Morgunblaðið - 21.05.2005, Qupperneq 51

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. MAÍ 2005 51
MINNINGAR
Elsku amma mín, þú varst mín
stoð og stytta, alltaf gat ég komið til
þín þegar eitthvað bjátaði á hjá mér.
Amma mín, þú varst svo dugleg að
fylgjast með öllum barnabörnunum
og ekki síst barnabarnabörnunum
þótt þú værir orðin svo lasin. Þú
varst svo stolt af þeim öllum. Nú ert
þú búin að fá hvíldina þína.
Vertu dyggur, trúr og tryggur,
tungu geymdu þína,
við engan styggur né í orðum hryggur,
athuga ræðu mína.
(Hallgr. Pét.)
Guð geymi þig.
Valgerður.
Vala amma er gengin á vit feðr-
anna, hvíldin þörf eftir langa og
góða ævi og loksins hittir hún Jakob
afa eftir rúmlega 35 ára aðskilnað.
Þegar við hugsum um Völu ömmu
koma orðin virðing, væntumþykja,
ræktarsemi og blíða upp í hugann.
Amma var virðuleg kona og vann
sér inn virðingu annarra með fram-
komu sinni og fasi. Það var alltaf
notalegt að koma í heimsókn til
ömmu og alltaf var kökubita að fá
hjá henni, ekki við annað komandi
en að þiggja góðgjörðir og fyrirgefið
þið svo ómyndina var viðkvæðið, lít-
illætið sem einkenndi hana alls ráð-
andi.
Fram á síðasta dag mundi amma
eftir afmælisdögum, hvort sem var
barnabarnanna eða barnabarna-
barnanna, það sýndi innræti henn-
ar. Amma gat líka verið hvatvís og
lá þá ekki á skoðunum sínum, hvort
sem viðkomandi líkaði betur eða
verr og hún varði sitt fólk eins og
sannri ættmóður sæmir. Fjölskyld-
an var henni allt og hennar ríki-
dæmi. Við eigum öll góðar minn-
ingar um Völu ömmu og erum
leiðust yfir því að ekki hitti hún
Baldur Breka áður en hún kvaddi
þennan heim. Blessuð sé minning
hennar.
Hávarður, Katrín Olga,
Hrafnhildur Erna og
Baldur Breki.
Elskuleg amma mín, sem alltaf
var mér svo góð og ég svo stoltur af,
er látin. Það eru margar minning-
arnar sem koma upp í huga minn
þegar ég hugsa til Völu ömmu minn-
ar. Ég var svo heppinn að í nokkur
ár bjó Vala amma niðri hjá foreldr-
um mínum í Völusteinsstræti 5 í
Bolungarvík. Við spiluðum saman,
hún las fyrir mig á kvöldin þegar ég
fékk að gista hjá henni. Ávallt var
hún amma mín til staðar ef á þurfti
að halda. Eftir að amma flutti í íbúð-
ina á Lambhaga og síðan í íbúð í Ár-
borg og ég fór að vinna, fór ég í kaffi
til hennar. Alltaf var tilbúið kaffi og
meðlæti á borðum, nýristað brauð
og ósjaldan voru pönnukökur á
borðum.
Vala amma mín var létt og
skemmtileg. Hún var mjög hörð af
sér, kvartaði ekki þótt hún væri
mjög veik, hún þóttist ekkert finna
til.
Elsku besta amma, ég þakka þér
innilega fyrir allar góðu stundirnar
sem við áttum saman. Ég er mjög
stoltur af að bera nafn þitt og Jak-
obs afa sem dó alltof snemma og ég
fékk aldrei að sjá.
Jakob Valgeir Flosason.
Í dag kveðjum við þig, elsku Vala
amma, en ég mun aldrei gleyma öll-
um góðu minningunum sem ég á um
þig. Eins og þegar ég var að koma
og fá að gista sem ég gerði svo oft
þegar ég var yngri, og þú tókst
ávallt fagnandi á móti mér. Ég fann
fyrir svo miklu öryggi hjá þér,
amma, þegar þú breiddir sængina
yfir mig þannig að hún náði yfir
munn og fórst svo með bæn. Eða
þegar við vorum að spila og þú vildir
aldrei vinna og ef þú slysaðist til að
vinna þá heyrðist ávallt „æi“.
Ég hef fundið mikið til með þér,
amma, í veikindunum sem þú hefur
gengið í gegnum og finn að það er
friður yfir þér núna. Þúsund þakkir
fyrir allt sem þú gafst mér, elsku
Vala amma.
