Morgunblaðið - 15.10.2004, Blaðsíða 1

STOFNAÐ 1913 281. TBL. 92. ÁRG. FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 2004 PRENTSMIÐJA ÁRVAKURS HF. mbl.is
Brjáluð epli
í matinn
Spennandi og framandlegar upp-
skriftir úr eggaldini | Daglegt líf
Ekki
Hákonarson?
Var Ólafur Noregskonungur
rangfeðraður? | Erlent
Íþróttir í dag
Guðjón Þórðarson ræðir við ensk
félög
Kampavíns-Lasse hampað
í Svíþjóð
Stórveldið í Hafnarfirði
BANDARÍSKI bílaframleiðandinn General
Motors (GM) sagðist í gær ætla að segja upp 20%
af starfsmönnum sínum í Evrópu, eða um 12.000
manns, vegna tapreksturs síðustu sex árin.
Fyrirtækið sagði þetta nauðsynlegt vegna
dræmrar bílasölu í Evrópu, einkum Þýskalandi,
og mikils launakostnaðar.
Starfsmönnunum verður sagt upp á næstu
tveimur árum, um 90% þeirra á næsta ári. Flestir
þeirra starfa í Opel-verksmiðjum í Þýskalandi.
„Mjög slæmur dagur“
Ennfremur var skýrt frá því að annað af
þekktustu fyrirtækjunum í Þýskalandi, stór-
verslanakeðjan KarstadtQuelle, hefði ákveðið að
segja upp rúmlega 5.000 manns.
„Þettta er mjög slæmur dagur,“ sagði Wolf-
gang Clement, efnahags- og atvinnumálaráð-
herra Þýskalands. Yfir 10% vinnufærra manna í
landinu eru án atvinnu.
General Motors á einnig Saab-verksmiðju í
Svíþjóð og gert er ráð fyrir því að 500 af 6.300
starfsmönnum hennar verði sagt upp. Þá á fyr-
irtækið Vauxhall-verksmiðju á Englandi, en ekki
kom fram hversu mörgum yrði sagt upp þar.
Með uppsögnunum hyggst fyrirtækið spara
sem svarar 43 milljörðum króna á ári.
GM segir upp
12.000 manns
í Evrópu
Rüsselsheim. AFP, AP.
HÁTT í 40 manns féllu í Írak í gær, þar af tíu
í tveimur sprengjutilræðum á Græna svæð-
inu svokallaða í Bagdad, en það á að vera
öruggasti staðurinn í landinu.
Mikill öryggisviðbúnaður er á Græna
svæðinu til að vernda embættismenn írösku
bráðabirgðastjórnarinnar og bandaríska og
breska stjórnarerindreka sem hafa þar aðset-
ur.
Uppreisnarmenn höfðu áður gert
sprengjuvörpuárásir á svæðið, en þetta er í
fyrsta skipti sem þeim tekst að laumast þang-
að og valda miklu mannfalli. Bandaríkjaher
tilkynnti eftir árásirnar að öryggisviðbúnað-
urinn í Bagdad og nágrenni yrði „aukinn
verulega“.
Zarqawi stóð fyrir árásunum
Fregnir hermdu að tveir menn hefðu verið
að verki og að minnsta kosti annar þeirra
hefði látið lífið. Önnur sprenginganna varð í
vinsælu kaffihúsi og hin á verslunartorgi.
Bandarískir embættismenn sögðu að fjórir
Bandaríkjamenn og sex Írakar hefðu beðið
bana. Bandaríkjamennirnir störfuðu fyrir
fyrirtæki sem annast öryggisgæslu í banda-
ríska sendiráðinu á Græna svæðinu.
Hreyfing undir stjórn Jórdanans Abu
Mussabs Zarqawis lýsti tilræðunum á hendur
sér í yfirlýsingu á íslömsku vefsetri.
Að minnsta kosti 26 manns biðu bana í öðr-
um árásum í Írak í gær, þeirra á meðal fimm-
tán íraskir þjóðvarðliðar, sem urðu fyrir árás
nálægt landamærunum að Sýrlandi í fyrri-
nótt. Fimm Írakar féllu í loftárásum Banda-
ríkjamanna á byggingar í borginni Fallujah.
Fyrstu mannskæðu til-
ræðin á Græna svæðinu
Bagdad. AFP, AP.
AP
Særður Íraki dreginn út úr húsi sem eyði-
lagðist í loftárás Bandaríkjahers á Fallujah.
SJÖ menn frá Suður-Afr-
íku og Zimbabwe fórust
þegar Boeing 747-flutn-
ingavél flugfélagsins MK
Airlines, sem íslenskir að-
ilar eiga hlut í, fórst í flug-
taki frá Halifax-flugvelli í
Kanada í fyrrinótt. Hend-
ing var að enginn Íslend-
ingur var um borð í vélinni
en tæplega tugur íslenskra
flugvirkja vinnur hjá flug-
félaginu og eru þeir oft um
borð í vélunum.
Yfirmaður MK Airlines í
Lúxemborg, Georg Þor-
kelsson, staðfesti að eng-
inn Íslendingur hefði verið
um borð í vélinni.
