Morgunblaðið - 03.01.2005, Qupperneq 36

36 MÁNUDAGUR 3. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Frönskunámskeið
hefjast 17. janúar
Námskeið fyrir byrjendur og lengra komna.
Taltímar og einkatímar.
Viðskiptafranska og lagafranska.
Námskeið fyrir börn.
Kennum í fyrirtækjum.
Tryggvagata 8,
101 Reykjavík, fax 562
3820.
Veffang: http://af.ismennt.is
Netfang: alliance@simnet.is
Innritun í síma
552 3870
3.-14. janúar
✆
Á UNDANFÖRNUM árum hafa
orðið miklar samgöngubætur á Snæ-
fellsnesi, íbúum, fyr-
irtækjum og ferða-
mönnum til hagsbóta.
Hundrað árum eftir að
fyrsti bíllinn var flutt-
ur til Íslands kom loks
bundið slitlag á milli
þéttbýlisstaðanna á
norðanverðu Snæfells-
nesi, byggðarlaga sem
hafa liðið fyrir slæmar
samgöngur og þær
hafa án efa komið í veg
fyrir að samfélögin
hafi hingað til náð að
vaxa með þeim hætti
sem þau hafa alla
burði til.
Vegurinn fyrir
Ólafsvíkurenni, um
Berserkjahraun, um
Búlandshöfða og loks
nú í desember nýr
vegur og brú yfir
Kolgrafarfjörð hafa
gjörbreytt skilyrðum íbúa, fyr-
irtækja og sveitarfélaga til búsetu,
samvinnu og samkeppni. Svo ekki sé
minnst á veginn yfir Vatnaleið sem
hefur gjörbreytt lífsgæðum á Snæ-
fellsnesi, sérstaklega yfir vetrartím-
ann, þar sem ekki þarf lengur að
fara yfir hættulegan veg um Kerl-
ingarskarð sem oft var ófær í marga
daga.
Nýstofnaður Fjölbrautaskóli
Snæfellinga, sem tók til starfa síð-
astliðið haust, veitir íbúum Snæfells-
ness þau sjálfsögðu skilyrði að geta
sótt framhaldsskóla án þess að flytj-
ast búferlum, byggir tilvist sína al-
gjörlega á bættum samgöngum milli
samfélaganna á Snæfellsnesi. Að
starfrækja svo sjálfsagðan hlut sem
framhaldsskóla hefði ekki verið
mögulegur án brúar yfir Kolgraf-
arfjörð eða öruggs veg-
ar um Búlandshöfða.
Samgöngur eru for-
sendur framfara í
byggðarlögum eins og á
Snæfellsnesi, þar sem
lífsgæði eru mikil og
íbúar eru í nánum
tengslum við náttúruna
og eru ekki truflaðir af
hávaða og mengum sem
fylgir umferðarþunga.
Flestir þekkja flesta og
íbúar taka þátt í gleði
og sorgum hver annars.
Bættar samgöngur
hafa því verið helsta
baráttumál Snæfellinga
í gegnum tíðina, enda
tilfinningatengslin mik-
il milli byggðarlaganna
þrátt fyrir vonda vegi.
Í Morgunblaðinu 20.
þessa mánaðar var
grein eftir Garðbæing-
inn Ragnar Önundarson, þar sem
hann fjallar um breikkun Reykja-
nesbrautar. Því miður fellur grein-
arhöfundur í þá gryfju, sem mér var
kennt í æsku að varast, að öfunda
náungann. En Ragnar agnúast út í
samgöngubætur annars staðar á Ís-
landi, af því að hann fær ekki allt
sem hann vill. Þótt menn séu í bar-
áttu er ekki drengilegt að gera lítið
úr framfaramálum í samgöngum
annars staðar á landinu.
Mestu hagsmuna-
mál Snæfellinga
Sigríður Finsen fjallar um
vegaframkvæmdir utan
höfuðborgarsvæðisins
Sigríður Finsen
’Samgöngureru forsendur
framfara í
byggðarlögum
eins og á Snæ-
fellsnesi.‘
Höfundur er formaður Héraðs-
nefndar Snæfellinga.
Í LOK nóvember sl. var á vegum
Evrópuráðsins haldin ráðstefna í
Róm fyrir forstjóra fangelsismála.
