Morgunblaðið - 28.12.2004, Page 27

Neyðarástand er áSri Lanka vegnaflóðanna í fyrradag
en þrjá íslenska friðar-
gæsluliða sem þar eru við
störf sakaði ekki. Þau eru
Helen Ólafsdóttir, Björn
Rúriksson og Magnús Nor-
dahl.
Helen segir ástandið á
sumum svæðum eyjarinnar
skelfilegt og stöðugt heyr-
ist af fleiri dauðsföllum
vegna hamfaranna, sér-
staklega frá norðurhluta
landsins.
„Ástandið er skelfilegt
vegna þess að ekki er hægt
að komast til margra svæða, bæði vegna
flóða af völdum rigninga undanfarnar
vikur og lélegra vega. Það er engar upp-
lýsingar að hafa frá litlum sjávarþorpum,
sérstaklega á þeim svæðum sem lúta yf-
irráðum Tamiltígranna.“
Íslenskir friðargæslulið-
ar hafa verið á Sri Lanka
frá árinu 2002 og starfað
þar undir merkjum
SLMM (Sri Lanka Moni-
toring Mission). Er starf
þeirra fólgið í því að gæta
þess að vopnahlé Tamíl-
tígranna og stjórnvalda sé
virt. Starf friðargæslulið-
anna hefur hinsvegar nú
snúist í þá átt að miðla
upplýsingum milli Tamíl-
tígra og stjórnvalda til að
auðvelda neyðaraðstoð
vegna hamfaranna. Björn
Rúriksson er staðsettur
norðarlega á eynni, á
Ampara, sem varð mjög illa úti, og Helen
er sunnar, í höfuðborginni Colombo á
vesturströnd Sri Lanka. SLMM er með
skrifstofur á sex stöðum á eynni m.a. á
Batticaloa á eynni austanverðri og voru
liðsmenn SLMM kallaðir þaðan inn til
Colombo. „Þar urðu flóð og menn urðu
bókstaflega að synda út út íbúðum á jarð-
hæðum,“ segir Helen. Nokkrir jeppar
SLMM skemmdust í flóðunum en mann-
skaði liðsins enginn sem fyrr gat. Allt
aðra sögu er að segja af íbúum landsins
því mörg þúsund manns hafa farist og ein
milljón misst heimili sín.
Urðum að taka til fótanna
Sjálf var Helen stödd á ströndinni í
Colombo ásamt manni sínum þegar flóð-
bylgjan skall á eynni og segir framvind-
una hafa verið gríðarhraða. Var hún á sól-
bekk þegar hún heyrði skyndilega hróp
og köll. „Aldan kemur síðan á slíkum
hraða að sólbekkurinn fer undir sjó áður
en mér tókst að standa upp. Við rifum allt
með okkur og héldum af stað en svo ört
hækkaði sjávarborðið að við urðum að
taka til fótanna. Allir í kringum okkur var
hlaupandi fólk og sjávarstraumurinn var
ótrúlega sterkur. Okkur tókst að færa
okkur upp á hæð í námunda við hótelið
okkar. En allt sem var á ströndinni, sól-
hlífar og annað slíkt, sópaðist á haf út á
augabragði. Veitingahús þarna í ná-
grenninu eru hálfónýt þótt ekki hafi þau
þó hrunið.“
Helen telur að sjávarborðið hafi hækk-
að um 3 metra þegar upp var staðið og
hafi henni þótt nóg um eyðilegginguna,
hvað þá á austurströndinni, sem var ber-
skjölduð fyrir flóðbylgjunni. „Maður get-
ur rétt ímyndað sér hvernig ástandið hef-
ur verið þar.“
Hún segir enga leið að átta sig á hvern-
ig ástandið sé víða í landinu vegna mjög
erfiðra samgangna. „Við erum fyrst núna
að tala við Tamíltígrana um þau svæði
sem þeir ráða yfir og erum farin að gegna
hlutverki milligönguaðila milli stjórn-
valda og Tamíltígranna í hjálparstarf-
inu.“ Segir hún það aðdáunarvert hve
Tamíltígrarnir og stjórnvöld hafa verið
einhuga um að aðstoða fólk í nauðum og
mætti af þessu halda að þessir aðilar
hefðu aldrei borist á banaspjót.
Helen Ólafsdóttir
Ástandið skelfilegt á Sri Lanka að sögn íslensks friðargæsluliða
Stöðugt heyrist af fleiri dauðsföllum
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. DESEMBER 2004 27
ósköpin dundu yfir. „Dauðinn kom af
hafinu,“ sagði Satya Kumari, bygginga-
verkamaður sem býr í Pondicherry.
„Bylgjurnar eltu okkur stöðugt uppi.
Þær sópuðu burt öllum kofunum okkar.
Hvað höfum við gert til að eiga þetta
skilið?“
Hermenn voru sendir til að leita að
líkum í Aceh-héraði í Indónesíu sem var
mjög nálægt upptökum jarðskjálftans.
Víða sáust lík uppi trjám en þangað hafði
flóðið borið þau. Að sögn fréttamanna
var þegar megn rotnunarþefur á svæð-
inu. Einn þeirra sem áttu um sárt að
binda, maður að nafni Rajali, sagðist
hvergi hafa fundið þurran blett til að
jarðsetja eiginkonu sína og tvö börn.