Þinn
Guðbjartur.
✝ Jón Laxdal Hall-dórsson leikari
fæddist á Ísafirði 7.
júní 1933. Hann lést á
heimili sínu í Kaiser-
stuhl í Sviss 15. maí
síðastliðinn. Foreldr-
ar Jóns Laxdal voru
Halldór Friðgeir Sig-
urðsson skipstjóri, f.
26.1. 1880, d. 17.11.
1960, og Svanfríður
Albertsdóttir, f.
26.10. 1895, d. 20.6.
1966. Börn þeirra,
auk Jóns, eru: 1)
Anna, f. 18.8. 1913, d.
24.11. 1978, maki Jón Einarsson, f.
6.1. 1917, þau eignuðust tíu börn.
2) Jónína Katrín, f. 15.8. 1915, d.
28.4. 1935, maki Einar Jóhannes
Eiríksson, f. 26.7. 1908, d. 16.3.
1936. Sonur þeirra Jón Hjörtur
vélstjóri, f. 27.4. 1935, ólst upp hjá
Halldóri og Svanfríði, maki Jóns
Hjartar er Ólöf Erna Guðmunds-
dóttir, f. 17.1. 1937, þau eignuðust
fimm börn. 3) Guðjón skipstjóri, f.
18.8. 1917, d. 2.10. 1991. Maki I
(skildu) María Rebekka Sigfúsdótt-
ir, f. 21.8. 1922, d. 21.11. 1985, þau
eignuðust þrjú börn. Maki II
Karlotta Einarsdóttir, f. 3.10. 1925,
d. 3.7. 2003, þau eiga þrjú börn. 4)
Lilja, f. 4.5. 1919, d. 13.2. 2005,
maki Guðmundur Elías Guð-
mundsson, f. 16.5. 1917, d. 15.6.
1985, börn þeirra eru fjögur. 5)
Sigurður, f. 8.9. 1921, d. 1.7. 2000.
6) Sturla skipstjóri, f. 13.7. 1922,
maki Rebekka Stígsdóttir, f. 29.6.
1923, þau eignuðust sex börn. 7)
Guðjón Guðmundur, f. 12.1. 1926,
d. 2.9. 1954. 8) Steindór, f. 24.9.
1927, maki Guðrún Pétursdóttir, f.
14.8. 1916. 9) Ólafur skipstjóri, f.
16.7. 1929, d. 19.6. 1999, maki
Sesselía Ásgeirsdóttir, f. 28.7.
1932, d. 31.1. 1993,
þau eignuðust átta
börn. 10) Málfríður,
f. 22.5. 1931, maki
Arnór Stígsson, f.
14.1. 1922, þau eign-
uðust fjögur börn.
Dóttir Jóns er Ás-
laug Thorlacius, f.
3.7. 1955, maður
hennar Sven Asch-
berg, börn þeirra eru
þrjú, Kristín, f. 8.1.
1973, Jóhann, f. 4.9.
1976, og Jón, f. 6.12.
1989. Þau búa í Dan-
mörku.
Jón kvæntist árið 1998 Katerinu
Laxdal og ættleiddi dóttur hennar
Katerinku, þá tíu ára. Þau eignuð-
ust soninn Jón Laxdal 7. júní 2000.
Jón ólst upp á Ísafirði. Hann
flutti til Reykjavíkur 1949, þá sex-
tán ára gamall. Hann fór utan um
tíma, en innritaðist í Leiklistar-
skóla Þjóðleikhússins árið 1952.
Hann útskrifaðist þaðan árið 1954
og fór síðan í framhaldsnám til
Vínarborgar. Eftir það lék hann
víða í Þýskalandi og Evrópu og
seinna í leikhúsinu Schauspielhaus
í Zürich. Hann fluttist svo til Kais-
erstuhl með vini sínum Vaclav
Jaros og stofnaði sitt eigið leikhús,
Jón Laxdal Theater, sem hann
bæði lék í og stjórnaði til dauða-
dags. Hann kom oft til Íslands og
lék á sviði og í kvikmyndum, meðal
annars í leikritinu Óþelló og kvik-
myndunum Brekkukotsannál og
Paradísarheimt.
Bálför Jóns fór fram ytra.
Minningarathöfn um Jón verður
í Ísafjarðarkirkju í dag og hefst
hún klukkan 14.
Minningarathöfn verður í Kais-
erstuhl laugardaginn 28. maí og
hefst hún klukkan 15.
