Morgunblaðið - 26.08.2005, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 26. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
UM ÞESSAR mundir fagnar
Námsgagnastofnun því að 25 ár
eru liðin frá upphafi starfsem-
innar. Lög um stofnunina voru
sett árið 1979 en 1.
september 1980 var
Ásgeir Guðmundsson
ráðinn forstjóri og
markar það upphaf
formlegrar starfsemi.
Námsgagnastofnun
stendur á gömlum
grunni því hún leysti
af hólmi Ríkisútgáfu
námsbóka, sem tók
til starfa 1937, og
Fræðslumyndasafn
ríkisins. Fyrst eftir
að Skólarann-
sóknadeild mennta-
málaráðuneytis var stofnuð 1967
annaðist hún samningu efnisins og
Námsgagnastofnun útgáfuna, en
síðan 1985 hefur stofnunin alfarið
séð um námsefnisgerðina. Hlut-
verk stofnunarinnar nú er að ann-
ast gerð og útgáfu hvers konar
námsgagna handa grunnskólum og
dreifa þeim, nemendum að kostn-
aðarlausu.
Ekki fer hjá því að á 25 ára ferli
hafi margt breyst í starfsemi
Námsgagnastofnunar. Lengi vel
rak stofnunin Skólavörubúð, fyrst
í Tjarnargötu 10 og síðar á Lauga-
vegi 166, og 1982 var Kennslu-
miðstöð komið á fót. Tíu árum síð-
ar var Kennslumiðstöð afhent
Kennaraháskóla Íslands, sem tók
við rekstrinum og 1999 var rekst-
ur Skólavörubúðar seldur, þannig
að segja má að starfsemin nú snú-
ist fyrst og fremst um þann kjarna
að útvega grunnskólum námsefni
án endurgjalds. Til þessa verk-
efnis fær stofnunin fé af fjárlögum
og nam sú upphæð rúmlega 7.000
krónum á hvern nemanda á síð-
asta ári. Í Aðal-
námskrá grunnskóla,
sem menntamálaráðu-
neyti gefur út, er lagð-
ur grunnur að verk-
efnum stofnunarinnar,
en hún leitast á hverj-
um tíma við að upp-
fylla markmið nám-
skrárinnar hvað
námsgögn varðar.
Á síðasta ári voru
tæplega 800 þúsund
eintök afgreidd til
skóla, að andvirði um
275 milljónum króna.
Þá komu út rúmlega 150 nýir titl-
ar, þriðjungur var prentað mál,
þriðjungur vefefni og þriðjungur
hljóðbækur, hlustunarefni,
fræðslumyndir og námsspil. End-
urútgáfur voru 27 og endurprent-
anir og fjölföldun eldra efnis nam
233 titlum á árinu 2004. Af þessu
má sjá að umfang starfseminnar
er umtalsvert, enda voru um 130
höfundar, myndlistamenn og for-
ritarar að störfum fyrir stofnunina
á síðasta ári, auk fjölda prent-
smiðja.
Síðla árs 1992 tók Náms-
gagnastofnun við gerð og útgáfu
kennsluforrita af Reiknistofnun.
Lengi vel byggðist útgáfa þeirra
hér að mestu á samstarfi Norður-
landanna, en árum saman var
Námsgagna-
stofnun 25 ára
Tryggvi Jakobsson fjallar um
starfsemi Námsgagnastofnunar
á 25 ára afmæli
Tryggvi Jakobsson
ERU einhverjir í hópi lesenda
Morgunblaðsins, sem muna eftir
skjali því, sem Roosevelt Banda-
ríkjaforseti lét festa upp víða um
land við komu hersins 7. júlí 1941?
Á því var birt mynd af Roosevelt
forseta, bandaríska fánanum og
ummæli Roosevelts um að banda-
ríski herinn færi héðan strax að
loknum ófriði „til þess að íslenska
þjóðin gæti lifað frjáls og óháð í
sínu eigin landi“. Þessi ummæli
sanna að sjálfur Bandaríkjaforseti
leit svo á að þjóð væri hvorki frjáls
né óháð ef hún væri hersetin, jafn-
vel þó að hún væri hersetin af liði
vinsamlegrar þjóðar. Mér kemur í
hug hvort Þorbjörn Guðmundson
blaðamaður, Kristján Bersi Ólafs-
son ritstjóri, Ólöf Pálsdóttir sendi-
herrafrú eða einhver víðlesinn
borgari kynni minnast þess að
hafa séð umrætt skjal, sem var
birt í herstöðvum Bandaríkjanna
um land allt. Sovéska tónskáldið
Aram Katsjatúrían kom hingað til
lands 1952. Ég á sovéskt tímarit,
Moscow News. Þar er skemmtilegt
viðtal við hann um Íslandsför.
