Morgunblaðið - 17.04.2005, Page 53

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. APRÍL 2005 53
Jeep Grand Cherokee LTD
Hemi, nýr, Tilbúinn til afhending-
ar. Vel útbúinn 25K, dráttarbeisli,
topplúga og hiti í sætum.
Ath. gott verð. www.automax.is,
sími 899 4681.
Ford Mustang GT, 300 hö. Vel
búin, premium, leður, shaker 500
w 6 diska CD, þjófavörn o.fl. Uppl.
á www.automax.is,
sími 899 4681.
Ford Explorer, árg. '04, ek. 30
þús. km. Hvítur, ek 30 þ. km,
6xCD, 2xloftkæling, ónotuð dekk,
stigbretti, dráttarpakki, 7 manna
o.fl. Glæsilegur bíll í topp ástandi.
Verð 2.990 þús. stgr.
Sími 821 2066.
VW Golf 9/2000 Sjálfskiptur, ál-
felgur, ek. 72 þús. Verð 1050 þús.
Upplýsingar í síma 691 1944.
Bílavarahlutir
Alternatorar og startarar í
fólksbíla, vörubíla, vinnuvélar og
bátavélar. Á lager og hraðsend-
ingar. 40 ára reynsla.
Bílaraf, Auðbrekku 20,
sími 564 0400.
Ökukennsla
Ökuskóli. Veiti alla þjónustu er
varðar ökukennslu og ökupróf.
Birgir Bjarnason, sími 896 1030.
Fellihýsi
Truma gasmiðstöðvar
F. felli og hjólhýsi,húsbýla o.fl.
Hitar m/blæstri,Thermost. sér um
rétt hitastig. Engin mengun eða
súrefnistaka í rými. Mjög hljóðlát-
ar 50 ára reynsla.
Truma umboðið. Bílaraf Auðbr.
20. S,564 0400
Mótorhjól
Viltu nýta hagstætt gengi doll-
ars og flytja inn mótorhjól?
Aðstoða einstaklinga við innflutn-
ing frá USA. Sími 661 7085 eða
suzuki@mexis.is
Varahlutir
Jeppapartasala Þórðar,
Tangarhöfða 2, sími 587 5058
Nýlega rifnir Grand Vitara '00, Kia
Sportage '02, Pajero V6 92', Terr-
ano II '99, Cherokee '93, Nissan
P/up '93, Vitara '89-'97, Patrol '95,
Impreza '97, Legacy '90-'94, Isuzu
pickup '91 o.fl.
Til sölu Toyota Double Cap,
árgerð 1990. Óryðgaður og einn
eigandi. Er með 130 ha túrbínuvél
með millikæli. Ekinn 100 þús. Ný-
upptekinn gírkassi, kúpling og
pressa. Loftpúðar og konídemp-
arar að aftan, lækkuð drif og loft-
læsingar. 38 tommu dekk. NMT
sími og CP talstöð getur fylgt
með. Verð 850 þús. Uppl. í síma
566 6441 eða 699 8441.
Smáauglýsingar 569 1111 www.mbl.is/smaaugl
Rútur til sölu Til sölu M. Benz
54 manna, stærri gerð, 400 ha, M.
Benz 34 manna, Scania 42 manna
grindarbíll,_fjallabíll.
Tilboð. Uppl. í síma 862 8799,
Email tve@mmedia.is sjá einnig
á www.abus.is
Nýr og ókeyrður Hyundai dísel,
sjálfskiptur, leður, 12 manna.
Verð 2,8 millj. Athuga skipti.
Sími 565 6024 og 897 7006.
Fréttir á SMS
Pera vikunnar:
Hvaða tveggja stafa tala er jöfn fjórfaldri þversummu sinni
og stækkar um 18 ef maður víxlar tölustöfunum?
Síðasti skiladagur fyrir réttar lausnir er kl. 13 föstudaginn 22. apríl.
Lausnir þarf að senda á vef skólans, www.digranesskoli.kopavogur.is
Dregið er um þrenn verðlaun úr réttum lausnum.
Ný þraut birtist þar fyrir kl. 16 sama dag ásamt lausn
þessarar og nöfnum vinningshafanna.
Stærðfræðiþraut Digranes-
skóla og Morgunblaðsins
SVONEFNDUM Hugaraflshópi,
sem starfar að aukinni þátttöku og
ábyrgð geðsjúkra á eigin bata, barst
á dögunum öflugur liðsauki, en Héð-
inn Unnsteinsson, fræðimaður og
starfsmaður WHO, tók nýlega sæti
sem oddamaður í stjórn hópsins.
Þetta segja Hugaraflsmenn skipta
miklu máli, enda sé Héðinn sann-
kallaður reynslubrunnur. Héðinn
þurfti sjálfur að glíma við geðrask-
anir fyrr á ævinni og hefur átt mikil
samskipti við fólk í öllum geirum
geðheilbrigðiskerfisins, bæði fagfólk
og notendur.
