Morgunblaðið - 06.10.2005, Page 28

28 FIMMTUDAGUR 6. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
SAMTÖK glæpasagnahöfunda
CWA hafa tilkynnt hvaða glæpa-
sögur eru tilnefndar til Gullna rýt-
ingsins 2005. Á meðal tilnefning-
anna er Arnaldur Indriðason fyrir
Grafarþögn sem komið hefur út
víða um heim frá því hún kom
fyrst út hérlendis 2002.
Samtök
glæpasagnahöf-
unda hafa bæki-
stöð sína í Bret-
landi og eru þau
þekktustu í
heiminum í dag.
Einungis eru til-
nefndar bækur
sem komið hafa
út á ensku en
meðlimir sam-
takanna eru vel
á fimmta hundrað glæpasagnahöf-
unda víða um heim.
Tilnefndir eru eftirtaldir:
Karin Fossum – Calling Out
For You – The Harvill Press.
Friedrich Glauser – In Matto’s
Realm – Bitter Lemon Press. Carl
Hiaasen – Skinny Dip – Bantam.
Arnaldur Indridason – Silence of
the Grave – The Harvill Press.
Barbara Nadel – Deadly Web –
Headline. Fred Vargas – Seeking
Whom He May Devour – The
Harvill Press.
Gullni rýtingurinn er veittur
þeirri glæpasögu sem verður hlut-
skörpust og verður tilkynnt um
úrslitin í London hinn 8. nóv-
ember næstkomandi. Verðlaunafé
nemur 3.000 pundum. Þeirri sögu
sem næst er í röðinni er veittur
Silfurrýtingurinn og 2.000 punda
verðlaunafé.
Nýverið var birtur listi yfir 40
söluhæstu bækurnar í Svíþjóð á
tímabilinu janúar til september
2005. Valinkunnir höfundar á borð
við Dan Brown, Alexander McCall
Smith, Paulo Coelho og Henning
Mankel eru þar á lista. Í 20. sæti
trónir enginn annar en Arnaldur
með Grafarþögn. Sigurganga Arn-
aldar á árinu sem er að líða er því
óslitin. Hann hefur setið á met-
sölulistum í Danmörku, Noregi,
Svíþjóð, Þýskalandi, Hollandi og
Frakklandi auk Íslands. Bækur
hans hafa verið seldar til 26 landa
og yfir milljón eintök af bókum
hans hafa verið seld um allan
heim.
Grafarþögn tilnefnd til
Gullna rýtingsins
Arnaldur
Indriðason
FYRSTA tónleikakynning vetrarins
á vegum Vinafélags Sinfóníu-
hljómsveitar Íslands verður í Sunnu-
sal Hótels Sögu í kvöld klukkan 18.
Þar fjallar Árni Heimir Ingólfsson
tónlistarfræðingur um verkin sem
leikin verða á tónleikum Sinfóníunn-
ar í Háskólabíói kl. 19.30, en á efnis-
skránni eru meðal annars tvö sí-
vinsæl verk, píanókonsert Edvards
Griegs og sjöunda sinfónía Ludwigs
van Beethovens. Einleikari á tónleik-
unum verður Håvard Gimse, en
stjórnandi Eivind Aadland. Báðir eru
þeir norskir. Fjórði Norðmaðurinn í
sviðsljósinu á tónleikunum er Rolf
Wallin, eitt fjölhæfasta tónskáld
Norðmanna í dag, en í upphafi tón-
leikanna leikur hljómsveitin verk
hans, Act.
Samverustundir Vinafélags Sin-
fóníunnar eru kjörinn undirbúningur
fyrir sinfóníutónleika. Þar er hægt að
gæða sér á súpu, brauði og kaffi, um
leið og hlýtt er á kynningu Árna
Heimis á verkum kvöldsins. Síðan
ganga menn mettir og margs vísari
yfir í Háskólabíó til að njóta tón-
leikanna.