Hann minnist meðal annars á
þetta veggspjald Roosevelts for-
seta, sem hékk uppi enn þá, ellefu
árum eftir komu hersins.
PÉTUR PÉTURSSON,
þulur.
Skjal Roosevelts
Frá Pétri Péturssyni
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið, Kringlunni 1, 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
AF SKRIFUM Skúla J. Sigurð-
arsonar (SJS), fyrrum formanns
RNF, í Morgunblaðinu 20. ágúst,
má ráða að honum virðist mjög
uppsigað við okkur. Tilskrifin ein-
kennast og af þeirri firru hans, að
telja að skýrsla Sérstakrar rann-
sóknarnefndar (Líndalsnefndar)
taki „fullkomlega“ undir nið-
urstöður RNF.
Með hófstilltri yfirlýsingu okkar
í kjölfar Líndalsskýrslunnar og
með vígslu minnisvarða um fórn-
arlömbin vildum við fagna því sem
áunnist hefði – sem er fjölmargt.
Það er þó fjölmargt í skýrslunni
sem við erum ekki sáttir við, en
það verður bara að hafa það. Eitt
verðum við þó að benda á: Lín-
dalsnefndin hafði engan hreyfil að
rannsaka vegna þess að RNF lét
hann frá sér nær samstundis eftir
slysið! Það eina sem nefndin fékk
til skoðunar var olíusía sem þeim
var tjáð að væri úr hreyflinum.
SJS viðhefur þann furðulega
málflutning að gagnrýni okkar hafi
stjórnast af einhverjum hags-
munum, sem helst má skilja að
hafi verið persónulegir, fjárhags-
legir og pólitískir. Fullyrðir SJS
að sú niðurstaða RNF á sínum
tíma, að líklegast væri að eldsneyt-
isskortur hafi orðið til þess að
flugvélin fórst, hafi ekki hentað
hagsmunum okkar og því höfum
við hafið herferð á hendur RNF.
Þessi fullyrðing er með ólíkindum.
Hverjir gætu þessir hagsmunir
verið? Við viljum benda SJS á, að
okkur er nákvæmlega sama hvort
flugvélin hrapaði vegna eldsneyt-
isskorts eða einhvers annars. Það
breytir engu fyrir okkur. Lokanið-
urstaðan fyrir okkur er sú sama.
Bretarnir voru kennarar RNF
Það stoðar lítt að standa í efnis-
legum viðræðum við SJS um þessi
mál. Hann veitist að okkur og ekki
síst að vini okkar og ráðgjafa,
Hilmari F. Foss flugmanni, sem
við rannsóknir sínar hefur hvað
eftir annað reynst hafa rétt fyrir
sér – og fann meðal annars hreyf-
ilinn fræga sem RNF hunsaði og
týndi. SJS ætlar okkur þann gald-
ur að hafa „leigt“ einhverja virt-
ustu flugslysasérfræðinga heims til
að komast að þóknanlegum nið-
urstöðum. Mikill er máttur okkar!
En umræddir sérfræðingar voru
þó í hávegum hafðir af RNF
sjálfri. Sérfræðingar sem kennt
höfðu og þjálfað starfsmenn RNF
hjá Cranfield College for
Aeronautics (CCA). Notaðist RNF
þá um árabil við ófaglega og svik-
ula kennara?
Það má rifja upp að ríkisstjórnin
lagði fram einnar milljónar króna
framlag upp í rannsóknarkostnað
Bretanna. RNF firrtist hins vegar
við og sagði upp samstarfinu við
CCA. Leitaði á náðir skóla í
S-Kaliforníu, þar sem þeir kenna
saman kúrsa, Ron Schleede (Lín-
dalsnefndarmaður) og Caj Frostell
(úttektarmaður ICAO).
