Morgunblaðið - 09.02.2005, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 9. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Sigurður Bald-ursson fæddist í
Reykjavík 4. janúar
1923. Hann lést á
Grund við Hring-
braut í Reykjavík að
morgni föstudagsins
28. janúar síðastlið-
ins. Foreldrar hans
voru Maren Ragn-
heiður Friðrika Pét-
ursdóttir kennari,
húsmóðir og um-
boðsmaður Happ-
drættis Háskólans, f.
í Engey 2. júlí 1884,
d. í Reykjavík 9. janúar 1974, og
Baldur Sveinsson skólastjóri á
Ísafirði, blaðamaður og síðar rit-
stjóri Vísis, f. á Húsavík 30. júlí
1883, d. í Reykjavík 11. janúar
1932. Önnur börn þeirra eru
Ragnheiður, f. 5. júlí 1915, d. 17.
nóv. 1918; Kristjana, f. 10. októ-
ber 1916, d. 14. apríl 1917; Ragn-
heiður Kristjana húsmóðir og
kennari, f. 20. október 1919; og
Kristinn Magnús lögfræðingur, f.
8. febrúar 1924, d. 2. júní 2002.
Eftirlifandi eiginkona Sigurðar
er Lilja Bernhöft skrifstofumað-
Yngri sonur Sigurðar og Önnu er
Gísli, vísindamaður á Árnastofn-
un, f. 27. september 1959, kvænt-
ur Guðrúnu Hólmgeirsdóttur
menntaskólakennara, f. 12. mars
1965, og eiga þau dæturnar Jón-
ínu Þorbjörgu Saswati, f. 16. jan-
úar 2000 og Önnu Pratichi, f. 12.
maí 2003.
Sigurður ólst upp á Laugavegi
66, varð stúdent frá Menntaskól-
anum í Reykjavík árið 1942 og
cand. juris frá Háskóla Íslands
1948. Hann fékk réttindi sem hér-
aðsdómslögmaður árið 1949 og
sem hæstaréttarlögmaður árið
1960. Hann var fulltrúi hjá Ragn-
ari Ólafssyni hrl. í Reykjavík
1948–67, er hann stofnaði eigin
lögfræðiskrifstofu í Reykjavík
sem hann rak fram yfir sjötugt.
Af félags- og trúnaðarstörfum
má nefna að Sigurður var ritari
læknaráðs 1952–84, endurskoð-
andi Stúdentafélags Reykjavíkur
um áratuga skeið, formaður Ís-
lenzk-þýzka menningarfélagsins
(síðar Félagið Ísland-DDR) 1966–
72 og í yfirkjörstjórn Reykjavíkur
1967–87. Árið 1971 var Sigurður
sæmdur gullstjörnu Stúdenta-
félags Reykjavíkur og ári síðar
gullmerki Liga für Völkerfreund-
schaft der DDR.
Útför Sigurðar fer fram frá
Dómkirkjunni í Reykjavík í dag
og hefst athöfnin klukkan 15.
ur, f. 18. október
1938. Foreldrar henn-
ar voru Anna Magn-
úsdóttir Bernhöft
(1905–1985), og Vil-
helm Ólafur Bernhöft
(1890–1967).
Fyrri eiginkona
Sigurðar er Anna
Gísladóttir kennari, f.
30. desember 1924.
Foreldrar hennar
voru Kristín Einars-
dóttir (1899–1992) og
Gísli Ólafsson (1898–
1991). Sigurður og
Anna eiga tvo syni. Eldri sonur
þeirra er Baldur, dósent í ís-
lensku við Kennaraháskóla Ís-
lands, f. 8. september 1952,
kvæntur Evu Benediktsdóttur,
dósent í líffræði við Háskóla Ís-
lands, f. 17. september 1950. Börn
þeirra eru Brynja verkfræðingur,
f. 4. mars 1976, gift Jóni Guðna
Ómarssyni verkfræðingi; Hólm-
fríður Anna upplýsingafulltrúi
UNICEF á Íslandi, f. 27. desem-
ber 1977, í sambúð með Frey Eyj-
ólfssyni dagskrárgerðarmanni; og
Sigurður, f. 14. október 1987.
