Morgunblaðið - 21.05.2005, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 21. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
„HALTU þessari stefnu og
sveigðu ekki af nema með leyfi
mínu!“ sagði skipstjórinn – og hvarf
(til jómfrúr, sögðu illar tungur).
Land fyrir stafni! – skipstjórans
leitað – en Goðafoss
strandar. Kapteinn
rumskar, hleypur,
hrópar: Hart í bak!
Saga Héðinsfjarð-
arganga. Sársaukafullt
dæmi þess að stefnu
verður að breyta, þótt
þar með séu rofin heit,
fyrirmæli, vel meint
en standast ekki, þeg-
ar á reynir. Orðheld-
inn kapteinn víkur,
eða er ekki framar
orðheldinn. Fjár-
magns- og jarð-
fræðivandi er ærinn,
en verst er hin fráleita
forgangsröðun veg-
ganga og seinagangur
sem hleypir illu blóði í
hvern mann.
Héðinsfjarðargöng
verða að bíða frekari
endurskoðunar.
„Röksemdir“ formælenda þeirra
eru flest á hvolfi:
1. Göng eiga einkum að efla
byggðir Eyjafjarðar og Akureyri.
Svar: Þetta er einmitt það svæði
landsbyggðar, sem sízt þarf sér-
tækar aðgerðir til stuðnings. Það
stæðist jafnvel hrun á Siglufirði.
Auk þess yrðu önnur göng Ak-
ureyri þarfari. Deilum ekki um
þetta, en í því eru engin rök, heldur
heimskan ein í samanburði milli
héraða.
2. Það er rangt, að síðan þurfi
ekki göng milli Siglufjarðar og
Fljóta.
3. Það er rangt, að þau megi eða
eigi að verða einkaheimreið Sigl-
firðinga. Þau þurfa jafnframt að
verða eðlilegur hluti
hringvegar um landið
– ef þjóðin á að
borga. Með göngum
út í Fljót.
4. Það er rangt að
teyma alla umferð
gegnum bæinn. Slík
byrjendamistök eru
tíð, en ávallt leiðrétt
seinna og eru dýr.
5. Snjóflóðahætta er
geigvænleg, bæði í
Héðinsfirði og Skútu-
dal. Þegar litið er til
þess og hins mikla
kostnaðar fyrir fá-
mennar byggðir og
lítillar umferðar er
óverjandi að setja
slíka framkvæmd í
forgangsröð. Þetta er
einmitt það sem veld-
ur uppnámi og klýfur
samfélagið í tvennt, Siglfirðinga og
Ólafsfirðinga, ásamt kapteini og
Hæstvirtum Forseta Alþingis ann-
ars vegar, en hins vegar þjóðina að
stórum hluta. Þetta ræður mestu
um vaxandi kröfur um allar fram-
kvæmdir í Reykjavík og hvergi
nema þar. Hótanir samgöngu-
ráðherra um sex ára stöðnun sam-
gangna nema við Siglufjörð, síðan
aðra sex ára stöðnum vegna
Hrafnseyrarheiðar, ofan í áralang-
ar fórnir í Djúpveg (í öfuga átt), og
síðan hvað, hvað? Þessi endalausa
vitleysa er að því komin að hrekja
þjóðina til uppreisnar.
Miklu betur þarf að íhuga og
meta kosti og galla þess að leggja
veg um Héðinsfjörð, og ekki síður