Lassi bróðir dáinn! Það kom eins
og reiðarslag að bróðir minn og
besti vinur hefði látist 15. maí. Ég
var fyrir stuttu búin að tala við
hann. Þá virtist allt vera í lagi. Við
ræddum mikið um væntanlega
komu hans og fjölskyldunnar í sum-
ar, þar sem áætlað var að við yrðum
öll saman fram að ættarmóti og
færum svo vestur á Ísafjörð. Hlakk-
aði Lassi sérstaklega til að kynna
fyrir litla syninum alla þessa stóru
fjölskyldu. Litli Jón verður fimm
ára á afmælisdag pabba síns 7. júní.
Lassi elskaði og dáði litla soninn og
voru þeir mjög samrýndir.
Einnig þótti honum mjög vænt
um Katerinku og sagði mér oft frá
hvað hún væri dugleg að læra og í
öllu sem hún gerði.
Það er mikil sorg í Kaiserstühl
núna, bæði hjá fjölskyldunni og öll-
um vinum hans. Ennig veit ég að
Ása dóttir hans og börnin hennar
sakna Lassa. Þótt fjarlægðin væri
mikil, þá voru feðginin alltaf í sam-
bandi.
Fyrir mér hefur Lassi alltaf verið
litli bróðir sem ég þurfti að passa og
var alltaf mjög kært með okkur. Við
vorum alltaf í símasambandi. Einn-
ig fórum við í heimsókn til hans og
hann til okkar.
Hann sagði mér alltaf frá leikrit-
unum sem hann var að æfa eða sýna
og hvernig gengi. Stundum hringdi
hann eftir sýningu til að segja mér
frá móttökunum.
Við fórum í leikhúsið hjá honum
og fengum að sjá æfintýralegar
móttökur og hvað Lassi var vinsæll.
Í okkar fjölskyldu hafa orðið mikil
áföll síðustu þrjá mánuði. Fyrst dó
Lilja systir, síðan Helga mágkona
og svo hann Lassi okkar. Við stönd-
um eftir sem lömuð og vonum að
þessu fari að linna.
Elsku bróðir minn, ég kveð þig og
þakka þér alla ást og tryggð, sem
ríkt hefur á milli okkar, ég mun
sakna þín mjög mikið. Ég veit ég
tala fyrir hönd bræðra okkar,
Sturlu, Steina og Kæja og fjöl-
skyldna, þegar ég kveð þig og
þakka fyrir að hafa átt þig að sem
bróður. Við sendum Katerínu, Kat-
erinku, litla Jóni og Vaslav innileg-
ar samúðarkveðjur. Einnig Ásu
dóttur þinni og fjölskyldu í Dan-
mörku. Elsku bróðir, hvíl þú í friði.
Málfríður Halldórsdóttir
(Malla systir).
Elsku Lassi frændi minn.
Það er svo fjarri öllum veruleika
að sitja hér og skrifa um þig minn-
ingargrein. Það var svo stutt í að
við ættum að hittast. Þú ætlaðir að
koma með alla fjölskylduna heim til
Íslands 16. júlí og dvelja á heimili
mínu í nokkra daga, síðan átti að
fara á ættarmót á Varmalandi og
þaðan vestur á æskustöðvar okkar á
Ísafirði. En það er alveg ljóst núna
að enginn ræður sínum næturstað
og erfitt er að geta ekki kvatt þig
betur en nú.
Ég er svo fegin að hafa drifið mig
í heimsókn til þín til Kaiserstühl
síðastliðið sumar og fengið að sjá
þig leika í leikhúsinu þínu og upplifa
virðinguna og fögnuðinn sem leik-
húsgestir sýndu þér í lokin.
Það var yndislegt að fá að kynn-
ast litla kútnum þínum, honum
Lassa litla, sem þú dýrkaðir og
elskaðir meira en allt annað í lífinu,
enda er hann eftirmynd þín. Þótt ég
skildi ekki allt sem hann sagði, þá
sá ég að það var stutt í kætina og
stríðnina eins og hjá þér og leik-
hæfileikarnir hjá honum eru strax
komnir í ljós, þótt hann sé bara að
verða fimm ára. Ég ætla að gera
allt sem ég get til að rækta sam-
bandið við hann og fjölskyldu þína í
framtíðinni, svo við fáum notið sam-
vista við þau, þrátt fyrir fjarlægð-
ina.
Það hefur verið erfiður tími hjá
okkur öllum og sérstaklega hjá
systkinum þínum. Við erum nýbúin
að kveðja elsku Lilju okkar, sem
lést í febrúar, og svo þú núna. Það
er óskiljanlegt, en við verðum að
sætta okkur við það og ég veit að
hún stóra systir þín tekur á móti
þér, ásamt öllum öðrum sem eru
farnir á undan ykkur.
