Morgunblaðið - 15.11.2005, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 2005 9
FRÉTTIR
www.feminin.is
Bæjarlind 12, Kópavogi • sími 544 2222
Opið virka daga kl. 11-18, lau. kl. 10-16.
Ný sending
af samkvæmis-
kjólum frá
Str. 16-32
Enskar stærðir
Laugavegi 4, sími 551 4473
www.lifstykkjabudin.is
Jólagjöfin
hennar!
Glæsileg undirföt
Náttfatnaður
Sloppar
Velúrgallar
Ullar- og
silkinærföt
Heimakjólar
Inniskór o.fl. o.fl.
Póstsendum
Hverfisgötu 6, sími 562 2862
S O K K A B U X U R
Eddufelli 2 Bæjarlind 6
sími 557 1730 sími 5547030
Opið mán.-fös. frá kl. 10-18, lau. kl. 10-16
Nýkomnar jakkapeysur
Verð frá kr. 3.900
Mokkakápur
Mokkajakkar
SKÓR
Nóvembertilboð
15% afsláttur
Danskar ullarkápur • Ull og angóra
Hann segist vera hættur aðklifra fyrir fáeinum árumvegna gigtar í fótum enþess í stað hefur hann
snúið sér að fjallasvifi eða paraglid-
ing og stangveiði. Hann hefur engan
tíma fyrir blaðaviðtöl en býður mér
upp á að tala við sig í bílnum á leið
inn í Smárann þar sem hann ætlar að
halda fyrirlestur á starfsmannadegi
KB Banka.
Joe Simpson er rétt liðlega fertug-
ur að aldri, meðalmaður á hæð og
grannvaxinn. Örlítið nettari að
vallarsýn en félagi hans Simon Yates
sem kom hingað til lands í apríl og
fjallaði um klifurferil sinn og eina
frægustu fjallaferð seinni tíma sem
þeir Joe fóru í árið 1985. Um þá ferð
skrifaði Joe bókina Touching the
Void sem samnefnd verðlauna-
kvikmynd var gerð eftir og var sýnd
hér á landi í fyrra.
Touching the Void fjallar um klif-
urferð á vesturhlíð Siula Grande í
Andesfjöllunum. Eftir að þeir Joe og
Simon ná tindinum fyrstir manna eft-
ir þessari leið, mölbrýtur Joe á sér
annan fótinn og gerir sér ljóst að
hann sé svo gott sem dauður svona á
sig kominn í þessum miskunnarlausu
aðstæðum. Hann á enga heimtingu á
að Simon leggi sig í hættu við að
drusla honum niður snarbrattar hlíð-
ar fjallsins. Engu að síður reynir
Simon hvað hann getur til að slaka
félaga sínum niður fjallið og allt virð-
ist ætla að ganga þokkalega uns Joe
húrrar í sortanum fram af klettahafti
og hangir eins og kartöflupoki í lín-
unni, ósjálfbjarga með brotinn fót.
Vegna byls og hríðar heyrist ekki
mannsins mál og engin leið er fyrir
þá félaga að kallast á til að ráða ráð-
um sínum. Simon dregst stöðugt nið-
ur með línunni og eftir 90 mínútna
baráttu tekur hann þá afdrifaríku
ákvörðun að skera á línuna og forða
sér frá bana. Þá þegar var hann orð-
inn kalinn á útlimum. Fyrir neðan er
Joe sem fyrr og hrapar við þetta nið-
ur nokkra tugi metra þar sem stór
jökulsprunga gleypir hann. Sagan
lýsir því næst hvernig honum tekst á
ótrúlegan hátt að bjarga sér upp úr
sprungunni og skríða niður erfiðan
skriðjökul, stórslasaður, matar- og
vatnslaus í 3 daga uns hann kemst
niður í tjaldið þar sem Simon og ann-
ar félagi þeirra eru við það að pakka
saman, handvissir um að Joe hafi far-
ist.
Óraði ekki fyrir
vinsældum bókarinnar
Bókin hefur nú selst í 1,5 milljón-
um eintaka um allan heim og verið
þýdd yfir á 17 tungumál. Hefur hún
hlotið ýmis verðlaun sem og Joe
sjálfur fyrir afburða fyrirlestra sína á
liðnum árum. Líf hans hefur tekið
gífurlegum breytingum frá ferðinni
afdrifaríku og ekki síst útgáfu bók-
arinnar.
