlandi, og sennilega er hún
einna algengust þar.
Engin nytsemi
Sæsteinsugan lifir í sjó og finnst
hún frá tveggja metra dýpi niður á
1.100 metra. Í sjó leitar hún sér fæðu,
en heldur í ósalt vatn til hrygningar,
en að lokinni hrygningu drepast fisk-
arnir. Hennar hefur aldrei orðið vart í
ám hér né vötnum, enda sennilega of
kalt fyrir hana. Í sjónum lifir hún á
því að sjúga blóð úr fiskum, bæði
brjósk- og beinfiskum og hvölum.
Kemur þá sogmunnur hennar með
beittum tönnum að góðu gagni.
Steinsugan gefur frá sér efni sem
hindrar storknun blóðs fórnardýr-
anna. Meðal fiska sem eru fórnarlömb
hennar má nefna síld, lax, makríl,
þorskfiska og beinhákarl. Auk blóðs-
ins tekur hún hold og roð með. Smá-
fiskum sem hún leggst á getur hún
riðið að fullu.
Nytsemi sæsteinsugu er engin, en
á miðöldum var sæsteinsugan étin í
Evrópu og þótti lostæti hið mesta. Í
Bandaríkjunum sums staðar var hún
étin allt fram á miðja nítjándu öld.
Óvenju mikið vart við sæsteinsugu
Blóðsuga Sæsteinsugan getur orðið allt að metri á lengd en algengast er
að hún sé 40 til 60 sentímetrar að lengd.
Ljósmynd/Reynir Sveinsson
Blóðsuga Kjafturinn er all sér-
kennilegur og skoltalaus. Hann er
skorulaga en myndar kringlótta
sogskífu þegar hann flest út.
Sýgur sig fasta á
aðra fiska og nær-
ist á blóði þeirra
Ná ekki
hrefnu-
kvótanum
LJÓST er, að norskum
hrefnuveiðimönnum tekst ekki
að veiða upp í kvótann, sem
þeim var úthlutað í vor. Alls
hafa veiðst 543 dýr á vertíð-
inni, sem lýkur 31. ágúst, en
leyft var að veiða 670 dýr.
Hrefnuveiðimennirnir hættu
hins vegar veiðunum fyrir
nokkrum vikum þar sem ljóst
var að ekki tækist að selja
kjötið af dýrunum.
Að sögn Rune Frøvik, fram-
kvæmdastjóra Norðurskauts-
samtakanna, tókst að veiða
upp í kvótana á nokkrum
strandsvæðum en ekki á svæð-
inu við Jan Mayen. Sagði Frø-
vik að stofnunin, sem stýrir
sölu hvalaafurðanna, hafi
bannað hrefnuveiðimönnunum
að fara til veiða við Jan Mayen
þar sem kjötbirgðirnar væru
orðnar nægar.
Norsk stjórnvöld sögðust
nýlega stefna að því að auka
hrefnuveiðikvótann í allt að
745 dýr á næsta ári.
Leyft var að veiða 25 hrefn-
ur hér við land í vísindaskyni í
sumar og tók mánuð að veiða
upp í þann kvóta.
VEÐUR fer kólnandi, það rökkvar
fyrr á kvöldin og það styttist í
haustið. Það líður sem sagt að lok-
um stangaveiðivertíðarinnar 2004
og mynd er að komast á gang mála.
Í það heila virðast göngur smálaxa
hafa verið mjög góðar, en slæm skil-
yrði hafa snarlækkað veiðitölur í
ýmsum sterkum ám sem munu alls
ekki ná veiði sem gefur vísbend-
ingar um fiskgengdina. Má þar
nefna t.d. árnar í Borgarfirðinum og
jafnvel Dölunum, en þó er ekki út-
séð um þær enn, því enn gæti rignt
og þar er veitt talsvert fram í næsta
mánuð.
En nú er tími Rangánna og
Vopnafjarðaránna og norðanlands
gengur líka prýðilega.
Samkvæmt upplýsingum frá
Landssambandi veiðifélaga veiddust
eigi færri en 443 laxar í Eystri-
Rangá vikuna 11.–18. ágúst og var
hún þá komin í 1.553 laxa. Og í efsta
sætið. Ytri-Rangá er líka á mjög
góðu róli og gaf 220 laxa sömu viku
og fór í 1.300 laxa og þriðja sætið.
Blanda er nú í öðru sæti með 1.441
lax og þrátt fyrir að vera komin á
yfirfall frá Blönduvirkjun voru 116
laxar færðir til bókar í ánni um-
rædda viku.
Vopni sterkur …
Það gengur mjög vel í Vopna-
fjarðaránum þessa dagana, þá viku
sem nefnd var hér að ofan, 11.–18.
ágúst veiddust 208 laxar í bæði
Hofsá og Selá, Hofsá komst þar
með í 981 lax og Selá í 910. Enn er
drjúgur veiðitími eftir í ánum, mikill
lax og ljóst að þær fara vel yfir fjög-
urra stafa töluna.
… og fyrir norðan líka
Eins og fram hefur komið hafa
húnvetnsku árnar tekið vel við sér í
sumar eftir nokkur þrælmögur
sumur. Ef við höldum okkur við um-
rædda viku, þá veiddust í henni 137
laxar í Víðidalsá sem þar með fór í
1.041 lax, og 119 laxar í Miðfjarðará,
sem þar með fór í 1.127 laxa. Báðar
eru vatnslitlar eftir þurrka og hlý-
indi, en til gamans má geta þess að
allt síðasta sumar veiddust 588 lax-
ar í Víðidalsá og 577 í Miðfjarðará.