„Héðinn hefur verið að vinna að
þessum málum í áratugi,“ segir
Bergþór G. Böðvarsson, einn af
stjórnarmönnum Hugarafls. „Hann
hefur einmitt verið að vinna mikið
með Elínu Ebbu Ásmundsdóttur
iðjuþjálfa og hefur einnig verið að
vinna hjá WHO og þekkir þannig
inn á alþjóðlega markaðinn. Hann
hefur mikla yfirsýn yfir hvað er að
gerast úti í heimi. Við erum á þeirri
braut að samfélagið eigi að byggja
upp þjónustuna, að það séu ekki
bara einhverjir sérfræðingar, heldur
líka fólkið í samfélaginu sem vinnur í
kerfinu. Hann hefur þá yfirsýn að
vera bæði að vinna með fagaðilum
og notendum auk þess sem hann er
fyrrverandi notandi sjálfur.“
Sameiginleg
ábyrgð mikilvæg
Margrét Guttormsdóttir, leiklist-
arkennari og Hugaraflsmaður, segir
Héðin ekki síst koma inn í stjórnina
vegna þess að Hugarafl sé að vinna
á svipuðum nótum og fremstu geð-
heilbrigðisaðilar í Evrópu eru nú að
vinna. „Það er notendasýnin,“ segir
Margrét. „Það eru ekki sérfræðing-
ar sem segja bara hvað virkar, held-
ur er það notandinn, einstaklingur-
inn, sem tekur ábyrgð með
sérfræðingunum á því að vinna að
bata.“
Geðheilbrigðismál eru að sögn
Margrétar mjög pólitísk. „Það hefur
alltaf verið þessi tilhneiging í þjóð-
félaginu að hver vísar á annan,“ seg-
ir Margrét. „Að okkar málum koma
heilbrigðismálaráðuneytið, félags-
málaráðuneytið, Tryggingastofnun,
lífeyrissjóðirnir og fleiri. Við vinnum
að því að ná þessum aðilum og at-
vinnulífinu saman, að tengja okkur
við aðalbroddana í þjóðfélaginu, sem
fjalla um hvert fjármagnið fer.“
Fólk, sem hefur átt við geðsjúk-
dóma að stríða er að sögn Bergþórs í
auknum mæli farið að miðla af
reynslu sinni bæði til fagfólks og
þeirra sem nú glíma við veikindi,
notenda heilbrigðiskerfisins. „Það
hefur gefið rosalega gott af sér. Við
erum að sýna fólki að það hefur val,
það getur gert eitthvað í sínum mál-
um og unnið með fagaðilum. Það
þarf ekki að vinna á móti. Það hefur
verið svolítil barátta milli fagaðila og
notenda. Hugarafl leggur áherslu á
að þarna sé um jafningjagrundvöll
að ræða og unnið saman með
reynslu beggja að veganesti,“ segir
Bergþór.
Margrét tekur í þessu ljósi dæmi
um það þegar fólk með geðröskun
fær lyf. „Ef það lítur á lækninn sem
guð almáttugan og tekur þessi lyf,
fer síðan að líða illa og engin eft-
irfylgd er, þá hættir það að taka lyf-
in vegna þess að því líður betur án
lyfjanna,“ segir Margrét. „Það þarf
að vera þarna samvinna.“
Bergþór tekur undir þetta sjón-
armið. „Það er oft talað um að fólk
setji ábyrgðina yfir á læknana en
forðist hana sjálft, en hvað gerir
maður sjálfur þegar maður er að
vinna í einhverju og það virkar ekki?
Maður reynir eitthvað annað. Það er
eins í þessu, maður reynir að leita að
því sem virkar best fyrir mann. Áð-
ur fyrr var ekki hlustað á sjúkling-
inn og meira litið á hann sem sjúk-
dóm en ekki sem manneskjuna á
bak við sjúkdóminn.“
Margrét segir ekki nóg að segja
við geðsjúklinga: „Ábyrgðin er þín,“
því ef fólk sé orðið veikt þurfi það
aðstoð. „Það er ekki nóg að segja því
að fara út að ganga þótt það sé vís-
indalega sannað að ganga geti haft
jafn góð áhrif og lyf. Það þarf aukið
val á úrræðum,“ segir Margrét.
„Ábyrgðin er bæði einstaklingsins
og samfélagsleg, eins og í skólum.
Jafnt foreldri, skóli og nemandi
verða að vinna að því að sem mest
hljótist út úr náminu.“
Auður Axelsdóttir iðjuþjálfi segir
hópinn líta á reynslu notenda sem
verðmæti. „Að hafa veikst, fundið
leið til bata og vilja miðla þessari
reynslu, bæði til annarra sem eru að
taka sín fyrstu spor og einnig til að
hafa áhrif á hvernig þjónusta er
mótuð, að hún sé mótuð eftir þörfum
þeirra sem til þekkja,“ segir Auður.
