Morgunblaðið - 03.04.2005, Síða 19

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. APRÍL 2005 19
án allra skuldbindinga,“ segir
Harpa.
Samkvæmt upplýsingum Þyriar
E. Þorsteinsdóttur, markaðsstjóra
hjá IcePharma, starfar fyrirtækið
eftir samningi LÍ og FÍS og
reglum LSH hvað varðar lyfja-
kynningar fyrir heilbrigðisstarfs-
fólk og gjafir til þeirra sem séu
minniháttar. Hún segir að venjan
sé sú að bjóða þeim læknum í ferð-
ir sem starfa á því sjúkdómssviði
sem lyfjafyrirtæki starfi á. Slíkt
boð fari í gegnum yfirlækni við-
komandi deildar. „Læknar í sér-
greinum þar sem mikið er um nýj-
ungar á viðkomandi sviðum fara að
jafnaði oftar en aðrir, sem betur
fer fyrir sjúklinga.“
Spurð um hvort erfiðara yrði að
markaðssetja lyf ef ferðir lækna í
boði lyfjafyrirtækja heyrðu sög-
unni til segir Þyri: „Við lítum svo á
að umrætt kynningarstarf og ferð-
ir séu eðlilegur hluti af samstarfi
lækna og lyfjafyrirtækja, til
fræðslu og endurmenntunar
þeirra. Mikilvægt er að nýjar upp-
lýsingar um sjúkdóma, meðferðir
og lyf komist sem fyrst til skila, til
hagsbóta fyrir sjúklinga og sam-
félag.“
Bendir hún á að íslenskir
læknar séu fljótir að tileinka sér
nýjungar í lyfjameðferðum.
„Hindranir sem leiða til þess að
nýjustu upplýsingar komist hægar
til skila en ella myndu leiða til
verri meðferðarúrræða. Umrædd-
ar ferðir eru hluti af markaðs-
setningu lyfja, aðrar leiðir eru
einnig mikið notaðar en eru hæg-
virkari.“ Samkvæmt upplýsingum
Þyriar er ekki hægt að sjá hvernig
koma ætti því við að skattleggja
lyfjafyrirtækin til að setja fé í
sameiginlegan sjóð til endur-
menntunar lækna.
Ráða læknar hvað þeir
aðhafast í sínum frítíma?
Í umræðunni hefur því m.a. ver-
ið haldið fram að læknar sem og
aðrir, ráði hvað þeir aðhafist í sín-
um frítíma. Skoðun margra er sú
að atvinnuveitandi eigi ekkert með
frítíma starfsmanna sinna að gera.
„Það eru mjög eðlileg viðbrögð en
þetta er umhugsunarvert engu að
síður,“ segir Sigurbjörn, formaður
LÍ. Segir hann lagaumhverfið,
bæði starfsmannalögin og almenn
hegningarlög, taka á frítímum op-
inberra starfsmanna og hvað þeir
aðhafast á þeim tíma. „Þar er að
finna ákvæði sem þarf að hugleiða
með tilliti til almenningsálitsins,“
segir Sigurbjörn. „Opinber starfs-
maður hefur ekki leyfi til að gera
hvað sem er í frítíma sínum ef það
misbýður almenningi. Það þurfa
læknar að hafa í huga. Ekki það að
samskiptin við lyfjafyrirtækin séu
ekki siðleg að öllu innihaldi en ef
þau eru að sínu leyti í heild mis-
bjóðandi þá þarf að taka tillit til
þess. Læknar þurfa að taka þeirri
umræðu eins og hún sé leyfileg og
sjálfsögð en ekki óleyfileg.“
Í almennum hegningarlögum
kemur m.a. fram að ef opinber
starfsmaður heimtar, tekur við eða
lætur lofa sér eða öðrum gjöfum
eða öðrum ávinningi, sem hann á
ekki tilkall til, í sambandi við
framkvæmd starfs síns, skuli hann
sæta fangelsi eða sektum. Í starfs-
mannalögum segir m.a. að starfs-
maður skuli forðast að hafast
nokkuð það að í starfi sínu eða ut-
an þess sem er honum til vanvirðu
eða álitshnekkis eða varpað getur
rýrð á það starf eða starfsgrein er
hann vinnur við. Sigurbjörn telur
að út frá þessum ákvæðum m.a.
séu möguleikar til túlkunar á því
hvernig læknum leyfist að fara
með frítíma sinn.
Mikilvægt er að mati Sigur-
björns að traust lækna skerðist
ekki að áliti almennings. Taka
verði því tillit til almannaálitsins,
þótt það kunni að vera einhverjum
læknum þvert á móti skapi.
sunna@mbl.is
FÉLAG íslenskra heimilislækna (FÍH)
reið á vaðið árið 1987 og setti leið-
beinandi reglur um samskipti lækna
og lyfjafyrirtækja. Í gildi eru einnig
leiðbeiningar stjórnar Læknafélags Ís-
lands (LÍ) um samskipti lækna við
framleiðendur og söluaðila lyfja og
lyfjafyrirtækja frá 1993 og samningur
LÍ og Félags íslenskra stórkaupmanna
(FÍS) um sama efni frá árinu 2000.
