Morgunblaðið - 23.08.2005, Blaðsíða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 23. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
10. sýn. sun. 28/8 kl. 16 nokkur sæti laus
11. sýn. fim. 1/9 kl. 19 nokkur sæti laus
12. sýn. sun. 4/9 kl. 16 sæti laus
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar,
Laugarnestanga 70, 105 Rvík.
www.lso.is - lso@lso.is
Þriðjudagstónleikar
23. ágúst kl. 20.30
Stríð og friður
Sónata í F-dúr op. 8 eftir Grieg
og Sónata nr. 1 í f-moll
op. 80 eftir Prokofiev.
Auður Hafsteinsdóttir fiðla og
Anna Guðný Guðmundsdóttir
píanó.
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi yfirlýsing frá Einari Há-
konarsyni listmálara:
„Vegna yfirlýsingar Eiríks Þor-
lákssonar, forstöðumanns Listasafns
Reykjavíkur, í Morgunblaðinu laug-
ardaginn 20. ágúst.
Ekki vil ég þreyta lesendur með
því að birta þau bréf sem hafa farið
milli mín og menningaryfirvalda
Reykjavíkurborgar. En ef einhver
hefur áhuga á að lesa bréfin eru þau
örugglega geymd í skjalasafni borg-
arinnar. Fullyrðingar Eiríks um að
ég hafi ekki staðið rétt að málum með
umsókn mína um sýningaraðstöðu í
sölum borgarinnar er ekki rétt. Flest
öll mál sem borgararnir leita með til
borgaryfirvalda eru stíluð á borg-
arstjórn eða borgaráð, sem þá vísa
erindinu til viðeigandi nefnda eða
ráða. Þar er fjallað um erindið og það
afgreitt. Fundargerðir þessara
nefnda fara síðan aftur til borgarráðs.
Ef ekki eru gerðar athugasemdir þar
eða síðar á fundum borgarstjórnar
telst erindið samþykkt eða því synj-
að. Ég hélt að ekki þyrfti að tyggja
þessa einföldu hluti ofan í Eirík.
Í mínu tilfelli skrifaði ég borg-
arráði bréf 7. nóvember 2004 og tók
sérstaklega fram að ég skrifaði borg-
arráði vegna þess að Eiríkur hefði
ekki svo mikið við að svara svona er-
indum. Ég hafði fyrir mér reynslu
nokkurra málara sem það höfðu
reynt án árangurs. Óskaði ég eftir
sýningaraðstöðu annað hvort að
Kjarvalsstöðum eða í Hafnarhúsi
haustið 2005 eða síðar. Mér barst
fljótlega orðsending frá skrif-
stofustjóra borgarstjórnar um að er-
indinu hefði verið vísað til þáverandi
menningarmálastjóra, Signýjar Páls-
dóttur. Liðu nú nokkrir mánuðir án
þess að svar bærist og hringdi ég þá í
Signýju, sem sagði mér að hún hefði
leitað umsagnar Eiríks Þorlákssonar,
forstöðumanns Listasafns Reykjavík-
ur. Ég óskaði eftir að mér yrði sent
skriflegt svar og var því lofað. Og enn
leið tíminn og þolinmæði mín á þrot-
um, svo ég hringdi aftur í Signýju, en
þá voru tæpir fimm mánuðir liðnir
síðan ég sendi mitt bréf til borg-
arráðs og ég nýkominn frá Tékklandi.
Var mér þá aftur lofað svarbréfi, sem
mér barst svo
loks í hendur dag-
sett 4. apríl 2005.
Ekki veit ég
hvers vegna
Signý heyktist
svo á að senda
mér niðurstöð-
urnar af umfjöll-
un hennar og for-
stöðumanns
Listasafns Reykjavíkur, Eiríks Þor-
lákssonar, um erindi mitt. Ég hafði
búist við því að erindi mínu yrði vísað
til menningarráðs borgarinnar vegna
fyrrnefndar kvörtunar minnar um að
Eiríkur svarði ekki slíkum erindum.
Ég hef talið að embættismenn borg-
arinnar störfuðu eftir ákvarðanatöku
stjórnmálamannanna. Og trúi enn á
lýðræðið þó svo borgaryfirvöld velji
sér einvalda til að drottna og stjórna í
sínu nafni sýningarmálum Reykja-
víkurborgar.