„Rúllirúlliræ, ehehe.“ Tæpri viku
áður en hann dó var þetta eitt eftir í
sagnalindinni: „Rúllirúlliræ, ehehe“
og svo sveiflaði hann hendinni eins
og hann væri snúa bíl í gang. En það
kom ekki meira. Sagan sem hann var
að segja með þessum hætti var af
Sigurði skólameistara á Akureyri.
Hann hafði spurt söngkennara sinn
einu sinni: „Þú ert nú svo vel að þér í
músík, eftir hvern er lagið sem end-
ar svona: „Rúllirúlliræ“, er það ekki
eftir Schubert?“ En þessa baksögu
gátu óskyldir áheyrendur hans ekki
vitað neitt um.
„Oft kaupir sér í litlu lof“, segir í
Hávamálum. Það reyndust orð að
sönnu á Grund þar sem hann átti
heima síðustu misserin og gat ekki
lengur dóminerað eins og hann vildi.
„Ég sofna ef ég fæ ekki að dóm-
inera“ fengum við oft að heyra og
það karaktereinkenni hélst til hinstu
stundar. Hann naut sín í hinu fjöl-
þjóðlega samfélagi starfsmanna sem
hann gat þó ekki kynnst nema með
ákaflega takmörkuðum hætti. Fólk
frá fyrrum lýðveldum Sovétríkjanna
og Kúbu var sjálfkrafa í náðinni hjá
honum, af pólitískum ástæðum, að
maður tali nú ekki um þau sem litu
út fyrir að geta verið frá löndum á
borð við Kína, Kóreu og Víetnam, og
hann gat meira að segja verið innan
handar um að útvega orðabækur.
Gladdist líka mjög að hlýða á eft-
irlætiskvæði sitt um Stenka Razín í
flutningi einnar rússnesku starfs-
konunnar – og gat þá enn tekið undir
á hennar máli. Var þó farinn að
ryðga í íslensku textasafni sínu; „Á
afmæli kattarins“ var orðið mjög
brotakennt, Gerpla og Tómas alveg
horfin, en við gátum slípað „Nunnu-
sönginn úr Stykkishólmi“ til flutn-
ings frammi á gangi þar sem fólk
vissi ekki fyrst hvaðan á sig stóð
veðrið; hafði lítt vanist við slík
„kringilyrði og kómískt hjal“ – sem
Kristján Eldjárn orti um að Helgi
Jósep hefði kosið sér „fyrir spesíal“
og heillaði Sigurð alltaf sem við-
fangsefni. Eða hvernig er öðru vísi
hægt að lýsa Nunnusöngnum sem
byrjar svona: „Tveir eftir svartir
halar, tveir eftir spúmbodí, meisi
svarti klúmbodí …“? Á efri árum
vann hann vandaða rannsókn á
þessu kvæði með aðstoð Péturs
frænda í Stykkishólmi, grófst fyrir
um uppruna þess og birti niðurstöð-
ur sínar á fæðingardegi Stalíns í af-
mælisriti Þorleifs Haukssonar.
Málstolið hafði herjað á hann frá
því að hann fékk fyrst alvarlegt áfall
seint á níunda áratugnum. Og þegar
heyrnin sljóvgaðist urðu samskiptin
alltaf stirðari. Maður sem hafði notið
þess mest að segja sögur í góðra vina
hópi og smjatta á einstökum orðum
fann þau nú ekki lengur jafn hratt og
flutningurinn krafðist – og heyrði
varla í öðrum heldur. Stílöryggið
hélst þó áfram þegar hann las okkur
bræðrum fyrir hægt og rólega, eftir
að hann hætti að geta skrifað sjálfur
og fól okkur að setja saman fyrir sig
greinar.
Í yfirlestri hreinsaði hann síðan
burt innskotsorð og samtengingar
sem við höfðum bætt inn til skýr-
ingar og lagaði allt að sínum hætti.
