Morgunblaðið - 23.01.2005, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. JANÚAR 2005 43
MINNINGAR
níutíu og eins árs að aldri. Útför hans
fór fram í kyrrþey síðastliðinn föstu-
dag.
Aðalsteinn var fæddur í Krossgerði
á Berufjarðarströnd í Suður-Múla-
sýslu árið 1913, yngsta barn foreldra
sinna, Vilborgar Einarsdóttur (1875–
1959) og Gísla Sigurðssonar (1876–
1937), sem þar bjuggu. Bæði voru ætt-
uð í marga liði úr syðstu hreppum
Múlaþings. Þau eignuðust sjö börn
saman en Vilborg hafði áður eignast
eina dóttur með mannsefni sínu,
Tryggva Daníelssyni, sem drukknaði
ásamt fleirum í ferð sem farin var til
að afla vista í brúðkaup þeirra árið
1899. Þessi dóttir Vilborgar, Þóra, dó í
barnsnauð 1935 ásamt barni.
Elsta barn Vilborgar og Gísla dó í
vöggu. Hin voru voru auk Aðalsteins:
Guðfinna (1903–1998), Sigurður
(1905–1925), Ingólfur (1907–1925),
Björgvin (1910–1971) og Málfríður
(1911–1996).
Gísli og Vilborg hófu búskap í
Krossgerði við góð efni 1902. Gísli var
dugmikill bátsformaður og rak útgerð.
Árið 1905 veiktist hann af lömunar-
veiki og var ófær til almennrar vinnu
til lands og sjávar eftir það. En með
ódýru vinnufólki tókst að halda búinu
saman þótt mikið drægi úr umsvifun-
um. Með tímanum fóru synirnir að
taka að sér bústörf.
Árið 1925 voru Sigurður og Ingólf-
ur, elstu synirnir, ásamt þremur öðr-
um mönnum að safna skel til beitar og
var bátur sem Sigurður átti, þá tvítug-
ur að aldri, notaður til verksisns.
Launskerjótt er víða undan Kross-
gerðisströnd og báturinn var þungur
og þrátt fyrir að það væri góðviðri
sökk báturinn og allir í honum fórust,
skammt undan landi. Heiðskírt var og
sá heimilisfólkið á Krossgerði allt sem
gerðist, Guðfinna var þá ekki heima,
en hin systkinin sáu allt ásamt foreldr-
um sínum. Þá var Aðalsteinn nýorðinn
tólf vetra.
Meðan Björgvin var í Alþýðuskól-
anum á Eiðum 1928–1930 hefur mikil
sveitavinna fallið á unglinginn sem
heima dvaldi, Aðalstein. Síðar hóf
hann nám við Menntaskólann á Ak-
ureyri, settist beint í annan bekk og
lauk þar gagnfræðaprófi 1935. Honum
sóttist námið vel og stærðfræði var
honum mjög kær. En þá var námi
hætt af ýmsum ástæðum, ein var efna-
hagurinn, þetta voru kreppuár og fjár-
hagur var þröngur.
Það var Krossgerðisheimilinu og
Gísla Sigurðssyni persónulega mikið
hjálpræði að Gísli var barnakennari
Berufjarðarstrandar frá árinu 1922.
Gísli var mjög fróður og vel lesinn
maður, í Krossgerði skapaðist menn-
ingarheimili, með bókum og mörgum
tímaritum, sem var Aðalsteini miklis
virði. Með tímanum versnaði heilsa
Gísla samtímis því sem skólaskyldum
börnum fjölgaði stórum innarlega á
Ströndinni en þangað átti hann erfitt
með að fara sakir lömunar. Því var það
að Aðalsteinn var fenginn til þess að
vera aðstoðarkennari föður síns síð-
ustu tvö æviár hans (1935–1937). Þetta
var upphafið að ævistarfi Aðalsteins.
Auk þess þurfti búið á starfskröftum
hans að halda vegna tímabundinna
veikinda Björgvins.
Veturinn 1939–1940 stundaði Aðal-
steinn nám við Kennaraskóla Íslands
og lauk þaðan kennaraprófi um vorið.
Námsárið 1944–1945 nam hann við
Íþróttakennaraskólann á Laugarvatni
og lauk þar prófi. Á öðrum árum,
1937–1947, var Aðalsteinn kennari
víða, aðallega stundaði hann far-
kennslu sem hann kunni best við. Þá
voru engin skólahús í flestum sveitum
og kennt var á heimilum, kennarinn
ferðaðist um sveitina, bjó á einstökum
bæjum til að kenna börnum og setja
þeim lexíur fyrir næstu kennslulotu og
fór síðan á næsta bæ. Fáir voru í bekk.
Hann saknaði þessarar kennslu alla
tíð.
Síðast var hann farkennari í fjögur
ár í Kelduhverfi í Norður-Þingeyjar-
sýslu og kunni þar mjög vel við sig.