Samkvæmt frétt kanad-
ísku fréttastofunnar CBC
sögðust vitni að slysinu
hafa séð stél þotunnar
brotna af í flugtaki, síðan
heyrðist sprenging og
gríðarstór appelsínugulur
eldhnöttur á himni. Veður
var gott er slysið varð.
MK Airlines er skráð í
Gana. Að sögn talsmanns
flugfélagsins var vélin,
sem var 20 ára gömul, í
mjög góðu ásigkomulagi.
Á síðustu 12 árum hafa
þrjár aðrar vélar félagsins
farist, allar í Nígeríu.
Á árunum 1997–1999
var hér á landi rekið MK-
flugfélagið sem var að
stærstum hluta í eigu sama
aðila og rekur MK Air-
lines.
Fulltrúi kanadískra
samgönguyfirvalda bauð í
gær rannsóknarnefnd
flugslysa á Íslandi að
senda mann til að fylgjast
með og læra af rannsókn-
inni. Þormóður Þormóðs-
son, formaður nefndarinn-
ar, sagðist vona að nefndin
gæti notfært sér boðið.
Hending að
ekki var Íslend-
ingur um borð
Reuters
Það tók 60 slökkviliðsmenn um þrjá tíma að slökkva eldinn í þotu MK-flugfélagsins.
FRAMMÁMENN í ferðaþjónustu í Noregi hafa
mótmælt harðlega tillögu sjávarútvegsráðherr-
ans Sveins Ludvigsens um að selveiðar verði
notaðar til að laða ferðamenn til landsins.
„Þetta gæti orðið mjög vinsælt,“ sagði Lud-
vigsen þegar hann lagði þetta til í viðtali sem
birt var nýlega í sjávarútvegsblaðinu Fiskaren.
Tor Sannerud, forstöðumaður ferðaþjón-
ustustofnunar Óslóar, sagði hins vegar að þetta
væri „mikið glappaskot“ og kvaðst þegar hafa
fengið minnst hundrað mótmælabréf frá and-
stæðingum selveiða.
„Markaðssetning selveiða fyrir erlenda
ferðamenn mun skaða ímynd Noregs,“ sagði í
yfirlýsingu frá samtökum norskra ferðaþjón-
ustufyrirtækja. Samtökin skírskotuðu til nei-
kvæðra frétta sem birst hafa um tillöguna í fjöl-
miðlum í Bretlandi, Þýskalandi og Svíþjóð og
sögðu það slæma landkynningu að auglýsa
dráp á selum.
Selveiðar slæm
landkynning?
Ósló. AP.
FÆRST hefur í vöxt að karl-
mönnum sé með ólögmætum
hætti sagt upp störfum áður en
þeir hefja fæðingarorlof, meðan á
því stendur eða fljótlega eftir að
þeir koma aftur til starfa. Um 10–
20 slík mál berast Verslunar-
mannafélagi Reykjavíkur á ári.
Elías Magnússon, forstöðu-
maður kjaramálasviðs VR, segir
að enn sé algengara að konum í
fæðingarorlofi sé sagt upp en
þeim tilvikum sem varði karl-
menn fari fjölgandi. „Það er að
verða jafnrétti í þessu eins og
öðru,“ segir hann.
veitendur dregið uppsagnirnar til
baka eða málin verið leyst með
öðrum hætti, s.s. með bóta-
greiðslum, þegar látið hafi verið
reyna á lögmæti uppsagnanna.
Hann veit ekki til þess að slíkt mál
hafi farið til dómstóla.
Nýlega var greint frá því að frá
því ný lög um fæðingarorlof komu
til framkvæmda árið 2001 hafa ríf-
lega 80% feðra farið í fæðingaror-
lof. Elías segir að fjölgun ólög-
mætra uppsagna á karlmönnum í
fæðingarorlofi hafi haldist í hend-
ur við þessa þróun. Enn vanti þó
nokkuð á að karlar verði í jafn-
miklum mæli fyrir barðinu á ólög-
mætum uppsögnum og konur.
Elías segir að samkvæmt lög-
um megi aðeins segja upp starfs-
manni í fæðingarorlofi ef gildar
ástæður eru fyrir hendi, s.s.
vegna skipulagsbreytinga innan
fyrirtækis og hvílir sönnunar-
byrðin á vinnuveitandanum. Lög-
in verndi starfsmenn frá þeim
degi sem þeir tilkynna að þeir
hyggist fara í fæðingarorlof og
þar til því lýkur.
Elías segir að dæmi um ólög-
mætar uppsagnir þekkist í flest-
um starfsstéttum, þó einna helst
hjá skrifstofumönnum. Mönnum
sé ýmist sagt upp áður en þeir
hefja orlofstöku eða meðan á or-
lofinu stendur. Einnig séu dæmi
um að körlum, sem hafi ákveðið að
skipta orlofinu í nokkra hluta, hafi
verið sagt upp störfum þegar þeir
koma aftur til starfa að loknu
fyrsta orlofstímabilinu. Elías seg-
ir að í flestum tilvikum hafi vinnu-
Færist í vöxt að körlum í
fæðingarorlofi sé sagt upp
„Er að verða jafnrétti í þessu eins og öðru“
♦♦♦