Mikið var vandað til ráðstefnunnar
bæði faglega og hvað varðar ytri
umbúnað. Athyglisvert var hlutverk
páfagarðs en fulltrúi
páfa tók þátt í ráð-
stefnunni. Þá ávarpaði
páfi þátttakendur og
lagði áherslu á að
mannúðleg sjónarmið
væru höfð í fyrirrúmi
við meðferð fanga.
Mig langar hér að
víkja að einum dag-
skrárliðnum, þ.e.
drögum að nýjum
fangelsisreglum, sem
fyrirhugað er að sam-
þykktar verði í des-
ember 2005. Fyrstu
evrópsku fangels-
isreglurnar litu dags-
ins ljós 1973 en þær
voru endurskoðaðar
1987. Þá áttu 23 þjóðir
aðild að Evr-
ópuráðinu. Síðan hef-
ur orðið nánast þjóð-
félagsleg bylting í
Evrópu en nú eiga 46
þjóðir aðild að ráðinu.
Þessi staðreynd, þró-
un í mannréttinda-
málum, fjöldi dóma
Mannréttindadómstóls Evrópu
varðandi meðferð fanga, svo og
kröfur Evrópunefndar um varnir
gegn pyndingum og ómannlegri eða
vanvirðandi meðferð eða refsingu,
svonefndri CPT-nefndar, leiddi til
þess að ákveðið var að endurskoða
fangelsisreglurnar.
Stjórnun fangelsa
og starfsfólk þeirra
Þrátt fyrir að nýjar evrópskar
fangelsisreglur hafi ekki tekið gildi
er ástæða til að kynna þau reglu-
drög sem fyrir liggja þ.e. þann kafla
sem fjallar um stjórnun fangelsa og
starfsfólk þeirra. Það val er engin
tilviljun heldur til að undirstrika að
þessi þáttur telst grunnurinn að því
að unnt sé að ná þeim markmiðum
sem stefnt er að með reglunum í
heild. Í upphafi kaflans er vikið að
kröfum sem gerðar eru til þeirra
sem ráðnir eru til starfa í fang-
elsum svo og stjórnenda þeirra.
Skyldur starfsfólks fangelsa ein-
skorðast ekki við gæsluhlutverkið
eitt heldur eru kröfur til þess mun
ríkari. Þannig ber starfsfólkinu að
veita föngum aðstoð og stuðla að
áfallalausri endurkomu þeirra út í
þjóðfélagið að afplánun lokinni.
Vanda ber því val á starfsmönnum,
huga að menntun
þeirra og þjálfun. Þeir
eiginleikar í fari starfs-
fólks sem sérstaklega
þykja eftirsóknarverðir
eru heiðarleiki, mannúð
og hversu vel þeir eru
til þess vandasama
starfs fallnir. Áréttað
er að stjórnun fangelsa
snúist um meðferð á
fólki. Því sé ekki hægt
að taka ákvarðanir ein-
vörðungu út frá rekstr-
arlegum forsendum um
hagkvæmni og hag-
ræði. Sérstaklega er
vikið að launakjörum
starfsfólks fangelsa og
bent á að þau skuli laða
að hæft starfsfólk auk
þess sem reynt verði
að bjóða aðlaðandi
starfsaðstæður eftir því
sem kostur er. Fram
kemur að í nútíma
þjóðfélagi sé algengt að
mikilvægi starfa og
stétta sé metið út frá
launum annarra
viðmiðunarstétta. Augljóslega
sækja hæfustu einstaklingarnir
ekki í láglaunastörf. Störf í fang-
elsum eru sögð með þeim flóknustu
og erfiðustu í opinberri þjónustu og
það eigi að endurspeglast í laun-
unum. Mismunandi sé milli landa
hvaða hópa sé miðað við, s.s. lög-
reglumenn, kennara eða hjúkr-
unarstéttir, en hvað sem þessu við-
víkur eigi stjórnvöld að viðurkenna
að starfsfólk fangelsa eigi heimt-
ingu á hæfilegum launum fyrir
þetta erfiða, og oft á tímum hættu-
lega, starf. Sérstök ákvæði eru um
þjálfun starfsfólks. Leggja beri
áherslu á fræðslu um mannréttindi
og þjálfun til að annast fólk af virð-
ingu þrátt fyrir að það kunni að
vera erfitt. Því næst beri að veita
nauðsynlega þjálfun í tæknilegum
atriðum sem tengjast starfinu. Síð-
ast en ekki síst beri að leggja
áherslu á reglulega endurmenntun
allra aðila í fangelsiskerfinu sér-
staklega á efni og beitingu evr-
ópskra fangelsisreglna og annarra
sáttmála um vernd mannréttinda.