Þar í sveit kynntist hann Áslaugu
Jónsdóttur, sem var tæpum fjórtán
árum yngri en hann. Þau gengu í
hjónaband og eignuðust þrjú börn,
sem fæddust 1946, 1950 og 1954. Ás-
laug vildi hverfa úr heimasveit sinni og
flytjast í þéttbýlið fyrir sunnan. Úr
varð að Aðalsteinn fékk kennarastarf í
Keflavík 1947 og þau fluttu þangað.
Kennsla í þéttbýlisskóla var Aðalsteini
ekki að öllu leyti að skapi.
Árið 1959 var Aðalsteini þungt. Þau
Áslaug skildu og móðir hans dó. Að-
alsteinn kvæntist ekki aftur. Hann
fékk kennarastarf í Kópavogi og flutti
þangað. Kennslu hætti hann um leið
og kostur var en hann varð einlægur
Kópavogsbúi sem eftir lifði. Hann
vann samtímis kennslu og eftir að
henni var hætt á trésmíðaverkstæði
og féll sú vinna mjög vel enda smiður
góður.
Barnalán Aðalsteins var mikið og
afkomendur hans eru nú margir. Börn
hans og barnabörn voru líf hans og
yndi. Ef hagur barnsins var góður sá
hann ekki ástæðu til mikilla afskipta
en ef eitthvað bjátaði á að mati hans
aðstoðaði hann barnið eftir bestu getu.
Raunar gat hann aldrei neitt aumt séð
en grimmd heimsins var of mikil til að
hann teldi sig einan geta breytt þar
nokkru sjálfur að ráði og hann var lítið
gefinn fyrir skuldbindingar og loforð,
einfaldlega af því að hann tók slíkt svo
hátíðlega. Hann stóð við allt sem hann
lofaði og því gætti hann sín á því að
lofa ekki of miklu.
Aðalsteinn hafði áhuga á flestu og
hafði sérskoðanir á mörgu. Hann sótt-
ist ekki eftir félagsskap samherja því
að slíkt fannst honum vera þvingandi
og opinber rétthugsun var fjarlæg
honum. Ég hygg að honum hafi ekki
þótt vont að vera einn í minnihlutaáliti.
Hann mundi gamla tíma vel og fræddi
mig um margt. Hann varðveitti vel
gögn sem hann geymdi frá föður sín-
um og vélritaði sjálfur mörg þeirra og
veitti öðrum aðgang að. Það var mér
mikils virði að geta þannig nýtt gögn
afa míns.
Aðalsteinn bjó lengi við góða heilsu
enda sundmaður mikill og landsfræg-
ur fyrir allar rennibrautaferðir sínar í
Sundlaug Kópavogs. Allra síðustu árin
fór heilsu hans að hraka, einkum
hrörnaði sjónin og var það erfitt fyrir
mann sem alla ævi hafði lesið bækur
sér til ánægju. Hann hélt samt fullu
andlegu þreki til æviloka.
Gísli Gunnarsson.
Aðalsteinn Gíslason, kennari, frá
Krossgerði í Beruneshreppi er fallinn
frá á 92. aldursári. Þegar vinur deyr
fyllist hugur manns söknuði en líka
þakklæti og minningarnar streyma
fram.
Kynni okkar Aðalsteins eru orðin
löng. Haustið 1943 er Aðalsteinn
Gíslason ráðinn barnakennari norður í
Kelduhverfi. Faðir minn, Björn Har-
aldsson, er þá formaður skólanefndar
þar í sveit. Aðalsteinn er kominn norð-
ur á Húsavík og gistir á Hótel Húsa-
vík. Vegurinn yfir Reykjaheiði frá
Húsavík í Kelduhverfi er löngu orðinn
ófær vegna snjóa. Fyrsti maðurinn,
sem Aðalsteinn hittir morguninn eftir,
er afi minn, Haraldur Ásmundsson en
hann var að koma frá Mýri í Bárðardal
kvöldið áður og var nú á leið heim í
Kelduhverfi. Þeir, Aðalsteinn og Har-
aldur, verða samferða út í Syðri-
Tungu á Tjörnesi. Bjarni, bóndi í
Tungu, fylgdi þeim með tvo hesta í
kafsnjó austur yfir Tunguheiði að
Fjöllum í Kelduhverfi. Koma þeir
seint um kvöldið heim í Austurgarð.
Aðalsteinn og afi urðu perluvinir.
Aðalsteinn kenndi á þremur bæjum
í Kelduhverfi, í Austurgörðum, Lind-
arbrekku og Arnarnesi. Hann kunni
vel við sig í sveitinni og kenndi þar í
þrjá vetur. Í Kelduhverfi kynntist Að-
alsteinn ungri, fallegri konu sem varð
eiginkona hans. Það var Áslaug Jóns-
dóttir frá Þórunnarseli. Þau eignuðust
þrjú börn, Kristínu, Vilborgu og
Tryggva Þór.
Við Aðalsteinn höfum verið fasta-
gestir í Sundlaug Kópavogs. Hann var
búinn að fara yfir fimmtánþúsund
sinnum í rennibrautina og skemmti
sér við að telja ferðirnar nákvæmlega.