hið fáránlega að gera þetta að for-
gangskröfu í samgöngumálum.
Aðrar leiðir
Í mörgum greinum í Morg-
unblaðinu hef ég bent á aðra leið
hugsanlega (sjá Miðleið), en fáir
gefa gaum, halda að sé sama og
Fljótaleið. Þessi leið frá Skeggja-
brekkudal til Hólsdals í Siglufirði
(sem Halldór Blöndal og fleiri taka
fyrir Holtsdal í Fljótum!) yrði
sunnan Héðinsfjarðar, en gæfi kost
á dyrum þangað fyrir göngumenn.
Þeir fáu sem skilja, telja þetta
meginkost leiðarinnar. Gallinn er,
að hún yrði 2-3 km lengri en um
Héðinsfjörð, en það vegur ekki
þungt á móti kostum, – ef hug-
myndin fær staðizt. En það veit
enginn, því að allar rannsóknir eru
bannaðar. Sá hluti sem yrði í göng-
um er álitinn of langur, það ræður
þó ekki þessu banni, heldur fljót-
færnisleg ákvörðun, sem Vegagerð-
in kennir Alþingi, að velja stytztu
leið til Ólafsfjarðar, vissulega þá
um Héðinsfjörð, hvað sem tautar.
Inn af Hólsdal yrði stutt álma til
Fljóta, þannig yrði hér bæði heim-
reið til Siglufjarðar, 18 km, og
hluti Hringvegar um Tröllaskaga,
18 km, frá Ólafsfirði að Ketilási í
Fljótum í stað 40 km um Héðins-
fjörð og Almenninga. En án rann-
sóknar verður hvorki fullyrt að
munni 4 km álmu út í Fljót fái
staðizt, né heldur munnar í Hólsdal
eða Skeggjabrekkudal. Líklega
yrðu þessi göng lengri en um Héð-
insfjörð, en jafnlöng í heild að
meðtöldum seinni göngum út í
Fljót. En kostir leiðarinnar gerðu
meira en vega hér upp á milli. Það
er því alls ekki forsvaranlegt að
rannsaka ekki þessa möguleika.
Þrátt fyrir efasemdir bind ég
vonir við þessa leið, fáist hún rann-
sökuð. Líka kynni að mega bæta
Héðinsfjarðarleið, lengja göngin til
að draga úr snjóflóðavá. En þeim
mun fremur verður þá að setja
önnur göng í forgangsröð. Aðrar
hugmyndir þykja mér ekki nógu
hagstæðar Siglfirðingum. En það
er sameiginlegur kostur þeirra, að
göng koma út í Fljót, og það gæti
ég stutt strax.
Ódýrast til þess að fá nokkrar
samgöngubætur um Tröllaskaga,
er að leggja veg um Lágheiði. Ég
tel mig hafa öruggar heimildir fyr-
ir því að þetta sé vænlegri kostur
en menn hafa látið í veðri vaka.
Heitum á drengskap Siglfirðinga
og gott fordæmi að una um sinn
við heilsársveg um Lágheiði, þótt
lokist dag og dag eins og allir veg-
ir, og bjóða öðrum framar í röð
gangagerðar á meðan eigin kostir
séu metnir á ný.
Skiptum um skipstjóra
Guðjón Jónsson fjallar
um jarðgöng og vegagerð
Guðjón Jónsson
’Það er því allsekki forsvaran-
legt að rann-
saka ekki þessa
möguleika.‘
Höfundur var kennari.
%
  &
#' 


