Morgunblaðið - 17.04.2005, Qupperneq 68

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 SUNNUDAGUR 17. APRÍL 2005 VERÐ Í LAUSASÖLU 350 KR. MEÐ VSK.
ALLAR líkur eru á að höfðað
verði dómsmál vegna launamála
smiðs frá Portúgal, sem kom til
starfa á síðasta ári við Kára-
hnjúkavirkjun í gegnum portú-
gölsku starfsmannaleiguna Select
og var hér í þrjá mánuði.
Lögmaður smiðsins og Samiðn-
ar í þessu máli er Bergþóra Ing-
ólfsdóttir hdl. Um prófmál yrði að
ræða, þar sem mál þessa starfs-
manns mun ekki vera einsdæmi.
Bergþóra segir að eftir þriggja
mánaða vinnu vanti tæpa milljón
upp á að smiðurinn hafi fengið
greidd laun samkvæmt lágmarks-
kjörum. Impregilo hafi varpað frá
sér ábyrgð í málinu og bent á að
smiðurinn hafi veitt hér „þjón-
ustu“ fyrir fyrirtækið Select í
Portúgal.
Bergþóra segist geta tekið und-
ir með Marteini Mássyni, lög-
manni GT-verktaka, í ummælum
hans í Morgunblaðinu á föstudag
að lagalega skilgreiningu vanti á
hugtakinu þjónusta. Hins vegar
segist hún ekki tilbúin að fallast á
þann skilning sem lögmaður GT-
verktaka leggur í það hugtak. Í
skjóli þessa hugtaks um þjónustu
hafi erlendu vinnuafli verið „mok-
að inn í landið“ og þannig skapast
möguleiki á nútímaþrælasölu milli
landa. Mál smiðsins frá Portúgal
sé gott dæmi um það.
Stuðlað að framleigu
á vinnuafli
Bergþóra segir að reglur þær
sem leiddar hafi verið í íslensk
lög, og stafi frá Evrópusamband-
inu, séu alls ekki settar í þeim til-
gangi heldur þvert á móti eigi
þær að tryggja erlendu vinnuafli
lágmarkskjör á vinnumarkaðnum,
til samræmis við alla aðra sem
þar starfa. Með því að skýla sér á
bak við þjónustuhugtakið sé verið
að stuðla að framleigu á vinnuafli.
Um það gildi engar lagareglur
hér á landi.
„Á meðan ekki eru skýrari
reglur í íslenskum lögum um
starfsmannaleigur og ábyrgð
þeirra sem hafa þessa starfsmenn
í vinnu, þá gilda almennar reglur
vinnuréttarins, um skyldur at-
vinnurekenda gagnvart erlendu
vinnuafli. Frá þeim verður ekki
vikið með vísan til markmiðs-
ákvæða EES-samningsins,“ segir
Bergþóra.
Mál smiðs frá Portúgal
er á leið fyrir dómstóla
Milljón krónum undir lágmarks-
kjörum eftir þriggja mánaða vinnu
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
RÍKISVALDIÐ á ekki og getur
ekki gripið til aðgerða sem miða
að því að færa þungaflutninga út
á sjó, að mati nefndar sem sam-
gönguráðuneytið skipaði í nóv-
ember 2004 til að móta framtíð-
arstefnu stjórnvalda varðandi
strandflutninga. Nefndin hefur
nú skilað áliti. Meðal niðurstaðna
hennar er að það sé hlutverk
stjórnvalda að tryggja að gjald-
taka og álögur á mismunandi
flutningsmáta verði sem réttust
og í samræmi við samfélagslegan
kostnað sem þeir valda, í þeim
tilgangi að skapa heilbrigt og
sanngjarnt samkeppnisumhverfi.
