Morgunblaðið - 23.01.2005, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. JANÚAR 2005 37
UMRÆÐAN
10 DAGA PÁSKAFERÐ
TIL CRANS MONTANA Í SVISS
18. TIL 27. MARS
Borgartúni 34 - sími 511 1515
outgoing@gjtravel.is - www.gjtravel.is
Guðmundur Jónasson ehf.
Ferðaskrifstofa
Flogið verður til Genfar og ekið þaðan á eitt besta
skíðasvæði Alpanna, Crans Montana. Þar er að finna allt
sem prýðir góða skíðabæi, stórvirkar lyftur,
fjölbreyttar skíðabrekkur o.fl.
Verð á mann 119.700,- krónur með morgunverði.
Verð á mann 127.800,- krónur með morgun- og kvöldverði.
Innifalið í verði er flug, flugvallarskattar, akstur milli Genfar og Crans Montana við
komu og brottför, gisting í 9 nætur í tveggja manna herbergi og íslensk fararstjórn.
Í Crans Montana verður gist á Grand Hotel du Parc,
sem er fjögurra stjörnu hótel og farþegum okkar vel kunnugt
fyrir góða þjónustu.
NÝBAKAÐUR forstjóri Alcoa á
Reyðarfirði er ekki í öfundsverðu
hlutverki. Álverið sem Alcoa hyggst
byggja á Reyðarfirði hangir í lausu
lofti. Með dómi Héraðsdóms eru for-
sendur fyrir rekstri álversins að
óbreyttu brostnar en framhaldið háð
niðurstöðu Hæsta-
réttar. Dómurinn er
sameiginlegt skipbrot
stjórnvalda og Alcoa
og byggist m.a. á afar
óhagstæðum sam-
anburði fyrir Alcoa
hvað mengun áhrærir.
Það er því eðlilegt að
forstjórinn reyni að
berja í brestina í grein
í Morgunblaðinu 21.
janúar sl. undir fyr-
irsögninni „Hagsmunir
umhverfisins í fyr-
irrúmi.“ Dapurlegt er
hins vegar að sjá
hvernig þar er hallað
réttu máli eins og hér
verður að vikið.
1. Í greininni við-
urkennir forstjóri Al-
coa meiri mengun af
brennisteini í and-
rúmsloft en fyrir lá af
hálfu Norsk Hydro
fyrir stærra álver og
rafskautaverksmiðju.
Munurinn á heildina
litið er raunar ferfald-
ur Alcoa í óhag og 26-
faldur ef miðað er við
hvert framleitt áltonn.
Ástæðan er sú að Alcoa
ætlar að spara sér vot-
hreinsibúnað.
2. Lausnin á brenni-
steins-menguninni á að
felast í tveimur 78 m
háum skorsteinum við
verksmiðjuna og með
því „... verður styrkur brennisteins í
andrúmslofti umhverfis álverið hins
vegar ekki meiri en samkvæmt fyrri
áætlunum og umhverfisáhrifin því
ekki meiri“ segir forstjórinn. Háir
verksmiðjuskorsteinar eru tákn 19.
aldar aðferða til að reyna að losna við
skaðlega mengun burt af verk-
smiðjulóð. Á svonefndu þynning-
arsvæði verksmiðjunnar er föst bú-
seta þó bönnuð af heilsufarsástæðum
og jarðir sem þar eru fyrir lagðar í
eyði. En einum kílómetra inn af
þynningarsvæðinu er þéttbýlið á
Reyðarfirði og við ytri mörkin tekur
við friðlýst útivistarsvæði í Hólma-
nesi. Þangað mun mengunin óhjá-
kvæmilega berast. Veðurstofa Ís-
lands hefur dregið upp mynd af
erfiðum aðstæðum í Reyðarfirði,
hringrás haf- og landgolu innfjarðar.
Í niðurstöðum sínum
haustið 2003 segir Veð-
urstofan: „Sama loftið
gæti því borist tvisvar
eða jafnvel þrisvar yfir
álverið og Búðareyri á
sama degi. Gæti það
valdið aukinni skamm-
tíma mengun á Búð-
areyri, þótt veruleg
þynning verði á meng-
unarefnum á hinni
löngu hringrás loftsins
innan fjarðarins ...
Hættulegri varðandi
skammtímamengun eru
þó sennilega miklir
hægviðriskaflar með
breytilegri vindátt.