Enn er drjúgur veiðitími eftir. Þá er
vert að geta Hrútafjarðarár, sem
gaf 164 laxa í fyrra, en hefur nú gef-
ið yfir 350 laxa. Vikuna 11.–18.
ágúst veiddust 60 laxar í ánni, sem
gæti virst lítið, en þetta er aðeins
þriggja stanga á og er því upp á
nærri þrjá laxa á stangardag við
erfið skilyrði, sem er frábær út-
koma, auk þess sem drjúgt veiðist í
ánni af stórri sjóbleikju í bland.
Síðsumarsárnar að blómstra
Morgunblaðið/Einar Falur
Það er viðstöðulaus veiði í báðum
Rangánum þessa dagana, hér er
Þórður Sigurðsson að landa laxi á
Rangárflúðum í Ytri Rangá.
ERU
ÞEIR AÐ
FÁ’ANN?
Jón Þorsteinn Jónsson með fjóra úr
Víðidalnum.
fræði. Um níutíu nemendur hefja nú
nám á meistarastigi við háskólann en
alls er reiknað með að nemendur skól-
ans verði um 1.400 í þremur deildum
HR á grunn- og meistarastigi.
HÁSKÓLINN í Reykjavík var settur
í sjöunda sinn við hátíðlega athöfn í
Borgarleikhúsinu á fimmtudag.
Fluttu þar ávörp Ragnhildur Ágústs-
dóttir, formaður Visku, félags stúd-
enta HR, dr. Þorlákur Karlsson, nýr
forseti viðskiptadeildar, og Guðfinna
S. Bjarnadóttir, rektor skólans.
Í ræðu rektors kom fram að heild-
arfjöldi umsókna í ár hafi verið 824,
en um 440 nýnemar hefja nám við Há-
skólann í Reykjavík í haust. Þar af
eru 57% karlar og 43% konur. Flestir
nýnemar hefja nám í viðskiptadeild
eða 267 nemendur, 88 munu hefja
nám í lagadeild og um 90 í tölvunar-
HR settur í sjöunda sinn
Morgunblaðið/Jim Smart
SKÓLAR landsins eru nú óðum að
hefja störf og streyma nemendur af
öllum skólastigum nú aftur inn um
dyr menntunar og bókalesturs.
Menntaskólinn við Hamrahlíð og
Iðnskólinn í Reykjavík voru allir
settir í fyrradag og hefst kennsla
samkvæmt stundaskrám á mánu-
dag.
Nú er vel farið að lifna yfir
skiptibókamörkuðunum og
streyma nemendur þangað í stórum
hópum. Þórunn Inga Sigurð-
ardóttir, verslunarstjóri í Penn-
anum-Eymundssyni við Austur-
stræti, segir að verslunin hafi farið
rólega af stað í ár, en hafi verið að
þyngjast alla vikuna. „Menn telja að
góða veðrið hafi haft mikið að
segja, fólk var ekki farið að hugsa
að það væri komið haust,“ segir
Þórunn og bætir við að nú sé fólk
þó komið í skólagírinn og tilbúið
undir átök komandi vetrar.
Unga fólkið kveður sumarið
Morgunblaðið/Jim Smart
„VENJULEG viðbrögð við at-
hugasemdum eins og þarna komu
fram er að setja upp jarðskjálfta-
mæli á viðkomandi hús, síðan eru
þá ákveðin mörk sem ekki má fara
út fyrir,“ segir Sigurður I. Skarp-
héðinsson, gatnamálastjóri, en
hann segist ekki vita hvort það
hafi þegar verið gert við Eskihlíð 6
í Reykjavík. Íbúar þar hafa kvart-
að undan skjálftum og titrings
vegna sprenginga og framkvæmda
við færslu Hringbrautar. Hann
segir að með jarðskjálftamælum sé
hægt að sjá hversu mikill skjálft-
inn hafi verið og þar með sýnt íbú-
um fram á að hann hafi verið
hættulaus gagnvart mannvirkjum,
en óþægilegur vissulega. Sigurður
segir að málið verði tekið fyrir á
næsta verkfundi, þ.e. fundi ver-
taka og verkkaupa. „Þá er fjallað
um hvort að okkar mati sé nauð-
synlegt að setja mæla á húsið,
hvort þessu sé lokið eða yfirhöfuð
hvort grípa eigi til einhverra ráð-
stafana.“
Hann segist vel skilja að íbúum
Eskihlíðar 6 þyki þetta verulega
óþægilegt, en almenna reglan sé
sú að það sé verktakinn sem beri
ábyrgð á sínum sprengingum.
Verktakar skoði hús, sem séu ná-
lægt framkvæmdasvæðum, en það
sé þeirra hagur auk tryggingar-
félags vertakans og húseigenda að
sjá til þess að komið verði í veg
fyrir tjón á mannvirkjum.
Karl Helgi Jónsson, verkstjóri
hjá verktakanum Háfelli, sagði í
gær í Morgunblaðinu að allar
sprengingar væru langt undir
leyfilegum mörkum og að ítarlegar
mælingar á sprengistyrk hefðu
verið gerðar fyrir framkvæmdir.
Skjálftar vegna gatnaframkvæmda í Eskihlíð í Reykjavík
Málið tekið fyrir á næsta verkfundi