Í athugasemdum Eiríks og Signýj-
ar er hvergi farið fram á að kynna sér
nánar þá myndlist sem ég hafði hug á
að sýna. Í staðinn er verið að reyna að
hrekja þær staðreyndir, sem ég set
fram í umsókn minni, um þrönga
stefnu í sýningarmálum Listasafns
Reykjavíkur. Ég hef ekki verið í náð-
inni hjá listsagnfræðingum vegna
gagnrýni minnar á störf þeirra í op-
inberum stofnunum og ég hef látið þá
skoðun í ljós að kjörnir fulltrúar
fólksins hafi afhent þeim alltof mikil
völd. Ég veit að stjórnmálamönnum
finnst þægilegt að geta sent svona er-
indi í kerfi svokallaðra sérfræðinga,
þar sem hver silkihúfan er upp af
annarri. Og allt er afgreitt sem „fag-
legt mat“ sem í mínum huga þýðir
einfaldlega haltu kjafti.
Listsagnfræðin er nú einu sinni
undirgrein hinnar almennu sagn-
fræði og menn öðlast ekki visku til að
segja til um hvað sé list og hvað ekki.
Ekki frekar en þeim sé kennt að
leysa lífsgátuna sjálfa. En hægt er að
nálgast einhverja innsýn í hlutina
með áhuga og ástundun án þess að
blindast af listpólítík líðandi stundar.
Um tuttugu ára skeið í tíð Gunnars
B. Kvarans og Eiríks Þorlákssonar
hefur verið rekin sú stefna að bjóða
listamönnum, sem hafa verið þeim og
þeirra sjónarmiðum þóknanleg, að
sýna á vegum Reykjavíkurborgar
þeim að kostnaðarlausu, en það er
umtalsvert í peningum talið. Það er í
raun ámælisvert að nota skattpen-
inga almennings til slíks ójafnaðar,
þegar vitað er um hina hörðu sam-
keppni sem ríkir meðal myndlist-
armanna, en ágætt vopn í höndum
þeirra sem vilja hafa þá sundraða.
Ég er viss um að menn í skyldum
atvinnurekstri, við skulum segja
bókaútgáfu, myndu rísa upp, ef ein-
um þeirra væri kippt út og Reykja-
víkurborg greiddi allan kostnað við
útgáfufyrirtæki þeirra og allt saman
væri réttlætt með því að um „faglegt
mat“ væri að ræða.
Ég hef áður nefnt að málverkið
hafi ekki átt upp á pallborðið hér und-
anfarin ár, þrátt fyrir að það blómstri
um alla Evrópu samhliða hug-
myndalistinni, en aðaláherslan hér á
landi hefur verið á hugmyndalistina
eins og allir vita. Menn eru farnir að
rugla hér mikið með tungumálið og
hugtakið máluð mynd á flöt, sem
hingað til hefur verið kallað málverk,
er nú farið að nota um einhverja allt
aðra hluti. Það skýrir kannski fjölda
málverkasýninga sem Eiríkur Þor-
láksson segist hafa staðið fyrir í
Listasafni Reykjavíkur.
Ég nenni varla að fara í þrætur við
Eirík um hina miklu aðsókn sem
hann segir vera að sölum borg-
arinnar, staðreyndin er sú að mjög fá-
ir sækja þá nú orðið nema kannski við
opnanir þegar veitingar eru í boði,
annars eru þeir meira og minna tómir
enda ekki mikið gert miðað við það
sem áður var þegar Kjarvalsstaðir
voru fullir af lífi.
Kannski Eiríkur birti raunveruleg-
ar tölur um hvað margir hafi greitt
aðgang að sölunum frekar en að vera
með áætlaðar tölur um aðsókn sem
byggjast aðallega á smöluðum rútu-
heimsóknum skólabarna og eldri
borgara eða þá þeirra sem þurfa að
kasta af sér vatni.
Ég er þeirrar skoðunar að mynd-
listin þurfi að ná tengslum við hinn al-
menna mann að nýju og ég trúi því að
málaralistin sé fær um það, að þetta
form mannlegrar tjáningar sé jafn
merkilegt og list orðsins og tónlist.“
Rétt tilurð sýningar
Einar Hákonarson
MYNDLIST
Fugl, Skólavörðustíg
Leikni, myndband og lágmynd
Hafdís Helgadóttir
Til 28. ágúst. Opið á verslunartíma.
LITLAR en athyglisverðar sýn-
ingar halda áfram göngu sinni í
versluninni Indriða á Skólavörðu-
stíg, þar sem Fugl, Félag um
gagnrýna list, heldur úti sýning-
arhorni. Nú er það Hafdís Helga-
dóttir sem sýnir myndband og
lágmynd, en Hafdís sýndi hnyttið
og markvisst myndband í Gryfju
Listasafns ASÍ fyrir ári. Að ein-
hverju leyti má greina framhald
og tengsl á milli þessara verka.