Árni Heimir kveðst aðeins ætla að
tala um eitt verkanna þriggja á Vina-
félagsfundinum í kvöld – það sé nóg –
enda af nógu að taka. „Ég ætla að
tala um „sjöundu“,“ segir hann og á
að sjálfsögðu við sinfóníu Beetho-
vens. „Ég ætla að reyna að útskýra
bakgrunn verksins, músíkina sjálfa
og hvað það er sem gerir hana
óvenjulega. Þetta er glaðlegasta sin-
fónían hans og sérstæð að því leyti að
í henni er enginn beinlínis hægur
kafli – hún er öll glöð og fjörug. Þá
ætla ég líka að leita að einkennum
Beethovens í verkinu – finna hvað
það er sem er dæmigert og hvað það
er sem er óvenjulegt – svo fólk hafi
eitthvað að melta þegar það fer að
hlusta.“
Vinafélag Sinfóníuhljómsveit-
arinnar var stofnað árið 2002. Mark-
mið þess er að efla áhuga á starfi Sin-
fóníuhljómsveitar Íslands og mynda
tengsl við þá sem bera hag hennar
fyrir brjósti. Vinafélagið styrkir fjár-
hagslega ákveðin verkefni tengd
hljómsveitinni. Á síðasta starfsári
naut gerð heimildarmyndar um tón-
leikaferð Sinfóníuhljómsveitar Ís-
lands til Þýskalands í desember 2003
stuðnings úr sjóðum félagsins. Vina-
félagið hefur einnig staðið fyrir mál-
fundum um stöðu Sinfóníunnar og
hyggst áfram vera vettvangur fyrir
umræðu um málefni hljómsveit-
arinnar.
Aðgangseyrir á Vinafélagsfundinn
er kr. 1000 og er súpa, brauð og kaffi
innifalið. Allir eru velkomnir, en
áhugasamir eru beðnir um að skrá
sig með því að senda tölvubréf á net-
fangið vinafelag@sinfonia.is eða
hringja í síma 545 2500. Allir geta
orðið meðlimir í Vinafélaginu og
hægt er að skrá sig með því að senda
vefpóst á ofangreint netfang, hringja
í ofangreint númer, eða hafa sam-
band við skrifstofu Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar í Háskólabíói. Árgjald
Vinafélagsins er 2000 krónur.
Tónlist | Fyrsti Vinafélagsfundur Sinfóníunnar á Sögu
Glaðlegasta sinfónían
hans Beethovens
Árni Heimir Ingólfsson ætlar að tala um sjöundu sinfóníu Beethovens á
fundi Vinafélags Sinfóníuhljómsveitar Íslands á Hótel Sögu, fyrir tón-
leika hljómsveitarinnar í Háskólabíói í kvöld.
Ætli það hafi ekki verið umog upp úr 1980 að þaðfór að verða alvöru sport
hjá Íslendingum að fylgjast með
velgengni íslenskra söngvara er-
lendis. Um það leyti fjölgaði ört í
þeim hópi fólks sem hafði lagt söng-
listina fyrir sig, og engin von var
um vinnu við óperusöng hér heima.
Kristján Jóhannsson, Kristinn Sig-
mundsson, Rannveig Bragadóttir,
Sólrún Bragadóttir, Gunnar Guð-
björnsson, Viðar Gunnarsson, Guð-
jón Óskarsson og fleiri og fleiri ...
allt var þetta hæfileikafólk, sem
snart þá taug í fólki sem gerir það
stolt af að vera Íslendingar. Fyrir
nokkrum árum taldi ég lauslega
hve margir Íslendingar væru starf-
andi við óperuhús erlendis, og þeir
skiptu tugum – voru þá sennilega á
milli 40 og 50, og eru enn fleiri í
dag. Það má segja að upp úr 1980
hafi orðið bylting í söngmenntun
þjóðarinnar hvað þetta varðar. Í
dag hafa sumir þessara listamanna
snúið heim aftur, og gera út í sinn
víking héðan, en aðrir eru enn að
úti.
En ekkert sprettur af engu, og
söngbyltingin á þessum árum hefði
ekki orðið að veruleika ef ekki
hefðu komið til þeir sem námu
landið og plægðu akurinn. Við átt-
um vissulega marga frábæra
söngvara löngu fyrir þennan tíma
sem unnu afrek í útlöndum. Við
heyrðum minna af þeim – tæknin
breytti því nú síðar meir – en
kannski var það líka að viðhorfin til
sönglistarinnar voru hógværari.
Söngnám var enn á færi fárra, og
skrefið til atvinnumennskunnar er-
lendis var enn stærra og af-
drifaríkara þá en það er í dag, sam-
göngur stopulli og fjarlægðirnar
þess vegna meiri.
  
Erlingur Vigfússon var einnþeirra söngvara okkar sem
sannarlega plægðu akurinn á er-
lendri grund, fyrir þá sem á eftir
komu. Sjálfur fetaði hann í fótspor
landnemanna, Péturs Jónssonar,
Maríu Markan, Einars Kristjáns-
sonar og Stefáns Íslandi og fleiri –
hann var því af annarri kynslóð ís-
lenskra söngvara sem gerði það
gott í útlöndum, og vegsemd hans
við óperuna í Köln í Þýskalandi hef-
ur án nokkurs vafa haft áhrif á það
hve íslenskum söngvurum hefur
verið vel tekið þar í landi allar göt-
ur síðan.
