Morgunblaðið - 21.05.2005, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. MAÍ 2005 41
UMRÆÐAN
www.lyfja.is
- Lifið heil
arfirði - Stykkishólmi - Búðardal - Húsavík - Kópaskeri - Raufarhöfn - Þórshöfn - Sauðárkróki - Blönduósi - Hvammstanga - Skagaströnd
Taktu eitt skref í einu, hvert á eftir öðru, og finndu muninn sem verður þegar þú
hefur ákveðið að breyta um lífsstíl. Hver dagur býður upp á ótal tækifæri til að
auka hreyfinguna – og þar með vellíðan. Að hlaupa upp og niður stiga í stað
þess að taka lyftuna, ganga meira í stað þess að aka, hjóla, taka hálftíma
sundsprett. Það snýst ekki um kostnað að breyta lífi sínu til hins betra, heldur
fyrst og fremst að nýta tækifærin sem gefast á hverjum degi, og fylgja þeim
eftir. Að ganga í vinnuna er kannski bara spurning um að leggja aðeins fyrr af
stað – og lifa heil.
MIÐVIKUDAGINN 18. maí sl.
samþykkti stjórn Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna breytingar á
úthlutunarreglum sjóðsins. Um er
að ræða árlega endurskoðun á út-
hlutunarreglum sjóðsins og taka
nýjar reglur gildi á skólaárinu
2005–2006. Í ár voru gerðar um-
talsverðar breytingar á skipulagi
útlána og talsvert auknu fjármagni
veitt í sjóðinn til að bæta kjör
námsmanna. Fulltrúar samstarfs-
nefndar námsmannahreyfinga inn-
an stjórnarinnar vilja fyrir hönd
umbjóðenda sinna lýsa yfir ánægju
með flest það sem breytingarnar
hafa í för með sér þó enn vanti
nokkuð upp á að kjör allra náms-
manna verði viðunandi.
Yfirlit yfir helstu breytingar
Skerðingarhlutfall tekna hefur
nú lækkað úr 33% í 14% og miðast
tekjustofn við heildartekjur í stað
nettótekna áður. Það hefur að
sjálfsögðu engin áhrif á námsmenn
með tekjur undir skattleys-
ismörkum sem eru um 900.000
krónur. Samfara því er frí-
tekjumark afnumið en frá og með
næsta skólaári mun frítekjumark
heyra sögunni til. Ásamt því
hækkar grunnframfærsla innan-
lands um 3,8% eða úr 79.500 kr. í
82.500 kr. og sumarlánasvigrúm er
aukið með því að lækka kröfur um
einingaskil námsmanna úr 15 í 10
einingar fyrir fullt sumarlán.
Þannig geta námsmenn flýtt fyrir
námslokum. Bókalán hækkar úr
41.000 kr. í 4.000 kr. og viðbót við
5 ára regluna um hámarkslánstíma
kemur inn. Sú viðbót snýr að þeim
er geta ekki vegna örorku eða les-
blindu stundað fullt nám og gerir
þeim kleift að sækja um und-
anþágu til að stunda nám á lánum
í grunnnámi sjötta árið. Láns-
réttur námsmanna í stórum náms-
áföngum er rýmkaður þegar skóli
býður ekki upp á endurtekningar-
eða sjúkrapróf í beinu framhaldi af
námstíma.
Námsmenn erlendis hafa fengið
hækkun á framfærslu umfram
verðbólguspá í Hollandi, Lúx-
emborg, Belgíu og Ítalíu auk
hækkunar skólagjaldalána í
Bandaríkjunum og Bretlandi.
Einnig þurfa námsmenn erlendis
ekki lengur að framvísa farseðli
gegn ferðaláni heldur greiðast þau
sjálfkrafa. Þá eiga þeir námsmenn
erlendis, sem stunduðu nám á yf-
irstandandi skólaári, þess kost að
fá aukalán sem kemur til móts við
ófyrirséð gengistap þeirra á árinu.
Hagkvæmast að vera nálægt
meðaltekjum námsmanna
Samstarfsnefnd námsmanna-
hreyfinganna vill benda á að með
afnámi frítekjumarks er ljóst að
lágtekjunámsmenn hagnast ekki á
þessum breytingum, en gera má
ráð fyrir að kjör um 85% náms-
manna batni við breytinguna og að
margir, þ.á m. meðaltekjufólk, fái
sinn hlut stórlega bættan. Barn-
laus lánþegi í leigu-
húsnæði sem hefur
800.000 krónur í árs-
tekjur fær þannig
um 80.000 krónum
hærra lán fyrir
skólaárið. Einnig
hafa möguleikar
námsmanna til tekju-
öflunar aukist.
Tekjuskerðingarvíta-
hringur hefur nú
verið rofinn og skor-
ar samstarfsnefndin
á námsmenn að nýta
sér þessa breytingu
og afla sér þeirra
tekna sem þeir geta,
gefist þeim kostur á
því, t.d. í sumarfríi,
jólafríi og öðrum frí-
stundum. Hagkvæm-
ast er að vera með
tekjur í kringum
skattleysismörk því
þá eru námsmenn að
hámarka ráðstöf-
unarfé og fullnýta
persónuafslátt. Má
benda á í því sam-
hengi að bæði mið-
gildi og meðaltal
tekna námsmanna nú eru nálægt
skattleysismörkum.
