Morgunblaðið - 25.10.2005, Qupperneq 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 25. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Konum sem gegnastöðu fram-kvæmdastjóra
fjölgaði úr rúmum 15% ár-
ið 1999 í tæp 18% árið 2004
og skýrist þetta nær ein-
göngu af því að fleiri konur
gegna slíkri stöðu í ný-
stofnuðum fyrirtækjum.
Frá þessu er greint í nýút-
komnu hefti Fyrirtækja og
umsvifa hjá Hagstofa Ís-
lands.
Þar kemur fram að hlut-
fall kvenkyns stjórnarfor-
manna hefur ekki breyst
frá árinu 1999 og helst í
22%.
Þrátt fyrir að konum í stjórnum
fyrirtækja hafi fjölgað um tæp
30% á undanförnum sex árum hef-
ur hlutfall kvenna í stjórnum fyr-
irtækja ekkert breyst þegar á
heildina er litið, fer úr tæpum 22%
árið 1999 í rúm 22% árið 2004.
Þegar skoðuð er stjórnarseta
kvenna í nýskráðum fyrirtækjum
kemur í ljós að hlutfall kvenna
eykst lítillega. Hlutfall kvenna í
stjórnum fyrirtækja sem tóku til
starfa árið 1999 var tæplega 23%
og hafði hækkað í tæp 25% árið
2004. Þegar litið er til stærðar fyr-
irtækja er hlutfall kvenkyns fram-
kvæmdastjóra hæst í minnstu fyr-
irtækjunum, eða tæp 19% í
fyrirtækjum með færri en 10
starfsmenn.
Almennt gildir að hlutur kvenna
minnkar eftir því sem fyrirtækin
verða stærri en þannig er 6,5%
framkvæmdastjóra konur hjá fyr-
irtækjum með 250 starfsmenn eða
fleiri. Af stjórnarformönnum og
stjórnarmönnum er sömu sögu að
segja, hlutfall kvenkyns stjórnar-
formanna er rúmlega 23% í hópi
fyrirtækja með færri en 10 starfs-
menn en aðeins 4,5% í hópi fyr-
irtækja með 250 starfsmenn eða
fleiri. Hlutfall kvenkyns stjórnar-
manna er 25% í fyrirtækjum með
færri en 10 starfsmenn en 9% í fyr-
irtækjum með fleiri en 250 starfs-
menn.
Menntun skilar
sér seint og illa
Margrét Kristmannsdóttir, for-
maður Félags kvenna í atvinnu-
rekstri, segir niðurstöður skýrsl-
unnar ekki hafa komið sér á óvart.
Fjölgun kvenna í hópi fram-
kvæmdastjóra fyrirtækja sé
skelfilega lítil. Aukin menntun
kvenna virðist skila sér seint og
illa inn í atvinnulífið. Margrét seg-
ir að fjölgun kvenna í fram-
kvæmdastjórastöðum í nýjum fyr-
irtækjum bendi til þess að konur
sjái meiri framtíð í því að stofna
sjálfar fyrirtæki.
Að mati Margrétar er athyglis-
vert að sjá hvað konur eru lítt
áberandi í stórum fyrirtækjum.
Fram kemur í skýrslunni að kon-
um í hópi framkvæmdastjóra hafi
fjölgað hlutfallslega mest í stórum
fyrirtækjum og segir Margrét
þetta ánægjulegt.
„Það sýna allar rannsóknir að
fyrirtæki sem hafa bæði konur og
karlmenn við stjórnvölinn skila
bestri afkomu. Við erum ekki bara
að segja að konur eigi að vera í
forsvari fyrirtækja vegna þess að
þær eru konur heldur vegna þess
að það hefur sýnt sig að það er
langhagkvæmast fyrir fyrirtæki
og þjóðfélag að sjónarmið beggja
kynja ráði við stjórnun fyrir-
tækja,“ segir Margrét. Hún legg-
ur áherslu á að konur geti ekki
breytt stöðu mála einar síns liðs.
Nauðsynlegt sé að allir sem vinni í
íslensku viðskiptalífi láti til sín
taka.
Hún segir engan skort á hæfi-
leikaríkum konum. Konur hafi
verið duglegar að búa sér til eigin
tengslanet, en byggja þurfi brú á
milli þeirra og karlanna.
Lög um stjórnarsetu?
Margrét María Sigurðardóttir,
framkvæmdastjóri Jafnréttis-
stofu, segir gott að fá skýrslu sem
þessa því hún staðfesti það sem
menn hafi grunað, þ.e. að ekki hafi
gengið jafn vel að auka hlut
kvenna í atvinnurekstri og á ýms-
um öðrum sviðum samfélagsins.
„Konur eru að mennta sig,
vinnutími þeirra hefur lengst og
þær eru að sækja í sig veðrið. En í
stærstu fyrirtækjunum þar sem
fjármagn er mikið hefur hlutur
kvenna aukist mjög hægt,“ segir
Margrét María.
Hún segir vonast til þess að töl-
ur um fjölgun kvenna í fram-
kvæmdastjórastöðum, einkum í
hópi ungra kvenna, sýni að eitt-
hvað sé að breytast.
„Ég vona að þarna sé að verða
kynslóðabil,“ segir Margrét
María. Þær ungu konur sem nú
gegni framkvæmdastjórastöðum
eflist á fyrstu stigum og „það hefur
vonandi áhrif upp eftir öllu þegar
tímar líða.“ Hún telur að fróðlegt
væri að skoða hvort þessi fjölgun
sé afrakstur ýmissa námskeiða
sem haldin hafa verið á undanförn-
um árum í því skyni að efla konur í
atvinnurekstri. „Það væri gaman
að sjá hverju þessi vinna hefur
skilað,“ segir Margrét María.
Um setu kvenna í stjórnum
bendir Margrét María á lög sem
gilda í Noregi um stjórnarsetu
þeirra. Fyrirtækjum sem eru
skráð á norska verðbréfaþinginu
sé skylt að jafna hlut kynjanna og
hið sama gildi um opinber fyrir-
tæki. „Maður spyr sig að því hvort
hér þurfi slíkar aðgerðir til,“ segir
Margrét María.
Fréttaskýring | Skýrsla um konur í forystu
fyrirtækja 1999–2004
Konum fjölgar
hægt á toppnum
Fjölgun framkvæmdastjóra tilkomin
vegna nýstofnaðra fyrirtækja