Stjórnendur fangelsa
Fyrsta skylda stjórnenda fangelsa
er að sjá til þess að þau séu rekin
faglega og í samræmi við alþjóð-
legar og innlendar reglur um mann-
réttindi. Þeirra hlutverk er einnig
að stuðla að góðum samskiptum
milli fangelsa sem og milli allra inn-
an viðkomandi fangelsis. Þá er það
grundvöllur þess að almennir
fangaverðir viðhaldi skyldum sínum
að stjórnendur í fangelsunum hafi
skýra stefnu og markmið.
Forstöðumaður fangelsis skal
valinn með tilliti til stjórnunarhæfi-
leika, viðeigandi menntunar og
reynslu. Lögð er áhersla á að þessir
aðilar séu meira en venjulegir
stjórnendur stofnunar. Þannig er
beinlínis kveðið á um að for-
stöðumaður fangelsis eyði hluta úr
hverjum degi í viðkomandi fangelsi,
styðji starfsfólkið við vinnu sína og
hvetji fanga til að taka þátt í já-
kvæðri starfsemi sem fram fer. Að
þessu leyti einskorðist starfsskylda
forstöðumanns ekki við hefðbund-
inn skrifstofutíma heldur beri hon-
um að heimsækja fangelsið að nóttu
til og um helgar og hvetja starfsfólk
til að halda uppi gæðum í starfi
sínu. Þetta eru að mati Fangels-
ismálastofnunar háleit markmið og
raunhæf. Stofnunin mun því þegar
hefjast handa um að hrinda þeim í
framkvæmd og vonast til að þess
sjái fljótlega merki í starfi fangels-
anna. Til að það gangi upp þarf hins
vegar skilning stjórnvalda og sam-
vinnu allra starfsmanna.
Evrópskar fangelsisreglur
Valtýr Sigurðsson fjallar um
ráðstefnu sem haldin var í Róm
um evrópskar fangelsisreglur
Valtýr Sigurðsson
’Störf í fang-elsum eru sögð
með þeim flókn-
ustu og erfið-
ustu í opinberri
þjónustu og það
eigi að endur-
speglast í laun-
unum.‘
Höfundur er forstjóri Fangels-
ismálastofnunar ríkisins.
GAMALL „Eyrarpúki“ og núver-
andi „Þorpari“, Ragnar kaupmaður
Sverrisson, fer mikinn þessa dagana.
Fyrir skemmstu fór hann fyrir fríð-
um flokki kaupahéðna, bankastjóra
og kaupfélagsstjóra, sem nú er
reyndar leiguliði
Baugsmanna í gamla
KEA húsinu. Þessi fríði
flokkur hefur það að
markmiði, að gera
miðbæinn okkar á Ak-
ureyri að betri og
„gróðavænlegri“ bæ,
um leið og hann verði
gerður vistvænni fyrir
íbúana. Mér virðist
þetta helst felast í því,
að nýta íþróttavöllinn
okkar og önnur opin
svæði undir stórmark-
aði og troða svo háhýs-
um fyrir íbúana og viðskiptavinina
inn á milli.
Ragnar fór mikinn í fjölmiðlum í
aðför þessarar herferðar, þannig að
bæjarbúar fengu það á tilfinninguna,
að hann væri búinn að taka við stjórn-
artaumunum af Kristjáni Þór! Svo
reyndist þó ekki vera, hvað sem verð-
ur.
Þetta er svo sem gott og blessað og
ágætt að hrista duglega upp í stjórn-
kerfi bæjarins af og til. Bæjarbúar
eru raunar allt of latir við að láta bæj-
armálefni til sín taka. Embættismenn
og kjörnir fulltrúar í bæjarstjórninni
geta því oftast haft sína hentisemi.
En nú lætur Ragnar sér ekki duga
að stjórna skipulagi miðbæjarins. Nú
ætlar hann sér að taka allt landið og
miðin með því að bjóða Akureyr-
arlista fram til þings og hirða vel flest
þingsæti kjördæmisins, ef ég skil
hann rétt. Hann telur að Akureyr-
ingar eigi ekki fulltrúa á þingi eins og
er og má til sanns vegar færa. Það
getur að vísu verið álitamál, hver er
Akureyringur og hver ekki. Þó þótti
mér „Þistillinn“ Steingrímur Sigfús-
son ganga full langt, þegar hann ætl-
aði að gera sjálfan sig, Norður-
Þingeyinginn, að Akureyringi.