„Þegar ég skrifaði bókina, hélt ég
kannski að 1.000–1.500 fjallamenn í
Bretlandi myndu kaupa hana en ór-
aði ekki fyrir að hún myndi seljast
eins mikið raun bar vitni og ná út-
breiðslu fyrir utan klifurheiminn,“
segir Joe. „Þetta var auðvitað heil-
mikið mál þarna á Siula Grande en
samt ekki svo rosalegt. Það dó jú
enginn. Eftir þessa ferð bjóst ég við
að fara svipaðar slóðir og Simon,
halda áfram að klífa fjöll og verða
leiðsögumaður og vinna frekar að
klifurferlinum. En ég ætlaði alls ekki
að fara að stunda nein ritstörf og
vissi raunar ekki að ég gæti skrifað
bók. En svona er lífið.“ Þess má geta
að Joe hefur nú skrifað sex bækur og
mjög eftirsóttur til fyrirlestrarhalds
um víða veröld.
„Ég held að
enginn fari bein-
línis út í klifur til
að öðlast frægð
og ég veit að
Simon er ekkert
hrifinn af svo-
leiðis löguðu.
Mér er heldur
ekki vel við
frægðina þótt
hún hafi ýmsa kosti. Ég á vini sem
eru miklu betri klifrarar en ég. Samt
er ég frægari en þeir og það er fárán-
legt. Ég geri mér ljóst að ég er fræg-
ur fyrir ritstörf mín.
Mér hefur gengið mjög vel á vett-
vangi fyrirlestrahalds og fólki líkar
vel það sem ég hef að segja. En
frægðin er ekki svo mikilvæg.“
Nú eru 20 ár frá atvikinu á Siula
Grande. Ótrúlega margir þekkja
þessa sögu. Hugsaði Joe aldrei sem
svo: Jæja gott fólk nú er mál að linni,
það eru 20 ár frá þessum atburði.
Snúum okkur að einhverju öðru!
„Ja, ég er búinn að vera að segja
sömu bölvuðu söguna í 20 ár. Fæ ég
leið á því? Já og nei. Enn þann dag í
dag er ég standandi hlessa á því að
fólk sé að hrífast af sögunni. Allt að
90% lesenda bókarinnar er fólk sem
hvorki hefur lesið klifurbók áður né
farið í klifur. Sagan hefur því „flúið“
frá klifurheiminum. Árum saman
pældi ég í því hvað í fjáranum væri
eiginlega í gangi. Hvers vegna er fólk
svona hrifið af þessari sögu? Simon
er sama sinnis. Við höfum misst
marga vini í klifurslysum og margir
dramatískir atburðir hafa átt sér
stað. En ég hef áttað mig á því að
Touching the Void fjallar ekki endi-
lega um klifur heldur hið mannlega
ástand og um allar þær spurningar
sem sækja á okkur t.d. um dauðann
og hvort við munum sýna veikleika
eða styrk. Fólk spyr sig: myndi ég
skera á línuna og svo framvegis. Það
sér ekki endilega sögu okkur Simons
í bókinni heldur sína eigin sögu og
það er heillandi. En þegar maður
veltir fyrir sér spurningunni um
hvort maður fái leið á sömu tuggunni
ár eftir ár, segjandi þessa sögu fyrir
framan fjölda fólks, þá ber að hafa í
huga að þetta er vinnan mín. Þetta er
eins og eins manns sýning og ég verð
að standa mig eins vel og ég get í að
segja fólki sögu, skemmta því og
gera stundina eftirminnilega. En jú,
ég er að komast á þau tímamót að ég
vil skrifa fleiri bækur því ég vil ekki
ferðast um heiminn og segja söguna
enn og aftur. Ég keypti mér hús í Ír-
landi þar sem móðir mín býr og eftir
1–2 ár verð ég búinn að fækka fyrir-
lestrunum úr 60 á ári niður í 20–30.
