Morgunblaðið - 06.10.2005, Page 45

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. OKTÓBER 2005 45
MINNINGAR
„Við orð eins og
þessi kastast kisturn-
ar upp úr gröfunum í
moldroki og leggja á flótta á sínum
fjórum eikarfótum. Svona getur
enginn ort nema Majakovskí,“ sagði
Geirlaugur og höfuð hans tinaði af
hrifningu. Svo bætti hann við: „Öll
hans ljóð ná inn í geðshræringuna
sama hvert yrkisefnið er, hann kem-
ur innan frá og að utan í senn.“
Þannig man ég eftir Geirlaugi frá
unglingsárunum uppljómuðum af
hrifningu yfir ljóði eða bók. Leiðir
okkar lágu saman í skólafríinu á
sumrum við ýmsa verkamanna-
vinnu. Í hópinn slóst líka ofurhuginn
Ernir Snorrason og þá urðu umræð-
urnar hátimbraðri en allar þær
skýjaborgir sem ég hef síðan smíð-
að. Á kvöldin sátum við löngum og
ræddum launhelgar fjarlægra ljóða
og þar sem ég var illa lesblindur og
tossi í málanámi snaraði Geirlaugur
ljóðum stórskálda á borð við Eliot,
Pasternak, Neruda, Quasimodo, á
nógu skýra íslensku til að opinbera
mér snilldina. Aðra eins snilld hef ég
aldrei skynjað og í slíkri nálægð að
ekkert var því til fyrirstöðu að
höndla hana strax að námi loknu,
helst að taka nóbelinn með stæl. Síð-
ar hefur mér gengið erfiðlega að
finna aftur þessa texta og gruna
reyndar Geirlaug um að hafa barnað
þá svo rækilega með andagift sinni
að þeir yrðu hvergi feðraðir svo
öruggt væri. Og fyrir bragðið eru
þeir trúlega enn heiðskírari snilld!
Þetta var mér skóli sem gaf mér í
nesti ljóðahrifningu sem enst hefur í
öll þessi ár síðan sumarkvöldin góðu
með Geirlaugi. Fyrir það vil ég
þakka þér, Geirlaugur Magnússon,
og fáeina tilviljunarfundi á kaffihús-
um á seinni árum.
Það var alltaf veisla að hitta þig.
Ljóðin þín hef ég lesið mér til
ánægju, kannski ekki síst vegna
þess að ég þykist sjá þau ofan í
kviku, þótt það sé kannski aðeins
mín eigin ímyndun. Og að lokum,
ljóðastúfur, sem ég held að þú hafir
sagt að væri eftir Majakovskí og ég
hef munað svona:
Ég ný hendurnar í angist
Slít af mér puttana
Og kasta þeim burt
Eins og baldursbrárblöðum
Hún elskar mig, hún elskar mig ekki.
Hrafn Gunnlaugsson.
Geirlaugur Magnússon, félagi
okkar í ljóðlistinni, er dáinn; langt
fyrir aldur fram.
Sérstaða Geirlaugs í íslenskum
bókmenntum er mikil: Hann var af
kynslóð sem fæddist í síðari heims-
styrjöldinni; og var því mitt á milli
’68-kynslóðarinnar margfrægu og
þeirra foreldrakynslóðar; stríðskyn-
slóðarinnar. Þó varð hann, líkt og
fleiri af hans kynslóð, mótunarmað-
ur og túlkandi tíðaranda okkar af
’68-kynslóðinni; (sem einnig mætti
kenna við hippana, Bítlana og síð-
marxista). En hans kynslóð var
fædd á ófriðartímum, og afkomend-
ur kreppukynslóðarinnar, og því
með beiskara bragð í munni en við.
Einnig var hann fæddur árið sem
við losnuðum endanlega undan Dön-
um og stóðum uppi með þá áskorun
að verða sjálfstæð bókmenntaþjóð.