 



 
 
    #


()*


  $
  



#


)* 

















G  
#$ ' 
Á þessari mynd sjást Héðinsfjarðarleið (græn) og Fljótaleið (rauð), og Mið-
leið (svört). Væri sú leið valin frá Hólsdal í Siglufirði að mynni Holtsdals í
Fljótum – 6–7 km göng – en 10 km álman til Ólafsfjarðar látin bíða mætti
seinna velja hverja leiðina sem vera skyldi þangað!
VIÐ STEFNUMÓTUN um fé-
lagslega mennt á vegum Reykjavík-
urborgar fyrir fullorðna breytist
hlutverk Námsflokka Reykjavíkur,
sem eftir sem áður
gegna lykilhlutverki til
að koma til móts við þá
sem hið almenna skóla-
kerfi bregst með ein-
hverjum hætti.
Tryggt verður fram-
boð námsleiða í þeim
meginþáttum er varða
félagslega mennta-
stefnu. Þar er átt við
grunnnám fyrir þá sem
ekki hafa lokið grunn-
skóla eða vilja undirbúa
framhaldsskólanám, og
verður sú kennsla í haust
á vegum Námsflokka. Vegna ís-
lenskukennslu fyrir nýbúa vill borg-
in tryggja að það frumkvæði sem
hún hefur haft nýtist til framþróun-
ar í samstarfi við fleiri, sem nú er
von til að komi til liðs við borgina í
þessu mikilvæga efni. Auglýst hefur
verið eftir þeim sem vilja gera þró-
unarsamning við borgina, í tengslum
við átak ríkisins og Kennaraháskól-
ans um þessa námsgrein, þar sem
bæði þekking og starfsfólk Náms-
flokka geta nýst. Mjög mikilvægt er
að fleiri sveitarfélög, Alþjóðahús, og
samtök vinnumarkaðar efli þessa
námsgrein og vill borgin ýta enn
frekar undir það.
Samþykkt menntaráðs um
félagslega menntastefnu
Þetta var samþykkt í menntaráði
borgarinnar: ,,Menntaráð felur
menntasviði að fylgja eftir tillögum
starfshóps um Námsflokka Reykja-
víkur og hafi að markmiði: Hlutverk
Námsflokka Reykjavíkur verði
áfram að annast félagslega mennta-
stefnu Reykjavíkurborgar í fullorð-
insfræðslu.
Ráðinn verði forstöðumaður NR
til að stýra stefnumótun og rekstri.
Það fé sem ætlað er til fullorðins-
fræðslu á fjárhagsáætlun verði
áfram nýtt til að tryggja framboð á
þeirri grundvallarþjónustu sem fé-
lagsleg menntastefna borgarinnar
byggist á.
Meðal þess sem
menntaráð felur
menntasviði að út-
færa nánar er:
1) Að NR leiti eftir
samstarfi við þá sem
til greina koma, í því
skyni að tryggja
áfram framboð á
vandaðri íslensku-
kennslu fyrir útlend-
inga. Þekking og
reynsla sem skapast
hefur hjá NR nýtist í
þessu skyni og leggi
NR fram fé til þess
að haldið verði áfram þróunarstarfi
NR í íslenskukennslu fyrir útlend-
inga. Þess verði gætt að þeir nem-
endur sem ekki njóta fjárhags-
aðstoðar stéttarfélaga eða
atvinnurekenda fái áfram að njóta
niðurgreidds náms.
NR taka því frá og með hausti
2005 þátt í kostnaði útlendinga sem
búa í Reykjavík í samræmi við nán-
ari reglur.
2) NR bjóði áfram skilvirkar leiðir
fyrir fullorðna til að hefja nám á ný
og ljúka áföngum sem þarf til að
skapa tækifæri til að stunda nám í
framhaldsskólum.
Menntaráð telur mikilvægt að
þjónustuframboð af þessu tagi falli
ekki niður og tryggt verði að NR
veiti möguleika til þessa náms
áfram. Á aðlögunartíma munu NR
annast þessa kennslu. Til reynslu
auglýsi NR á árinu 2005 fjárstyrk til
framhaldsskóla, og/eða annarra að-
ila á höfuðborgarsvæðinu, til að
kanna hvort breyting á skipulagi sé
æskileg.
3) NR geri þjónustusamning við
þjónustumiðstöðvar borgarinnar um
að NR kosti frá ársbyrjun 2006
náms- og starfsráðgjöf á hverri mið-
stöð. Þeir aðstoði fullorðna ein-
staklinga sem örðugt eiga með að
nýta almenn námstilboð og leitast
ásamt forstöðumanni NR við að út-
vega þeim nám við hæfi.
Í því skyni munu NR m.a. leggja
fram fé til að vönduð kennsla í lestri,
ritun og stærðfræði fyrir fullorðna
standi þessum hópi til boða (sbr. lið-
ur 2).
4) Menntaráð gerir ekki ráð fyrir
að frístundanám verði áfram hluti af
starfsemi NR og samþykkir tillögur
starfshóps í því efni.
Menntaráð felur menntasviði að