Elsku frændi, þær verða ekki
fleiri sendingarnar til þín af harð-
fiski og hákarli, sem þér þótti svo
gott að fá. En minningin um þig
mun lifa í hjörtum okkar um
ókomna framtíð, því verkin þín í
leiklistinni, sem eru óteljandi, segja
allt um dugnaðinn og eljusemina
sem hafa einkennt þig alla tíð. Far
þú í friði kæri frændi og guð blessi
minningu þína.
Elfa Dís Arnórsdóttir,
systkini og fjölskyldur.
Föðurbróðir minn Jón Laxdal
Halldórsson hefur lokið lífshlaupi
sínu. Hann var lífsglaður og
skemmtilegur maður, afar list-
hneigður frá sínum æskuárum á
Ísafirði og vann sína stóru sigra á
lífsleiðinni, bæði hérlendis og er-
lendis. Hans er minnst helst sem
hæfileikaríks leikara og leikstjóra,
en ekki má gleyma þýðingum hans
á verkum Halldórs Laxness yfir á
þýska tungu, en Jón Laxdal mun
hafa verið annar afkastamestu þýð-
enda Laxness yfir á þýsku. Hann
hlaut Riddarakrossinn í tíð Vigdísar
Finnbogadóttur, forseta Íslands.
Í september árið 2000 fór ég
ásamt konu minni og ferðafélögum
á tveimur rútum um Evrópu og var
undirbúið að koma við hjá Lassa
frænda mínum í Kaiserstühl í Sviss,
þar sem hann bjó í fjölda ára og rak
lítið en víðfrægt leikhús. Hann hafði
einnig undirbúið komu okkar á ynd-
islegan gististað í Svartaskógi.
Þannig vildi til að rúta frá Guð-
mundi Jónassyni slóst í för með
okkur í heimsóknina, vorum við því
rétt yfir eitt hundrað Íslendingar
samankomnir í þessum litla og
fagra 400 manna bæ á bökkum Rín-
ar við landamæri Þýskalands. Við
hittum hann og fjölskyldu hans í
undurfögru veðri þar með ársgaml-
an Jón Laxdal junior. Það var farið í
leikhúsið, sem var í kjallara hundr-
aða ára gamals munkaklausturs, og
leikhúskjallarinn náði dýpra en
botn Rínar, sem rann skammt frá.
Við fylltum leikhúsið, sem tók að-
eins um 110 manns. Þarna stóð
þessi skemmtilegi maður í nokkurs
konar predikunarstól og las yfir
okkur úr verkum Halldórs Laxness.
Þetta var skemmtileg stund og eft-
irminnileg, munu margir sem þarna
komu saman senda í huga sínum
hlýjar kveðjur til hans og fjölskyld-
unnar í Kaiserstühl.
Við ættingjar hans á Íslandi átt-
um von á honum nú í sumar á ætt-
armót í júlí, ef til vill mætir hann
þar, þrátt fyrir allt. Við systkini
mín, Svanfríður María, Selma, Guð-
björg, Helga og Halldór Guðjóns-
börn, ásamt fjölskyldum okkar,
sendum fjölskyldu Jóns í Sviss, vin-
um og ættingjum hér heima sam-
úðarkveðjur.
Gylfi Guðjónsson, Mosfellsbæ.
Jón Halldórsson Laxdal, leikari
og leikhússtjóri, lést í Kaiserstuhl,
Sviss, sunnudaginn 15. maí 2005, 71
árs að aldri. Hann bjó þar og þar
var leikhúsið hans, Jón Laxdals
Theater, sem var orðið sem hluti af
honum sjálfum. Hann valdi þar og
undirbjó leikverkin, hann stjórnaði
þeim og var nær alltaf sjálfur í aðal-
hlutverki. Hann skilur nú eftir
kyrrð og tómarúm.
Í Sviss er fjöldi Íslendinga. Sum-
ir, eins og ég sjálfur, hafa eytt
meira en þriðjungi ævinnar meðal
þessarar sjálfstæðu þjóðar, sem er
svo rótföst í evrópskri menningu.
Jón var einn okkar. Jón unni þess-
ari þjóð, sem skapaði honum um-
hverfi fyrir list hans, jafnvel þótt
hann ætti stundum í hörðum úti-
stöðum við suma einstaklinga henn-
ar.