„Við byggjum á hugmyndafræði
valdeflingar, þar sem einstaklingur-
inn er efldur til að ná valdi á eigin
aðstæðum á hverjum tíma. Markmið
okkar er að efla notendaáhrif, efla
hlutverk og atvinnutækifæri og
móta þjónustu út frá okkar reynslu.“
Hlutverkasetur stóra verkefnið
Hugaraflshópurinn er skipaður
hópi geðsjúkra í bata og iðjuþjálfa
sem starfa saman að því að móta
þjónustu við notendur geðheilbrigð-
iskerfisins.
Eitt af helstu verkefnum Hugar-
aflshópsins er að koma svonefndu
Hlutverkasetri á fót, nokkurs konar
upplýsinga-, samfélags- og rann-
sóknamiðstöð. „Hlutverkasetrið er
það sem Hugarafl er fyrst og fremst
að einblína á,“ segir Bergþór. „Þar
verður kaffihús til að draga að fólk.
Þar getur fólk hist á jafningjagrunni
og fengið gott kaffi og spjallað. Síð-
an getur það labbað yfir í upplýs-
ingadeildina og aflað sér upplýsinga
um sinn sjúkdóm. Ef það hefur
áhuga á að starfa með hópnum getur
það sótt um að vera aðili.“
Margrét segir vissulega vanta
bæði húsnæði og peninga. Einnig sé
verið að vinna í því að fyrrverandi
notendur verði heilbrigðisstarfs-
menn. „Til þess að vera til staðar
fyrir þá sem eru að nýta þjónustuna
núna, af því þeir hafa oft miklu betri
yfirsýn yfir möguleikana heldur en
starfsfólk sem ekki býr að sömu
reynslu.“
Bergþór segir einnig gríðarlega
mikilvægt að fólk sem sé að glíma
við svipaðar geðraskanir geti komið
saman á viðeigandi grundvelli og
rætt saman. „Þegar ég var að byrja
að veikjast lagðist ég alltaf inn á
geðdeild og fór svo að vinna,“ segir
Bergþór. „Ég var einhvern veginn
til skiptis geðveikur og vinnandi. Ég
náði ekkert að tengja þetta saman
og eðlilega fór ég ekki að tala um
geðsjúkdóminn á almennum vinnu-
markaði. Ástæðan var sú að ég bæði
skammaðist mín fyrir sjúkdóminn
og gat heldur ekki ætlast til þess að
fólk skildi hvað ég var að tala um,
þegar ég skildi það ekki sjálfur. Þeg-
ar ég ákvað að hætta að vinna fór ég
að vinna í sjálfum mér og velta
þessu fyrir mér. Síðan ákvað ég að
fara að vinna á vernduðum vinnu-
stað og það gaf mér mjög mikið að
geta verið að gera eitthvað. Nú er ég
í námi í Hringsjá, starfsþjálfun fatl-
aðra, og það er ekki síður mikilvæg-
ur stuðningur sem ég fæ þar til að
vinna að mínum málum.“
Bergþór, Margrét og Auður segja
öll afar mikilvægt að halda fólki
starfandi og úti á vinnumarkaðnum,
enda tapi samfélagið gríðarlega á
því að einstaklingur hætti að vinna.
Að sama skapi græði samfélagið
mjög á því að fólk haldi starfsorku.
Eitt af brýnustu verkefnum fyrir-
hugaðs Hlutverkaseturs segir Auð-
ur að efla atvinnutækifæri geð-
sjúkra og efla starfsendurhæfingu.
„Þetta viljum við gera í samvinnu
við alla aðila, eins og vinnumarkað-
inn. Við viljum skapa fleiri tækifæri
og meiri sveigjanleika á vinnumark-
aði. Við höfum fundið fyrir jákvæðni
á vinnumarkaðnum, en þetta þarf að
vera samstarf og við þurfum að
finna leiðir á báða bóga. Hlutverka-
setur á að vera vinnustaður fagfólks
og notenda, þar sem við nýtum
þekkinguna frá báðum aðilum til að
hafa þróunina í takt við það sem
skiptir máli.“
Héðinn Unnsteinsson sest í stjórn Hugaraflshópsins
Morgunblaðið/Sverrir
Margrét Guttormsdóttir, Auður Axelsdóttir og Bergþór G. Böðvarsson
hafa starfað með Hugaraflshópnum og segja árangur hans vera mikinn.
Notendur og fagfólk taki
sameiginlega ábyrgð á bata
Eftir Svavar Knút Kristinsson
svavar@mbl.is