Líkindi eru
ekki sönnun
Hnökrarnir á rannsókn RNF
blasa við. RNF skildi eftir sönn-
unargögn á hafsbotni, rannsakaði
ekki björgunarþáttinn, rannsakaði
ekki mannlega þáttinn, „rannsak-
aði“ hreyfilinn með yfirborðsklóri,
tók þátt í að eyðileggja hreyfilinn
sem sönnunargagn, varðveitti flak-
ið illa, auglýsti ekki eftir eða talaði
við vitni yfirleitt (svo sem íbúa við
Skerjafjörðinn, kafarana, flug-
stjóra Dornier-flugvélarinnar og
brautarstarfsmann sem sá hvað
gerðist á flugbrautinni), hleypti að-
alrannsakandanum í
ótímabært orlof, lét
undan þrýstingi flug-
málastjórnar (FMS)
um að breyta
skýrsludrögum, upp-
götvaði ekki und-
anfarandi flugatvik á
aðeins mán-
aðarlöngum ferli TF-
GTI með íslensk vott-
orð, komst ekki að
því að skrokkur flug-
vélarinnar hafði verið
almálaður án þess að
ný vigtun færi fram,
rannsakaði ekki fortíð flugvél-
arinnar svo nokkru næmi, fjallaði
á ófullnægjandi hátt um stjórnun
flugumferðar við Reykjavík-
urflugvöll, rannsakaði með ófull-
nægjandi hætti eftirlit FMS í
Vestmannaeyjum og áfram mætti
telja.
SJS einblínir á Líndalsnefndina
taka undir líkindin á eldsneyt-
isskorti til hreyfils auk mistaka
flugmannsins. Hann talar eins og
við höfum „haldið með“ hreyf-
ilbilun í kappleik gegn eldsneyt-
isskorti. Aftur: Það skiptir okkur
ekki nokkru máli hvort flugvélin
hrapaði vegna eldsneytisskorts,
hreyfilbilunar eða einhvers annars.
Það skipti okkur einvörðungu máli
að allur sannleikurinn kæmi fram.
Að þetta raunverulega atvik yrði
notað til að fara ofan í kjölinn á
öllu sem máli skipti eins og þegar
flugslys eru sett á svið í æf-
ingaskyni.
Ástæða hreyfilstöðvunarinnar
verður úr þessu aldrei sönnuð og
eingöngu hægt að tala um líkindi.
Vegna förgunar hreyfilsins. Í Lín-
dalsskýrslunni má lesa í löngu
máli um klúður og klaufagang
RNF. Nefna má orð SJS sjálfs í
skýrslunni um hvernig RNF týndi
í öðru flugslysamáli heilu þyrlu-
flaki!
Dauð og ómerk
ósannindi
Líndalsnefndin tók upp aftur þá
gagnrýni á FMS sem var að finna
í skýrsludrögum RNF, en sem
SJS tók út þegar hann gekk frá
lokaskýrslu í mars 2001. Þessu
hefur SJS væntanlega „gleymt“.
Án lofthæfiskírteinis hefði flug-
vélin ekki farist.
Það er greinilega ekki vel séð
þegar almennir borgarar gagnrýna
„kerfið“ og kannski verst séð þeg-
ar það er gert með rökum og
gögnum. Þá er gjarnan gripið til
þess ráðs að afgreiða gagnrýnend-
urna sem handhafa annarlegra
hagsmuna. Við treystum því að
fólk taki ekki mark á þessari vit-
leysu SJS. Sjálfir dæmum við orð
hans dauð og ómerk.
Á skjön við veruleikann
Friðrik Þór Guðmundsson og
Jón Ólafur Skarphéðinsson
svara Skúla Jóni Sigurðarsyni
’Með hófstilltri yfirlýs-ingu okkar í kjölfar Lín-
dalsskýrslunnar og með
vígslu minnisvarða um
fórnarlömbin vildum við
fagna því sem áunnist
hefði – sem er fjöl-
margt.‘
Friðrik Þór
Guðmundsson
Höfundar áttu báðir syni, sem fórust
með flugvélinni. Friðrik er blaðamað-
ur. Jón Ólafur er prófessor.
Jón Ólafur
Skarphéðinsson
Sturla Kristjánsson: Bráð-
ger börn í búrum eða á af-
girtu svæði munu naumast
sýna getu sína í verki; þeim
er það fyrirmunað og þau
munu trúlega aldrei ná þeim
greindarþroska sem líf-
fræðileg hönnun þeirra gaf
fyrirheit um.