Nokkuð er fjallað um hvaða
áhrif auknir landflutningar hafa,
m.a. á vegakerfið, umhverfið og
slysahættu. Þungir bílar slíta
vegunum mun meira en léttir
bílar. Fjárfestingar Vegagerðar-
innar í viðhaldi vega með bundnu
slitlagi eru um 1,4 milljarðar á
ári. Áætlað var að viðhaldskostn-
aðurinn myndi aukast um 100
milljónir á ári við það að strand-
siglingar Eimskips lögðust af.
Gjöld sem lögð eru á flutninga-
bíla eru hærri en beinn kostn-
aður samfélagsins þeirra vegna.
Gjöldin dreifast hins vegar ekki í
samræmi við slit á vegum, þann-
ig að allra stærstu ökutækin
greiða ekki sinn hluta af slitinu.
Þá kemur fram í nefndarálitinu
að Vegagerðin hefur ekki gefið
út áætlun til langs tíma um við-
haldskostnað vega, því óvissu-
þættir eru taldir vera of margir.
Hvað varðar útblástur gróð-
urhúsalofttegunda benda út-
reikningar nefndarinnar til þess
að veruleg óvissa sé um hvort
ávinningur næðist með auknum
strandflutningum. Líklega yrði
hann óverulegur og vænlegra að
auka sparneytni og minnka út-
streymi flutningabílanna.
Aukin umferð flutningabíla á
helstu akstursleiðum hefur ekki
valdið fjölgun slysa eða óhappa.
Það er m.a. þakkað styrkri ör-
yggisstjórnun hjá stærstu flutn-
ingaaðilunum, sem m.a. stöðva
akstur bílanna þegar hætta er
talin stafa af veðri og aksturs-
aðstæðum.
Gjaldtaka hafna meiri
en kostnaðurinn
Þá er vikið að skýrslu Hag-
fræðistofnunar HÍ um saman-
burð á beinni gjaldtöku og sam-
félagslegum kostnaði við
flutninga á Íslandi. Þar kemur
fram að gjaldtaka hafna af
strandflutningum hafi verið
meiri en sá kostnaður sem hafn-
irnar höfðu af þeim. Nefndin tel-
ur að gjöld sem krafist er af
fiskiskipum og vegna uppskipun-
ar afla séu ekki í samræmi við
þann kostnað sem af þeirri starf-
semi hlýst. Hins vegar hafi vöru-
flutningar greitt meira en sem
nam kostnaði.
Þá segir í áliti nefndarinnar að
gjöld á vegasamgöngur, bæði al-
menn skattlagning og gjöld til
vegaframkvæmda og viðhalds
vega, séu samtals tvöfalt meiri
en sem nemur beinum kostnaði
ríkisins af vegakerfinu.
Nefnd um framtíðarstefnu
í strandflutningum
Ríkið á ekki
að hvetja til
strandflutninga
Eftir Guðna Einarsson
 Há gjöld/8
Morgunblaðið/Eggert
Eimskip hætti strandsiglingum.
UNNUR Birna Vilhjálmsdóttir, tvítug
Reykjavíkurmær, var kosin ungfrú
Reykjavík árið 2005 í Broadway á föstu-
dagskvöld. Unnur Birna varð einnig hlut-
skörpust í símakosningu þar sem áhorf-
endur heima gátu hringt inn og komið
sínu atkvæði á framfæri.
Í öðru sæti varð Ólöf Jónsdóttir og Ing-
unn Sigurpálsdóttir í því þriðja. Ingunn
var jafnframt kosin ljósmyndafyrirsæta
keppninnar. Alls tóku 17 stúlkur þátt.
Unnur Birna segir allar stúlkurnar hafa
átt möguleika á því að vinna keppnina.
„Maður bjó sig alveg undir að þetta gæti
gerst,“ segir Unnur Birna. Hún segir allan
undirbúning fyrir keppnina hafa verið til
sóma og hópinn frábæran. „Þetta var
virkilega góður hópur og æðislegar stelp-
ur.“
Unnur Birna á ekki langt að sækja feg-
urðina, en móðir hennar er Unnur Steins-
son sem varð ungfrú Reykjavík árið 1983.