Nú var brýnt að menn leituðu lengra
en til Danmerkur eða til íslenskra
fornbókmennta, til að endurspegla
samtímann í Evrópu og á Vestur-
löndum almennt. Má segja að það
endurspeglist hjá honum í áhuga
hans á slavneskum bókmenntum, og
GEIRLAUGUR
MAGNÚSSON
✝ GeirlaugurMagnússon
skáld fæddist í
Reykjavík 25. ágúst
1944. Hann lést á
Landspítalanum við
Hringbraut aðfara-
nótt 16. september
síðastliðinn og var
bálför hans gerð í
Fossvogskapellu 26.
september.
á bókmenntafræði
samtímans. Slík víð-
sýni varð afrek rithöf-
unda okkar á 20. öld.
Ljóðskáld eins og
Geirlaugur eru trú-
lega hætt að koma
fram; skáld sem gefa
sig af alúð að ljóða-
gerð í heila starfsævi;
og láta ljóðið ekki
mæta afgöngum fyrir
öðrum tegundum fag-
urbókmennta. Það ber
að harma, því enn eru
nokkrir áfangar eftir
sem ljóðskáld hins frjálsa Íslands
þyrftu að ná:
Annar er sá að endurskapa fyrir
Ísland þá bókmenntahefð sem var
að gerjast í borgum Danmerkur og
Evrópu um margar aldir, og átti
rætur sínar í bókmenntum Hellena
og Rómverja. En áhrif frá þeim er
helst að finna í þjóðskáldum okkar
frá 19. öld; sem okkur finnst nú
jaðra við að vera full-dönsk. En
þetta er verkefni fyrir ljóðskáld á
okkar 21. öld. Að vísu hafa þýðendur
og skáldsagnahöfundar verið að
svara kallinu, en ekkert kemur í
staðinn fyrir frumsamda ljóðið sem
tindur þjóðlegra fagurbókmennta.
Hinn áfanginn er að halda dampi
þangað til einhver kvenljóðskáld ná
að skipa sér í fremstu röð við hlið
karlanna. En ólíkt skáldsögunni hef-
ur ljóðið einkum verið karlalistgrein
á Vesturlöndum.
Í þriðja lagi má jafnvel nefna, að
ljóðlistinni má ekki hnigna á Íslandi
fyrr en við finnum út hvort okkar
bestu ljóðskáld hafa staðið jafnfætis
hinum bestu erlendu eður ei. Þetta
er þjóðarspursmál fyrir ljóðaþjóð.
Ég kynntist Geirlaugi í Ritlistar-
hópi Kópavogs. Við skiptumst á
ljóðabókum. Síðast hitti ég hann í
spjallhópnum á Kaffi París fyrir ári.
Virtist mér þá að þar færi rithöf-
undur sem hefði staðið sig á allan
hátt vel í tilverunni; með sérlegum
heilindum.
Ljóðskáld hafa lengi verið upp-
tekin af þeirri trú að þau muni lifa
áfram i verkum sínum í hugum les-
enda framtíðarinnar. Segja má að
Geirlaugi hafi enst ævi til að leggja
sitt af mörkum í þá átt. Vil ég nú
kveðja þennan Rithöfundasam-
bandsfélaga minn með skyldri hug-
leiðingu frá T.S. Eliot, en hann læt-
ur hinn sæla miðaldaklerk, Tómas
Becket, erkibiskup í Kantaraborg,
komast svo að orði er hann stendur
andspænis píslarvætti sínu; í þýð-
ingu minni á leikritinu Morð í dóm-
kirkjunni:
Allt mitt líf hafa þessir fætur verið að nálgast.
Allt mitt líf hef ég beðið.
Dauðinn mun aðeins koma þegar ég er hans
verðugur.
Og ef ég er verðugur, þá er engin hætta á
ferðum.
Ég þarf því aðeins að fullkomna minn vilja.