Kristján Guðmundsson: Því
miður eru umræddar reglur
nr. 122/2004 sundurtættar af
óskýru orðalagi og í sumum
tilvikum óskiljanlegar.
Sigurjón Bjarnason gerir
grein fyrir og metur stöðu og
áhrif þeirra opinberu stofn-
ana sem heyra undir sam-
keppnislög, hvern vanda þær
eiga við að glíma og leitar
lausna á honum.
Þorsteinn H. Gunnarsson:
Nauðsynlegt er að ræða þessi
mál með heildaryfirsýn og
dýpka umræðuna og ná um
þessi málefni sátt og með
hagsmuni allra að leiðarljósi,
bæði núverandi bænda og
fyrrverandi.
Aðsendar greinar á
mbl.is
www.mbl.is/greinar
Útsala
Opið virka daga kl. 10-18
laugardaga kl. 10-16
Nýbýlavegi 12,
Kópavogi
sími 554 4433
EFTIR sölu Sím-
ans hafa margir orðið
til að leggja á ráðin
um það hvernig megi
verja hagnaðinum á
uppbyggilegan hátt; greiða niður
landsskuldir, reisa hátæknisjúkra-
hús, byggja Sundabraut; verðug
verkefni eru ótalmörg. Hér verður
bent á enn eitt verðugt verkefni
sem beðið hefur í 116 ár. Það er
að koma á fót myndugu og nú-
tímalegu höfuðsafni um náttúru
Íslands, Náttúruminjasafni Ís-
lands, eins og safnalög frá árinu
2001 kveða á um. Með því yrði
lokið uppbyggingu þeirra megin-
safna landsins sem stofnað var til
á 19. öldinni, þ.e. Þjóðminjasafns
(1863), Landsbókasafns (1881),
Listasafns Íslands (1884) og
Náttúrugripasafns Íslands (1889).
Vel hefur verið séð fyrir hús-
næði og framtíðarþörfum þriggja
fyrst nefndu safnanna. Þá er að-
eins Náttúruminjasafn Íslands
eftir, sem samkvæmt safnalögum
skal annast söfnun, skrásetningu,
varðveislu, kynningu og sýningar
á náttúru Íslands sem og nýtingu
náttúruauðlinda. Safninu er ætlað
að taka til allra þátta íslenskrar
náttúru, lifandi og dauðrar.
Náttúrugripasafn Íslands við
Hlemm, sem Náttúrufræðistofnun
rekur, er hluti af vísindasöfnum
stofnunarinnar og er byggt á
Náttúrugripasafni Hins íslenska
náttúrufræðifélags (HÍN) sem
stofnsett var 16. júlí 1889 og fært
íslenska ríkinu að gjöf í ársbyrjun
1947. Þrátt fyrir háan aldur,
merka sögu og virðulegan sess
sem eitt höfuðsafna landsins hefur
það verið á hrakhólum alla tíð en
einkum þó sl. hálfa öld frá því það
var tekið niður í Safnahúsinu
gamla við Hverfisgötu árið 1960
og sett í geymslu fyrir vænt-
anlegan flutning í nýtt húsnæði
sem rísa átti á lóð Háskóla Ís-
lands. Af þeim flutningi varð aldr-
ei og eftir sjö ár í kössum var
safninu komið fyrir til bráða-
birgða í tæplega 200 fermetra
skrifstofuhúsnæði við Hlemmtorg,
við alls ófullnægjandi aðbúnað.
Á undanförnum áratugum hefur
margoft verið reynt að reisa
Náttúrugripasafnið úr öskustónni
og tryggja því verðugan aðbúnað.
A.m.k. 15 opinberar nefndir hafa
fjallað um framtíð safnsins og
HÍN og áhugasamir einstaklingar
hafa lagt á sig ómælda vinnu í
Nú er lag:
Náttúruminjasafn
fyrir Símann
Álfheiður Ingadótt-
ir og Snorri Bald-
ursson leggja til að
hluti þess fjár sem
fékkst fyrir Símann
verði nýttur til upp-
byggingar Nátt-
úruminjasafns
Álfheiður Ingadóttir Snorri Baldursson