Grunnframfærslan
þarf að hækka
Um er að ræða stórtæka breyt-
ingu á úthlutunarreglum LÍN og
ljóst er að þessar breytingar hafa
áhrif á alla lánþega. Náms-
mannahreyfingarnar vilja þó taka
það skýrt fram að þrátt fyrir að
þetta sé stórt skref er þetta aðeins
fyrsta skrefið í átt að fullu afnámi
tekjutengingar námslána fyrir
námsmenn, og leggja þunga
áherslu á að einnig þurfi að hækka
grunnframfærsluna meira en sem
nemur verðlagsþróun svo hún dugi
námsmönnum til framfærslu.
Námsmenn lögðu einnig mikla
áherslu á að jafna kjör náms-
manna erlendis og innanlands
þannig að lánað yrði fyrir skóla-
gjöldum í grunnnámi til beggja
hópa. Í dag fá einungis námsmenn
á Íslandi afgreidd skólagjaldalán
vegna grunnnáms. Þetta ójafnræði
vilja námsmenn afnema og mun sú
barátta halda áfram að ári.
Á heimasíðum námsmannahreyf-
inganna er hægt að finna ýtarlegri
upplýsingar um breytingarnar auk
þess sem lánþegar geta reiknað út
hversu mikið þeir munu fá í lán á
skólaárinu 2005–2006 með reikni-
vélum BÍSN og INSÍ.
Samstarfsnefnd námsmanna-
hreyfinganna (BÍSN, INSÍ, SÍNE
og SHÍ) vill þakka meirihluta
stjórnar LÍN fyrir gott samstarf,
en ljóst er að þessi árangur hefði
aldrei náðst nema fyrir samstillt
átak allra námsmannahreyfing-
anna og meirihluta stjórnar Lána-
sjóðs íslenskra námsmanna.
Mikil kjarabót fyrir lánþega
Lánasjóðs íslenskra námsmanna
Eyrún Jónsdóttir, Jónína
Brynjólfsdóttir, Anna Pála
Sverrisdóttir og Heiður
Reynisdóttir
’… ljóst að lágtekju-námsmenn hagnast ekki
á þessum breytingum,
en gera má ráð fyrir að
kjör um 85% náms-
manna batni við breyt-
inguna og að margir,
þ.á m. meðaltekjufólk,
fái sinn hlut stórlega
bættan.‘
Eyrún
Jónsdóttir
Eyrún er fulltrúi Bandalags íslenskra
námsmanna, Jónína er fulltrúi Iðn-
nemasambands Íslands, Anna Pála er
fulltrúi Stúdentaráðs Háskóla Íslands
og Heiður er fulltrúi Sambands ís-
lenskra námsmanna erlendis.
Jónína
Brynjólfsdóttir
Anna Pála
Sverrisdóttir
Heiður
Reynisdóttir
um sjálfstæðiskjósendur Ingibjörgu
– eða var það öfugt? Það er ekki lít-
ið áfall, ef þeir sem áður kusu aðra
flokka vilja nú vera í Samfylking-
unni. Það gæti endað með ósköpum
– jafnvel að fylgismönnum flokksins
fjölgaði. Þá var þetta nú þægilegra
í gömlu smáflokkunum, þar sem við
þekktum alla með nafni og gátum
raðað þeim í dilkana sína.
Klofningur?
Annar þráður, sem spunninn hef-
ur verið á síðustu vikum, er að
flokkurinn sé á barmi klofnings eft-
ir svo harðvítuga baráttu. Enn slær
hér smáflokkshjartað sem aldrei
fyrr, því að ef sagan kennir okkur
eitthvað, þá klofna flokkar því frek-
ar sem þeir eru smærri. Klofnings-
kenningin er náttúrlega bara hlægi-
leg.
Dettur einhverjum í fúlustu al-
vöru í hug að Margrét Frímanns-
dóttir, Stefán Jón Hafstein, Guð-
mundur Árni Stefánsson, Steinunn
Valdís Óskarsdóttir, Lúðvík Geirs-
son, Jóhanna Sigurðardóttir, Bryn-
dís Hlöðversdóttir – svo að einungis
séu nefndir örfáir af mörgum for-
ystumönnum okkar – dettur ein-
hverjum virkilega í hug að eitthvert
þeirra vilji stofna annan flokk
vegna vonbrigða með úrslit í for-
mannskjöri?
Svo votan draum dreymir ekki
einu sinni okkar mestu andstæð-
inga.
Strákur eða stelpa?
En nú er sumsé dagurinn runn-
inn upp. Nú fáum við að vita úrslit-
in í formannskjöri.
Víst er það spennandi, en úrslitin
skipta engu höfuðmáli. Samfylk-
ingin er löngu orðin til sem afger-
andi forystuafl í íslenskri pólitík og
sýnir það á hverjum degi í stjórn-
um stærstu sveitarfélaga landsins,
og á þingi þar sem situr bezt mann-
aði þingflokkur landsins, líklega allt
frá lýðveldisstofnun.
Í dag verður formaður Samfylk-
ingarinnar annar af tveimur öfl-
ugustu stjórnmálamönnum lands-
ins. Við vitum ekki hvað fæðist, en
hver sem niðurstaðan verður þá
heldur söguleg ganga flokksins
áfram, flokks sem snýst um miklu
stærri og merkilegri hluti en þá
hvort formaður hans er strákur eða
stelpa.
Höfundur er fyrrverandi
framkvæmdastjóri Samfylking-
arinnar og fulltrúi á landsfundi
flokksins í Egilshöll.
flísar
Stórhöfða 21, við Gullinbrú,
sími 545 5500.
www.flis.is ● netfang: flis@flis.is
Allt fyrir baðherbergið