Þá get ég varið meiri tíma í að skrifa,
ekki um klifur heldur önnur efni. Eitt
get ég þó sagt þér að mér datt aldrei í
hug að 20 árum seinna væri ég enn
að segja Touching the Void-söguna.“
Meira að græða á fyrirlestrum
hjá fyrirtækjum
Joe selur vinnu sína aðallega til
fyrirtækja og segir meira upp úr því
að hafa heldur en að halda fyrirlestra
meðal fjallgöngu- og klifurklúbba.
„Ég segi söguna og hún getur falið í
sér alls konar skilaboð um klifur og
samvinnu, vináttu og ákvarðanatöku.
En ég er ekkert að reyna að draga
þessa þætti fram. Ég bara segi sög-
una sem afþreyingu þannig að þegar
fólk yfirgefur salinn þá hugsar það:
hvílík saga.“ Joe segist því ekki hafa
það að markmiði að reyna að kenna
fólki í viðskiptaheiminum að heim-
færa einhverja þætti úr sögunni upp
á atvik í viðskiptalífinu, enda sé hann
enginn bissnismaður.
En hvað með tengsl þeirra Simons
í dag? „Ég er mikið spurður hvort við
Simon séum enn vinir. Þegar við
komum heim úr leiðangrinum 1985
vorum við vinir en þú verður að átta
þig á því að á þessum tíma vorum við
allstór klifurhópur í Sheffield, öll
svipuð að getu. Maður hefði allt eins
getað verið þarna í Perú með Mark
eða Sean eða Mary eða hverjum sem
var. En þarna vorum við Simon á
ferð og lentum í þessari lífsreynslu.
Eftir heimkomuna vorum við vinir en
fórum hvor í sína áttina. Í fyrsta lagi
er hann fimm árum yngri en ég. Í
öðru lagi varði ég heillöngum tíma á
spítala og að jafna mig. Hann fór í
sína leiðangra og þegar ég fór aftur
að klifra var ég kominn í nýjan fé-
lagahóp. Reyndar fórum við saman í
einn leiðangur árið 1991. Síðar flutti
hann í burtu, eignaðist fjölskyldu og
þannig þróuðust málin. Við erum síð-
ur en svo neinir óvinir en það gerist
að maður á ekki lengur vini sem mað-
ur átti fyrir 20 árum.“
En fyrir fáeinum árum komu þeir
saman til að taka þátt í gerð mynd-
arinnar Touching the Void og það olli
þeim erfiðleikum á ýmsa lund. „Mér
fannst gerð myndarinnar mjög
stressandi og þar kom að Simon
hætti að tala við alla og við höfum
ekki talast við frá því myndin var
gerð. Það er kaldhæðnislegt. En við
erum engir óvinir, bara fórum hvor í
sína áttina.“
Joe talaði á fyrirlestrinum sjálfum
af einstakri hlýju um ósérhlífni Sim-
ons við að bjarga honum niður af
fjallinu. Simon hafi sýnt hetjuskap og
alltaf átt val um hvort hann bjargaði
eigin skinni eða legði sig í lífshættu
við að slaka félaga sínum niður fjallið.
Snjóflóð, þreyta, kuldi og allt að 50
stiga frost, hungur og þorsti eru ekki
aðstæður sem fólk biður um að fá að
dvelja við lengur en nauðsynlega
þarf. En þetta gekk Simon í gegnum
af því hann vildi reyna að bjarga
mannslífi.
Þess má geta að klifur þeirra Joes
og Simons upp vesturhlíð Siula
Grande var ekki endurtekið fyrr en
2002. Það sérkennilega er að þrátt
fyrir miklu betri klifurbúnað voru
klifrararnir í það skiptið jafnlengi að
ná tindinum og Touching the Void-
garparnir. Og dóu næstum þrívegis á
leiðinni.
„Vissi ekki að ég gæti skrifað bók“
Fjallaklifrarinn Joe Simpson og höfundur
bókarinnar Touching the Void segist í samtali
við Örlyg Stein Sigurjónsson hafa verið lengi að
átta sig á vinsældum sögunnar um eitt frægasta
fjallgönguslys seinni tíma þegar hann bjargaðist
á ótrúlegan hátt í Andesfjöllunum árið 1985.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Frá gerð myndarinnar Touching the Void sem Joe Simpson tók þátt í ásamt félaga sínum Simon Yates.
Joe Simpson
orsi@mbl.is