Þar kom að vindhviða feykti honum
um koll á milli háhýsa við Suður-
landsbraut þar sem hann hafði skrif-
stofu sína síðast í skjóli Jóhannesar
Ásgeirssonar – og mölbraut á honum
lærlegginn. Þegar það hafði jafnað
sig nokkuð, eftir ágæta vist við æf-
ingar á Reykjalundi, skellti hring-
hurðin í Kringlunni honum í gólfið
þannig að hann varð nánast karlæg-
ur upp frá því. Glíman við Elli kerl-
ingu var þannig löng og ströng,
neyðarmóttökur sjúkrahúsanna
fengu hann oft til sín – og sendu
hann heim aftur þar sem hann sat
áfram í sæmd sinni þangað til ekki
var lengur um annað að ræða fyrir
heilbrigðiskerfið en taka við honum
til fullrar þjónustu á Landakoti á
meðan beðið var eftir aðstoð frá
Grund.
Það var nokkuð sérstök reynsla að
fylgjast með honum ganga í gegnum
svipugöng þessa kerfis árum saman
og hlusta á pólitíska umræðu um
heilbrigðismál á meðan; sérstaklega
um nauðsyn þess að efla kostnaðar-
vitund sjúklinga, rétt eins og heila-
blæðingar, hjartabilanir, innanmein,
„beinbrot og önnur skemmtan“ herji
á menn til þess eins að þeir geti haft
fé út úr hinu opinbera. Þessi reynsla
hefur sýnt að þótt bráðamóttakan sé
í besta lagi í landinu eru meðferð-
arúrræði til endurhæfingar alltof fá
og óaðgengileg fyrir þá sem þurfa á
henni að halda. Eins og kerfið sé
ekki skipulagt með þarfir þeirra sem
verða veikir fyrir augum.
Eftir þessa löngu göngu var það
sérlega ánægjuleg lausn fyrir hann
að komast í öruggan stað á Grund –
þótt aðstæður í herbergi með tveim
öðrum hafi ekki litið vel út á ytra
borði. En þarfir manns sem þarf að-
stoð til allra verka, smárra og stórra,
eru aðrar en okkar hinna. Helst að
hann gæti sjálfur borið staup að
vörum – þá sjaldan að færi gafst.
Þurfti hjálp við allt annað.
Starfsfólkið sinnti honum augljós-
lega af mikilli alúð og hafði gaman af
uppátækjum hans, spéskap og góðri
lund sem hélst áfram óbreytt. Hann
lagði sig alltaf fram um að gera
lukku, fanga athyglina eins og hann
hafði iðkað frá ungum aldri – og
kannski fullkomnað þegar hann
smyglaði öllum vinahóp sínum inn í
partý á stúdentsárunum með því að
hella bensíni í hattkúf sem hann
hafði á hausnum, kveikja svo í og
ganga þannig inn óáreittur með
strolluna á eftir sér.
Það getur varla verið auðvelt að
horfa svona upp á heimilismenn sem
eru ekki lengur nema eins og veikt
blik af sjálfum sér, þegar þær auð-
lindir sagna og kvæða sem áður virt-
ust óþrjótandi eru uppurnar – þegar
ekki er annað eftir en „rúllirúlliræ“
og „ehehe“ – og hafa um leið gáfur
og mannskilning til að finna snilldina
og persónueinkennin sem þó glittir í.
Það er guðsþakkarvert að fólk eigi
kost á slíkri vist og umönnun. Og
þótt byggingar megi auðveldlega
stækka og bæta með fjárframlögum
í íslenskum framkvæmdastíl er það
gott hjartalag fólksins sem sér um
hin daglegu störf sem hefur úrslita-
áhrif á líðan heimilismanna. Það var
sannarlega í ágætu lagi á Grund og
fyrir það er vert að þakka af heilum
hug.
Gísli Sigurðsson.
„Finnst þér ég ekki vera kyndug-
ur?“ Þannig ávarpaði Sigurður Bald-
ursson mig þegar ég hitti hann í
fyrsta sinn á lögmannsskrifstofunni
á Klapparstíg. Ég var á leið til fund-
ar við Gísla sem var við nám á Ír-
landi, þá leynilega trúlofuð, og átti
að fá gögn hjá Sigurði að flytja Gísla.
En það varð bið á að ég fengi gögnin
því Sigurður gekk rakleiðis að
skjalaskápnum og dró þar ýmislegt
annað fram og byrjaði að skemmta
mér. Jú – mér fannst hann skrýtinn
– þótt það tæki mig mörg ár að skilja
hversu kyndugur hann raunverulega
var.
Sigurður var hlýr og góður.