 





 


  
!  


"
   " $%%
&
&  




& '
 '
'
 '
 '
 '
 '
 '
  

&

'
 '
 '
 '
 '
 '
 '
 '
Hlutfall kynja eftir stærð fyrirtækja.
Fleiri ungar konur
í stjórnunarstöðum

Kvenkyns framkvæmdastjór-
ar eru í 57% tilvika 45 ára og
yngri en í 46% tilvika hjá körlum.
Helmingur kvenkyns stjórn-
arformanna er 45 ára og yngri
en 44% karla. Hlutfall kvenkyns
framkvæmdastjóra miðað við
karla var hæst í yngsta aldurs-
hópi (25 ára og yngri) eða 29%
árið 2004 en fer lækkandi eftir
því sem konur verða eldri. Það
sama á við um kvenkyns
stjórnarformenn.
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
og Sigurhönnu Kristinsdóttur
MEÐAL þess sem Norðurlanda-
ráðsþinginu í Reykjavík er ætlað að
taka afstöðu til næstu daga eru til-
lögur samstarfsráðherra Norður-
landanna um að fækka norrænu ráð-
herranefndunum úr átján í ellefu.
Samhliða því hafa samstarfsráðherr-
arnir lagt til að nokkrar embættis-
mannanefndir verði lagðar niður. Til
að mynda liggja fyrir þinginu tillög-
ur um að leggja niður ráðherra-
nefndir og embættismannanefndir á
sviði neytendamála og á sviði upplýs-
ingamála. Líkur eru á því að tekist
verði á um þessar tillögur á þinginu
sem hefst í dag.
Rannveig Guðmundsdóttir, forseti
Norðurlandaráðs, telur t.d. að ekki
sé samstaða um það innan Norður-
landaráðs að fella niður formlegt
samstarf um neytendamál. Þá er tal-
ið líklegt að Norðurlandaráðsþingið
muni leggja áherslu á að fækkun
ráðherranefnda verði ekki til þess að
minnka fjárlagaramma ráðsins.
Fjárheimildir Norðurlandaráðs hafa
að undanförnu numið um 800 til 900
milljónum danskra króna á ári, eða
sem svarar um átta til níu milljörð-
um íslenskra króna.
Frumkvæðið frá Dönum
Per Unckel, framkvæmdastjóri
Norrænu ráðherranefndarinnar,
segir að Danir hafi haft frumkvæði
að því í formennskutíð sinni í Nor-
rænu ráðherranefndinni í ár, að end-
urskoða ráðherrasamstarfið. Sú end-
urskoðun hafi notið stuðnings meðal
allra Norðurlandanna. Samstarfs-
ráðherrunum hafi síðan verið falið að
koma með tillögur að breytingum.
Endanlegar ákvarðanir verða teknar
á Norðurlandaráðsþinginu í Reykja-
vík næstu daga, eins og áður sagði.
Unckel segir að tilefni þessarar
endurskoðunar á starfsemi ráðsins
séu breytingar á hinu alþjóðlega um-
hverfi, þar á meðal þróun Evrópu-
sambandsins, sem sé að verða
stærra og sterkara.
Hann segir m.ö.o. að endurskil-
greina þurfi samstarf Norður-
landanna í ljósi umræddra breyt-
inga. Norðurlöndin þurfi að
skilgreina á hvaða sviðum þau vilji
starfa meira saman; þau þurfi m.a.
að meta hvar þunginn í samstarfinu
eigi að vera. Ekki sé þó þar með
sagt, segir hann, að Norðurlöndin
eigi ekki að vinna saman á öðrum
sviðum. Norðurlöndin gætu til dæm-
is ákveðið að starfa saman á ein-
hverjum sviðum, utan hins formlega
Norðurlandasamstarfs.
„Við viljum hins vegar meta upp á
nýtt hvaða samstarf eigi best heima
innan Norðurlandasamstarfsins og
hvaða samstarf löndin geta séð um
sjálf,“ segir hann. „Markmiðið er því
ekki að draga úr Norðurlandasam-