Sama loftið gæti þá
stöku sinnum borist
margsinnis yfir álverið
og svo yfir Búðareyri“. –
Við svona aðstæður er
þeim ætlað að búa
næstu áratugina sem
setjast að á Reyðarfirði.
3. Lítum þá á flúor-
mengunina. Um hana
segir forstjórinn: „heild-
arútblástur flúors (loft-
kennt og ryk) verður sá
sami ...“. – Loftborið flú-
or er það sem hefur
skaðlegust áhrif á gróð-
ur og þar er samanburð-
urinn Alcoa stórum í
óhag, þrátt fyrir minni
verksmiðju, um 80 tonn
á ári hjá Alcoa á móti 55
tonnum í mati Norsk
Hydro. Miðað við framleitt áltonn
hefði losun loftborins flúoríðs hjá
Norsk Hydro numið 130 grömmum
en yrði 245 grömm hjá Alcoa eða hátt
í helmingi meiri. Þessi aukna flúor-
mengun Alcoa leiddi til þess að eftir
að athugasemdafresti vegna auglýsts
starfsleyfis fyrirtækisins var lokið,
fimm dögum áður en Umhverf-
isstofnun átti að taka afstöðu, settu
lögmenn Alcoa fram kröfu um að fá
að losa 50% meira af loftbornu flúor-
íði á vaxtartíma gróðurs en ráð var
fyrir gert í mati á umhverfisáhrifum
fyrir Norsk Hydro. Undan þessari
kröfu létu stjórnvöld og færðu með
því út áður ákveðin mengunarmörk.
Lögmenn Alcoa lýstu þýðingu þessa
fyrir fyrirtækið í afar sterkum orðum
í bréfi til Umhverfisstofnunar 7.
mars 2003. Um þessa stórauknu flú-
ormengun kýs Alcoa-forstjórinn að
þegja, en vinnubrögðin eru á ábyrgð
Umhverfisstofnunar og þáverandi
umhverfisráðherra.
4. „útblástur gróðurhúsloftteg-
unda minni ...“ segir forstjórinn. Það
á ekki við um losun koldíoxíðs á fram-
leitt tonn en þar áætlar Alcoa los-
unina hátt í 10% meiri en lá fyrir í
mati Norsk Hydro.
5. Forstjórinn víkur að „ítarlegri
samanburðarskýrslu“ sem Alcoa
lagði fyrir Skipulagsstofnun í nóv-
ember 2002 „... til að fá úr því skorið
hvort gera þyrfti nýtt mat á umhverf-
isáhrifum ...“ Sú skýrsla var ann-
mörkum háð. Um losun brennisteins-
díoxíðs stendur þar stutt og laggott:
„Ákveðið síðar“! Þegar Skipulags-
stofnun varð við ósk Alcoa um að
sleppa fyrirtækinu við mat á um-
hverfisáhrifum lágu ekki fyrir „nið-
urstöður loftdreifingarreikninga“ en
boðað að þeir kæmu fljótlega. Þær
niðurstöður voru aldrei kynntar.
6. „Við undirbúning að starfsemi
álvers Alcoa Fjarðaráls hafa að-
standendur þess í einu og öllu farið
eftir þeim leiðum sem lög um mat á
umhverfisáhrifum segja til um og
fylgt ákvörðunum stjórnvalda.“
Fyrri staðhæfingin er röng að mati
Héraðsdóms Reykjavíkur, sú síðari
rétt en lögleysa eins og ljóst er af
dómsniðurstöðu.
Óskandi er að forstjóri Alcoa horf-
ist í augu við þau gögn sem fyr-
irtækið hefur sjálft lagt fram um
mengun frá áformaðri verksmiðju
sinni á Reyðarfirði í stað þess að fela
sig undir fallegum en röngum fyr-
irsögnum. Slíkt er skammgóður
vermir miðað við efni máls og breyt-
ist fyrr en varir í háðsmerki í ljósi
staðreynda
Forstjóri Alcoa í erfiðu hlutverki
Hjörleifur Guttormsson svarar
Tómasi Má Sigurðssyni
Hjörleifur Guttormsson
’Óskandi er aðforstjóri Alcoa
horfist í augu
við þau gögn
sem fyrirtækið
hefur sjálft lagt
fram um meng-
un frá áformaðri
verksmiðju
sinni á Reyð-
arfirði í stað
þess að fela sig
undir fallegum
en röngum fyr-
irsögnum. ‘
Höfundur er fyrrverandi
alþingismaður og ráðherra.