Hann hefur að vísu verið hér í
skóla og er hér tíðum í atkvæðaleit,
en það gerir hann ekki að Akureyr-
ingi! Hann er og verður
aðkomumaður á Ak-
ureyri, en þó ekki í
þeim flokki „aðkomu-
manna“ sem í sífellu
valda lögreglu bæjarins
ónæði um helgar! Nei,
við norðanmenn erum
þekktir fyrir að túlka
hugtakið Akureyringur
þröngt; það getur jafn-
vel verið álitamál, hvort
Ragnar er Akureyr-
ingur, sjálfur „Eyr-
arpúkinn“, sem er flutt-
ur í þorpið „utan við á“
og telst því meðal „Þorpara“. Nú er
hlaupinn í mig áramótapúkinn, en
áfram með efnið.
Ragnar telur, að þingmenn okkar
hafi verið latir við að halda merki Ak-
ureyrar á lofti. Þeir tali mikið, það
þurfi að gera þetta og hitt, en lítið sé
um efndir. Þetta er vissulega rétt hjá
Ragnari, það hefur lítið verið gert til
að efla Akureyri sem byggðarkjarna,
en þingmenn okkar og ráðherra tala
mikið um að slíkt þurfi að gerast. En
þetta á ekki bara við um Akureyri.
Það hefur ekki orðið umtalsverð ný-
sköpun í atvinnulífi Norðurlands í
háa herrans tíð. Jafnvel þótt við eig-
um iðnaðar- og byggðamálaráðherra.
Ætli kjósendur hafi ekki heyrt
setningu á við þessa: „Það verður að
gera eitthvað til að styrkja atvinnu-
lífið, sem er undirstaða þess að byggð
haldist í jafnvægi og mannlíf geti
blómgast.“ Slíkar ræður hafa verið
fluttar á Raufarhöfn, Þórshöfn,
Kópaskeri, Húsavík og Akureyri, svo
dæmi séu tekin. En það gerist ekkert.
Jú, ráðherranum tókst að koma at-
vinnulífi Mývatnssveitar á kné með
einstökum klaufaskap og klúðri gagn-
vart kísilvinnslu í sveitinni. Aðrir
þingmenn virðast sætta sig við orðinn
hlut. Þeir hafa í það minnsta lítið lagt
til málanna varðandi ástandið í Mý-
vatnssveit.
Þótt vissulega væri fengur að „org-
inal“ Akureyringum á þing, þá er
vandi okkar kjördæmis fyrst og
fremst sá, að okkur vantar menn í
forystu, sem geta, vilja og þora. Það
er ekki flóknara.
Það má vel vera, að það þurfi Ak-
ureyrarlista til að hrista upp í þeirri
lognmollu og metnaðarleysi sem virð-
ist vera ráðandi hjá okkar þingmönn-
um. Það er í það minnsta sjálfsagt, að
vinna að undirbúningi framboðs, ef
það gæti orðið til að vekja þingmenn-
ina af þyrnirósarsvefni. Ef það tekst
ekki, þá verður að láta slag standa.
Það má að vísu færa fyrir því rök, að
það er hætt við að nokkrir Akureyr-
ingar verði áhrifalitlir á ríflega sextíu
manna þingi. Það þarf þó ekki að vera.
Þeir gætu komist í oddaaðstöðu við
myndun ríkisstjórnar, náð ráðherra-
stóli eða öðrum áhrifastöðum.
Þeir gætu blásið ferskum vindum
um íslenska pólitík. Hver veit nema
hún hætti þá að gelta innantómu
gjálfri og fari að gera eitthvað að viti.
Kominn tími til.
Vekjum þingmenn af
„þyrnirósarsvefni“
Sverrir Leósson fjallar
um bæjarmál á Akureyri ’Það má vel vera, aðþað þurfi Akureyrar-
lista til að hrista upp í
þeirri lognmollu og
metnaðarleysi sem virð-
ist vera ráðandi hjá okk-
ar þingmönnum.‘
Sverrir Leósson
Höfundur er útgerðarmaður.