Kvaðst hún að sjálfsögðu vera afar stolt af
dóttur sinni.
Unnur Birna fær ekki langan tíma til
þess að slaka á enda tekur nú við und-
irbúningur fyrir Ungfrú Ísland-keppnina
sem haldin verður í næsta mánuði.
Unnur Birna kosin
ungfrú Reykjavík
Ljósmynd/Jón Svavarsson
Stolt af
dótturinni
PLÖTUFYRIRTÆKIÐ Smekkleysa er
orðin helsta útgáfa á íslenskri nútímatónlist
þó fyrirtækið hafi upphaflega verið stofnað
til að gefa út hugverk eigenda sinna, sem
margt flokkaðist sem pönk.
Ásmundur Jónsson, framkvæmdastjóri
Smekkleysu, segir að þó margt af því sem
fyrirtækið gefi út standi ekki undir sér í
byrjun hafi forsvarsmenn þess trú á því að
það muni skila sér á endanum. Hann bendir
á sem dæmi að þó allir vilji eiga Sigur Rós í
dag hafi Smekkleysa gefið út tvær plötur
með hljómsveitinni sem skiluðu litlu í kass-
ann þar til kom út plata, Ágætis byrjun,
sem borgaði sig margfalt.
Í viðtali við Árna Matthíasson í Tímariti
Morgunblaðsins segir Ásmundur frá starfi
sínu að íslenskri tónlist í áratugi og ræðir
meðal annars um þá kröfu sem hann geri til
tónlistar að hún sé spegill samtímans, ekki
bara skemmtun heldur líka sé eitthvað að
finna í henni þegar leitað er, „annars fer
hún fljótlega upp í hillu og gleymist svo“.
Ljósmynd/Kristinn Ingvarsson
Tónlist sé speg-
ill samtímans
Laxamýri. Morgunblaðið | Fyrirmálslömb eru farin að koma í heiminn
og á bænum Þverá í Reykjahverfi fæddust nýlega tveir mynd-
arlegir hrútar án þess að sérstaklega væri búist við þeim. Hrútar
þessir hafa verið nefndir Kóngur og Gosi og verða áreiðanlega
stórir í haust.
Elma Rún Þráinsdóttir, 10 ára frá Húsavík, er svo heppin að eiga
afa og ömmu á Þverá og getur þess vegna komið oft til þess að
halda á hrútunum, klappa þeim og spjalla við þá. Þetta kunna
Kóngur og Gosi ágætlega að meta og ekki er að sjá annað en að
vel fari á með þessum ungu félögum.
Morgunblaðið/Atli Vigfússon
Kóngur og Gosi
ÍSBREIÐUR og birtubrigði norð-
urheimskautsins taka á sig óvænta
mynd í væntanlegri haust- og vetr-
arlínu evrópska kristalsfyrirtæk-
isins Swarovski. Á morgun koma til
Reykjavíkur um sextíu blaðamenn
víðs vegar að úr Evrópu, sem boðið
hefur verið til kynningar á tískulín-
unni „In the mood for ice“ (Í ís-
skapi) en Ísland er valið til kynning-
arinnar vegna hugmyndatengsla
við hönnunina.
Kynntir verða stórbrotnir skart-
gripir og skúlptúrar úr kristal, perl-
um og postulíni undir nöfnum á
borð við Grýlu-
kerti, Ísjaki, Ís-
land, Inúíti og
Snjóhús – með
þeim hætti að
skartgripirnir
virðast beinlínis
sprottnir upp úr
túndrum Græn-
lands og auðn-
um Íslands.
Swarovski er yfir hundrað ára gam-
alt fyrirtæki, með rætur í Aust-
urríki, og eru starfsmenn nú um
sextán þúsund. /Tímarit
Grýlukerti um hálsinn