Ég heimsótti Aðalstein síðast laug-
ardaginn 8. janúar á Dvalarheimilið á
Skjólbraut í Kópavogi en þar hafði
hann búið í nokkrar vikur. Við sátum
lengi, spjölluðum saman og drukkum
kaffi. Í þetta skipti fékk ég ekki jóla-
kökuna með kaffinu eins og venjan
hafði verið í Kjarrhólma; jólaköku sem
Aðalsteinn bakaði sjálfur.
Það var alltaf gaman að hlusta á Að-
alstein, svo lífsreyndan mann, rifja
upp löngu liðna daga. Sögur frá
bernskuslóðum hans á Berufjarðar-
strönd og norðan úr Kelduhverfi voru
honum kærar. Aðalsteinn var stál-
minnugur, spaugsamur spekingur og
vitnaði gjarnan í dæmisögur. Hann
var trygglyndur maður og talaði ein-
staklega vel um fólk. Nýlega sagði Að-
alsteinn mér sögu af litlum strák sem
hafði verið sagt að menn færu upp til
Guðs þegar þeir dæju. „Sko,“ sagði
stráksi. „Ég er bara að hugsa um
hvernig menn tolla þarna uppi. Detta
þeir ekki?“
Nú ert þú kominn upp, Aðalsteinn
minn, og þú dettur ekki niður. Ég veit
að þar bíða vinir í varpa sem von er á
gesti. Kristínu, Vilborgu og Tryggva
Þór og öðrum ástvinum votta ég inni-
lega samúð. Góður maður er genginn.
Þórarinn Björnsson
frá Austurgörðum
í Kelduhverfi.
Blómastofa Friðfinns,
Suðurlandsbraut 10,
sími 553 1099, fax 568 4499.
Opið til kl. 19 öll kvöld
Kransar • Krossar • Kistuskreytingar
Hamarshöfði 4, 110 Reykjavík, s: 587 1960, www.mosaik.is
MOSAIK
af legsteinum
gegn staðgreiðslu
í janúar og febrúar
Sendum myndalista
15% afsláttur
Ástkær móðir okkar, amma og langamma,
JÓNA SVANHVÍT HANNESDÓTTIR,
Norðurbrún 1,
Reykjavík,
lést á Landspítala háskólasjúkrahúsi, Foss-
vogi, föstudaginn 14. janúar sl.
Útför hennar fer fram frá Fossvogskirkju
þriðjudaginn 25. janúar kl. 15:00.
Unnur Óskarsdóttir og Gerður G. Óskarsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Elskuleg eiginkona mín, móðir, tengdamóðir,
amma, langamma og langlangamma,
VILBORG S. EINARSDÓTTIR
(Monna),
Digranesvegi 36,
Kópavogi,
sem lést á Landspítala Fossvogi þriðjudaginn
18. janúar, verður jarðsungin frá Kópavogs-
kirkju þriðjudaginn 25. janúar kl. 15.00.
Einar Runólfsson
og fjölskylda.
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir, afi og langafi,
EINAR HANSEN
frá Hólmavík,
verður jarðsunginn frá Bústaðakirkju þriðju-
daginn 25. janúar kl. 15.00.
Guðmunda Guðmundsdóttir,
Sigurður Einarsson, Ásta Kristjánsdóttir,
Kristín Einarsdóttir, Tómas Sigurbjörnsson,
Elsa Hansen, Torsten Gunnarsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær faðir okkar,
TRAUSTI BERGSSON,
lést á Københavns Amts Sygehus í Glostrup
fimmtudaginn 20. janúar.
Útförin auglýst síðar.
Elsa Bára Traustadóttir,
Þór Traustason,
Marta Rut Traustadóttir.
Útför elskulegrar móður minnar og tengda-
móður,
ÓLAFÍU JÓNSDÓTTUR,
Vatnskoti,
er andaðist á dvalarheimilinu Lundi laugar-
daginn 15. janúar, fer fram frá Þykkvabæjar-
kirkju þriðjudaginn 25. janúar og hefst athöfnin
kl. 13.00.
Fyrir hönd fjölskyldunnar,
Unnur Steindórsdóttir,
Gunnar Guðmundsson.
Móðir okkar,
SIGURLAUG KRISTÍN JÓHANNSDÓTTIR,
Sóltúni 2,
Reykjavík,
lést á heimili sínu þriðjudaginn 11. janúar
síðastliðinn.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk hinnar
látnu.
Fyrir hönd aðstandenda,
Jóhann Scheither,
Leifur N.Dungal,
Ragnar Ólafsson.
Inger Steinsson,
útfararstjóri,
s. 691 0919
Sími 551 7080
Bárugötu 4, 101 Reykjavík.
Ólafur Örn
útfararstjóri,
s. 896 6544
Inger Rós
útfararþj,
s. 691 0919
Vönduð og persónuleg þjónusta