Tryggvi V. Líndal.
Geirlaugi kynntist ég fyrst sem
ljóðskáldi. Sennilega var það í 9.
bekk á Króknum þó ég sé ekki alveg
viss. Kennarinn í íslensku ákvað að
kynna okkur aðeins ljóð staðar-
skálds.
Ég hafði vitað af Geirlaugi en
þarna kviknaði eitthvað, einhver
áhugi sem átti eftir að dafna í vanga-
veltum er gengið var á snjóugum
götum og stígum án þess að vera
með trefil og kannski í sömu spor og
skáld.
Seinna talaði hann um treflalaus
orð sem óðu út í kuldann án þess að
vera í ullarsokkum. Þá var hann
byrjaður að kenna mér. Sennilega
var ég búinn að fá mér bók hans Þrí-
tengt um þær mundir. Var í
frönskutímum á morgnana hjá hon-
um. Stundum mætti hann ekki og
tími féll niður, en ég nennti aldrei að
fara heim, heldur fór inn á bókasafn
Fjölbrautaskólans á Sauðárkróki og
las ljóð eftir hann og félaga hans
Gyrði.
Sennilega var það Geirlaugur sem
kveikti í þessu daðri mínu við ljóða-
gyðjuna. En tónlistargyðjan var
ekki langt undan og langt frá því að
gefast upp, því í fyrstu vöknuðu orð
Geirlaugs fyrir mér í tónum, sem
seinna opnaði fyrir mér ljóðaheim
hans.
Það var einmitt þannig sem ég
kynntist Geirlaugi persónulega. Ég
fór í heimsókn til hans með snældu
sem innihélt heimilisupptökur af
lögum mínum við ljóð hans. Við
hlustuðum saman á þetta og sló
hann taktinn með í sumum lögunum.
Honum fannst ég ekki syngja vel en
að öðru leyti var hann frekar já-
kvæður og grínaðist meira segja um
að hann yrði kannski poppstjarna.
Ég slapp þess vegna ágætlega úr
þessari fyrstu heimsókn minni til
Geirlaugs þó ég hafi reyndar aldrei
fest svefn eftir öflugt kaffið.
Hitti hann oftar á skáldastöðum
hans í enda heimavistarinnar sem
var við hól og sunnan við hólinn var
skógur. Sennilega verið góður stað-
ur fyrir Geirlaug, þar sem orðin og
kynjaverurnar og ævintýraheim-
arnir voru ekki langt undan og
bönkuðu sennilega stundum upp á,
svona eins og fuglarnir sem settust
stundum í sófann hans og biðu eftir
kaffinu.
Það var draumur að eiga fyrir-
mynd í skáldskap sem mátti stund-
um heimsækja. Þess vegna var frá-
bært að fá nokkrar af eldri bókum
hans gefins og áritaðar í einni heim-
sókninni. Þá minnir mig að Tom Wa-
its hafi verið á fóninum og Nýund
enn í handritamöppunni. Man hvað
mér þótti notkun hans á ljónum og
úlföldum spennandi í ljóðunum.
Annars las ég handritið ekki vel,
enda hálffeiminn við þetta. Við hlóg-
um mikið þegar Tom Waits söng um
drukkið píanóið. Það var góður hlát-
ur.
Seinast hitti ég hann á Skálda-
spírukvöldi vorið 2004. Þá fékk ég
aftur handritamöppu í hönd. Ég
fékk líka annað sem var dýrmætara,
ég fékk að spila og syngja áður en
skáldið las. Að vísu ekki lag mitt við
ljóð hans, heldur við ljóð annars
skálds sem hann hafði hvatt mig til
að lesa, Lorca.
Svo las skáldið. Svo kvöddumst
við og hann fór í hléi. Reyndar kom
hann aðeins aftur og leit á borðið hjá
mér eins og hann hefði gleymt ein-
hverju. Svo nikkuðumst við á og
hann fór. Veit ekki hvort við vissum
það þá, en þetta var í seinasta skipt-
ið sem við hittumst.