Skemmtilegur og fróður. Frænd-
rækinn og vinamargur. En merkast í
fari Sigurðar fannst mér hinn full-
komni skortur á illgirni. Sögur hans
voru fyndnar. Og þær voru sagðar á
góðlátlegan hátt af virðingu sem er
ekki of hátíðleg. Vitaskuld kom fyrir
að honum líkaði ekki eitthvað, en þá
bandaði hann því frá sér með orð-
unum: „Æ – ég nenni ekki að tala um
það.“ Og einhvern veginn varð allt
elskulegt í munni hans, öll merking
snerist við. Þannig varð setningin
„jæja þá frekjan þín“ hljómandi
gæluyrði – jafn stuðandi og hún lítur
út á prenti.
Staðfesta í skoðunum var ættar-
fylgja Sigurðar. Hann var uppi á
tímum þegar hugmyndafræðilegar
átakalínur voru kaldar og skarpar.
Sýn hans á réttlátan heim átti frem-
ur fylgismenn í austari hluta álfunn-
ar og því lagði hann sig fram við
rússneskunám og þýsku – jafnvel
esperanto – jafn ákaft og hann snið-
gekk enska málið. Einhverju sinni
var ég að kveðja á Meistaravöllum
og langaði að stríða gamla mannin-
um þar sem hann lá í „körinni“ – en
svo var hægindastóll heimilisins
kallaður um áratuga skeið. Ég hrópa
úr dyrunum hina ensku kveðju „Bæ,
bæ“. Og ekki stóð á svari. Til baka
fékk ég: „Borg, borg.“
Sigurður sagði sögur. Merking
SIGURÐUR
BALDURSSON
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
VALGERÐUR ÞÓRÐARDÓTTIR,
Funalind 13,
Kópavogi,
verður jarðsungin frá Kópavogskirkju föstu-
daginn 11. febrúar kl. 13:00.
Guðni B. Guðnason,
Gunnar Guðnason, Erna Olsen,
Þórólfur Guðnason, Sara Hafsteinsdóttir,
Guðni B. Guðnason, Ásta Björnsdóttir
og barnabörn.
Ástkær móðir okkar, amma og langamma,
SIGNÝ SVEINSDÓTTIR,
Laugarásvegi 7,
Reykjavík,
lést á Landspítala Fossvogi laugardaginn
29. janúar sl.
Jarðarförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk
hinnar látnu.
Katrín Selja Gunnarsdóttir,
Gunnar Gunnarsson,
Gunnar Björn Gunnarsson og fjölskyldur.
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
MAGNEA DAGMAR TÓMASDÓTTIR,
Engihjalla 19,
Kópavogi,
lést á Landspítala við Hringbraut sunnu-
daginn 6. febrúar.
Jarðarförin auglýst síðar.
Rúnar Þórhallsson,
Þórhallur Rúnar Rúnarsson, Guðrún Vigdís Jónasdóttir,
Tómas Rúnarsson, Hrefna Jónsdóttir,
Lísa Margrét Rúnarsdóttir,
óskírð Tómasdóttir.
Eiginmaður minn og stjúpfaðir,
PÁLL PÁLSSON
frá Smiðsgerði,
Gilstúni 16,
Sauðárkróki,
lést á Heilbrigðisstofnuninni á Sauðárkróki
sunnudaginn 6. febrúar.
Ástdís Stefánsdóttir,
Örn Jónsson.
Elskulegur faðir okkar, afi og bróðir,
JÓN GUÐJÓNSSON
frá Vestri-Dysjum,
Garðabæ,
lést á dvalarheimilinu Fellsenda mánudaginn 7. febrúar.
Elísabet Eygló Jónsdóttir,
Jóna Gréta Jónsdóttir,
Dagbjört Erla Kjartansdóttir
og systkini hins látna.
Okkar ástkæri,
BOLLI ÁGÚSTSSON,
lést á hjúkrunarheimilinu Ási, Hveragerði,
mánudaginn 24. janúar.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk hins
látna.
Sérstakar þakkir til starfsfólks á hjúkrunar-
heimilinu Ási.
Fyrir hönd aðstandenda,
Ellen Daníelsdóttir,
Þorkell S. Árnason,
Guðbjörg C. Árnadóttir,
Guðmundur Már.