tryggja sem best aðkomu starfs-
manna að útfærslu þessara hug-
mynda og þeim standi áfram til boða
störf sem tengjast starfsemi þessari
þar sem því verður við komið og
gagnkvæmur vilji er fyrir hendi.
Menntaráð sé upplýst reglulega
um gang mála.
Eins og sjá má er hér ekki verið
að leggja Námsflokkana niður held-
ur ljá þeim nýjar áherslur í sam-
ræmi við grunngildi félagslegrar
menntastefnu.
Félagsleg menntastefna
í borginni
Stefán Jón Hafstein fjallar um
menntastefnu og Námsflokka
Reykjavíkur ’Menntaráð felurmenntasviði að tryggja
sem best aðkomu starfs-
manna að útfærslu þess-
ara hugmynda og þeim
standi áfram til boða
störf sem tengjast starf-
semi þessari þar sem
því verður við komið og
gagnkvæmur vilji er
fyrir hendi.‘
Stefán Jón Hafstein
Höfundur er formaður
menntaráðs Reykjavíkur.
HÉR fylgir stutt yfirlit um árangur
sem unnist hefur í málefnum eldri
borgara hin síðustu ár:
1. Fjölgað hefur öðrum vist-
unarkostum en hjúkrunarrýmum
fyrir aldrað fólk. En
þær breytingar hafa
hreyfst á hraða snig-
ilsins.
2. Á tímabili dró aðeins
úr gliðnum ellilauna
og launavísitölu
3. Lyfjakostnaður.
Margra ára barátta
eldri borgara fyrir
lækkun lyfjakostnaðar
vegna þess að smá-
sölukostnaður lyfja
hefur verið 45–50%
hærri á Íslandi í sam-
anburði við Danmörku
og Noreg virðist hafa
borið árangur. Í kjöl-
far þeirrar gagnrýni
tók ríkisendurskoðun
málið til endurskoð-
unar og komst að
sömu niðurstöðu og eldri borgarar.
Nú er unnið að þessu máli undir
stjórn Páls Péturssonar og stefnt að
því að verðlag verði hið sama og í
nágrannalöndunum árið 2006. Þetta
er mikill sigur fyrir eldri borgara.
Stærstu lyfjaneytendurnir eru í
þessum hópi enda fyllir þriðjungur
eldri borgara hóp við lélega heilsu.
4. Eignaskattar.
Eignaskattar verða lagðir niður árið
2006 og ber að fagna því. En lítið
samræmi felst í hækkun fast-
eignaverðs um 15% en fríeignamark
hækkar aðeins um 3% vegna álagn-
ingar eignaskatts í ár. Það leiðir til
hækkaðs eignaskatts og annarra
fasteignagjalda á því ári.
5. Óskertur tekjutryggingarauki hefur
verið aukinn en nær aðeins til 1,3%
eldri borgara. Sumir í stjórnarliðinu
telja að þessi hækkun nái til allra líf-
eyrisþega. Þekking þeirra nær því
skammt.
6. Erfðaskattur lækkar, en á líkklæð-
unum eru ekki vasar.
7. Komugjöld á heilsugæslu hafa lítið
hækkað, sömu sögu er að segja um
afnotagjöld RÚV. Það ber að þakka
þeim er staðið hafa vörð um þessi
mál.
8. Sveigjanlegur eftirlaunaaldur. Árið
1989 var lögð fyrir
Alþingi tillaga frá
landlæknisembætt-
inu um sveigjanlegan
eftirlaunaaldur 64–74
ára. Sú þingsályktun-
artillaga var sam-
þykkt og nefnd skip-
uð. Nefndin dó
bráðadauða. Nú hafa
10 þingmann Sjálf-
stæðisflokksins feng-
ið þingsályktun-
artillöguna
samþykkta um
sveigjanlegan eft-
irlaunaaldur 64–72
ára en síðan hefur
ekkert gerst. En
þetta er jákvæð til-
raun.
En nú er von á betri
tíð sbr. tilkynningu er hér er birt og
samþykkt var á fundi með forsætis-,
fjármála-, heilbrigðis- og félagsmála-
ráðherra 11. mars 2005.
Ríkisstjórn Íslands skipaði í sam-
ráði við Landssamband eldri borgara
starfshóp til þess að fara yfir og koma
með úrbætur í eftirfarandi málum.
1. Lífeyrisgreiðslur almannatrygg-
inga.
2. Útreikningar Landssambands eldri
borgara á þróun kaupmáttar ráð-
stöfunartekna þriðjungs ellilífeyr-
isþega frá 1988–2007.
3. Samkomulagið frá 19. nóvember
2002 – efndir á uppbyggingu hjúkr-
unarheimila og skipulagi á öldr-
unarþjónustu.
4. Auknir valkostir í húsnæðismálum.
5. Endurskoðun á lögum um málefni
aldraðra nr. 125/1999.
Ávinningur eldri
borgara síðastliðin ár
Ólafur Ólafsson fjallar
um málefni eldri borgara
Ólafur Ólafsson
’… nú er von ábetri tíð í mál-
efnum eldri
borgara.‘
Höfundur er formaður
Landssambands eldri borgara.