Myndbandið í ASÍ vísaði á óbein-
an hátt til félagslegra mynstra en
hér er það leikur, í bókstaflegri og
yfirfærðri merkingu, sem er við-
fangsefni Hafdísar, leikur sem af-
þreying og þeir margvíslegu leikir
sem maðurinn fæst við í samfélag-
inu, valdaleikir, stjórnunarleikir,
pólitískir leikir, íþróttaleikir
o.s.frv. Myndbandið gefur einnig í
skyn að maðurinn leiki sér að því
sem kannski ætti ekki að verða
honum að leik, lífinu sjálfu og
náttúru jarðar. Verk Hafdísar er
einfalt í uppbyggingu, samsett
mynd sýnir tvo ramma, annar
inniheldur kúluspil sem hendur
sjást spila af mikilli leikni, hinn
ramminn er sams konar en sýnir
ýmis myndskeið, gjósandi hver,
manneskjur sem reyna að komast
í gegnum ýmsar hindranir, krakka
í leik, o.fl. Þessum ramma stýra
einnig hendur sem virðast reyna
að stjórna því sem gerist inni í
rammanum en óljóst er hvort spil-
arinn hefur vald yfir atburða-
rásinni. Það sem að mínu mati er
áhugavert við þetta verk er hrein
og sjónrænt vel hugsuð framsetn-
ing þess, en aðalatriðið er þó þær
hugrenningar sem myndbandið
kveikir með áhorfandanum. Ýmsar
vangaveltur um hvernig best verði
lifað, hvernig maðurinn leitast við
að stjórna öðrum mönnum, nátt-
úrunni eða eigin lífi og oft við erf-
iðar aðstæður þar sem minnstu
mistök geta orðið til þess að öllu
er lokið, rétt eins og kúlan getur
dottið í næsta gat. Það verður að
segjast að uppbygging verksins er
nokkuð fyrirsjáanleg og hin ýmsu
myndskeið bæta ekki miklu hvert
við annað, áhorfandinn áttar sig
fljótt á því um hvað er að ræða.
Þessi endurtekning og sífellt rúllið
á kúlunni sýna samt að verkið er
meðvitað hugsað á þennan hátt og
leitast við að skapa leiðslukennd
áhrif frekar en að koma á óvart.
Auk myndbandsins sýnir Hafdís
lágmynd sem byggð er á uppbygg-
ingu kúluspils og er nokkuð
skemmtileg, hér hafa götin og
hindranirnar verið aðskilin, allar
hættur verið fjarlægðar. Ef til vill
er það draumurinn, að geta lifað
lífinu án þess að þurfa að óttast að
detta í næsta gat. Víst er að
læknavísindin reyna endalaust að
skapa okkur þann heim, sífellt er
unnið að meira öryggi á öllum
sviðum, tæknilega og heilsufars-
lega. Þetta dugir þó ekki nema að
vissu leyti í því samfélagi sem við
búum við í dag þar sem tækni-
legar framfarir hafa ekki aðeins
öryggi í för með sér heldur einnig
margt annað. Lágmyndin er einn-
ig ágætt dæmi um listaverk sem á
yfirborðinu minnir á naumhyggjul-
ist en inntak þess er þó allt annað
en raunverulegt naumhyggjuverk,
nokkuð sem algengt er að sjá í
samtímalistum, listaverk hafa yf-
irbragð listastefna 20. aldarinnar
en merking þeirra er af öðrum
toga. Margs konar spil hafa oft
reynst listamönnum hugleikin og
þá kannski einmitt þessi leikur
með raunheiminn og spilaheiminn
sem Leikni byggist á, en Hafdísi
tekst vel að vinna úr þessari ein-
földu hugmynd, listaverk sem
kemur aftur og aftur upp í hugann
eftir að frá er horfið. Hún sýnir
enn að hér er á ferðinni hug-
myndarík myndbandslistakona
sem nýtir sér miðilinn á hugvits-
samlegan og persónulegan máta.
Ragna Sigurðardóttir
Hættuspil
Morgunblaðið/ÞÖK
Hafdís Helgadóttir: Hún sýnir enn
að hér er á ferðinni hugmyndarík
myndbandslistakona.
DJASS
Café Rosenberg
Kvartett Benjamins Koppels
Benjamin Koppel altósaxófón, Eyþór
Gunnarson píanó, Thommy Andersson
bassa og Alex Riel trommur.
Föstudagskvöldið 19. ágúst 2005.