starfinu heldur einungis að gera
breytingar á því.“
Fjármunir verði nýttir betur
Þegar Unckel er spurður að því
hvers vegna Norðurlöndin eigi yfir-
höfuð að starfa sérstaklega saman
segir hann að þau eigi að gera það,
svo þau verði sterkari á alþjóðlegum
vettvangi. Leggi þau saman krafta
sína verði útkoman enn stærri.
Starfi þau t.d. saman á sviði vísinda
geti útkoman orðið jafn stór og hjá
stóru evrópsku landi.
Þegar hann er spurður hvort fyr-
irhugaðar breytingar á samstarfinu
komi til með að þýða að dregið verði
úr fjárframlögum landanna til sam-
starfsins, segir hann að það sé ekki
tilgangurinn. Markmiðið sé að pen-
ingarnir verði nýttir betur. Hann
segir að lokum, að verði breyting-
artillögurnar samþykktar á Norður-
landaráðsþinginu, sem hefst í dag, sé
stefnt að því að koma þeim í fram-
kvæmd á næsta ári.
Norðurlandaráðsþing hefst í Reykjavík í dag
Tekur ákvarðanir
um nýtt skipulag
Eftir Örnu Schram
arna@mbl.is
RANNVEIG Guðmundsdóttir, for-
seti Norðurlandaráðs, segir að sér
finnist Norðurlandasamstarfið,
þýðingarmesta alþjóðasamstarfið
sem Íslendingar taki þátt í. „Mér
finnst það mjög þýðingarmikið fyr-
ir þróun svæðasamstarfs í Evrópu,“
segir hún. „Ég tel að Norðurlöndin
séu mjög ráðandi afl í svæða-
samvinnu Norður-Evrópu.“ Þing
Norðurlandaráðs hefst formlega á
Hótel Nordica í dag.
Rannveig segir að stærsta stofn-
unin, sem Norðurlandaráð hafi sett
á laggirnar, sé Norræni fjárfesting-
arbankinn. Hún segir að hann sé
orðinn gífurlega sterkur og hafi
mikilvægu hlutverki að gegna á
Norðurlöndunum. Frá honum hafa
t.d. komið miklir fjármunir inn í ís-
lenskt atvinnulíf á liðnum árum.
„Auk þess hefur bankinn veitt
miklu fé til þýðingarmikilla verk-
efna á nærsvæðum Norður-
landanna, t.d. í Eystrasaltslönd-
unum og í Rússlandi, ekki síst á
sviði umhverfismála,“ segir hún.
Rannveig segir að rekstr-
arafgangur bankans hafi verið um
172 milljónir evra á síðasta ári, eða
um 12 til 13 milljarðar íslenskra
króna. „Allt umfang bankans er um
það bil 20 milljarðar evra,“ segir
hún.
Rannveig ítrekar að bankinn hafi
mikla þýðingu í samstarfi Norður-
landanna. Það sem skipti þó enn
meira máli sé sá ávinningur sem
Norðurlandasamstarfið hafi haft í
för með sér fyrir borgarana. Hún
bendir, í því sambandi, á ýmis sam-
eiginleg norræn réttindi s.s. sam-
eiginleg félagsleg réttindi og sam-
eiginleg réttindi til náms, svo dæmi
séu nefnd.
Þýðingarmikið samstarf
NÁI breytingatillögur um norrænt
samstarf fram að ganga munu Nor-
rænu ráðherranefndirnar framvegis
miðast við tíu málaflokka, en auk
þeirra verður sérstök nefnd sam-
starfsráðherra, eins og hingað til.
Málaflokkarnir tíu eru: Vinnu-
markaðs- og vinnuumhverfismál.
Atvinnu-, orku- og byggðastefna.
Sjávarútvegur, landbúnaður, skóg-
rækt og matvælavinnsla. Menning-
arsamstarf. Jafnréttisstefna. Lög-
gjafarstefna. Umhverfisverndarmál.
Félags- og heilbrigðismál. Menntun
og rannsóknir. Og að lokum: efna-
hagsmál og fjármálastefna.
Ellefu nefndir í stað átján