Það var á sjöunda áratugnum,
sem mér áskotnaðist að kynnast
Jóni Laxdal lítillega. Þá var ég
venjulegur stúdent og varla mikil
kempa, en Jón öllu fyrirferðarmeiri
bæði á velli og í orði, ef honum þótti
þurfa. Hann hafði þá fyrir nokkru
lokið námi í leiklist við Max-Rein-
hardt-Seminar í Vínarborg með af-
burðaárangri og verðlaunum og var
smám saman að ná fótfestu á fjölum
leikhúsanna í Þýskalandi og Sviss,
þar á meðal við Zürcher Schauspiel-
haus. Síðan er liðinn langur tími.
Jón lék stór hlutverk á sviði og í
kvikmyndum, en þar er mörgum
kvikmyndun Brekkukotsannáls
minnisstæð. Hann stofnaði sitt eigið
leikhús í Kaiserstuhl snemma á ní-
unda tug aldarinnar.
Eftir að Jón var orðinn fastur í
sessi í Kaiserstuhl lágu leiðir okkar
öðru hvoru saman aftur. Bæði komu
ég og aðrir Íslendingar okkur til
skemmtunar í leikhúsið og mér
hlotnaðist einnig sú ánægja fyrir
fáum mánuðum að fá að vinna með
honum að uppfærslu annars staðar
á orð- og tóna-listaverki. Reynslan
af þeirri samvinnu þykir mér verð-
mætasta gjöfin sem hann hefur get-
að gefið mér. Af þeirri gjöf vissi
hann auðvitað ekki því hann gekk
einfaldlega að sínum verkhluta eins
og ætlast var til – en af kunnáttu og
lifandi list, sem aðeins vex upp úr
langri reynslu og harðri vinnu. Slík
samvinna mótar. Jón hafði sjálfur
móttekið sviðsveiruna, þegar hon-
um ungum og óreyndum statista
lánaðist að fá að vinna með Ingmar
Bergman í Malmö.
En nú er sú saga öll. Hún hófst á
Ísafirði 7. júní 1933 og henni lauk í
Kaiserstuhl. Lífsferill Jóns hefur
vafalaust verið rakinn ýtarlega í
öðrum minningargreinum. Ég vil
hér lýsa þakklæti okkar landa hans
í Sviss fyrir að hafa fengið að hafa
hann í nágrenni við okkur. Hann
var alla tíð Íslendingur í lund, hann
unni heimalandi sínu og honum var
hlýtt til íslenska samfélagsins í
Sviss sem nú kveður hann með eft-
irsjá. Við vottum fjölskyldu hans í
Sviss og á Íslandi samúð okkar.
Dr. Jóhannes Vigfússon,
formaður Íslandsfélagsins
í Sviss.
JÓN LAXDAL
HALLDÓRSSON
Fyrir 12 árum hitti
ég Sæmund Guðvins-
son fyrst. Við vorum
báðir að hefja nýtt líf.
Ég var einni kynslóð á eftir Sæ-
mundi í þennan heim en hann tók
mér sem jafningja og við urðum
fljótlega góðir vinir. Fyrstu misserin
þar á eftir hittumst við Sæmundur
oft. Alltaf tók hann mér fagnandi
þrátt fyrir að á stundum hafi ég ekki
verið sérstaklega ákjósanlegur fé-
lagsskapur. Síðan þá hefur þokunni
létt og þátttaka okkar í lífinu eitt-
SÆMUNDUR
GUÐVINSSON
✝ SæmundurGuðni Guðvins-
son fæddist á Sval-
barði við Eyjafjörð 6.
júní 1945. Hann lést
á gjörgæsludeild
Landspítala í Foss-
vogi mánudaginn 2.
maí síðastliðinn og
var útför hans gerð
frá Fossvogskirkju
11. maí.
hvað sem gera mátti
ráð fyrir.
Það eru ekki margir
menn sem maður hittir
á lífsleiðinni sem gædd-
ir eru þeim eiginleikum
að geta mætt manni
nokkuð fordómalaust
og bætt við í stað þess
að krefjast einhvers.
Slíkir menn eru góðir
menn og góðir vinir.
Sæmundur var svo
sannarlega einn þess-
ara manna. Hvort sem
ungi maðurinn þurfti
að flytja búslóð á milli
herbergja eða þurfti að fá ráðlegg-
ingar um góða kratamennsku þá var
Sæmundur reiðubúinn. Takk fyrir
það.
Ég hlakka til að hitta hann í næstu
sveit þegar minn tími kemur. Nínu,
börnum Sæmundar og öðrum að-
standendum sendi ég mínar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Grímur Atlason.