Framkvæmdastjórn Landspítala – há-
skólasjúkrahúss (LSH) hefur sett
læknum spítalans reglur um sam-
skipti við lyfjafyrirtæki. Fleiri heil-
brigðisstofnanir hafa sett sér slíkar
reglur og er það markmið heilbrigð-
isráðuneytisins að allar stofnanir sem
undir ráðuneytið heyra geri það.
Einnig er tekið á samskiptum lækna
og lyfjafyrirtækja í lyfjalögum og í
reglugerð heilbrigðisráðuneytisins
um lyfjaauglýsingar.
Í öllum þessum reglum er boðið
upp á samskipti lyfjafyrirtækja og
heilbrigðisstarfsfólks en ákveðnar lín-
ur lagðar.
Í leiðbeiningum FÍH kemur m.a.
fram að læknar skuli ekki þiggja fjár-
hagsstuðning frá lyfjafyrirtækjum til
skemmtunar eða nauðsynjalausrar
risnu þó að lyfjafyrirtæki geti stutt
hvers konar fundi og ráðstefnur fyrir
lækna séu markmið þeirra endur-
menntun eða vísindalegt viðfangs-
efni, eins og það er orðað. Einnig eru
settar leiðbeinandi reglur um heim-
sóknir fulltrúa lyfjafyrirtækja til
lækna. Þar kemur m.a. fram að ekki
sé ætlast til þess að sölumaður styðji
málflutning sinn með gjöfum. Einnig
að sölumanni sé ekki heimilt að heim-
sækja læknastofur nema að fengnu
leyfi yfirlæknis. Skuli þá rætt við alla
lækna staðarins í einu.
Í samningi LÍ og FÍS sem nú er í
endurskoðun, segir m.a. í 4. gr.:
„Læknir(ar) getur þegið styrki frá
lyfjafyrirtækjum til að sækja fræðslu-
fundi erlendis sem þjóna eðlilegum
markmiðum viðhalds- og endur-
menntunar lækna um lyf og notkun
lyfja. Eðlilegt er að útlagður kostn-
aður læknis sé greiddur vegna ferða
og gistingar. Sá kostnaður skal al-
mennt vera hóflegur. Ekki er við hæfi
að bjóða eða þiggja ferðir, sem hafa
að höfuðmarkmiði að koma fram-
leiðslu lyfjafyrirtækjanna á framfæri.
Ekki er við hæfi að greiddur sé kostn-
aður maka eða annarra ferðafélaga
lækna í slíkum ferðum.“
Þá segir að lyfjakynnar megi ekki
bjóða læknum fé eða gjafir gegn við-
tali og læknar mega ekki fara fram á
slíkt.
Hliðstæðar reglur voru innleiddar á
LSH í ágúst á síðasta ári fyrir lækna,
og síðar aðra starfsmenn, um sam-
skipti við sölumenn lyfja- og lækn-
ingavörufyrirtækja. Í reglunum kemur
Reglur sem ná
til samskipta
lyfjafyrirtækja
og lækna
m.a. fram að boð til starfsmanna um
ferðir og/eða ráðstefnur utan LSH á
vegum fyrirtækja eða umboðsaðila til
að kynna tæki, lyf, rekstrarvöru eða
þjónustu skal senda skriflega til
næsta yfirmanns viðkomandi starfs-
manns, sem tekur ákvörðun um þátt-
töku. Slíkar kynningar utan LSH fela
ekki í sér skuldbindingar af hendi
sjúkrahússins um neins konar frekari
viðskipti og í tengslum við utanlands-
ferðir er starfsmanni óheimilt að gera
ráðstafanir sem skuldbinda spítalann.
Yfirmaður þess starfsmanns, sem
nýtur boðsins, skal senda tilkynningu
til innkaupa- og vörustjórnunarsviðs,
þar sem haldin er skrá yfir kynningar
utan LSH og þátttakendur í þeim. Þá
segir að hóflegir styrkir frá birgjum til
kostunar á ráðstefnum, utanlands-
ferðum o.fl. séu heimilir að fengnu
samþykki framkvæmdastjóra.
Í reglum sem Sjúkrahúsið á Akra-
nesi hefur sett sér kemur m.a. fram
að óheimilt er að bjóða starfs-
mönnum sjúkrahússins gjafir eða
ívilnanir í tengslum við kynningar í því
augnamiði að hvetja starfsmennina til
að beita sér fyrir innkaupum viðkom-
andi vöru. Starfsmönnum er óheimilt
að þiggja slík boð.
Morgunblaðið/Golli
Nauðsynlegt er að samskipti lækna og lyfjafyrirtækja séu gagnsæ og að
tengsl risnu og fræðslu séu rofin, segir í ályktun fundar læknaráðs.