ÞAÐ er alltaf gaman þegar danski
orkuboltinn Benjamin Koppel sækir
Ísland heim og blæs hér í altóinn
sinn. Hann hefur komið hér tvisvar
áður með sænska bassistann
Thommy Andersen með sér, í fyrra
skiptið hljóðrituðu þeir með Eyþóri
Gunnarssyni og það gerðu þeir einnig
í þetta skipti og var spilamennska
þeirra þremenninga enn sterkari en
fyrr því nú var einn mesti djass-
trommuleikari Evrópu með í för,
sjálfur Alex Riel sem fyrst kom til Ís-
lands 1966, þá 26 ára gamall. Þá var
hann á heimleið eftir fjögurra mán-
aða nám við Berklee-tónlistarskólann
í Boston, en kunni illa við sig í Banda-
ríkjunum. Kannski hefði honum líkað
betur í New York, en fyrsta lagið á
efnisskrá kvartettsins var blús eftir
Benjamin kenndur við hótelið þar-
sem hann gistir er hann heimsækir
þá borg:Windermere. Þetta var fínn
upphafsópus og Benjamin kröftugur
að vanda. Hann er mun skemmtilegri
í blúsuðu boppi en þegar hann djass-
ar popplög einsog það sem næst var á
dagskrá: You are so beautiful eftir
Billy Preston. Þá er tónninn dálítið
skerandi og blæbirgðalaus. Aftur á
móti blés hann einstaklega fallega
hæga blúsinn sinn
með Georgíufíl-
ingnum: Pilot gu-
illemone, sem
finna má á plöt-
unni sem hann
gerði með Ey-
þóri: The Ice-
landic connection.
Það voru fleiri
blúsar á dagskrá
á fyrri hluta tónleikanna: The long
away blues for Charlie þarsem Eyþór
var Monkskotinn undir lokin og svo
var endað á Work song Nat Adder-
leys, en um margt eru þeir Benjamin
og Cannonball Adderley skyldir og
fellur best orkuskotinn boppblúsinn
með fönkí undirtón.
Eftir hlé blés Benjamin Beatrice,
hina klassísku ballöðu Sam Rivers, og
síðan sté gestur kvöldsins á svið: Sig-
urður Flosason. Hann blés Birks
Work eftir Dizzy Gillespie með kvart-
ettinum. Það neistaði á milli Benjam-
ins og Sigurðar og þeir gripu hug-
myndir hvor annars á lofti í
sprellfjörugum fjórtaktaskiptum og
tvöfölduðu svo hraðann uns allt lék á
reiðiskjálfi í Café Rosenberg. Í slíku
samspili kristallast töfrar djassins.
Eftir að Sigurður pakkaði saxinum
niður blés Benjamin ágæta sömbu
frumsamda sem hét því skemmtilega
nafni Sim-sambala-bim og síðan
ástarljóð til konu sinnar: Ann’s bal-
lade. Þar var nú burstaleikur herra
Riels magnaður og sóló Eyþórs eins
tær og hreinn og píanógarmurinn á
Rosenberg leyfði.
Síðasta lagið á efnisskránni var
einnig eftir Benjamin: Icelandic ex-
press. ,,Þetta er einsog Hekla sjálf,“
sagði Jón Hlöðver sem hafði hlustað
á þá kvöldið áður á Akureyri og Ey-
þór var frumlegur og lítt Eyþórs-
legur í spuna sínum og trommusóló
Alex hrein perla með glissandi saxó-
fón Benjamins í bakgrunni.
Svo var aukalag, Riverside drive,
sem finna má á nýrri geislaplötu
tríósins: The Copenhagen incident,
sem ber undirtitilinn Nordic design
vol. 2. Fyrsta platan í þeirri útgáfu-
röð er The Icelandic concert með Ey-
þóri.
Þegar ég var á Kaupmannahafn-
ardjasshátíðinni í júlí léku þeir fé-
lagar á Drop Inn, en af þeim tón-
leikum missti ég einsog tónleikum
Íslendinganna, Hilmars Jenssonar og
oktetts Hauks og Ragnheiðar Grön-
dal. Það voru áttahundruð tónleikar á
tíu daga djasshátíð og maður fer ekki
yfir lækinn til að ná í vatn – enda má
hlusta á þau Gröndalssystkin með ok-
tett sinn á Jazzhátíð Reykjavíkur í
septemberlok. En fyrst ég er farinn
að minnast á Hafnarhátíðina verð ég
að geta þess að Guðmundur Alberts-
son tók ljósmyndirnar er fylgdu grein
minni um hátíðina í Mbl. 23. júlí. Nafn
hans féll burt vegna mistaka – og
þess má geta að margar fínar djass-
myndir eftir Guðmund má berja aug-
um á heimasíðu hans:
http://sveifla.my-
photoalbum.com/albums.php.
Vernharður Linnet
Benjamín, Eyþór, Tommi og
trommujöfur norðursins
Benjamin Koppel