Erlingur Vigfússon kom úr litlu
sjávarplássi á Snæfellsnesi, lærði
trésmíðar, en með söngáhuga og
músíkgáfu í farteskinu, þegar hann
kom til höfuðborgarinnar, ungur
maður. Hann vakti athygli fyrir fal-
legu röddina sína – söng með Fóst-
bræðrum, og var iðulega fenginn til
að syngja einsöng með þeim.
Stjórnandi kórsins var Ragnar
Björnsson. Það var lán Erlings, að
hér hafði sest að Sigurður Demetz,
sem tók hann – eins og svo marga
efnilega söngvara á þeim tíma –
undir sinn verndarvæng, og kenndi
honum það sem hann kunni. Um
miðjan sjöunda áratuginn var Er-
lingur farinn að syngja í óperu- og
óperettuuppfærslum við Þjóðleik-
húsið, og verður því einnig talinn til
brautryðjenda í óperulistinni hér
heima. Í upphafi ferils síns hér
heima söng hann Borsa í Rigoletto,
Ottókar í Sígaunabaróninum og
Freddy í My Fair Lady. Fyrsta
stóra hlutverkið hans var í Sardas-
furstynjunni, árið 1965, en á móti
honum söng ungversk söngkona
sem ráðin var til að syngja aðal-
hlutverkið. Síðar leysti Eygló Vikt-
orsdóttir þá ungversku af hólmi, en
þau Erlingur og Eygló Viktors
sungu oft saman á þessum árum.
Erlingur söng margsinnis undir
stjórn Ragnars Björnssonar dó-
morganista, en Ragnar flutti ýmis
verk sem ekki höfðu heyrst hér áð-
ur.
  
Sigurður Demetz vildi að Erling-ur færi til Ítalíu, til að láta
reyna enn frekar á hæfileika sína –
en um tíma var ekki útlit fyrir að
fjárráð leyfðu það, og að Erlingur
yrði að hverfa aftur heim í smíð-
arnar. Á endanum komst Erlingur
þó að í Tónlistarskóla í Köln, með
aðstoð Ragnars, og ekki leið á
löngu þar til hann var farinn að
syngja við Kölnaróperuna. Fyrsta
hlutverk hans þar var í Spaða-
drottningunni eftir Tsjaíkovskíj. Í
Kölnaróperunni söng Erlingur á
farsælli starfsævi vel á annað
hundrað hlutverk – hann kunni sitt
fag, og var listamaður fram í fing-
urgóma.
  
Ég heyrði Erling aldrei syngja íóperu eða á tónleikum. En ég
man vel eftir því hvenær það var
sem ég áttaði mig á því að frábæri
tenórsöngvarinn, sem ég var að
hlusta á í Útvarpinu, væri Erlingur
Vigfússon. Hann var að syngja: Ég
leitaði blárra blóma, lag Gylfa Þ.
Gíslasonar við ljóð Tómasar Guð-
mundssonar. Söngröddin var ynd-
isleg – falleg, lýrísk og mjúk, og
söngurinn svo tær og áreynslulaus.
En Erlingur lagði ekki bara sína
góðu rödd í þetta fína lag Gylfa.
Hann gæddi ljóðið svo mikilli dýpt
og tilfinningu. Hendingin um orð-
lausu draumana, ástina og vorið
streymdi þannig frá honum, að eft-
irsjáin í þessu litla ljóði Tómasar
varð nánast áþreifanleg. Þessi
söngvari hlaut að hafa sál.
Erlingur Vigfússon hafði aldrei
hátt um sín afrek við erlend óperu-
hús og stærði sig ekki af frama sín-
um þar. Ef til vill hefur hann goldið
hógværðar sinnar, því nú, þegar
hann er allur, er eftirsjá að því að
honum skuli ekki hafa verið boðið
oftar að koma heim og syngja hér.
Það er verkefni fyrir framtaks-
samt fólk að taka saman það sem til
er hljóðritað af söng Erlings Vig-
fússonar og gefa út. Þótt hann
verði starfsævinni erlendis, átti
hann á sinn hátt drjúgan þátt í
þeirri miklu uppbyggingu í sönglist
Íslendinga sem við njótum í dag.
Erlingur Vigfússon ’Hendingin um orð-lausu draumana, ástinaog vorið streymdi þann-
ig frá honum, að eft-
irsjáin í þessu litla ljóði
Tómasar varð nánast
áþreifanleg. Þessi
söngvari hlaut að hafa
sál.‘
AF LISTUM
Bergþóra Jónsdóttir
Ljósmynd/Óli Páll
Úr Sardasfurstynjunni í Þjóðleikhúsinu 1964. Erlingur
Vigfússon og Eygló Viktors.
begga@mbl.is
Erlingur Vigfússon og Kristinn Hallsson í Skugga-
Sveini í Þjóðleikhúsinu 1961.