Hundruð evrópskra ferðamanna, sem
voru í jólaleyfi á sólarströndum í Suð-
austur-Asíu, létust eða er saknað eftir
flóðbylgjuna. Þrír Austurríkismenn eru
látnir þar og eins er saknað; tveir Belgar
eru látnir og um 30 er saknað; staðfest
er að fjórir Bretar eru látnir og óstað-
festar fregnir um fleiri, en vitað var að
um 10 þúsund breskir ferðamenn voru á
svæðinu sem varð harðast úti.
Þrír franskir ferðamenn létust og sex
er saknað, en alls voru um 5.000 franskir
ferðamenn á svæðinu; fjögurra Þjóð-
verja er saknað og þeir taldir af, búist er
við að fleiri Þjóðverjar hafi látist. Alls
voru um 4.000 Þjóðverjar í leyfi á svæð-
inu.
Þrettán ítalskir ferðamenn eru látnir
og tugir slasaðir, alls voru um 5.000 Ítal-
ir á svæðinu; nítján Hollendinga er sakn-
að.
kom af hafinu“
Íbúar í borginni Galle sunnanvert á Sri Lanka innan um brak á götunum í gær eftir
flóðbylgjuna sem skall á staðnum á sunnudag. Talið er að minnst 11.000 manns hafi
farist á Sri Lanka. Eignatjónið í hamförunum í löndunum við Indlandshaf nemur
milljörðum dollara og milljónir manna hafa misst heimili sín.
hafi farist af völdum flóðbylgjunnar  Hjálparstofnanir
undruð afrískra sjómanna í um 4.500 km fjarlægð fórust
Reuters
maður sem slasaðist fluttur á sjúkrahús í Phuket í Taílandi.
AP
HALLDÓR Ásgrímsson forsætisráð-
herra sendi í gær samúðarkveðjur til
stjórnvalda þeirra ríkja sem verst urðu
úti vegna náttúruhamfaranna í fyrri-
nótt. Stjórnvöldum á Indlandi, Sri
Lanka, Indónesíu, Taílandi, Maldíveyj-
um, Malasíu, Bangladesh, Myanmar og
Sómalíu voru sendar samúðarkveðjur.
Forsætisráð-
herra sendi sam-
úðarkveðjur
FLÓÐBYLGJA af þeirri gerð sem
olli hörmungunum í Suðaustur-Asíu
er nefnd tsunami. Orðið er úr jap-
önsku og merkir „bylgja í höfninni“.
Orsakir tsunami geta verið jarð-
skjálftar, eldgos á hafsbotni, skriðu-
föll í sjó fram og stór loftsteinn get-
ur einnig valdið geysimiklum
flóðbylgjum lendi hann í hafinu.
Bylgjurnar geysast í allar áttir
frá upptökunum og fara afar hratt
yfir, geta náð um 700 km hraða á
klst. á opnu hafi og áhrifanna verður
vart í mörg þúsund km fjarlægð. En
það er ekki fyrr en þær ná land-
grunni sem þær ná mikilli hæð,
stundum nokkrum tugum metra.
Fólk á skipum úti á reginhafi verður
ekki vart við bylgjuna.
Tsunami hefur oft valdið usla á
Havaí-eyjum en nú hefur verið kom-
ið upp eftirlitsstöðvum víða við
strendur Kyrrahafs sem eykur líkur
á að fólki gefist eitthvert ráðrúm til
að forða sér. Hins vegar hefur ekki
verið komið upp slíku neti við Ind-
landshaf.
Margt
getur valdið
flóðbylgju
RÚSTABJÖRGUNARSVEIT Slysa-
varnafélagsins Landsbjargar er ekki
meðal þeirra fjögurra liða sem Við-
bragðslið Sameinuðu þjóðanna (UN-
DAC) hefur ákveðið að senda til flóða-
svæðanna í Suðaustur-Asíu, að því er
fram kemur í fréttatilkynningu frá
Landsbjörg.
Félaginu barst í fyrradag útkall sem
sent var til UNDAC, en í því liði eru þrír
Íslendingar er starfa á vegum Lands-
bjargar og utanríkisráðuneytisins.
Hamfarastofnun SÞ (OCHA) hefur
ákveðið að senda fjögur lið til hamfara-
svæðanna á Indónesíu, Thaílandi, Sri
Lanka og Maldíveyjum, og valdir voru
til fararinnar þeir liðsmenn UNDAC
sem eru hvað næst þessum svæðum.
Eru Íslendingarnir ekki í þeim hópi,
því fljótlega varð ljóst að ekki væri þörf
fyrir tæknilega rústabjörgunarsveit, að
því er segir í tilkynningunni.
Rústabjörg-
unarsveitin
ekki boðuð
r fjölskyldur biðu í gær
ta en þær voru í leyfi
örnum sínum í Khao
n við Phuket. Flóðbylgj-
með sér en þau voru á
a til fimm ára. „Þetta
t að ég get varla talað
danski sendiherrann í
Helweg-Larsen, eftir að
Hann hitti einnig aðra
sem sakna ástvina
arirnar.
arvotta Jyllandsposten
ð lítast í Phuket, mörg
nni og mörg hótel og
hrunin. Sums staðar
argra metra hæð á svöl-
g-Larsen sendiherra
að nóg væri af hreinu
væðinu og almennings-
u í lagi.
ðinu