Gísli Þór Ólafsson.
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir,
afi og langafi,
GUÐMUNDUR BJARNASON
vélstjóri,
Háaleitisbraut 79,
Reykjavík,
andaðist á gjörgæsludeild Landspítalans við
Hringbraut miðvikudaginn 28. september.
Útför hans fer fram frá Fossvogskirkju föstudaginn 7. október kl. 15.00.
Þeim, sem vilja minnast hans, er bent á Blindrafélagið.
María Jónsdóttir,
Jón E.B. Guðmundsson,
Stefán Ó. Guðmundsson, Svanhvít Jónasdóttir,
Larissa Jónsdóttir,
María Stefánsdóttir, Hákon Stefánsson,
Elísabet Stefánsdóttir,
Fanney, Anna Elísabet
og Stefán Orri, langafabörn.
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
BJÖRG ÁGÚSTA ÁGÚSTSDÓTTIR,
verður jarðsungin frá Landakirkju, Vestmanna-
eyjum, laugardaginn 8. október kl. 14.00.
Elín Á. Sigurgeirsdóttir, Gunnar Briem,
Kristján Sigurgeirsson, Kristín Guðmundsdóttir,
Yngvi Sigurgeirsson, Oddný Garðarsdóttir,
Guðbjörg Sigurgeirsdóttir, Pétur Steingrímsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær eiginkona mín,
HALLFRÍÐUR GUÐRÚN SIGURÐARDÓTTIR
fyrrum húsfreyja
að Uppsölum, Svarfaðardal,
sem lést föstudaginn 30. september, verður
jarðsungin frá Dalvíkurkirkju laugardaginn 8. októ-
ber kl. 13:30.
Jarðsett verður í Vallakirkjugarði.
Fyrir hönd aðstandenda,
Þorsteinn Kristjánsson.
Ástkær eiginmaður og besti vinur, bróðir okkar,
mágur og frændi,
sr. SIGHVATUR BIRGIR EMILSSON,
Franklinsvej 13,
3260 Larvik, Noregi,
andaðist laugardaginn 1. október.
Jarðarförin fer fram frá Stavernkirkju þriðjudaginn
11. október kl. 12.00.
Minningarathöfnin á Íslandi verður auglýst síðar.
Blóm eru vinsamlegast afþökkuð, en þeim, sem vilja minnast hans, er
bent á Hjálpræðisherinn á Íslandi.
Anna Einarsdóttir,
Vilborg E. Bonyai,
Jón Emilsson,
Sigurður G. Emilsson, Guðfinna Björgvinsdóttir,
Guðrún Emilsdóttir, Sigurður Ívar Sigurðsson
og fjölskyldur.
Hjartkær eiginmaður minn, faðir okkar, afi
og langafi,
SIGURSTEINN GUÐSTEINSSON,
áður til heimilis
að Veghúsum 31,
Reykjavík,
lést á hjúkrunarheimilinu Eir að morgni mánudag-
sins 3. október.
Jarðarförin verður auglýst síðar.
Fyrir hönd dætra okkar, barnabarna og langafabarna,
Freyja Guðrún Erlendsdóttir.
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
JÓNA JÓHANNA JÓNSDÓTTIR
frá Brautarholti
í Vestmannaeyjum,
andaðist á Hrafnistu í Reykjavík þriðjudaginn
4. október.
Hún verður jarðsungin frá bænahúsi í Fossvogi
mánudaginn 10. október kl. 15:00.
Ása Kristinsdóttir Gudnason, Christian Gudnason,
Birgir Kristinsson, Margrét Jóhannsdóttir,
Edda Kristinsdóttir, Theódór Diðriksson,
Ólafur H. Kristinsson, Veronique Pasquier,
Kristín Kristinsdóttir.